Rozwój lokalny

Artykuł związany jest z ideą lokalnej polityki gospodarczej, tzn. polityki prowadzonej przez władze samorządu lokalnego w stosunku do podmiotów gospodarczych. Wraz z decentralizacją państwa następuje decentralizacja zadań, praw i środków, które mogą zostać użyte przez wspomniane władze w procesie stymulowania rozwoju gospodarczego. Jednym z obszarów owego oddziaływania jest obszar polityki gospodarki mieniem gminy, który jest ściśle związany z finansami wspomnianego samorządu. Bazując na metodach analizy systemu prawnego, analizy opisowej i badań terenowych, autor definiuje wspomniany obszar oraz identyfikuje jego instrumenty, a także typowe formy ich stosowania. Całość zamykają pożądane kierunki zmian systemu prawnego regulującego gminną gospodarkę nieruchomościami i związanych z nią finansów lokalnych.

Artykuł poświecony jest tematyce planowania strategicznego w gminach i powiatach. Autor prezentuje w nim wzorzec procedury budowy strategii rozwoju jednostki samorządu lokalnego, którego jest autorem. Został on skonstruowany w oparciu o doświadczenia samorządowe, literaturę przedmiotu i prace badawczo-wdrożeniowe prowadzone przez autora. Część główną artykułu tworzy opis dziewiętnastu etapów budowy strategii rozwoju jednostki samorządu lokalnego. Obejmuje on m. in. zagadnienia: decyzji o budowie strategii, wyboru jej wykonawcy, diagnoz, konsultacji społecznych, analizy strategicznej, misji, wizji, celów, zadań strategicznych, zgodności horyzontalnej i wertykalnej, finansowania, przyjmowania i wdrażania.

Participation of local community in decision-making is vital for building sustainable development. The Polish-Ukrainian project “Look Twice!” presented in the article aims at building and developing civil society and making contribution to long term development of Walbrzych in Poland and Uzgorod in Ukraine. The project has been realised from February to December 2008 by Foundation of European Education (Poland), German Michael Tiffernus Institute and Transcarpathian Professional Women-Educators’ Association “Perspektyva” from Uzgorod in Ukraine.

We wstępnej części artykułu autor prezentuje własne ujęcia kategorii rozwoju lokalnego, zarządzania strategicznego rozwojem lokalnym oraz planowania strategicznego rozwoju lokalnego. Następnie omawia teorię i praktykę wyznaczania celów strategicznych oraz operacyjnych w procesie planowania strategicznego rozwoju lokalnego. W dalszej kolejności, w analogiczny sposób przedstawia zagadnienie formułowania priorytetów rozwoju lokalnego. Końcową część artykułu poświęcona jest zadaniom strategicznym oraz korzyściom w zarządzaniu strategicznym wynikającym z przyjęcia zaprezentowanych rozwiązań.

Problematyka rozwoju lokalnego była wielokrotnie podejmowana w literaturze przedmiotu. Liczne prace poświęcone mu koncentrują się na jego celach, czynnikach, stymulowaniu go i na jego pomiarze. Mimo to, jak dotąd niewiele uwagi poświęcono pojęciu polityki rozwoju lokalnego prowadzonej przez władze lokalne. Kategorii polityk rozwoju lokalnego prowadzonych przez władze ponadlokalne w ogóle nie formułowano i nie omawiano. Polityki takie są jednak prowadzone w Polsce i za granicą, a ich znaczenie rośnie. Istnieje zatem potrzeba ich definiowania i charakteryzowania dla budowy aparatu pojęciowego wykorzystywanego w dyskursie naukowym, w praktyce projektowania i aplikacji tych polityk oraz w dydaktyce.
Artykuł to próba odpowiedzi na to wyzwanie. Otwiera go prezentacja genezy i istoty lokalizmu oraz koncepcji rozwoju lokalnego. Następnie sformułowano pojęcia rozwoju lokalnego postrzeganego z perspektyw lokalnej i ponadlokalnej oraz omówiono paradygmat rozwoju lokalnego, jego znaczenie i pozycje˛ wobec innych paradygmatów rozwoju. Bazując na lokalnej i ponadlokalnej perspektywach rozwoju lokalnego, sformułowano kategorie lokalnej (gminnej) praz ponadlokalnych (regionalnej, państwowej i ponadpaństwowej) polityk rozwoju lokalnego i wskazano podmioty, które je prowadzą. Omówiono także cele i cechy tych polityk, sposoby ich prowadzenia oraz ich pozycje wobec innych polityk funkcjonalnych i horyzontalnych. W dalszej kolejności przedstawiono spójności wertykalną i horyzontalną ponadlokalnych polityk rozwoju lokalnego. W artykule wykorzystano metody badawcze krytycznej analizy literatury przedmiotu, indukcji, dedukcji i analogii.

