Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 35: 273-283 [2008]
İLKÖĞRETİM ÖĞRETMENLERİNİN VE ÖĞRETMEN ADAYLARININ
BİLGİSAYARLARIN ÖĞRENME/ÖĞRETME SÜRECİNDE KULLANIMI İLE
İLGİLİ GÖRÜŞLERİ
ELEMENTARY SCHOOL TEACHERS’ AND TEACHER CANDIDATES’ OPINIONS
ABOUT COMPUTER USE IN LEARNING/TEACHING PROCESS
S. Sadi SEFEROĞLU *, Cenk AKBIYIK **, Mehmet BULUT ***
ÖZET: Teknoloji günümüzde günlük yaşamın her alanına girmiş durumdadır. Teknolojik uygulamaların en yaygın
kullanım alanı buldukları alanlardan biri de eğitim olarak karşımıza çıkmaktadır. Araştırmalara göre bilgisayar kullanımı
konusunda öğretmenlere verilen eğitimler onların bilgisayar kullanmaları ve öğretim davranışları üzerinde olumlu etkiler
yaratmaktadır. Bu çalışmada ilköğretim öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının bilgisayar kullanma durumları, bilgisayarın
rolü ve bilgisayarın eğitimde kullanımı ile ilgili görüşleri belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma, öğretmenlerin ve öğretmen
adaylarının bilgisayarların öğrenme/öğretme sürecinde kullanımıyla ilgili görüşlerini ortaya koymaya yönelik betimsel bir
çalışmadır. Çalışma grubu 51 öğretmen ve 56 öğretmen adayından oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak 2 ayrı anket
kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde yüzde, frekans hesabı ve ortalama kullanılmıştır. Bulgulara göre, öğretmenler
bilgisayar kullanmayı daha çok bir hizmet-içi eğitim kursuna giderek öğreniyorlarken öğretmen adayları bu işi kendi
kendilerine ve yakın çevrelerinden yardım alarak yapmayı tercih etmektedirler. Yine bulgulara göre öğretmen adayları bilgi
teknolojilerini öğretmenlere göre daha üst düzeylerde kullanmaktadırlar.
Anahtar sözcükler: Öğrenme/öğretme sürecinde bilgisayar kullanımı, öğretmen adaylarının görüşleri, öğretmen
görüşleri
ABSTRACT: In today’s world technology has been part of everyday life. Education is the field where technological
applications are most applicable. Research claims that training offered to teachers in the use of computers positively change
their teaching behaviors and their use of computers. The purpose of this study is to explore the self-reported perceptions of a
selected group of teachers and teacher candidates on the use of computers in learning/teaching process through the survey
method. The study group consists of 51 teachers, and 56 teacher candidates. In analyzing data percentages, frequencies, and
means were used. Findings indicate that while teachers prefer to take in-service training courses to learn about computers,
teacher candidates learn about computers through trail-error and through getting help from friends. Findings also show that
teacher candidates use IT more frequently than teachers.
Keywords: Use of computers in learning/teaching process, perceptions of teacher candidates, teachers’ perceptions
1. GİRİŞ
Toplumsal yaşamı birçok yönden etkileyen, kullanıma sunulduğu günden beri sürekli olarak
geliştirilen ve her geçen gün hayatımızın neredeyse tüm aşamalarına girmeye başlayan bilgisayarlar
televizyon ve radyonun aksine eğitimi birçok yönden etkilemeyi başarmıştır. (Tozoğlu ve Varank
2001). Bilgisayarların eğitim alanında kullanılması bir takım yeni kavramların kullanılmasını da
beraberinde getirmiştir. Bu kavramların en yaygın kullanılanları bilgi teknolojisi, bilgisayar eğitimi,
bilgisayar farkındalığı, bilgisayar okuryazarlığı, internet okuryazarlığı ve bilgi okuryazarlığı gibi
kavramlardır. Eğitim kurumları bu yeni kavramların işlevleriyle doğrudan ilgili kuruluşlardır.
Toplumun gereksinim duyduğu insan profiline uygun bireyler yetiştirme sorumluluğunu üstlenmiş
olan eğitim kurumlarından beklenen bilgisayar ve bilgi okuryazarlığı becerileriyle donatılmış,
teknolojiyi kullanabilen ve kendi kendine öğrenen bireyler yetiştirmeleridir. Bu gelişmeler
öğrencilerin olduğu kadar onları yönlendirme sorumluluğu üstlenen öğretmenlerin de söz konusu
becerilerle donatılması gerektiğine işaret etmektedir (Akkoyunlu ve Kurbanoğlu, 2003). Çünkü
bilgisayarların eğitimde etkin biçimde kullanılmasında en önemli rol öğretmenlere düşmektedir
(Gooler, Kautzer & Knuth, 2000). Bu saptamalar eğitimde bir takım standartların geliştirilmesinin
*
Yrd. Doç. Dr., Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, BÖTE Bölümü, e-Posta: sadi@hacettepe.edu.tr
Yrd. Doç. Dr. Erciyes Üniversitesi Eğitim Fakültesi BÖTE Bölümü, e-Posta: cakbiyik@erciyes.edu.tr
***
Araş. Gör. Gazi Üniv., Gazi Eğitim Fak., İlköğretim Böl., Matematik Eğitimi Anabilim Dalı, e-Posta: mbulut@gazi.edu.tr
**
274
S.S. SEFEROĞLU, et. al. / H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 35 (2008), 273-283
gerektiği ve özellikle öğretmen yetiştiren kurumların öğretim programlarının bu standartlara uygun
hale getirilmeleri gerçeğini gündeme getirmiştir.
Teknolojinin eğitimde kullanılmasıyla ilgili çalışmalar yapan Uluslar arası Eğitimde Teknoloji
Birliği’ne (ISTE) göre öğretmen standartları, teknoloji okuryazarı olmayı, derslerinde teknolojiyi
kullanabilmeyi, öğrencilerini teknolojiyi kullanmaya yöneltebilmeyi, öğrenme çevresini öğrencilerin
teknolojiyi kullanabilecekleri biçimde düzenleyebilmeyi, meslektaşları ile İnternet üzerinden iş birliği
yapabilmeyi kapsamaktadır (ISTE, 2000). Bir ülkede görev yapan öğretmelerin niteliklerinde
öğretmen yetiştiren kurumların çok önemli rollere sahip olduğu açıktır. YÖK tarafından, çağdaş
öğretmen yetiştirme programlarında bulunması gereken unsurlar göz önünde bulundurularak
gerçekleştirilen yeniden yapılanma çalışmaları kapsamında 1998 yılında bilgisayar dersi eğitim
fakültesi programlarına eklenmiştir (YÖK, 2005). Bilgisayar dersinden sonra "Bilgisayar 2" dersi de
programa eklenerek tüm öğretmen adaylarının en az iki adet bilgisayar dersi almaları sağlanmıştır.
