Integracja europejska

Przekazujemy Państwu publikację omawiającą wybrane zagadnienia związane ze zbliżającym się dziesięcioleciem przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Zamieszczone w niej artykuły są efektem pracy zespołu Laboratorium Idei Prezydenckiego Programu Eksperckiego.
Powołanie zespołu Laboratorium Idei było związane z chęcią stworzenia dodatkowego eksperckiego zaplecza dla rozpoczynającego urzędowanie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego. Chcieliśmy budować Kancelarię jako urząd nowoczesny, w którym obok profesjonalnych i doświadczonych urzędników znajdą się także przedstawiciele nowego pokolenia, o dużym potencjale intelektualnym i ideowym. Ludzie otwarci na dialog i współpracę, myślący o przyszłości Polski i Europy oraz umiejący znaleźć przestrzeń do współdziałania z przedstawicielami różnych środowisk.
Zamysł powołania takiego zespołu eksperckiego zrodził się wiele lat temu. Towarzyszyła mi wtedy myśl o zagospodarowaniu w sprawach ważnych dla kraju potencjału i wiedzy ekspertów niezależnych od struktur rządowych i parlamentarnych. Zależało mi na zaangażowaniu dobrze wykształconych młodych ludzi
– z ich świeżym, nieobciążonym zaszłościami spojrzeniem na rzeczywistość, pozbawionych urzędniczej rutyny, mających krytyczne, ale zarazem twórcze podejście do rozwiązywanych problemów i odwagę inicjowania przedsięwzięć sprzyjających rozwojowi i modernizacji Polski.
Pomysł udało się zrealizować w Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. W 2011 roku ogłosiliśmy nabór do I edycji Prezydenckiego Programu Eksperckiego. Powstała interdyscyplinarna platforma wymiany doświadczeń, która umożliwiła młodym przedstawicielom środowiska naukowego wykorzystanie własnych kompetencji w praktyce – w codziennej pracy Kancelarii Prezydenta RP.
Zespół Laboratorium Idei Prezydenckiego Programu Eksperckiego w latach 2012-2013 tworzyła grupa młodych ekspertów ze stopniem naukowym doktora, wyłonionych na drodze wieloetapowego konkursu spośród ponad 200 kandydatów. Pochodzą oni z różnych ośrodków akademickich w Polsce i prowadzą badania w dziedzinach, które należą do priorytetów prezydentury Bronisława Komorowskiego. Niezaprzeczalnym atutem Laboratorium Idei jest różnorodność poglądów jego uczestników i spojrzeń na kwestie polityki państwa. Program jest przedsięwzięciem długofalowym, a uczestnicy kolejnych edycji będą mieli możliwość współpracy z poprzednikami i czerpania z ich doświadczeń.
Rezultatem pracy zespołu inaugurującego Prezydencki Program Ekspercki jest niniejsza publikacja poświęcona wybranym aspektom obecności Polski w strukturach unijnych oraz kluczowym zagadnieniom dotyczącym funkcjonowania państwa. Zbiegające się w przyszłym roku dwudziestopięciolecie pierwszych wolnych wyborów oraz dziesięciolecie wejścia Polski do Unii Europejskiej to dobra okazją do sporządzenia bilansu zmian, jakie zaszły w Polsce – tak wewnątrz, jak i na arenie międzynarodowej.
Wyrażam serdeczne podziękowania zespołowi pierwszej edycji Laboratorium Idei za otwartość i inwencję, za współtworzenie tego wartościowego przedsięwzięcia. Żywię nadzieję na dalszą, owocną współpracę.

Pandemia istotnie przyspieszyła federalizację Unii Europejskiej. Co więcej, widać wyraźnie legitymację obywateli UE dla procesów federalizacyjnych. Jak to się stało, jak procesy te przebiegają i co to oznacza dla Unii Europejskiej? O tym jest właśnie rozdział w książce.

The pandemic significantly accelerated the federalisation of the European Union. Moreover, the legitimacy of EU citizens for federalisation processes is clearly visible. How did this happen, how are these processes conducted and what does this mean for the European Union? This is what the chapter in the book is about.

