Ar-ge günleri poster

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ KOBİ’LERE YÖNELİK BİR YÖNETİM MODELİ VE YAZILIM ÜRÜNÜ TASARIMI Erkan Işığıçok1, Emrah Akdamar2, Osman Akın3, Sedat Yalçın4 1 Uludağ Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Ekonometri Bölümü, İstatistik ABD., Prof. Dr. 2 Uludağ Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Ekonometri Bölümü, İstatistik ABD., Doktora Öğrencisi 3 Literagrup Ar-Ge Direktörü 4 Yeminli Mali Müşavir Özet Bu çalışmada; KOBİ’lere özgü bir yönetim modeli geliştirilmesinin gerekliliği ve bunun bir yazılım ürünü ile desteklenmesi fikri değerlendirilmiştir. Öncelikle, KOBİ’lerin ülke ve dünya ekonomisi için önemi vurgulanmıştır. Bu fikrin uygulama olanağı bulabilmesinin altında yatan gerekçeler, mevcut yönetim modelleriyle KOBİ’lerin yapısı arasındaki uyumsuzluklar, literatür bulguları kısmında belirtilmiştir. Sonuç bölümünde ise; geliştirilecek modele uygun, istatistiksel bir algoritma mantığında çalışacak, oyun dinamikleri kullanılarak (oyunlaştırma) tasarlanacak bir yazılım ürününün, KOBİ’lerin gelişimine ve rekabet güçlerinin iyileştirilmesine önemli katkılar sağlayacağı kanısına varılmıştır. 1. GİRİŞ . Günümüzde KOBİ’ler ülke ekonomilerinde büyük işletmelere nazaran sahip oldukları oransal üstünlüğün yanı sıra; istihdam, ihracat, yatırım, katma değer ve krediler içindeki payları ile üstünlüğü elde tutmaktadırlar. Gelişmiş ülkelerin işletmeleri yapısal olarak incelendiğinde, işletmelerin %95-99 aralığında değişen oranlarda KOBİ’lerden oluştuğu görülmektedir. KOBİ’lerin ekonomik etkilerinin yanı sıra sosyal ve psikolojik etkileri ile de toplum üzerinde önemli katma değer oluşturdukları söylenebilir. KOBİ’ler beklenmedik gelişmelere kolayca uyum sağlayabilen esnek yapıları sayesinde hem Türkiye’de hem de Dünya’da ekonominin önemli aktörü konumundadırlar. Dolayısıyla KOBİ’lerin rekabet güçlerinin arttırılması, küreselleşen dünya ile entegrasyon sağlayabilmeleri de son derece önemlidir. Sürdürülebilir bir büyümenin sağlanabilmesi, rekabet gücünün arttırılabilmesi adına, KOBİ’lere özgü yeni bir yönetim modeli geliştirme ihtiyacı doğmuştur. Mevcut yönetim modellerinin KOBİ’lerin ihtiyaçlarına cevap veremediği de söylenebilir. Dolayısıyla KOBİ’ler için; değişken sektör ve işletme yapılarına uygun, uluslararası standartları yakalamada yol gösterebilecek, Ar-Ge faaliyetleri konusunda teşvik edici, çok boyutlu bir yönetim modeli geliştirmek ve bu modeli etkili bir biçimde kullanabilmek için de bir yazılım ürünü üretmek oldukça yararlı olacaktır. 2. YÖNTEM Bu çalışmada, yaygın olarak kullanılan bazı yönetim modelleri (EFQM, DEMING, MBNQA) incelenmiş ve ülkemizde faaliyet gösteren KOBİ’lere hangi noktalarda uygun olmadıkları ele alınmıştır. Ayrıca KOBİ’lerin mevcut durumunu ortaya koymak adına, KOBİ’lerin zayıf yönleri başka bir deyişle gelişmeye ihtiyaç duyulan yönleri listelenmiştir. Bununla birlikte yazılımın Ar-Ge boyutu olarak düşünülen oyunlaştırmanın (gamification) tanımı, kullanılabileceği alanlar, bazı oyunlaştırma stratejileri incelenmiştir. Sonuç olarak, elde edilen bulgular 3. başlık altında gösterilmiştir. Bu literatür bulgularına dayanarak; KOBİ’lere uygun yeni bir yönetim modelinin oluşturulmasının gerekliliği ve bunun oyunlaştırma mantığıyla geliştirilen bir yazılımla desteklenmesi fikri, bir doktora tezi çalışmasıyla olgunlaştırılacaktır. 3. LİTERATÜR BULGULARI Türkiye’deki KOBİ’lerin zayıf yönleri şöyle sıralanabilir : • Küçük ölçekli ve dağınık olmalarından dolayı verimlilikleri düşüktür. • Pazar ve sektör bilgileri yetersizdir. • Teknik bilgileri yetersizdir. • Teknoloji düzeyleri genellikle düşüktür. • Yönetim ve organizasyonda yetersizlikler bulunmaktadır. • Pazarlama ve tanıtım konusunda alt yapı ve bilgi eksiklikleri vardır. • Ürettikleri ürün ve hizmetin kalitesi genellikle düşüktür. • Standartlara uygun üretim yapamadıkları için ihracat potansiyelleri düşüktür • Sektörel Dış Ticaret şirketleri (SDTŞ) bünyesindeki KOBİ yapılanmalarında problemler mevcut olup, bu konudaki mevzuat engelleyicidir. • Kalite Yönetim Sistemleri etkin kurulmadığından veya olmadığından rekabet güçleri düşüktür. • Öz kaynakları yetersiz olup, finansal dalgalanmalardan aşırı etkilenmektedir. • Yatırımlarını geliştirmekte zorlanmaktadırlar.