Bilgisayarların bir öğretim aracı olarak kullanılabilmesinde, öğretmenlerin bu konuda sahip
oldukları davranışlar önemli bir değişken olarak karşımıza çıkmaktadır. Çünkü bilgisayar başında
harcadıkları zaman, sahip oldukları bilgisayar becerileri ve değişime açık olup olmamaları
öğretmenlerin bilgisayarı bir öğretim aracı olarak kullanma biçimleriyle ilgili önemli bilgiler
sağlamaktadır (Vannata & Fordham, 2004).
Ancak dünyamızı biçimlendiren ve yaşantımıza hızla giren bilgi ve iletişim teknolojilerinin
öğrenme ortamlarında kullanımı aynı hızda olmamıştır. (Kurbanoğlu ve Akkoyunlu, 2002). Aşkar ve
Usluel (2003), tarafından öğretmenlerin bilgisayar kullanımına ilişkin algılarını saptamak amacıyla
yapılan araştırmada, yönetsel ve kişisel amaçlı işlerde öğretmenlerin bilgisayar kullanmayı yararlı,
gözlemlenebilir, denetlenebilir buldukları, öğretim amaçlı işlerde ise bilgisayar kullanımının yararı
konusunda şüpheli oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Çağıltay, Çakıroğlu, Çağıltay ve Çakıroğlu (2001)
Ankara, İstanbul ve Denizli’de görev yapan 202 öğretmen üzerinde yürüttükleri araştırmada
öğretmenlerin %56’sının bilgisayar kullanmayla çok ilgili, %42’sinin orta derecede ilgili, %2’sinin ise
ilgisiz olduğu ve %41’inin ise hiç bilgisayar kullanmadığı sonucuna ulaşmışlardır. Bu araştırmada
ayrıca öğretmenlerin yalnızca %20’sinin iki yıldan fazla bilgisayar kullanma deneyimine sahip olduğu
anlaşılmıştır.
Öte yandan Akkoyunlu (2002) bilgisayar laboratuarı olan okullarda görev yapan 682 öğretmen
üzerinde yürüttüğü araştırmasında katılımcıların yalnızca %9’unun İnterneti kullandığını, 40 yaş
üzerindekilerin ise İnterneti hiç kullanmadıklarını saptamıştır. Araştırmaya katılan öğretmenlerin
%84’ü “İnternetin öğretim sürecine katkıda bulunduğunu düşünüyor musunuz? Niçin?” sorusuna evet
yanıtını vermiş, ancak bu öğretmenlerin yalnızca %7’si “niçin” sorusunu gereksinim duyulan bilgiye
ulaşma, sınıfa materyal getirme ya da öğrenci projelerinde katkıda bulunma biçiminde yanıtlamıştır.
Seferoğlu ve Akbıyık (2005) tarafından 51 ilköğretim öğretmeni ile yürütülen bir başka çalışmanın
bulgularına göre öğretmenlerin nadiren bilgisayar kullandıkları anlaşılmaktadır.
Araştırma bulgularına bakıldığında öğretmenlerin bilişim teknolojilerinin kullanımı açısından
durumunun pek de iç açıcı olmadığı sonucu çıkacaktır. Buna karşın son yıllarda genel olarak toplumun
ve eğitimcilerin teknoloji uygulamalarına gösterdikleri ilgi ve merak geçici bir ilgi ve merak değildir.
Günümüzde teknoloji günlük yaşamın her alanına girmiş durumdadır. Yaşamı teknolojiden
etkilenmemiş hemen hemen hiç kimse bulunmamaktadır. Teknolojik uygulamaların en yaygın
kullanım alanı buldukları alan ise eğitim olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bütün bu çalışma sonuçları öğretmenlerin teknoloji kullanım durumlarıyla ilgili araştırmaların
tekrarlanması ve bu konuda yeni değerlendirmelerin yapılması gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır.
Ayrıca çeşitli altyapı eksiklikleri, diğer öğretmenlerin bilgisayarlara yönelik olumsuz tutumları,
eğitimde bilgisayar kullanımına mesafeli duran veli ve yöneticilerin baskısı gibi etmenlerin
öğretmenlerin derslerinde bilgisayar kullanma durumlarını etkileyebileceği düşünülmektedir. Buradan
yola çıkarak henüz öğretmenlik yapmaya başlamamış olan eğitim fakültesi öğrencilerinin görüşleriyle
öğretmen görüşlerinin araştırılması anlamlı bir çalışma olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sebeplerle
S.S. SEFEROĞLU, et. al. / H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 35 (2008), 273-283
275
öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının eğitimde bilgisayar kullanmaya yönelik görüşleri
incelenmelidir.
1.1. Problem Durumu
Bu çalışmada ilköğretim öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının bilgisayar kullanma
durumları ile bilgisayarın öğrenme/öğretme sürecinde kullanımı ile ilgili görüşleri belirlenmeye
çalışılmıştır. Çalışma çerçevesinde aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır:
•
İlköğretim öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının bilgisayar kullanmayı öğrenme
yolları nedir?
•
İlköğretim öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının kullandıkları bilgisayar programları
ve bu programları kullanma düzeyleri nedir?
•
İlköğretim öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının bilgisayarın öğrenme/öğretme
sürecinde kullanılmasına ilişkin görüşleri nedir?
2. YÖNTEM
Bu çalışma, ilköğretim öğretmenlerinin ve ilköğretim matematik öğretmen adaylarının
bilgisayarların öğrenme/öğretme sürecinde kullanımıyla ilgili görüşlerini ortaya koymaya yönelik
betimsel bir çalışmadır.