[The local development issues were repeatedly discussed in the subject literature. Numerous works devoted to it focus on its objectives, factors and its measurement. Despite this, until now, a little attention has been paid to the category of local development policy pursued by local authorities. The categories of local development policies pursued by the supra-local authorities have not been formulated or discussed at all. Nevertheless, such policies are held in Poland and abroad, and their importance is growing. Thus, there is a need for their definement and characterizing for the construction of nomenclature used in academic discourse and in the practice of design and the application of these policies and in didactics as well. The purpose of this article is to answer this challenge. It opens with the presentation of the origin and the nature of localism and the idea of local development. Then the categories of the local development perceived from the local and supra-local perspectives have been formulated, as well as local development paradigm, its meaning and position in relation to other paradigms of development have been described. Based on local and supra-local perspectives of local development, the categories of local (municipal) and supra-local (regional, national and international) policies of local development have been formulated and the entities who pursue them have been pointed. Also the purpose and features of these policies, ways of their pursuing and their positions in relation to other functional and horizontal policies have been described. Next, the vertical and horizontal cohesion of supra-local policies of local development have been presented. The article uses the research methods of critical analysis of the subject literature, induction, deduction and analogy.]

Artykuł koncentruje się na jednej z płaszczyzn lokalnej polityki gospodarczej, którą jest zdefiniowana przez autora progospodarcza polityka wewnętrzna. Jej jakość determinuje skuteczność i efektywność działań służących stymulacji lokalnego rozwoju gospodarczego. Artykuł mieści w swych merytorycznych ramach takie zagadnienia jak: podmiot i przedmioty wspomnianej polityki, jej instrumenty i metody ich stosowania, a także doświadczenia autora zdobyte w tym zakresie, w trakcie kilkuletniej działalności konsultingowej realizowanej na rzecz kilkudziesięciu samorządów gminnych. Część praktyczna artykułu została ukierunkowana na wybrane zagadnienia prowadzenia progospodarczej polityki wewnętrznej w małym ośrodku miejskim.

Artykuł jest prezentacją szeregu informacji na temat wdrażania strategii rozwoju jednostek samorządu terytorialnego będących wynikiem prac badawczo-wdrożeniowych  autora, przeprowadzonych w samorządach lokalnych i regionalnych w okresie kilkunastu ostatnich lat. Dotyczą one w szczególności podstawowych pojęć z nią związanych, kształtowania procesu jej budowy tak by prawdopodobieństwo jej realizacji było wysokie oraz elementów składowych procedury wdrożeniowej. Swoje rozważania autor wzbogaca przykładami pochodzącymi z praktyki działalności samorządowej.

Tematyka publikacji obejmuje następujące obszary: rozwój lokalny i regionalny; gminne, powiatowe i wojewódzkie zarządzanie rozwojem lokalnym i regionalnym; metody ilościowe w badaniach regionalnych; wielopoziomowe zarządzanie rozwojem; partnerstwo w rozwoju lokalnym i regionalnym; promocja i rozwój województwa dolnośląskiego.