Abstract

Współczesna postać bezpieczeństwa Unii Europejskiej poddawana jest głębokim zmianom. Rozwiązania przyjęte w pierwszej dekadzie XXI wieku przestały odpowiadać potrzebom organizacji. Nowe, które w sposób funkcjonalny zmieniłyby postać związków między instytucjami, nie zostały koncepcyjnie wypracowane. Unia Europejska, zmagając się z rozmaitymi kryzysami ekonomicznymi, społecznymi i politycznymi wchodzi w kolejny etap, na którym jest decydowane, w jakim kierunku będzie się rozwijać ona oraz jej państwa członkowskie. Niniejszy artykuł skupia się na aktualnej postaci rozwiązań organizacyjnych i funkcjonalnych, poddając je krytycznemu oglądowi. Autor wartościuje i ocenia to, co kreuje się w zakresie procesów decyzyjnych i ich rezultatów w obszarach polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony. W konsekwencji artykuł ukazuje uwarunkowania determinujące postać działań UE u progu drugiej dekady XXI wieku. Jego rezultatem jest identyfikacja procesów zmian w obszarze bezpieczeństwa, które decydują o projekcji rozwoju Unii Europejskiej.

Political conditions of European integration from the security perspective

The contemporary form of security in the European Union is undergoing profound changes. The solutions adopted in the first decade of the 21st century no longer meet the needs of this organisation and the EU Member States. New solutions that would functionally change the form of relationships between institutions have not been conceptually worked out. The European Union, struggling with numerous economic, social, and political crises, enters the next stage. Soon it will be decided, in which direction this organisation and its Member States will develop. This article focuses on the current form of organisational and functional solutions of the EU by subjecting them to a critical review. The author evaluates, what is created in terms of decision-making processes and their results in the areas of foreign policy, security, and defence. Consequently, the article demonstrates the conditions that determine the form of the EU’s activities at the threshold of the second decade of the 21st century. Its result is the identification of change processes in security that determine the projection of the development of the European Union.

Przemieszczanie się ludzi, migrowanie w poszukiwaniu pracy i dobrobytu czy też szukanie schronienia i bezpieczeństwa na innych obszarach i w innych krajach, cechuje ludzkość od wieków. Jednak dopiero pojawienie się państw, zainteresowanych precyzyjnym wyznaczaniem granic swoich terytoriów, spowodowało rozwój przepisów regulujących międzynarodowy przepływ osób i towarów. Państwa, posiadając zwierzchnictwo terytorialne, zyskały suwerenne uprawnienia do decydowania o dopuszczaniu na swoje terytorium i przebywania na nim określonych kategorii osób i towarów. W imię ochro-ny bezpieczeństwa wewnętrznego, porządku i zdrowia publicznego, ale także z uwagi na stosunki międzynarodowe państwa mogą odmówić wjazdu ...

Słowacja doktrynę integracyjną traktowała bardzo swobodnie i pragmatycznie, żeby nie powiedzieć – instrumentalnie. Jest to częsta postawa małych państw, które świadome swojej słabości politykę integracyjną postrzegają jako narzędzie rekompensujące braki w sile, rozpoznawalności i znaczeniu na arenie międzynarodowej. Polityka integracyjna i umiejętnie dobierana doktryna integracyjna pozwoliła Słowakom na zbudowanie swej pozycji eksperta od problematyki Bałkanów Zachodnich, państwa gotowego do działań kierunkowych na prośbę/życzenie większych graczy międzynarodowych. Słowacja swoją polityką stara się być niekonkurencyjna i bezproblemowa, do momentu gdy uzna działanie Unii za zagrożenie żywotnych interesów narodowych. Stąd odmienna postawa Bratysławy w stosunku do europejskich pomysłów na rozwiązanie problemu z uchodźcami i imigrantami czy wcześniejsza decyzja o nieuznawaniu niepodległości Kosowa. Udział w pakcie północnoatlantyckim i różnych projektach realizowanych w ramach europejskiej wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (takich jak Wyszehradzka Grupa Bojowa) rekompensuje małemu państwu słabość militarną. Warto też przy tej okazji wspomnieć o polityce Słowacji na forum Grupy Wyszehradzkiej. Bratysława była jedną z najmocniej protestujących stolic wobec pomysłów rozszerzenia V4 o nowe państwa: Litwę, Słowenię czy ostatnio Rumunię. Przyjęcie nowych państw do grona regionalnego było traktowane jako zagrożenie dla rozpoznawalności Słowacji na arenie międzynarodowej. Słowacja wyraźnie opowiada się za ekskluzywnym charakterem V4. Takie stanowisko jest zgodne z teorią minilateralizmu, będącą próbą zrozumienia postawy małych państw na arenie międzynarodowej, ale ramy niniejszego artykułu nie pozwalają na szersze omówienie tego zagadnienia.