[1] Ülkemizde KOBİ’lerin dışarıdan hizmet alma durumları Tablo-1’de ve yönetim modellerinin karşılaştırılması ise Tablo-2’deki gibidir. Kriterler/Modeller Amaç Başvurmaya uygun coğrafi bölgeler Deming MBNQA İstatistiksel Kalite bilincini ve kalite kalite kontrolü ve mükemmelliği kalite için gereklerin güvenceyi anlaşılmasını sağlayan arttırmak. firmaları ödüllendirmek. Kuzey Amerika Japonya ve Dünya geneli Kalite tanımlamaları Üretici bakış açısıyla tanımlar. Kalite müşteri tarafından tanımlanır. Yürütücü kuruluşlar JUSE NIST VE ASQ EFQM Avrupalı kuruluşların global rekabet avantajı yakalamaları Avrupa Müşteriler, Çalışanlar,, tedarikçiler, hissedarlar ve Toplum (tüm paydaşlar) EFQM Tablo 2’de farklılıkları gösterilen modeller, kriter olarak ele aldıkları şu özellikler bakımından ortaktır:[3] • Liderlik ve Stratejik planlama • Müşteri ve Pazar odaklılık • Ölçme, analiz ve bilgi yönetimi • İnsan kaynakları yönetimi ve kaynakların yönetimi • Süreç ve çıktı performansına odaklılık • Sürekli iyileştirme ve Benchmarking’e yer vermesi • Toplumsal sorumluluk • Ortaklarla ilişkiler ve saha ziyareti • Uygulamaları paylaşma gerekliliği Oyunlaştırma (Gamification) : Oyunsal düşünmenin ve oyun mekaniklerinin oyun dışı alanlarda motivasyonu arttırmak ve kullanıcıyı problem çözmeye teşvik etmek amacıyla kullanılmasıdır. Oyunlaştırmada kullanılabilecek bazı stratejiler şunlardır:[4] • • • • Ödüllendirmek Rekabete sokmak Eğitsel eklemek Hikayeleştirmek Bu stratejiler, oluşturulacak yazılımın her aşamasında kullanılarak, KOBİ’lerin yeni yönetim modeliyle entegrasyonu hızlandırılacaktır. 4. SONUÇ 1,99 3,50 98,01 96,50 4,00 4,79 96,00 95,21 1,98 5,82 98,02 94,18 3,43 6,86 96,57 93,14 Türkiye’de KOBİ’lerin % 95,3’ü 1–9 arası işçi çalıştıran mikro ölçekli işletmelerden oluşmaktadır. Dolayısıyla sanayi sektöründe yer alan işletmeler analiz edildiğinde, geleneksel yapının hakim olduğu aile firmalarının büyük çapta sistemin içinde var oldukları görülmektedir.[1] Literatür bulgularında yer alan ve dünya çapında kullanılan yönetim modelleri KOBİ’lerin uyum sağlayabileceği yönetim modelleri olmaktan uzaktır. Dolayısıyla, KOBİ’lerin karakterine uygun bir yönetim modeli, yazılması düşünülen doktora tezinde, istatistiksel bir algoritmaya sahip yazılım ürünü ile birleştirilecek ve Kobilerin önemli bir ihtiyacına çözüm bulunacaktır. Yazılım ürününün her aşamasında, oyunlaştırma tekniğinden yararlanılarak, KOBİ’lerin yeni sistemle entegrasyonu kolaylaştırılacak ve oluşturulacak sistem içerisinde rekabet ederken öğrenmeleri sağlanmaya çalışılacaktır. 3,37 96,63 4,93 95,07 Kaynaklar Tablo 1. KOBİ’lerin dışarıdan hizmet alma durumları [2] Dışarıdan alınan hizmet türü Danışmanlık Alanlar(%) Almayanlar(%) Pazarlama,tanıtım 3,11 96,89 Satış,dağıtım Yönetim organizasyon İnsan kaynakları Toplam kalite yönetimi Üretim planlama ve kontrol Dış ticaret-ihracat Bilgisayar sistemleri Planlı bakım Finans yönetimi Yönetici eğitimi Tablo 2. Yönetim modellerinin karşılaştırılması[3] Eğitim Alanlar(%) Almayanlar(%) 4,98 95,02 2,08 4,21 97,92 95,79 3,75 6,79 96,25 93,21 2,40 2,96 1,67 97,60 97,04 98,33 3,24 3,14 4,92 96,76 96,86 95,08 [1] Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi İşletmeleri, Oda Rapaoru, TMMOB, Nisan 2012. [2] KOSGEB Veri tabanı [3] Çömlek, O., Özdeğerleme ve Verimlilik Analizi Yoluyla Performans Değerlemeye Yönelik Bir Model Önerisi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Sos.Bil. Ens., Doktora Tezi,2009 [4] https://tr.wikipedia.org/wiki/Oyunla%C5%9Ft%C4%B1rma