Academia.edu no longer supports Internet Explorer.
To browse Academia.edu and the wider internet faster and more securely, please take a few seconds to upgrade your browser.
2021, Үнэн үүргэ
1895–97 ондо Шэтэ хотодо гарадаг байһан “Дорно заха хизаарай ажа түрэл” хадаа монгол хэлэтэнэй эгээ түрүүшын һонин болоно. Һониной мэдээсэлыень ганса ородһоо бэшэ, ондоошье хари хэлэнһээ оршуулжа, мүн монгол руу сэхэ оршуулһан гү, үгы һаа монголоороо бэшэһэн юумэеэ ород руу оршуулдаг байһан байна. Тус һониниие зохёон байгуулжа, эрхилэн найруулһан хүн болбол буряад-монголой суута хүбүүн, Ород гүрэнэй элитэ түрын жүдхэлтэн Пётр Бадмаев (1851–1920) байгаа. Мүн үдэр бүри һониной монгол материал бэлдэжэ, монгол буряад оршуулгыень хэхэ, шалгаха тон хүндэ хүшэр ажалые һониной гаража байһан хоёр жэлэй туршада гардан харюусагшань буряад-монголоймнай гарамгай эрдэмтэн, багша, оршуулагша, аяншалагша, улас түрын жүдхэлтэн Рабданай Буда байһан бэлэй. Оршуулгын ажалда үшөө олон хүн хабаададаг байһан гэжэ һониной дугаарта бэшэнхэй байдаг болобошье нэрэнь тэдылэн мэдэгдээдүй байһаар. Оршуулагшадһаа гадна Монгол, Түбэд, Хятад ороноор олон һурбалжалагшадтай байһан тула, тэдэ газарһаа шэнэ һонин мэдээсэл саг дары абажа уншагшадтаа хүргэдэг байһан юм. Цензурэгүй гарадаг һэн хадаа хари ороной һонин һэдхүүлэй материал тэрэ доронь дам хэблүүлхэ эрхэтэй байгаа. Иимэ үргэн дэлисэтэй ажаябуулгын үрэ дүндэ хоёр жэлэй туршада гараһан һониной 350-яад дугаар соонь тэрэ сагай буряад-монгол уншагшадта саг түргэн боложо хубилжа байһан юртэмсын һонинуудые ямар янзаар хүргэдэг байһан бэ гэжэ элеэр хаража болохо. Шэнэшэлэгдэжэ байһан юртэмсые үзэхэ бэлигэй нюдэ нээхын тула эхэ хэлэнэйнгээ баялигые түгэс һайнаар ашаглаһыень шудалжа, абахаар юумыень абажа, заһахаар юумыень заһажа, залгуулан хэрэглэхэ, ерээдүйгээ түһөөлхэдэмнай тон дутажа болошогүй, нандин зөөри болоно. Буряад-монгол ниигэмэй соёл болбосоролой зохихо хэмжээндэ хүрэһые гэршэлһэн энэ һонин хадаа монгол туургатанай ниигэм улас түрэ, хэлэнэй шэнэшэлэл, оршон үежэлтын бартаатай замые нээһэн түрүүшын алхам болоно. Бурят-монгольская газета “Жизнь на восточной окраине” — первый шаг к модернизации языка и общества Газета “Жизнь на Восточной окраине”, выходившая в г. Чите в 1895–1897 гг., является первой газетой на монгольском языке. Вопреки распространенному мнению о монголоязычная часть газеты является лишь переводом русской части, внимательное изучение материалов газеты говорит о значительном количестве оригинальных статей, написанных на монгольском и затем переведенных на русский. Кроме того очевидно, что по крайней мере часть переводов с иностранных языков осуществлялась напрямую на бурят-монгольский язык. Издателем и редактором газеты является Пётр Бадмаев (1851–1920), славный сын бурятского народа, выдающийся государственный деятель Российского государства. Редактором монгольской части газеты, автором и переводчиком ее материалов, фактически главным редактором, на протяжении двух лет, в течение которых выходила газета, был Буда Рабданов, бурятский ученый, переводчик, путешественник и просветитель. Кроме того в самой газете упоминается, что в редакции работала группа переводчиков, однако их имена за редким исключением все еще остаются невыясненными. Кроме переводчиков, с газетой сотрудничали внештатные корреспонденты, находившиеся или бывавшие в Монголии, Тибете, Китае и прочих странах, что позволяло оперативно получать информацию и доносить ее до читателей. Поскольку газета выходила без предварительной цензуры, у редакции было право тут же перепечатывать новости из иностранных газет. В результате такой с размахом поставленной работы было издано около 350 номеров газеты, из которых бурятский читатель того времени имел возможность получать актуальную информацию о стремительно меняющемся мире. Рассматриваемая газета дает сверхценный языковой материал, уникальный для нашего региона. Анализ двуязычных материалов газеты позволит увидеть, каким образом богатейший арсенал выразительных средств классического монгольского языка был адаптирован для выражения новых понятий и концепций. Результаты анализа показывают, что газета “Жизнь на Восточной окраине” это итог значительной подготовительной работы бурятского общества, показатель его политической и культурной зрелости и первый серьезный шаг на пути общественно-политической и лингвистической модернизаци бурят-монгольского народа, оказавший значительное влияние на весь монголоязычный мир.
