Dyfuzja Innwacji

Współcześnie jednym z najbardziej intensywnych obszarów badań w naukach społecznych są studia nad innowacjami. Dodatkowym i coraz częściej podejmowanym problemem jest wielopłaszczyznowość badań prowadzonych w tym obszarze oraz wykorzystanie wielu metod w jednym procesie badawczym w celu uzyskania integralnej odpowiedzi na postawione pytanie (Kawalec 2009,  2014). W niniejszej pracy podstawowym obszarem odniesienia dla tego rodzaju podejścia mieszanego w badaniach jest dyfuzja innowacji. Zainteresowanie dyfuzją innowacji, rozumianą rozprzestrzenianiem się nowych idei w danym systemie społecznym, ma charakter badawczy, ale również i bardzo praktyczny wymiar. Dziś coraz częściej podejmowanym problemem w związku z dyfuzją są konsekwencje społeczne innowacji oraz projektowanie procesu dyfuzji w sposób, który zminimalizuje skutki nierówności społecznych, powstających na skutek dyfuzji. Szczególnym elementem procesu innowacji, który ujawnia całą złożoność zjawiska innowacji i jego konsekwencji społecznych, jest decyzja o jej przyjęciu lub odrzuceniu. Dlatego też jej poświęcono szczególną uwagę w niniejszym artykule.

Z uwagi na aspekty ilościowe oraz jakościowe (jako procesu komunikacji) badania dyfuzji innowacji mają charakter interdyscyplinarny. Wyniki badań nad dyfuzją innowacji posiadają także na ogół wymiar praktyczny. Z tego właśnie powodu często zlecane są przez podmioty gospodarcze, zainteresowane rozpowszechnieniem się danej innowacji lub usunięciem przeszkód w takim procesie. Również podmioty publiczne zainteresowane zmianą wzorców zachowań kierują swoją uwagę ku studiom dyfuzji innowacji w celu uzyskania zamierzonych efektów polityki publicznej.
Zaprezentowany niżej przegląd tradycji badawczych nad dyfuzją innowacji jest z jednej strony odzwierciedleniem tej złożoności, a z drugiej – naturalnym wyrazem związanej z nią wielości metod badawczych, która określana jest jako pluralizm metodologiczny.