2.1. Çalışma Grubu
Çalışma grubu Ankara’nın Elmadağ ilçesinde görev yapan ilköğretim öğretmenleri ve Gazi
Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü son sınıfta öğrenim gören öğretmen
adaylarından oluşmaktadır. Elmadağ’da seçkisiz örneklem yöntemiyle (random sampling) seçilen dört
ilköğretim okulundaki bütün öğretmenlere ve Gazi Eğitim Fakültesinden 56 öğretmen adayına
ulaşılmıştır. Öğretmenlerden geri gelen kullanılabilir durumdaki toplam 51 anket analizlere dâhil
edilmiştir. Öğretmen adaylarından geri gelen anketlerin de tümü kullanılabilir durumda
bulunduğundan toplam 56 anket analizlere dâhil edilmiştir. Öğretmenlerin tümü okullarında bilgi
teknolojisi sınıfları ve internet bağlantısı olan okullarda çalışmaktadır. Öğretmen adayları ise lisans
eğitimleri sırasında bilgisayar ve bilgisayar destekli öğretim dersleri almış öğrencilerdir. Çalışma
grubunun demografik özelliklerine bakıldığında öğretmenlerin yarıdan fazlasının (%59) bayan, büyük
çoğunluğun 35 yaşın altında (%75), bu öğretmenlerden sınıf öğretmeni olanların oranının %57 ve
branş öğretmeni olanların %43 olduğu, öğretmen adaylarının ise %68’inin bayan olduğu
anlaşılmaktadır.
2.2. Veri Toplama Aracı
Araştırmada veri toplama aracı olarak 2 ayrı anket kullanılmıştır. İlköğretim öğretmenlerinin ve
öğretmen adaylarının kişisel bilgileri, bilgisayarı kullanmayı nasıl öğrendikleri ve kullandıkları
programlara ilişkin olarak araştırmacılar tarafından geliştirilmiş bir anket kullanılmıştır. Bilgisayarın
öğrenme/öğretme sürecinde kullanımına ilişkin görüşler ise “Öğretmenlerin Bilişim Teknolojilerinin
Kullanımı ile İlgili Görüşleri” başlıklı anket kullanılarak elde edilmiştir. Seferoğlu (2001b) tarafından
kullanılan bu ikinci anket McCarthy’nin (1998) doktora tezinde kullandığı anketin bir uyarlamasıdır.
Öğretmenlerin Bilişim Teknolojilerinin Kullanımı ile İlgili Görüşleri başlıklı bu anket 22 maddeden
oluşmaktadır. Katılımcılardan maddeleri “1-kesinlikle katılmıyorum”, “2-katılmıyorum”, “3-bir fikrim
yok”, “4-katılıyorum” ve “5-kesinlikle katılıyorum” şeklinde 5’li bir derecelendirmeyle yanıtlamaları
istenmiştir.
2.3. Verilerin Çözümlenmesi
Verilerin çözümlenmesinde yüzde, frekans hesabı ve ortalama kullanılmıştır.
276
S.S. SEFEROĞLU, et. al. / H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 35 (2008), 273-283
3. BULGULAR VE YORUM
Bulgular araştırma probleminde verilen sorulardaki sıra izlenerek verilmiştir.
İlköğretim öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının bilgisayar kullanmayı öğrenme
yolları
Öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının bilgisayar kullanmayı öğrenme yollarıyla ilgili dağılım
Tablo 1’de sunulmuştur. Tablo 1 incelendiğinde öğretmenlerin bilgisayar kullanmayı daha çok bir
kursa katılarak (%57) öğretmen adaylarının ise daha çok deneme yanılma yoluyla (%34) öğrendikleri
görülmektedir. Bilgisayar kullanmayı çevresindeki arkadaşlarından öğrenme oranı öğretmenlerde
%8’de kalırken öğretmen adaylarında bu oran %29’a ulaşmaktadır.
Tablo 1: İlköğretim Öğretmenlerinin ve Öğretmen Adaylarının Bilgisayar Kullanmayı Öğrenme
Yolları
Bir bilgisayar kursuna katıldım
Öğretmenler
f*
%
29
56.90
Öğretmen Adayları
f*
%
16
28.60
Okulda aldığım derslerde öğrendim
8
15.70
6
10.70
Kitaplara başvurarak kendi kendime öğrendim
1
2.00
3
5.40
Deneme yanılma yoluyla kendi kendime
öğrendim
8
15.70
19
33.90
Çevremdeki arkadaşlarımdan öğrendim
4
7.80
16
28.60
Bilgisayar kullanmayı öğrendiğim söylenemez
8
15.70
2
3.60
* Bu tablodaki sorulara katılımcıların birden fazla seçenek işaretlemelerine izin verilmiştir.
Öğretmen katılımcıların bilgisayar kullanmayı öğrenme konusunda birbirlerinden yararlanma
oranının düşük olması öğretmenler arasında bu konuda yeterli bir etkileşimin olmadığını
göstermektedir. Okul ve öğretmen kültürünü inceleyen çeşitli araştırmalarda da bu bulguyu destekler
nitelikte sonuçlara ulaşılmıştır (Lieberman ve Miller 1984; Seferoğlu 2001a). Mesleğe atılmadan önce
kendi aralarında etkileşimde olan bireyler öğretmenliğe başladıktan sonra o kültürel yapı içinde
aralarına duvarlar örerek paylaşımı minimum düzeye indirmektedirler. Bilgisayar kullanmayı
öğrenmede meslektaşlardan yardım alma oranının düşük olmasından, öğretmenlerin mesleki
sorunlarını paylaşma ve yaşanılan sorunlara çözüm önerileri bulunmasını sağlama vb gibi konularda
da etkileşim yaşamadıkları sonucu çıkarılabilir. Bu yönüyle önemli bir bulgudur.
Kitaplara başvurarak bilgisayar kullanmayı öğrenenlerin oranı her iki grupta da düşük
bulunmuştur (%2 ve %5). Diğer taraftan öğretmenlerin %16’sı bilgisayar kullanmayı öğrenmediğini
belirtirken, bu oran öğretmen adaylarında %4’te kalmıştır. Buradan yola çıkarak yeni yetişen
öğretmenlerin bilgi teknolojilerini daha verimli kullanabilen bireyler olacakları varsayımında
bulunulabilir. Öte yandan araştırmaya katılan öğretmen adaylarının eğitim fakültesinin son sınıf
öğrencileri oldukları ve dört yıllık eğitimleri boyunca en az 2 bilgisayar dersi aldıkları düşünülürse,
oranı düşük bile olsa "Bilgisayar kullanmayı öğrendiğim söylenemez" seçeneğini işaretleyen adayların
olması düşündürücüdür. Ayrıca bilgisayar öğrenmeyi "Okulda aldığım derslerde öğrendim" diyen
adayların oranının yalnızca %11 olması adayların aldıkları bilgisayar derslerinin etkililiğinin
sorgulanmasını gerektirmektedir.