Моолда Цагаан Нуур тываларының ёзу- чаңчылдары
Моолда Цагаан Нуур тываларының ёзу- чаңчылдары2014 •
Моолдун Цагаан-Нуур сумузунун ивижи тываларының чаңчылдары. Чугаазының үлегери, ажыглаттынып турар сөстериниң словары, алфавиттиг айтыкчылыг. Обряды и обычаи этнических тувинцев оленеводов сомона Цагааннуур Хөвсөгөл аймака Монголии
As we learn from the archival documents, the most of the Buryats, who have remained on the Russian side after conclusion of the Treaty of Kiakhta in 1727, were still Shamanists. But just a few decades after this date, Buddhism has been widely spread among them. One of the main reasons of it, as I see it, lays in the strong Buryat aspiration to maintain their Mongolian identity. Because the majority of the Mongols, who lived in the Qing Empire, confessed Buddhism, Buryats, being subjects of the Orthodox Christian Russian state, followed them in accepting Buddhism, just to be identified as real Mongols. Buryats kept loyalty to Russians until the latter started restricting Buddhism, the main instrument of Buryat immunity against the assimilation.
Baessler Archiv
Монгол Гүнгэрваагийн түүх: Орчин нөхцөл солигдоход бурхны хоргоны бүрэн бүтэн байдал утга учир алдагдахад нөлөөлсөн нь2017 •
Abstract. This article explores the different components of a lamaistic shrine from Mongolia which is part of the collection of the Ethnologisches Museum in Berlin since 1933. The author tries to reconstruct the biography of this complex object in order to reveal its original religious function, time of creation and the person it was dedicated to. The history of the object within the museum sheds light on the curatorial conception in the 20th century, which eventually led to the loss of important bronzes from within the shrine and thus compromising the integrity of the piece.
Алтайн арван гурван сан
Галдан бошигт хааны үеиин урианхаичууд2023 •
Баруун монголын Дөрвөн Ойрад Цорос аймгийн Галдан 1671 онд Цорос аймгийн хан болж, 1676 онд Зүүнгар хаант улсыг байгуулжээ. Алтайн урианхайчууд Дөрвөн ойрадын цорос аймагт багтаж, Дөрвөн ойрад хийгээд Зүүнгар хаант улсыг байгуулалцахад, мөн Галдан бошигт хааны үйл хэрэгт хүчин зүтгэж байсан байна. Тухайлбал түүхийн сурвалж бичигт Галдан бошигт Халх, Өөлд, Урианхайн нийлсэн 10 түм орчим цэргийг захирч байсан тухай мэдээ байна.
Монгол судлалын эрдэм шинжилгээний бичиг (Ulaanbaatar: NUM)
МОНГОЛЫН “ХУЛЖ” ГЭДЭГ ГАЗАР УСНЫ НЭРИЙН ГАРЛЫГ МӨШГӨХҮЙ [On the origin of the Mongolian toponym Khulj]2019 •
This brief article proposes a Kitan etymology for the Mongolian toponym Khulj (Written Mongol Qulǰi), a word found in several place names, especially hydronyms, primarily near localities in Khentii province, Bulgan province, and Dundgow’ province known from archeological and inscriptional records to have had Kitan populations. We also briefly discuss the Liao Annals (in Chinese, Liao Shi) account of the Kitan Emperor Abaoji or Anbajian’s 924 A.D. capture of the then-ruined former Uygur capital Ordu Balïq (known in Mongolian as Khar Balgas) in what is now modern Mongolia and the still-lost trilingual Kitan-Turkic-Chinese inscription mentioned in connection with this historical event.