The article addresses current trends in European transformation and compares the structure which is being built to ancient and medieval empires. The imperial order appears to be productive for the EU due to it easily embraces the heterogeneity existing within the Union, as well as contributes to the strengthening of the EU institutional legitimacy and efficiency in global governance. The ongoing EU transformations, promoted by the German-French lobby and supported by the authorities in Brussels, are indirectly leading to the emergence of an imperial structure, which is secured by a soft power, instead of a rule of sword. Taking all this into account, an attempt is made to define the role of Poland, the largest post-2004 enlargement state, in the new structure. To make this attempt sufficient a brief analysis of current Polish foreign policy and economic growth is provided.

The end of the Cold War resulted in an unprecedented geopolitical situation in Europe, presenting a challenge to the security in the continent and the integration achieved so far. The only solution to this geopolitical problem was the integration of the post-communist Central and Eastern European countries (CEE) into the European Union (EU). The CEE countries therefore had to undergo deep societal reforms, while simultaneously pursuing a new foreign policy agenda away from the orbits of Russia. The EU was perceived as a solution to all existing problems. The results of the research conducted in Bulgaria, presented in this article, demonstrate that preparation for meeting the membership criteria which on the surface seemed to correspond to the aims of the transition, substituted the due structural reform. Thus, the EU accession instead of being an instrument for achieving sustainable long-term goals, became an end goal in itself, as if it would be an international testimony of a successful transition. The reforms carried out became a formality, were partial and superficial, and therefore reversible. As a result, the rule of law is deteriorating, and we can observe a facade democracy.

Końcowy cel transformacji postkomunistycznej w Bułgarii: transformacja społeczna czy członkostwo w UE?

Zakończenie zimnej wojny zaowocowało bezprecedensową sytuacją geopolityczną w Europie, stanowiącą wyzwanie dla bezpieczeństwa na kontynencie i dla dotychczasowej integracji europejskiej. Jedynym rozwiązaniem tego geopolitycznego problemu była integracja postkomunistycznych krajów Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW) z Unią Europejską (UE). Kraje EŚW musiały więc przejść głębokie reformy społeczno-gospodarcze, jednocześnie realizując nowy program polityki zagranicznej z dala od orbity Rosji. UE była postrzegana jako rozwiązanie na wszystkie istniejące problemy. Zaprezentowane w niniejszym artykule badania, przeprowadzone w Bułgarii, wskazują, że przygotowanie do spełnienia kryteriów członkostwa, które z pozoru odpowiadały celom transformacji, zastąpiło odpowiednią reformę strukturalną. Tym samym przystąpienie do UE, zamiast być instrumentem osiągania trwałych, długoterminowych celów, stało się celem samym w sobie, jak gdyby miało być międzynarodowym potwierdzeniem udanej transformacji. Spowodowało to w efekcie, że przeprowadzone reformy stały się formalnością, były częściowe i powierzchowne, a co za tym idzie odwracalne. W wyniku następuje pogorszenie rządów prawa i obserwujemy fasadową demokrację.