İlköğretim öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının kullandıkları programlar ve bu
programları kullanma düzeyleri
Öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının “hangi programları hangi düzeyde kullanıyorsunuz?”
sorusuna verdiği yanıtların dağılımı yüzde ve frekans olarak Tablo 2’de verilmiştir. Bu tablodaki
verilere göre öğretmen adaylarının çok büyük bir bölümünün (%80), öğretmenlerin ise yarıya
S.S. SEFEROĞLU, et. al. / H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 35 (2008), 273-283
277
yakınının (%39) sözcük işlemci yazılımlarını orta ve rahat düzeylerinde kullanabildikleri
görülmektedir. Öğretmenlerin yaklaşık üçte biri (%29) hesap tablolarını orta ve rahat düzeyde
kullanıyorken öğretmen adaylarının yarıdan fazlası (%55) bu yazılımları orta ve rahat düzeyde
kullanmaktadırlar. Yine öğretmenlerin %29’u sunum programlarını orta ve rahat düzeyde
kullanabiliyorken öğretmen adaylarının %68’i bu programları orta ve rahat düzeyde
kullanabilmektedir. Öğretmenlerin her üç yazılım grubunda da öğretmen adaylarına göre düşük
kullanım yüzdelerine sahip olmaları ve özellikle bir kısmının (sırasıyla %33, %47 ve %47) bu tür
programları hiç kullanmamış olması dikkat çekici bir durumdur.
Bu üç yazılım grubunda katılımcıların “ileri düzeyde kullanım”la ilgili yanıtlarının düşük
olduğu da gözlenmektedir. Öte yandan veri tabanı yazılımlarının her iki grupta da oldukça düşük
oranlarda kullanılmakta olduğu anlaşılmaktadır. Yine kullanımlarının basit ve özellikle son yıllarda
çok yaygınlaşmış olmasına karşın öğretmenlerin %55’inin web tarayıcılarını hiç kullanmamış olmaları
da düşündürücüdür. Diğer taraftan masaüstü yayıncılık, istatistik ve web sayfası hazırlama programları
da öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının çoğunluğu tarafından hiç kullanılmamaktadır. Tarayıcı
kullanımı ise her iki grupta da düşük bulunmuştur.
Tablo 2: İlköğretim Öğretmenlerinin Ve Öğretmen Adaylarının Kullandıkları Programlar Ve
Kullanma Düzeyleri
Hiç
Başlangıç
f
%
f
%
Orta
İleri
Rahat
f
%
f
%
f
%
Sözcük İşlemci
(Ör. MS Word)
Öğretmen
17
33.30
9
17.60
6
11.80
14
27.50
5
9.80
Adaylar
1
1.79
4
7.14
15
26.79
30
53.57
6
10.71
Hesap Tablosu
(Ör. MS Excel)
Öğretmen
24
47.10
9
17.60
8
15.70
7
13.70
3
5.90
Adaylar
11
19.64
12
21.43
18
32.14
13
23.21
2
3.57
Öğretmen
24
47.10
10
19.60
8
15.70
7
13.70
2
3.90
Sunum
(Ör. MS PowerPoint)
Veri Tabanı
(Ör. MS Access)
Adaylar
0
0.00
11
19.64
17
30.36
21
37.50
7
12.50
Öğretmen
35
68.60
9
17.60
7
13.70
0
0.00
0
0.00
45
80.36
7
12.50
2
3.57
2
3.57
0
0.00
Öğretmen
Web Tarayıcı
(Ör. Internet Explorer) Adaylar
28
54.90
5
9.80
5
9.80
9
17.60
4
7.80
8
14.29
5
8.93
12
21.43
18
32.14
13
23.21
0.00
Masaüstü yayıncılık
(Ör. MS Publisher)
İstatistik/Analiz
(Ör. SPSS)
Adaylar
Öğretmen
31
60.80
8
15.70
7
13.70
5
9.80
0
Adaylar
40
71.43
4
7.14
8
14.29
4
7.14
0
0.00
Öğretmen
35
68.60
8
15.70
5
9.80
3
5.90
0
0.00
39
69.64
9
16.07
4
7.14
3
5.36
1
1.79
Web sayfası hazırlama Öğretmen
(Ör. MS FrontPage)
Adaylar
44
86.30
4
7.80
3
5.90
0
0.00
0
0.00
46
82.14
4
7.14
2
3.57
2
3.57
2
3.57
E-posta
(Ör. MS Outlook)
Tarayıcı (Scanner)
Adaylar
Öğretmen
28
54.90
7
13.70
7
13.70
5
9.80
4
7.80
Adaylar
17
30.36
5
8.93
11
19.64
14
25.00
9
16.07
Öğretmen
37
72.50
6
11.80
4
7.80
4
7.80
0
0.00
Adaylar
35
62.50
4
7.14
13
23.21
3
5.36
1
1.79
Öğretmen ve öğretmen adaylarının kullandıkları program ve işlemler ve bunları kullanma
düzeyleri incelendiğinde öğretmen adaylarının öğretmenlere göre bilgi teknolojilerini daha üst
düzeylerde kullandıkları anlaşılmaktadır. Ancak öğretmen adaylarının kullanımları da yalnızca sözcük
işlemci ve sunum programlarında yoğunlaşmaktadır. Bu bulgu, öğretmen adaylarının ihtiyaçlarının bu
programlarda yoğunlaştığını göstermektedir.
Türkiye’deki ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin bilgisayar kullanımındaki
yeterliliklerinin ve hizmet-içi eğitim ihtiyaçlarının incelendiği bir araştırmada (Yıldırım, Koçak ve
Kirazcı 2001), araştırma sonuçları öğretmenlerin, kendilerini bilgisayar kullanımı konusunda yetersiz
hissettikleri ve bu teknolojiyi kullanmaya hazır olmadıklarını ortaya koymuştur. Bu çalışmanın
278
S.S. SEFEROĞLU, et. al. / H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 35 (2008), 273-283
bulgularına bakıldığında öğretmenlerin bilgisayar kullanımları konusunda halen sıkıntılar yaşandığı
söylenebilir. Öte yandan, yapılan çapraz tablolamalar çeşitli programların kullanımlarında bayan
öğretmenler aleyhine bir dağılım olduğunu göstermektedir. Katılımcıların %59'unun bayan olması bu
bulguyu açıklayabilir.
İlköğretim öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının bilgisayarın öğrenme/öğretme
sürecinde kullanılmasına ilişkin görüşleri
İlköğretim öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının bilgisayarın öğrenme/öğretme sürecinde
kullanılmasına ilişkin görüşleri Tablo 3’te sunulmuştur. Buna göre öğretmenlerin (%90) ve öğretmen
adaylarının (%96) tamamına yakını bilgisayarların öğretmenin işlerini kolaylaştıracağını
düşünmektedir. Öğretmen adaylarının %57’si bilgisayarların öğrenciler arasındaki etkileşimi
azaltacağı yönünde kaygıları taşıyorlarken bu oran öğretmenlerde %35’te kalmaktadır.
Öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının büyük bölümü kendilerine ait bir bilgisayarın olmasının
onları daha etkili birer öğretmen yapacağını düşünmektedir. Öğretmenlerin %18’inin, öğretmen
adaylarının ise yalnızca %9’unun bilgisayarın sınıfta nasıl kullanılacağıyla ilgili bir fikrinin olmadığını
belirtmiş olmasının olumlu bir gösterge olduğu düşünülmektedir. Diğer taraftan öğretmenlerin %86’sı
ve öğretmen adaylarının %64’ü bilgisayarın öğrenci öğretmen ilişkisini olumsuz yönde
etkilemeyeceğini inanmaktadırlar. Buradan öğretmenlerin bilgisayarın sosyal etkileşimler üzerinde
olumsuz etki bırakabileceği düşüncesini daha az benimsedikleri sonucu çıkmaktadır.
Tablo 3: İlköğretim Öğretmenlerinin Ve Öğretmen Adaylarının Bilgisayarların
Öğrenme/Öğretme Sürecinde Kullanımı İle İlgili Görüşleri
Öğretmenler
Maddeler
1
Bilgisayar okulda öğretmenin
işini bir hayli kolaylaştırır
2
3
4
Öğretmen Adayları
5
f
2
2
1
20
26
%
3.90
3.90
2.00
39.20
51.00
f
4
22
7
10
8
X
4.29
1
2
3
4
5
1
1
0
29
25
1.79
1.79
0.00
51.79
44.64
1
18
5
28
4
1.79
32.14
8.93
50.00
7.14
Bilgisayar kullanımı öğrenciler
arasındaki sosyal etkileşimi
azaltır
%
Bir bilgisayarımın olması beni
daha etkili bir öğretmen yapar
f
4
9
1
25
12
3
7
2
29
15
%
7.80
17.60
2.00
49.00
23.50
5.36
12.50
3.57
51.79
26.79
f
10
29
3
7
2
18
31
2
5
0
%
19.60
56.90
5.90
13.70
3.90
32.14
55.36
3.57
8.93
0.00
f
14
30
2
4
1
5
31
10
7
3
8.93
55.36
17.86
12.50
5.36
Bana bugün bir bilgisayar
verilirse onu sınıfta nasıl
kullanabileceğim konusunda hiç
bir fikrim yok.
2.92
7.80
43.10
13.70
19.60
15.70
%
Bilgisayarlar sınıflar için
vazgeçilmez bir araçtır
f
1
7
10
24
9
%
2.00
13.70
19.60
47.10
17.60
f
0
3
5
25
18
58.80
3.90
7.80
2.00
Derslerde bilgisayar kullanımı
sunumları daha kaliteli hale
getirir
%
Bilgisayar kullanımı eğitimin
kalitesini yükseltir
f
0
1
0
26
24
%
0.00
2.00
0.00
51.00
47.10
f
9
37
2
2
1
Bilgisayar kullanımı öğretmenin
sınıftaki rolünü azaltır
3.65
2.50
3
17
12
22
2
5.36
30.36
21.43
39.29
3.57
0
4
0
38
14
0.00
7.14
0.00
67.86
25.00
4.14
0.0
5.90
9.80
49.00
35.30
4.43
17.60
72.50
3.90
3.90
2.00
f
7
27
8
7
2
%
13.70
52.90
15.70
13.70
3.90
2.41
3.05
4.11
0
2
3
36
15
0.00
3.57
5.36
64.29
26.79
5
30
11
8
2
8.93
53.57
19.64
14.29
3.57
1
22
9
23
1
1.79
39.29
16.07
41.07
1.79
2.00
%
3.82
1.89
1.98
27.50
4.36
3.29
2.25
Bilgisayar kullanımı öğretmen ile
öğrenci arasındaki ilişkiyi
olumsuz etkiler
Deneyimli öğretmenlerin sınıfta
etkili olmaları ve öğrencilerin
eğitsel ihtiyaçlarını
karşılayabilmeleri için
bilgisayarlara ihtiyaçları yoktur
3.63
X
4.14
2.50
3.02
S.S. SEFEROĞLU, et. al. / H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 35 (2008), 273-283
279
Öğretmen adaylarının “bilgisayarın sınıflar için vazgeçilmez olduğu” konusuyla ilgili yanıtları
“katılmıyorum, bir fikrim yok, katılıyorum” seçenekleri arasında dağılmış durumdadır. Öğretmenler
arasında bu görüşe katıldıklarını belirtenlerin oranı ise %65 gibi yüksek bir orandadır. Katılımcıların
beşte birinin (%20 ve %21) "bir fikrim yok" seçeneğini işaretlemiş olmaları ise uygulama konusunda
yeterli deneyime sahip olmadıkları şeklinde yorumlanabilir.
Diğer taraftan hem öğretmenler hem de öğretmen adayları bilgisayarın sunumları daha etkili
hale getireceği ve eğitimi daha kaliteli hale getireceği konusunda neredeyse hemfikirdirler.
Katılımcılar, öğretmenlerin, meslekte ne kadar deneyimli olurlarsa olsunlar yine de bilgisayar
kullanması gerektiğini de inanmaktadırlar. Bilgisayarların öğretmenin sınıftaki rolünü azaltıp
azaltmayacağı konusunda ise öğretmen adayları ikiye bölünmüş görünürken öğretmenler bilgisayarın
öğretmenin sınıftaki rolünü azaltmadığını düşünmektedirler. Bilgisayar kullanımı öğretmenin sınıftaki
rolünü azaltır” ifadesine adaylarca verilen %43’lük onay adayların sınıflarında bilgisayar
uygulamalarını bizzat yaşamamalarını yansıtıyor olabilir.
Bilgisayarın öğrenme/öğretme sürecinde kullanılmasına ilişkin görüşlerin 2. bölümü Tablo 4’te
verilmektedir. Bu tablodaki verilere göre “Bilgisayarlar, özel eğitime muhtaç çocuklar için üst
düzeyde bir güdüleme aracı olabilir” görüşüne öğretmen adaylarının öğretmenlerden daha olumlu
baktıkları anlaşılmaktadır (Oranlar öğretmenlerde %55, adaylarda ise %77’dir). Ancak öğretmenlerin
üçte biri (%31), adayların ise yaklaşık olarak dörtte biri (%23) bu konuda fikir belirtemediklerini ifade
etmektedirler. Bu ortada kalma durumuna, katılımcıların özel öğretime muhtaç çocukların eğitiminde
bilgisayar kullanımıyla ilgili deneyim eksikliği yol açmış olabilir.
