Bölgesel Çalışmalar

Regional Studies is a newly evolving area in order to follow developments in the world closely, to analyze the dynamics of change and the relations between different regions in a better way. Scandinavian countries, which are one of the leading countries in the world in terms of education, technology, income per capita, life span and happiness, are also drawing attention with their policies. Although the Scandinavian countries are involved in the category of small states with a soft power perspective, they are noteworthy in international relations with their foreign policy. Studies related to Scandinavian countries like Denmark, Norway and Sweden are one of the least studied regions in Turkey. The Scandinavian region is a region growing in importance in terms of global politics in the last century. Turkey both being NATO member and EU candidate necessitate to follow the developments in Scandinavia and the Baltic closely. In addition, Turkey's EU membership negotiations also need the support of Scandinavian countries. The purpose of this study is to mention the available literature in Turkey and the importance of Scandinavian geography in the regional studies. Türkiye'de İskandinavya Çalişmalari Öz: Bölge Çalışmaları, dünyadaki gelişmeleri yakından takip etmek, farklı bölgelerin değişim dinamiklerini ve birbirleriyle olan ilişkilerini daha iyi bir şekilde analizi için yeni gelişen bir alandır. Eğitim, teknoloji, kişi başına düşen gelir, yaşam süresi ve mutluluk gibi konularda dünyanın önde gelen ülkelerinden olan İskandinav ülkeleri izledikleri politikalarla da dikkat çeken bir bölge olmaktadır. Scandinavian Countries, Yumuşak Güç perspektifiyle hareket eden ve küçük devletler kategorisinde yer almalarına rağmen izledikleri dış politika ile uluslararası ilişkilerde dikkat çeken bir alandır. İskandinav ülkeleri olarak adlandırılan Danimarka, Norveç ve İsveç araştırmaları Türkiye'de en az çalışılan bölgelerden biri olma özelliğini taşımaktadır. İskandinavya bölgesi, son yüzyılda küresel siyaset açısından önemi gittikçe artan bir bölgedir. Özellikle Rusya'nın Karadeniz'deki ve Baltık'taki faaliyetleri, NATO'nun askeri gücünü bölgede daha etkin kullanmasına yol açmaktadır. Türkiye hem AB aday üyesi hem de NATO ülkesi olması, İskandinavya'daki ve Baltık'taki gelişmeleri yakından takip etmesini gerekli kılmaktadır. Ayrıca Türkiye, AB üyeliği müzakerelerinde de İskandinavya ülkelerinin desteğine ihtiyaç duymaktadır. Bu çalışmanın amacı: Türkiye'de İskandinavya ülkeleri hakkındaki mevcut literatüre ve bölge çalışmalarında İskandinavya coğrafyasının önemine değinmektir.

ÖZET: İkinci Dünya Harbi sonrasında siyasi bağımsızlıklarını kazanan İslam ülkeleri daha öncesinde sömürgeci ülkelerin hegemonyaları altında kalmış, kaynakları sömürülmüş halen de sömürülmeye devam edilmektedir. İslam ülkelerinin Batılı emperyalist güçler tarafından sömürgeleştirilmesinin temel nedenlerinden birisi, bu ülkelerin kendi milli sanayilerini ve buna bağlı olarak ta savunma sanayilerini geliştirmemeleridir. İkinci Dünya Savaşı sonrası kurulan yeni Dünya düzeni çerçevesinde, batılı gelişmiş emperyalist güçlerin İslam ülkeleri üzerindeki politik ve ekonomik hegemonyaları devam etmektedir. İslam ülkelerinin sahip olduğu petrol ve doğal gaz rezervleri bu ülkelere potansiyel olarak büyük bir mali ve ekonomik kaynak sağlasa da batılı güçlerin sürekli müdahaleleri nedeniyle, bu kaynaklar İslam toplumlarının çıkarları doğrultusunda kullanılamamakta, milli sanayilerin oluşturulabilmesi mümkün olamamaktadır. Suudi Arabistan ve petrol zengini diğer İslam devletleri savunma ve güvenlik ihtiyaçlarını başta ABD olmak üzere batılı ülkelerden satın alma yoluyla sağlamaktadır. Bu çalışmada, İslam ülkelerinin savunma harcamaları ve silah tedarikinde dışa bağımlılıkları sorgulanacak ve gelecekte ortak İslam ülkeleri arasında savunma ve güvenlik kapasitelerini geliştirilebilmesi için izlenebilecek ortak politikalar ve işbirliği üzerinde durulacaktır.