Дундад зууны Евразийн улс гүрнүүд нүүдэлчдийн ер бусын хүчин, бидний өвөг дээдсийн ялагдашгүй армийн өмнө өвдөг сөхөрч, дэлхий газрын зураг өөрчлөгдөн байсан түүхтэй хэн ч маргахгүй билээ. Нүүдэлчдийн армийн өмнө олон үндэстэн сөрөн зогссон бөгөөд тэдгээрийн дунд сайн зэвсэглэсэн, цэрэг дайны ихээхэн туршлага бүхий ард түмнүүд ч байсан юм. Гэвч нүүдэлчдийн дарагдашгүй хуй салхи тэднийг арчаад өнгөрсөн бөгөөд түүний замд тааралдсан бүхий ард түмнийг нэгэн тугийн дор наминчлан ороход хүргэсэн байдаг. Энэ бол Евразийн өргөн уудам нутгийг анх удаа байлдан дагуулсан явдал биш бөгөөд бүр монголчуудын эртний өвөг дээдэс Хүннүгийн үеэс улбаатай. Ийнхүү дэлхийг донсолгосон нүүдэлчдийн ер бусын хүчин юунд оршин байв? Энэ бол Монгол нутагт ээлж дараалан оршин тогтнож байсан эртний нүүдэлчин улс, гүрнүүдийн улс төр, цэрэг зэвсгийн уламжлал, хөгжил, хувьслын үр дүн бөгөөд үе үеийн манлайлагчдын удирдан зохион байгуулах авъяаслаг чадвар, хатуу чанд удирдлага, цэрэг армийн зэвсэглэл, нүүдэлчдийн тэсвэр хатуужил, байлдах арга, ухаанд оршин байв.
XVII ЗУУНЫ СҮҮЛЭЭР ОРОСЫН ӨМНӨ ХЭСЭГТ ЗҮҮНГАРЫН ӨӨЛДҮҮД ИРЖ НУТАГЛАСАН НЬ
В.Т.Тепкеев_XVII ЗУУНЫ СҮҮЛЭЭР ОРОСЫН ӨМНӨ ХЭСЭГТ ЗҮҮНГАРЫН ӨӨЛДҮҮД ИРЖ НУТАГЛАСАН НЬ (орчуулга). // Historia Mongolarum, Tom XIII, Fasc.2. Улаанбаатар, МУИС Пресс. 2014, 16-27-р тал.2014 •
Дөрвөн ойрадын торгууд голдуу ноёдын удирдлаган доор Ижил, Зай мөрний газар ирж нутагласан түүхийг хэн бүхэн мэдэж байвч тэдний дотор Зүүнгарын өөлдүүдбас багтаж байсан тухай өнөө хир тусгайлсан судалгаа гарсангүй билээ. Үүнд, тус өгүүлэлд Оросын эртний түүхийн баримтын архив (РГАДА) хадгалагдаж буй “Халимагийн хэргүүд”, “Доны хэргүүд” хөмрөгийг ашиглан, торгуудын дараа Зүүнгараас нүүж очсон өөлд нарын тухай авч үзнэ.
Уг өгүүлэл Хятадын Түүхийн Нэгдүгээр архивт хадгалагдаж байгаа “Цэргийн тухайн газрын хуулбар айлтгал” дахь Зүүнгарын 16 их отгийн мэдээтэй нэгэн айлтгалаар сэжүүр болгож, Зүүнгарын нийгмийн дотоод бүтэц, тэдний хоорондын харилцаа, отгийн дотоод бүтэц болон отгуудын задрах явцыг хураангуйлан өгүүлээд, Зүүнгар хаант улс нуран унасан шалтааныг тодруулахыг оролдлоо.
Loading Preview
Sorry, preview is currently unavailable. You can download the paper by clicking the button above.
2018 •
Advances in Cryptology – ASIACRYPT 2015
Property Preserving Symmetric Encryption Revisited2015 •
RELACult - Revista Latino-Americana de Estudos em Cultura e Sociedade
Apresentacão do Projeto de extensão universitaria "Fortalecimento das Capacidades das Educadoras do Programa CAIF no estado de Cerro Largo-Uruguai2015 •
Value in Health
A Systematic Review of The SF-36® Health Survey for Measuring Health-Related Quality of Life In Patients with Ulcerative Colitis2016 •
Jurnal Basicedu
Capaian Kemandirian Belajar Siswa dalam Pembelajaran Sains Tematik menggunakan Modul Digital2021 •
Књижевне и културне интерференције између књижевности на српском и на енглеском језику = Literary and Cultural Interconnections Between Serbian and Anglophone Literature
Проблем идентитета као извор хумора у драмама <i>Розенкранц и Гилденстерн су мртви</i> и <i>Генерална проба самоубиства</i>2022 •