Tablo 4 : İlköğretim Öğretmenlerinin Ve Öğretmen Adaylarının Bilgisayarların
Öğrenme/Öğretme Sürecinde Kullanımı İle İlgili Görüşleri (2. Bölüm)
Öğretmenler
Maddeler
Bilgisayarlar başarılı araçlar olsa
da kâğıt kalem kadar etkili
olamazlar
Bilgisayarlar, özel eğitime
muhtaç çocuklar için üst düzeyde
bir güdüleme aracı olabilir
Sınıf ortamında bilgisayar
kullanımı konusunda kendimi
rahat hissetmiyorum
Sınıflarında bilgisayar kullanan
öğretmenlere ek bir ücret
verilmelidir
Bütün öğretmenlerin bilgisayar
öğrenmeleri zorunlu kılınmalıdır
Öğretmen Adayları
1
2
3
4
5
f
14
25
4
5
3
%
27.50
49.00
7.80
9.80
5.90
f
2
5
16
24
4
X
1
2
3
4
5
5
25
5
16
5
8.93
44.64
8.93
28.57
8.93
0
0
13
38
5
0.00
0.00
23.21
67.86
8.93
5
24
5
19
3
8.93
42.86
8.93
33.93
5.36
5
16
10
15
10
8.93
28.57
17.86
26.79
17.86
2
7
6
29
12
3.57
12.50
10.71
51.79
21.43
2.18
2.84
3.45
%
3.90
9.80
31.40
47.10
7.80
f
2
14
18
13
4
3.86
3.06
%
3.90
27.50
35.30
25.50
7.80
f
7
22
6
11
5
2.84
2.71
%
13.70
43.10
11.80
21.60
9.80
f
1
2
0
32
16
%
2.00
3.90
0.0
62.70
31.40
4.18
X
3.16
3.75
Öğretmen adaylarının %52’si sınıfta bilgisayar kullanımı konusunda kendilerini rahat
hissettiklerini belirtirken bu oran öğretmenlerde %31’dir. Sınıfta bilgisayar kullanan öğretmenlere ek
ödeme yapılması düşüncesine öğretmenler genelde katılmazken (%57) bu noktada öğretmen
adaylarının yanıtlarının seçenekler arasında dağıldığı gözlenmektedir. Ancak öğretmen ve öğretmen
adaylarının çok büyük bir bölümü tüm öğretmenlerin zorunlu olarak bilgisayar bilmeleri gerektiğini
düşünmektedir. Bütün öğretmenlerin bilişim teknolojilerini sınıflarında kullanmalarının yaptıkları işin
bir parçası olduğu düşünüldüğü için yani hem onların işini kolaylaştıracağı, hem de işlerini daha iyi ve
etkili yapmalarını sağlayacağı için öğretmenler bu konuda bir ayırım yapılmasının gerekli olmadığını
düşünüyor olabilirler. Öğretmen adayları bir ücret almadıkları için bu konuda somut bir bilgiye de
sahip bulunmamaktadırlar. Bu durum da yanıtlarına yansımış olabilir. Geçmiş yıllarda yapılan
araştırmalarda (Seferoğlu, 2001b) bu konuda öğretmenlerin ücret ödenmesi yönünde görüş belirttikleri
gözlenmiştir.
280
S.S. SEFEROĞLU, et. al. / H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 35 (2008), 273-283
Katılımcılar, bilgisayarların kâğıt kalem kadar etkili araçlar olduklarını, deneyimli
öğretmenlerin de sınıfta etkili olabilmeleri ve öğrencilerin eğitsel ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri için
bilgisayarlara ihtiyaçları olduğunu belirtmektedirler. Özellikle Tablo 3'teki veriler, katılımcıların
büyük çoğunluğunun, bilgisayarların öğrenme/öğretme süreçlerinin bir parçası olması gerektiğine
inandıkları göstermektedir. Bu durum öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının, bilişim teknolojilerinin
şimdiki ve gelecekteki eğitimin önemli bir parçası olduğuna olan inançlarını göstermesi açısından
önemlidir.
Bilgisayarların öğrenme/öğretme sürecinde kullanılmasıyla ilgili görüşler açısından öğretmenler
ve öğretmen adayları karşılaştırıldığında “bilgisayarların kâğıt kalem kadar etkili olmadığı”,
“bilgisayar kullanımının öğrenciler arasındaki sosyal etkileşimi azalttığı” gibi olumsuz sayılabilecek
maddelerde öğretmenlerin katılım oranlarının öğretmen adaylarına göre daha düşük olduğu
görülmektedir (öğretmenlerde X =2.18 ve X =2.92, öğretmen adaylarında ise X =2.84 ve X =3.29).
Diğer taraftan “bilgisayarlar sınıflar için vazgeçilmez bir araçtır” ve “bilgisayar kullanımı eğitimin
kalitesini yükseltir” gibi olumlu sayılabilecek maddelerde öğretmenlerin katılım oranlarının öğretmen
adaylarına göre daha yüksek olduğu göze çarpmaktadır (öğretmenlerde X =3.65 ve X =4.43, öğretmen
adaylarında ise X =3.05 ve X =4.14). Bu iki bulgu bilgisayarların eğitimde kullanılmasıyla ilgili
öğretmenlerin öğretmen adaylarına göre daha fazla olumlu beklentiye sahip olduğunu göstermektedir.
Bu farklılıkta öğretmenlerin okullarda bilgisayar kullanımının sonuçlarını somut olarak gözleyebiliyor
olmalarının payı olduğu söylenebilir. Öte yandan “bana bugün bir bilgisayar verilirse onu sınıfta nasıl
kullanabileceğim konusunda hiç bir fikrim yok” önermesine her iki grup da yüksek oranlarda
katılmadıklarını belirterek (öğretmenlerde X =2.25, öğretmen adaylarında ise X =1.89) bu konudaki
bilinç düzeyleri hakkında bir fikir vermektedirler.
