Apulija
„Pulja” preusmjerava ovdje. Za ostala značenja, v. Pulja (razvrstavanje).
| |
| Glavni grad | Bari |
| Predsjednik | Nichi Vendola (Sinistra Ecologia Libertà) |
| Pokrajine | Bari Brindisi Foggia Lecce Taranto |
| Broj općina | 258 |
| Površina | 19 366 km² |
| 7 u Italiji (6.4 % Italije) | |
| Stanovništvo (2001.) - Ukupno - Poredak |
4 020 707 7 (7.1 %) 208/km² |
| |
| Mapa pokazuje položaj regije Apulija u Italiji | |
Apulija (tal. Puglia) je regija u jugoistočnoj Italiji. Apulija graniči s regijama Molise na sjeveru, Kampanija na zapadu i Basilicata na jugozapadu. Sjeverna granica Apulije je kod Monte Gargana, poprište jedne od posljednjih bitaka za drugog Punskog rata
Apulija izlazi na 2 mora - Jadransko na sjeveroistoku i Jonsko na jugoistoku. Poluotok Salento, ("peta" talijanske "čizme") cijeli pripada Apuliji, a time i cijela istočna obala Tarantskog zaljeva, te zapadna obala Otrantskih vrata. Na drugoj strani tog kanala, 80 km istočno, nalazi se Albanija.
Površina regije je 19,345 km², a broj stanovnika po popisu iz 1991. iznosi 4 031 885.
Regija je administrativno podijeljena na provincije s istoimenim glavnim gradovima: Bari, Brindisi, Foggia, Lecce i Taranto.
Glavni grad regije je Bari, a drugi veći centri su Alberobello, Conversano, Canosa, San Giovanni Rotondo, Manfredonia, Martina Franca, Mesagne, Molfetta, Otranto, Santa Maria di Leuca, Trani, Barletta i Andria.
Apulija je uglavnom ravničarska, uz iznimku planinskog poluotoka Gargano te planina u sjevernom središnjem dijelu regije.
Poljoprivreda je važna grana privrede, a uzgajaju se masline, grožđe, žitarice, bademi, smokve, duhan. Od stoke, najzastupljenije su ovce, svinje, goveda i koze. Prehrambena industrija
U zadnje vrijeme se i industrija ubrzano razvija. Proizvodi se naftni defivati, kemikalije, cement, željezo, čelik, plastika, prehrambeni artikli te vino
ribari love u Jadranskom moru te u Tarantskom zaljevu. Jedan od glavnih problema regije je nedostatak pitje vode, koja se crpi u rijeci Sele u Kampaniji i dovodi preko Apenina.
U regiji djeluju dva univerziteta u Bariju i Lecceu.
U antička vremena se samo sjeverni dio regije zvao Apulija, dok se poluotok na jugu ("peta" talijanske "čizme") zvao Kalabrija. Prije dolaska Rimljana u 4. vijeku pne., regiju su naselili Italski narodi te Grčki kolonizatori. Nakon pada Rima, Apulijom su vladali Goti, Lombardi i Bizant. U 11. vijeku, Apuliju osvajaju Normani, pa zatim Robert Guiscard 1059. godine osniva vojvodstvo Apuliju. Nakon normanskog osvajanja Sicilije krajem 11. vijeka, Palermo postaje središte normanske vlasti, a Mufti (dotadašnje središte, zapadno od Apulije) i Apulija postaju tek provincija Kraljevine Sicilije, a nakon tog Napuljskog kraljevstva. Od kraja 12. vijeka do ranog 13. vijeka, Apulija je bila omiljeno boravište careva Hohenstaufen, posebno Frederika II., cara Svetog Rimskog carstva.
Obalu Apulije su kasnije osvajali Turci i Mleci. Godine 1861., regija se pridružuje Italiji. Feudalizam se dugo zadržao u ruralnim prodručjima Apulije. Socijalne i agrarne reforme počele su se polako provoditi tek od 19. vijeka, a zamah su uhvatile tek u 20. vijeku.
Karakteristična apulijska arhitektura u vremenu od 11. do 13. vijeka reflektira se na arhitekturu stare Grčke, arapsku arhitekturu, normansku arhitekturu te utjecaje iz Pise
Službeni jezik (od 1861.) je talijanski. No, kao posljedica historijskih prillika pod raznim osvajačima, u regiji se govore i mnogi drugi jezici. U sjevernom dijelu regije, govori se dijalektom napolitanskog jezika, tzv. sjevernim Puljiškim (Pugliese) jezikom. Na jugu regije se govori dijalektom sicilijanskog jezika, tzv. Salentino. U izoliranim krajevima Salenta, govori se hibridnim jezikom Griko. koji potječe iz 9. vijeka. Od vremena naseljavanja iz albanije u 15. vijeku, govori se u nekoliko sela Arbëreshë, dijalekt albanskog jezika. U nekim se zajednicama čak može čuti i dijelekt romanskog jezika Franco-Provençal.
- Ethnologue World linguistic classification for Neapolitan
- Ethnologue World linguistic classification for Sicilian
- Ethnologue World linguistic classification for Arbëreshë
- Ethnologue World linguistic classification for Griko
- Ethnologue World linguistic classification for Franco-Provençal
- Library of Congress iso639 language code
- Uvod u napolitanski jezik Arhivirano 2012-03-26 na Wayback Machine-u
- LinguaSiciliana.org
- Interactivna mapa jezika u Italiji Arhivirano 2012-07-16 na Wayback Machine-u
- Accademia Napulitana Arhivirano 2009-09-16 na Wayback Machine-u
- Neapolitan on-line radio stanica
- Online weekly in Neapolitan Arhivirano 2012-07-31 na Wayback Machine-u
- Il Siciliano Arhivirano 2007-02-02 na Wayback Machine-u
- Lingua Siciliana Viva Arhivirano 2006-09-04 na Wayback Machine-u
- Neapolitanski rječnik @ Wiktionary
- ItalianVisits.com