The main purpose of this article is the analysis of the practice of using the European citizens’ initiative. Initiatives which were refused for registration; withdrawn; and those with insufficient support were analysed. Conducted research shows that it is valuable initiative for democratisation of the European Union. However, high ratio of refusal of registration and low quantity of successful initiatives indicates necessity of carrying out changes in current law.

This chapter deals with the issue of reconstruction of social memory in local Polish communities after the accession to the EU in 2004. The main hypothesis is that the process of reconstruction of social memory stimulates a parallel process of building a civil society in local communities. Previous research suggested that Polish local communities were still dominated by values typical for closed societies. Nowadays, it seems that we may observe opening of "local Poland" thanks to a change of social memory.

Podstawowym celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie fundamentalnych zależności po-między współczesnym rozumieniem demokratycznego prawa, demokratycznych instytucji oraz demokratycznego społeczeństwa. Z uwagi na to głównym przedmiotem zainteresowania artykułu jest rola konstytucji we współczesnym społeczeństwie demokratycznym. Najpierw formułuję pięć tez dotyczących przede wszystkim bieżącej zmiany paradygmatu prawa, która dokonuje się wraz z procesami integracji europejskiej. Następnie w trzech podsekcjach wyjaśniam znaczenie tych tez oraz ich związek ze sferą publiczną i społeczeństwem. Na końcu wskazuję najważniejszą rolę, jaką konstytucja powinna odgrywać w społeczeństwie demokratycznym.

This article shows Serbia's road to the European Union, mainly Serbian's problems. First problem was a cooperation with International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia with was solved in 2011 and Serbia meantime could ratify the Stabilisation and Association Agreement and put forward an offical proposal of membership in the European Union. Second and the biggest problem is now relations with Kosovo. In 2011 mostly under European Union's influence Serbia had started negotiations with Kosovo but meantime did not agree with its independence. However the progres in cooperation with Kosovo made possible to start negotiations with the European Union and ratification of Agreement and now open two negotation's chapters. Currently government with a strong Serbian socjety suport wants cooperate with the European Union because in this they see correct way of Serbia's tranformation. Serbian prime minister Aleksandar Vučić is planning to finisz all negotations by en...

When thinking about the character of the institutional solutions adopted in the European Union, it is clear that the political system of both the EU and all its member states is founded on representative democracy. Direct forms of governance are frequently complemented by instruments of direct democracy, which allow voters to exercise a direct influence on the political agenda. The subject of the considerations in this paper concerns the role of direct mechanisms of political decision-making in the process of European integration, with particular emphasis given to the European Citizens’ Initiative, operating since 2012. This paper aims to answer the question of the role and prospects for future development of the European Citizens’ Initiative as a tool of the influence of citizens on decisions concerning EU integration processes.

The main issue of this article is France and Europe in the political program of French National Front and pronouncements of Marine Le Pen. The National Front is a nationalist political party. Nationalism is a political thought, in which the idea of nation and the national state are the superior principle. The National Front was founded in 1972 by Jean-Marie Le Pen. The current leader of this party is his daughter – Marine Le Pen. She wants to dissolve the European Union. In her opinion the main problem for the European nations is immigration. The nationalist parties in Europe are afraid of multiculturalism, immigrants and Islam.

Kryzys pandemiczny postawił przed Unią Europejką zupełnie nowe wyzwania. Pojawiło się pytanie o to jaka powinna być właściwa reakcja na zagrożenie dotyczące życia i zdrowia Europejczyków. Na jakim poziomie powinny być podejmowane strategiczne działania: europejskim czy krajowym. Wraz z rozwojem pandemii, jej transgranicznym i bezprecedensowym  charakterem pojawiło się jednak wyczekiwanie działań ze strony instytucji unijnych. W artykule ukazano reakcję Unii Europejskiej w obszarze zdrowia publicznego na kryzys pandemiczny w pierwszym roku pandemii. W oparciu o analizę dokumentów unijnych przedstawiono główne kierunki proponowanych działań. Ukazano w jaki sposób poszukiwano rozwiązań funkcjonalnych w trakcie realizacji działań antykryzysowych. Dodatkowo przedstawiono w jaki sposób pandemia miała wpływ na rozwój unijnej polityki zdrowotnej (np. EU4Health czy strategię farmaceutyczną).