5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER
Bulgulara göre öğretmenler bilgisayar kullanmayı daha çok bir kursa katılarak, öğretmen
adayları ise daha çok deneme yanılma yoluyla öğrenmektedirler. Bilgisayar kullanmayı çevresindeki
arkadaşlarından öğrenme oranı her iki grupta da düşük olmasına karşın bu konudaki etkileşim
öğretmenler arasında çok daha azdır. Birçok öğretmen bilgisayar kullanmayı öğrenemediğini
düşünmektedir. Öğretmen adayları için okulda alınan dersler aracılığıyla bilgisayar kullanmayı
öğrenme oranlarının düşük olması üniversitelerin bu konuda görevini gereği gibi yerine getiremiyor
olabileceğine işaret ediyor olabilir.
Öğretmen adayları öğretmenlere göre bilgi teknolojilerini belirgin biçimde daha üst düzeylerde
kullanmaktadırlar. Azımsanmayacak sayıda öğretmen ise hiçbir program kullanmamaktadır. Bu durum
öğretmenlerin bir çığ gibi artan bilgi birikiminden gereği gibi yararlanamamaları sonucunu
doğurabilecektir. Bu nedenle bilişim teknolojilerinin her düzeyde öğretmenler tarafından etkili bir
şekilde kullanılmasını sağlamak için bu konuda sürekli bir eğitim desteği sağlanmalıdır.
Öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının bilgisayar programlarını kullanımları yalnızca sözcük
işlemci ve sunum programlarında yoğunlaşmaktadır. Aslında sözcük işlemci ve sunum programları
dışında öğrenme/öğretme süreçlerinde başarıyla kullanılabilecek başka programlar bulunmaktadır.
Masaüstü yayımcılık ve grafik tasarımıyla ilgili yazılımlar bunlara örnek olarak verilebilir. Bu nedenle
eğitim fakültelerinde sunulan bilgisayar derslerinde ve öğretmenlerin katıldığı hizmet-içi eğitim
etkinliklerinde masaüstü yayımcılık ve grafik tasarımıyla ilgili uygulamaların yaptırılması yararlı
olabilir.
Öğretmenler öğretmen adaylarına göre öğrenme/öğretme süreçlerinde bilgisayar kullanımıyla
ilgili daha fazla olumlu beklentiye sahiptir. Öğretmenler, bilgisayarın öğretim amaçlı kullanımının
olumlu sonuçlar doğuracağına inanmaktadırlar. Ancak anketin sonunda belirttikleri düşüncelerden
anlaşıldığı gibi bu işi nasıl yapabilecekleri konusunda, yani bilgisayarı öğretim programlarıyla
bütünleştirme konusunda kafalarında soru işaretleri bulunmaktadır. Bu yüzden, öğretmenlerin bilgi
teknolojilerini öğretim programlarıyla nasıl bütünleştirebileceklerine yönelik hizmet-içi eğitim
S.S. SEFEROĞLU, et. al. / H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 35 (2008), 273-283
281
etkinlikleri düzenlenmeli ve ayrıca çeşitli düzeyler için örnek bilgisayar destekli öğretim etkinlikleri
hazırlanıp kullanıma sunulmalıdır.
Öğretmen adayları mesleğe atandıklarında diğer öğretmenlerle dirsek teması içinde
bulunacaklardır. Bu etkileşim sürecinde deneyimli öğretmenlerin mesleğe yeni atanmış
öğretmenlerden yeni öğretmenlerin de deneyimli öğretmenlerden öğrenecekleri çok şey olabilir.
Mesleğe yeni atanmış öğretmenler özellikle teknoloji kullanımıyla ilgili uygulamalar konusunda
meslektaşlarına katkıda bulunabilirler. Ancak yeni öğretmenlerin bu katkıyı yapabilmeleri için de
eğitim fakültesinde aldıkları bilgisayar derslerinde bilişim teknolojilerinin etkili bir şekilde
kullanımıyla ilgili üst düzeyde bilgi ve becerilerle donatılmaları gerekir.
Araştırmalar, bilgisayar kullanımı konusunda öğretmenlere verilen eğitimlerin onların bilgisayar
kullanmaları ve öğretim davranışları üzerinde olumlu etkileri olduğunu ortaya çıkarmıştır (Bahr,
Kinzer & Rieth, 1992). Bir başka araştırmada ise, araştırmacı (Young, 1991) bilgisayarların okullara
bir araç olarak değil de bir amaç olarak getirildikleri sonucuna varmıştır. Örneğin, bilgisayar donanımı
sağlanmakta ancak öğreticilerin bu donanımı uygun ve etkili bir şekilde kullanmalarına yönelik gerekli
eğitim verilmemektedir. Veya bilgisayarı olan okullar genellikle bilgisayar okuryazarlığını öğretmeye
çalışmaktadırlar. Bilgisayarların gücü bir araç olarak, bir öğretici olarak kullanılmadığı için de
öğretmenin kullandığı strateji, yöntem ve teknikler ve öğrencilerin öğrenme stilleri değişmemektedir.
Okullardaki bu olumsuz tabloyu değiştirmenin bir yolu hizmet öncesinde ve hizmet içinde verilecek
eğitimlerle bilgisayar ve öğrenme ilkeleri arasındaki ilişkinin görülmesini ve anlaşılmasını
sağlamaktır. Yine Hammond ve diğerlerinin (1992) İngiltere’de yaptıkları araştırmada saptadıkları gibi
bilgi teknolojileri (özelde bilgisayarlar) konusunda yeterli bilgi ve deneyime sahip olmayan bireyler bu
teknolojilerden gereği gibi yararlanamamaktadırlar. Bu nedenle kurumların öğretmenlerinin ve
öğrencilerinin bilgi teknolojilerini kullanma becerilerini geliştirmek için eğitim desteği sağlamasının
uygulamada bu teknolojilerin kullanımına önemli katkılar getirebileceği söylenebilir.
KAYNAKLAR
Akkoyunlu, B. (2002). Öğretmenlerin internet kullanımı ve bu konudaki öğretmen görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 22, 1 – 8.
Akkoyunlu, B. ve Kurbanoğlu, S. (2003). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve bilgisayar öz-yeterlik algıları üzerine
bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 1-10.
Aşkar, P. ve Usluel Y. K. (2003). Bilgisayarların benimsenme hızına ilişkin boylamsal bir çalışma: Üç okulun
karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 15-25.
Bahr, C., Kinzer, C. K. & Rieth, H. (1992). An analysis of the effects of teacher training and student grouping on reading
comprehension skills among mildly handicapped high school students using computer assisted instruction. Journal
of Special Education Technology, 11, 1-19.
Çağıltay, K., Çakıroğlu, J., Çağıltay, N. ve Çakıroğlu, E. (2001). Öğretimde bilgisayar kullanımına ilişkin öğretmen
görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 19-28.