The presented book is devoted to local development and its governance by forming, on the strategic level, the relationships connecting municipalities with supralocal, i.e. regional, national and global milieu. It is divided into five chapters.
The first chapter constitutes the theoretical and conceptual foundation of the entire study. It discusses the crucial concepts used, such as Fordism and Post-Fordism, localism and new localism, localness and a local system, socio-economic development and sustainable development, as well as the relationships and the historical background of the evolution of these concepts. It also presents the definitions of local development included in the world literature, as well as two new approaches to local development created by the author – the local and supralocal one. These approaches were discussed in the model, process (dynamic) and structural (static) oriented variants. Next the author’s original typology of supralocal relationships of the local systems, which determine local development, was presented. Within its framework the relationships of valorisation and animation were identified as favourable for the local development, and also the relationships of suppression and depreciation as unfavourable for such development.
The second chapter discusses the implementation of local development concept. First the essence and the entities of local and supralocal policies of local development were presented. Next the reader’s attention was directed towards the issue of municipal governance of local development presenting it as the component of public governance. The mechanism of local development formation by the local authorities, using the instruments at their disposal, was also explained. It was followed by presenting the motives and the concept of strategic approach in the municipal governance of local development, showing them as an alternative for an administrative approach. Next the new, author’s category of supralocal perspective of municipal strategic governance of local development was defined. It consists of the characteristics of this governance related to supralocal relationships of a local system defined as exogenous utilitarianness, neo-endogenous absorptivity, protectiveness, retentionness and supralocal easementing, as well as the relevant activities of the local authorities.
The third chapter presents the analysis results of contemporary, world studies on supralocal relationships of local systems and their formation. On its basis the general research problem was identified and described, consisting in the insufficiency of knowledge in this matter despite the theoretical and practical rationale of having it. It was followed by presenting the reasons for which it is indispensable to carry out pilot, subject specific studies covering the selected group of local authorities and aimed at solving the fragment of this problem. The authorities of Polish small towns were selected as such a group. Next the supralocal reasons of contemporary socioeconomic situations of these towns were described in detail along with the interest in their supralocal relationships of science, local governments, supralocal authorities, business environments and the residents of these towns. Further part of this chapter presents the research goals, objects, strategy, methods and techniques, as well as the information sources. The adopted primary research goals were the identification of the characteristics of supralocal perspective of local development strategic governance of small towns, followed by enunciating the general characteristics of this perspective. The adopted secondary research goals were marking improvement methods of this governance perspective out along with the verification of usefulness of the selected information sources, research methods and techniques in diagnosing it.
The local authorities of 369 Polish towns with the residents’ number ranging from 5 to 20 thousand constituted the research population. The applied research method was a diagnostic survey using the technique of long personal interview, the method of content analysis using the encoding technique and the method of qualitative field research using the participant observation technique. The following information sources were adopted: town mayors, local development strategies and the groups of people playing key roles in the construction and implementation of these strategies. All the methods, techniques and sources were combined in accordance with triangulation research strategy. The chapter was completed with the description of the research questions and tools used and the report of the course of conducted research. The research results are presented in chapter four. It contains the detailed information how the studied authorities perceive the importance of particular supralocal relationships of their towns and their own roles in these relationships formation. It also includes information about the relationships which are mainly affected by exogenous utilitarianness, absorptivity, protectiveness and retentionness of strategic governance carried out by the analysed authorities, about the instruments used in this area and also about the positionality, neo-endogeneity and supralocal easementing of such governance. The provided information was illustrated by several comprehensive tables and several dozens graphs.
Based on the above information, the general characteristics of supralocal perspective of local development governance of Polish small towns is presented in the last, fifth chapter. Apart from its main components, i.e. the relationships perceived as strategically significant and formed on the strategic level, its unification was characterized along with its contextual specificity for the supralocal milieu. Fordist and Post-Fordist values dominating in this perspective of governance were also indicated. The impact of supralocal development policies, carried out by Polish state and regional authorities, on this governance, was also discussed. It was all concluded by the assessment of the level of transformation of administrative approach towards local development governance into a strategic one. Next, based on the analysis of legal acts, literature studies and cause and effect analysis the problem specific recommendations were made regarding the improvement of the discussed governance perspective. They were addressed to the analysed authorities, public governance related scientific environment and Polish state authorities. By analysing the course and the results of research the usefulness of methods, techniques and research tools, along with information sources in different, analogical studies, was also shown. The publication was finished with indicating the rationale, directions and methods for the conducted research continuation.

Artykuł poświęcony jest problematyce kluczowych pojęć polityki intraregionalnej. Autor konstruuje w nim własne definicje tej polityki, identyfikuje jej podmioty oraz buduje dwie klasyfikacje jej celów. Następnie określa kategorię instrumentu polityki intraregionalnej i prezentuje ich główne cechy. Ostatnia część opracowania zawiera autorską klasyfikację narzędzi polityki intraregionalnej opartą na kryterium formy ich oddziaływania na struktury regionu.