Zmiana skali postrzegania procesów integracyjnych pozwala na inną ocenę ich przyczyn i przebiegu. Graniczne miasta bliźniacze są tu ciekawym przykładem dla analizy empi-rycznej. Badanie dyskursu integracyjnego ich struktur administracyjnych daje możliwość zdefi-niowania kilku różnych schematów współpracy/integracji transgranicznej. To między innymi staż integracyjny oraz dziedzictwo konfliktu determinują ten proces.

The aim of this study was to investigate the dynamics of local development in the Polish-German borderland in the process of European integration. Taking the perspective of the economically weaker partner (Poland) and its inner market, fiscal and socio-economic indicators were used to depict both spatial and time dimension of the phenomenon. The analysis showed that the dynamics of local economy, foreign investment and labour market have been changing with the advancement of debordering process and had a non-linear character. Furthermore, the legal barriers earlier imposed by the state border were replaced by other limitations for the new common market – more socio-economic in nature. As a result the immediate neighbourhood of the border was the first beneficiary of the European integration initiated in the nineties and the first to experience its drawbacks.

Przedmiotem artykułu jest analiza dokumentów programowych i publicystyki trzech ruchów i nurtów radykalnie lewicowych, które były reprezentowane przez takie organizacje międzynarodowe, jak: the Initiative of Communist and Workers’ Parties in order to study and elaborate European issues and to coordinate their activity (CWPE), the International Socialist Alternative (ISA) i the International Socialist Tendency (IST). W każdej z wymienionych organizacji aktywne były również polskie partie i grupy polityczne. Celem artykułu jest określenie przyczyn i treści krytyki Unii Europejskiej przez wymienione organizacje, wskazanie podobieństw i różnic między nimi, a także określenie różnic pomiędzy krytyką integracji europejskiej dokonaną przez ruchy radykalnej lewicy oraz ruch anarchistyczny i ruchy radykalnie nacjonalistyczne. Analiza została przeprowadzona z uwzględnieniem krytyki działań elit Unii Europejskiej i rządów państw europejskich w zwalczaniu pandemii SARS-CoV-2.

Abstract
The subject of the article is the analysis of program documents and journalism of three radical leftist movements and currents, which were represented by such international organizations as: the Initiative of Communist and Workers' Parties in order to study and elaborate European issues and to coordinate their activity (CWPE), the International Socialist Alternative (ISA) and the International Socialist Tendency (IST). Polish parties and political groups were also active in each of the aforementioned organizations. The aim of the article is to define the reasons and content of the criticism of the European Union by the aforementioned organizations, to indicate the similarities and differences between them, as well as to define the differences between the criticism of European integration made by the radical left, anarchist and radically nationalist movements. The analysis was conducted taking into account the criticism of the actions of the European Union elites and European governments in combating the SARS-CoV-2 pandemic.

The article concerns the problem of dynamics of collective identities in local Poland after the accession to the European Union in 2004. The conclusions presented in the article are based on the results of field research conducted in 2012 2014 in within six municipalities in three different regions. The author focuses primarily on the analysis of the symbolic frame of reference in local Poland, which are the defining reason for action of social actors. The article examines three key variables affecting the formation of new symbolic frames of reference: the impact of EU funds on the local community, the role of local social memory and the social and cultural capital. The author concludes that, despite the fact that the changing symbolic frame of reference are creating the possibility to redefine the traditional identity in local Poland as a result of mass migration there are no social actors who would be leaders of the change. The autor's primary focus is the analysis of the symbolic frames of reference in local Poland, which can only be described as dynamic and ever changing, and as such constituting the defining reason for social actors' action. In the conclusion the author states that, despite the changes in the symbolic frames of reference, as well as the possibility of redefining the traditional identities in the local Poland, due to the mass migration there are no social actors suitable for leading the change.