Gooler, D., Kautzer, K. & Knuth, R. (2000). Teacher competence in using technologies: The next big question. PREL
Briefing Paper. ERIC Document Reproduction Service No. ED452175.
International Society for Technology Education. (ISTE). (2000). National educational technology standards for teachers.
Eugene: ISTE Publications.
Kurbanoğlu, S. ve Akkoyunlu, B. (2002). Öğretmen adaylarına uygulanan bilgi okuryazarlığı programının etkililiği ve bilgi
okuryazarlığı becerileri ile bilgisayar öz-yeterlik algısı arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi, 22, 98-105.
McCarthy, P. J. (1998). Teacher attitudes towards computers and the relationship between attitudes towards computers and
level of involvement with computers among New York City Special Education teachers. Unpublished doctoral
dissertation. Columbia University, Teachers College, New York.
Lieberman, A. & Miller, L. (Eds.). (1984). Teachers, their world, and their work: Implications for school improvement.
Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
Seferoğlu, S. S. (2001a). Sınıf öğretmenlerinin kendi mesleki gelişimleriyle ilgili görüşleri, beklentileri ve önerileri. Milli
Eğitim Dergisi, 149, 12-18.
Seferoğlu, S. S. (2001b). Öğretmenlerin bilişim teknolojilerinin kullanımıyla ilgili görüşleri. Uluslararası Eğitim
Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı, 28-30 Kasım 2001, Sakarya Üniversitesi, Adapazarı.
282
S.S. SEFEROĞLU, et. al. / H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 35 (2008), 273-283
Seferoğlu, S. S. ve Akbıyık, C. (2005). İlköğretim öğretmenlerinin bilgisayara yönelik öz-yeterlik algıları üzerine bir çalışma.
Eğitim Araştırmaları Dergisi, 19, 89-101.
Tozoğlu, D. & Varank, İ. (2001). Technology explosion and its impact on education. Annual proceedings of selected research
and developmen. Practice papers presented at the national convention of the association for educational
communications and technology, Atlanta, October 2001. ERIC Document Reproduction Service No ED470179.
Vannata, R. A, & Fordham N. (2004). Teacher Dispositions as predictors of classroom tehnology use. Journal of research on
technology education, 36, 3, 25-271
Yıldırım, S., Koçak, S. ve Kirazcı, S. (2001). Computers are ready but how about teachers: An assessment of Turkish basic
education teachers’ inservice training needs. Paper presented at the 12th Annual International Conference of
Society for Information Technology & Teacher Education. Association for the Advancement of Computing in
Education (AACE), Orlando, Florida, April 2001.
Young, E. B. (1991). Empowering teachers to use technology in their classrooms. Computers in the Schools, 8, 143-147.
YÖK (2005). Türk yükseköğretiminin bugünkü durumu. Ankara: Yükseköğretim Kurulu. 4 Nisan 2008 tarihinde
http://www.yok.gov.tr/egitim/raporlar/kasim_2005/kasim_2005.doc adresinden alınmıştır.
EXTENDED ABSTRACT
In today’s world technology has been part of everyday life. There isn’t a single person who
hasn’t been effected by technological advances. Education is the field where technological
applications are most applicable. Research claims that training offered to teachers in the use of
computers positively change their teaching behaviors and their use of computers. Research also
indicates that individuals who do not have necessary skills and experience in the use of information
technologies (IT) cannot use those technologies in the way they are supposed to.
Some studies show that courses offered to teachers on the use of computers have effected their
use of computers and teaching behavior positively. When the power of computers is not used in the
classroom, teachers’ teaching styles and students’ learning styles cannot be changed. One way of
changing this problem would be offering pre-service and in-service courses where prospective
teachers and teachers understand the relationship between computers and learning principles.
Since 1980’s Turkish Ministry of National Education (MONE) has been implementing various
projects on the use of computers in education. As part of some of those projects, MONE established IT
classrooms with Internet connections in schools. Changes on the information and communication
technologies (ICT) are taking place on a very fast pace. However, those changes are not reflected in
the educational settings on the same pace. According to some study reports Turkish teachers feel that
use of ICT may be useful with the personal use and on the administrative issues. However, they also
have some doubts on the usefulness of computers for instructional issues.
This study investigates elementary school teachers’ and teacher candidates’ current status in the
use of computers, and explore their perceptions about the role of computers and use of computers in
education. The purpose of this study is to explore the self-reported perceptions of a selected group of
teachers and teacher candidates on the use of computers in education through the survey method. This
is a descriptive study in nature. The study group consists of 51 teachers from four elementary schools,
and 56 teacher candidates from the Gazi University, School of Education. Two survey questionnaires
were used to collect data. The first questionnaire which was designed by the researchers included
questions about demographic information, and questions about how the participants learned to use
computers and the type of software programs they use. The second questionnaire included questions to
explore participants’ perceptions on the role of computers and the use of computers in education. This
questionnaire was previously used by Seferoglu (2001b) which was originally developed by McCarthy
(1998) to collect data for his doctoral dissertation. In analyzing the data, percentages, frequencies, and
means were used.
According to the findings, it is clear that while teachers prefer to take in-service training courses
to learn about computers, teacher candidates learn about computers through trail-error and through
getting help from friends. Although the percentage is low, still there are some teachers who do not
know how to use computers. Findings also indicate that both groups are more skillful in the use of
S.S. SEFEROĞLU, et. al. / H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 35 (2008), 273-283
283
word processing and presentation programs comparing to other software programs. Web browsers are
widely known programs by many people. However, still half of the teachers reported that they don’t
know what web browsers are. Findings also show that teacher candidates use IT more frequently than
teachers.
Teachers think that computers won’t diminish teachers’ role in the classroom. However, they
are not as comfortable as teacher candidates in the use of computers in the classrooms. Almost all
participants believe that teachers should know how to use computers and should know how to
integrate them in education. In order to be a successful member of the information society, teacher
candidates should be donated with the basic IT skills. However, since technology develops and
changes on a very fast pace, every teacher should be offered courses for the purpose of developing
basic computer skills.
Teachers have huge responsibilities in the use of information and IT in education. Only when
teachers use those technologies effectively they can see results in their classrooms. Findings reveal
that teachers feel insufficient in the use computers for teaching. One solution for this problem would
be offering a variety of courses on computer assisted instruction to prospective teachers in the faculties
of education. Another possible action would be offering courses on the use IT in education through inservice training activities. All teachers, new and experienced, should be offered in-service courses to
help them develop basic skills in the use of IT which will hopefully improve and change the teachinglearning processes.