Türkiye Cumhuriyeti bulunduğu istikrarsız coğrafyadan kaynaklanan sürekli bir güvenlik endişesi taşımaktadır. Çalışmanın amacı, Soğuk Savaş sonrasında Orta Doğu ve Doğu Akdeniz için farklı platformlarda yapılan tehdit ve risk değerlendirmelerini bir bütünlük içerisinde ele almak, Türkiye’nin güvenliğine yönelik etkilerini ortaya koymaktır. Konunun önemi, Türkiye Cumhuriyeti’nin bekasının ve bölgesel aktör olabilmesinin yolunun Orta Doğu ve Doğu Akdeniz’deki gelişmeleri iyi değerlendirmekten geçtiği düşüncesinden kaynaklanmaktadır. Bu çalışmanın teorik çerçevesini; dünya haritasının fiziksel, siyasal, kültürel, dini ve etnik olarak değiştirilme sürecini başlatan ve dünyanın sosyal olarak inşa edildiği argümanına dayanan konstrüktivizm (sosyal inşacılık) kuramı ile “Genişletilmiş Orta Doğu ve Kuzey Afrika Projesi” oluşturmaktadır. Çalışmanın bulguları; bölgedeki etnik ve dini esaslara dayalı terörizm, uluslararası göç, antidemokratik yönetim şekilleri, büyük güçlerin enerji kaynak ve koridorlarını kontrol etme mücadelesi, Filistin devleti özelinde Arap-İsrail anlaşmazlığı ve benzeri sorunların varlığını sürdüreceği ve bölgeden kaynaklanan risk ve tehditlerin Türkiye dâhil olmak üzere bölge güvenliğini etkilemeye devam edeceği şeklindedir.

Orta Doğu’da 1948 yılında İsrail’in kurulmasıyla başlayan Arap-İsrail gerginliği ve bölgesel anlaşmazlıklar, küresel aktörlerin ve ilgili kurumların sürekli takibinde olmuştur. İsrail ile bölgedeki diğer Arap devletleri arasında yaşanan 1967 ve 1973 savaşlarının sonuçları günümüzde dahi etkisini devam ettirmektedir. Enerji arzı gibi konularda küresel etkileri olan Orta Doğu’daki Arap-İsrail gerginliği ve çatışmalar, 1979 yılında Mısır ve 1994 yılında Ürdün ile İsrail arasında mutabakata varılan barış antlaşmaları ve diplomasi vasıtasıyla çözülmeye çalışılmıştır. Son olarak İsrail ile barış antlaşması yapan diğer bir Orta Doğu ülkesi Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) olmuştur. Bu çalışmada, İbrahim Antlaşması ile Orta Doğu bölgesinde tesis edilmeye çalışılan barışın bölge güvenliğine etkileri; haber, belge, makale, kitap taranarak incelenen literatürden erişilen bilgiler derlenerek ve yorumsamacılık yöntemleri kullanılarak tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışma sonucunda İbrahim Antlaşmasının sadece bölgedeki barışı tesis etmeye değil, BAE’nin ABD’den F-35 alımına yardımcı olduğu ve İsrail’in BAE’ye uçakların yedek parça satışı açısından ekonomik avantaja sahip olacağı bulgusuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Çatışma, Güvenlik, İbrahim Antlaşması, İsrail, Orta Doğu

ÖZET: ABD, Rusya ve Çin'in başta Ortadoğu bölgesi olmak üzere, İslam ülkeleri üzerinde egemen olma ya da nüfuzlarını artırma çabaları, İslam ülkelerinde iç karışıklıkların oluşmasına, terörist eylemlerin artmasına ve bölgesel savaşların çıkması için gerekli koşulların oluşmasına hizmet etmektedir. İslam ülkelerinde terör örgütlerinin faaliyetlerini sona erdirmek ve büyük güçlerin emperyalist politikalarına engel olmak için tüm İslam ülkeleri, özellikle Ortadoğu'nun güçlü ve kadim devletleri olan Türkiye, İran ve Mısır'ın, güvenlik ve savunma alanda yeni bir işbirliği vizyonu geliştirilmesi gerekmektedir. Bu çerçevede, İslam ülkelerinin mezhepçi politikaları bir tarafa bırakarak karşılıklı ortak çıkarlar çerçevesinde, tamamen kendi milli kaynaklarına dayanan yeni bir güvenlik sistemi oluşturmaları önem arz etmektedir. Yeni bir güvenlik sisteminin oluşturulabilmesi ve başarılı olması, İslam dünyasında ortak değerlerin öne çıkarılması ve güçlendirilmesi ile mümkün olabilir.