Advocatus populi and advocatus diaboli – on law, arguments and strategies in Brexit negotiations The decision on leaving the EU was driven by identity politics rather than sober economic considerations. The British government will have to reconcile the political expectations of the voters (red lines) with their long term economic aspirations, as it will be accountable towards the electorate for delivering both. The two-years sunset clause elicits the specter a hard Brexit scenario with the UK ending up as Union's uncushioned dropout. The failure to work out any withdrawal agreement, ergo UK downgrading to a mere WTO status makes up
the BATNA for the negotiating parties. From the day of the notification made
pursuant to Article 50 TEU, this BATNA looms larger for the UK than it does
for the EU-27, as the costs of losing the access to the other party’s market are estimated
to be much higher for London than for Brussels. Avoiding hard Brexit
will only be possible if a new model of future EU-UK trade relations will be
worked out. The cost calculation for EU-27 cannot be limited to a ‘single game’
(one-stage strife) but it has to take into account the influence of the negotiated
outcome on future behaviour of other players to the game, i.e. the remaining MS.
Both parties remain in a confrontational logic. They resort to entering a chicken
game – a negotiation strategy of signalling a limited room for manoeuvre. The
main demands of the Leave camp are now being taken by the British government
for red-lines supposed to be limiting London’s array of acceptable negotiation
outcomes (Brexit means Brexit). On the other hand, the EU-27, as a heterogeneous
group of countries remains inherently unpredictable, which may be also
perceived as a structural narrowing of Brussels’ room for manoeuvre. Thus, contrary
to the received wisdom, the London’s divide et impera strategy would easy
turn counter-effective. A tension that exists between meeting voters’ political
expectations on the one side, and safeguarding country’s long-term economic
prosperity on the other, makes any possible tradeoff hard to accept. A strategy
capable of reconciling these conflicting premises would be for London to strive
to prevail in political symbolism while at the same time accept far-going concessions
in the real sphere by allowing the EU-UK economic integration to be
upheld through UK continued Club’s ‘membership in disguise’. The most probable
outcome of the Brexit negotiation will be the adoption of a comprehensive
free trade agreement. It is unlikely for the withdrawal agreement and/or for the
future EU-UK FTA, alleviating the adversity of Brexit for the British economy,
to be concluded without London’s readiness to rendering transfer payments towards
the EU, and without UK participation in at least some of the Union’s key
policies. Furthermore, UK will need to continue following at least some of the
internal market regulations. The inherent downside of this arrangement for the
UK will be the reduced influence of London on the Brussels-made laws. The
compliance of United Kingdom with the EU legislation will need to be flanked
by arrangements designed to guarantee a functioning law enforcement through
institutionalized dispute resolutions mechanism (e.g. EU-UK court modelled
after the EFTA-court).

Pierwsza w języku polskim książka prezentująca "alterfederalistyczne" podejście do polityki europejskiej. Zbiór artykułów i wywiadów kilkunastu autorów i autorek, analizujących polską politykę europejską, kryzys w strefie euro i ściśle z nim powiązany kryzys wyobraźni politycznej.

The dynamization of integration processes in Europe has generated numerous research topics for political analysis. Border integration is an expression of the broader
unification processes of certain structures. It is also a manifestation of the observation that people think globally, but function locally. The European integration perspective
is therefore practically implemented in micro structures, exemplified by border twin towns. The objective of this paper is to revive the micro perspective as a useful approach
in the investigation of integration processes. This perspective is applied in the field of border studies, which focus on research into the transformation of European borders resulting from integration processes, as well as on the transformations
of the concepts of statehood, territoriality and sovereignty. It is assumed that these phenomena are definitely more observable at the outskirts of states than in their centers.
Theoretical and empirical considerations are based on the example of border twin towns, as the European units of local government that integrate across borders. The main differences between the integration of towns in Western Europe and Central and Eastern Europe are also indicated in the analysis.