Guarino Guarini
 |
Vos an lenga piemontèisa |
| Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì. |
 Architet, matemàtich e filòsof. Guarino Guarini, nassù ël 17 gené 1624 a Mòdena e mòrt a Milan ël 6 mars 1683, a l'é stàit un dij pì arnomà architet dël period baròch.  Intrà da giovo ant l'órdin dij Teatin, a ven mandà a Roma për ël novissià, anté ch'a l'ha la possibilità dë studié l'architetura baròca e an vnisend motobin influensà da j'euvre ëd Francesco Borromini. Livrà jë studi a torna a Mòdena për l'ordinassion sacerdotal, për ansegné matemàtica e fìsica e për ancaminé soa cariera d'architet. Dël 1655 a l'é nominà Prepòst dla Cà Teatin-a ëd Mòdena, ma a l'é obligà a chité l'incàrich për l'oposision dël duca d'Este Alfons III; për sòn a preferiss andé via da soa sità natal. Ant j'agn 1660-1662 a progeta e a fa realisé la Cesa dla Santissima Nonsià a Messin-a, con soa fassada creusa-bombà considerà ël prim esempi d'architetura baròca an Sicilia, dësblà dal taramòt dël 1908. A viagia assé an Euròpa e a progeta cese a Paris, Lisbon-a e Praga. Dël 1666 a riva a Turin e a prësta soa euvra a la costrussion dla Cesa ëd San Lorens dij Teatin, ch'a l'era stàita anandià dël 1634 e peui sospèisa; dël 1668 a l'é nominà da Carl Emanuel II angegné e matemàtich ducal e a-j ven comissionà la Capela dla Sìndon ant l'àbsid dël Dòm ëd Turin, realisà antra ël 1667 e ël 1690. Dël 1678 a l'é responsàbil dl'ampiament dël Castel ëd Racunis e dël 1679 a ancamin-a a travajé për ij Gesuita al Colegi dij Nòbil, peui Academia dle Siense. A progeta ëdcò la Pòrta ëd Pò ma soa ciadeuvra an camp sivil a l'é considerà Palass Carignan, dël 1679. Dël 1680 a lassa Turin e a fa ritorn a Mòdena, andoa che a pija part al completament dël Palass Ducal e as dédica a la scritura dij sò tratà ëd matemàtica, geometrìa, architetura e astronomìa. A meuir a Milan tre agn pì tard. |