W artykule poruszone zostały kwestie związane z markowymi produktami turystycznymi w odniesieniu do Szklarskiej Poręby. Na początku przedstawione zostały wybrane, teoretyczne aspekty produktu turystycznego i marki, zaproponowana została autorska definicja markowego produktu turystycznego. W dalszej części zaprezentowane zostało zestawienie markowych produktów turystycznych miasta Szklarska Poręba, wraz z odpowiadającymi im elementami kluczowymi, przemawiającymi za kompleksowym charakterem produktów. Wspomniane zestawienie stanowi część aktualnie wdrażanej Strategii Promocji Miasta Szklarska Poręba na lata 2010 – 2020. W ramach podsumowania wyszczególnione zostały potencjalne korzyści, które mogą przynieść markowe produkty turystyczne w kontekście rozwijania się miasta i poprawy jakości życia społeczności lokalnej. Celem niniejszego opracowania jest próba wskazania na markowe produkty turystycznych, jako istotne elementy w procesie promocji i rozwoju jednostek terytorialnych.

W niniejszym artykule poruszona została problematyka związana z promotion mix w odniesieniu do strategii promocji miasta. Na wstępie scharakteryzowane zostały teoretyczne aspekty promotion mix oraz zaprezentowane zostało jego umiejscowienie w klasycznej kompozycji marketingowej. Następnie, przedstawiono podstawowy zestaw elementów promotion mix, rozpisany na poszczególne narzędzia,  dla Szklarskiej Poręby wykorzystany w strategii promocji tego miasta. Z uwagi na uniwersalny charakter większości wyszczególnionych elementów, mogą one zostać wykorzystane w przypadku działań promocyjnych innych miast. Zaprezentowano również przykładowe wady i zalety promotion mix, które mogą okazać się istotne w kontekście stosowania tej kompozycji środków w strategii promocji miasta.

Artykuł poświęcony został problematyce promocji dużych miast. We wstępnej jego części autor wskazuje promocję jako integralny element polityki informacyjnej samorządu lokalnego oraz łączy ją z kategorią miasta kreatywnego. W dalszej kolejności definiuje kluczowe pojęcia swojego wywodu, takie jak duże miasto, obszar promocji, cel promocji i działanie promocyjne. Następnie, przy użyciu dwóch kryteriów wyodrębnia szesnaście obszarów promocji oraz prezentuje cele działalności promocyjnej miasta w każdym z nich. Klasyfikację wzbogaca licznymi przykładami. Artykuł kończą uwagi na temat przyczyn rozwoju obszarów działalności promocyjnej miast.

Artykuł poświęcony jest tematyce planowania strategicznego w gminach, powiatach i województwach. Autor prezentuje w nim modelowy wzorzec procedury budowy strategii rozwoju
jednostki samorządu terytorialnego, który stworzył. Został on skonstruowany z wykorzystaniem polskich i zagranicznych doświadczeń samorządowych, literatury przedmiotu i prac badawczo-wdrożeniowych prowadzonych przez autora w kilkudziesięciu samorządach w latach 1995-2013. Pierwsza
część artykułu poświęcona jest warunkom, jakie powinien spełniać tego typu plan. Część główną tworzy opis dziewiętnastu etapów budowy strategii rozwoju jednostki samorządu terytorialnego. Obejmuje on m.in. następujące zagadnienia: decyzji o budowie strategii, wyboru jej wykonawcy, diagnoz, konsultacji społecznych, analizy strategicznej, misji, wizji, celów, zadań strategicznych, zgodności
horyzontalnej i wertykalnej, finansowania, przyjmowania i wdrażania.

Artykuł poświęcony jest problematyce planowania strategicznego prowadzonego przez samorządy terytorialne funkcjonujące w regionie. W początkowej jego części autor
wyjaśnia istotę pojęcia „samorządowe planowanie strategiczne w regionie”, a także formułuje definicje strategii rozwoju gminy, powiatu i województwa. Pozostała część artykułu poświęcona
jest poszczególnym funkcjom samorządowego planowania strategicznego w regionie.

Absorpcja czynników egzogenicznych to jeden z głównych elementów zarządzania rozwojem lokalnym. Sprzyja jej współcześnie wiele ponadlokalnych uwarunkowań, wśród których dominująca jest dystrybucja środków finansowych pochodzących głównie z funduszy Unii Europejskiej. W absorpcji tej zdarzają się jednak niepowodzenia mające różne przyczyny i skutki. Artykuł prezentuje wyniki badań dotyczących tego zagadnienia, zrealizowanych w dwóch fazach. Pierwsza obejmowała obserwacje uczestniczące poczynione w latach 2000-2014 w 61 różnych gminach, których celem była identyfikacja cech wspomnianych niepowodzeń i ich typowych wzorców. Druga ukierunkowana została na identyfikację częstości i przyczyn występowania tych wzorców w zarządzaniu rozwojem lokalnym małych miast. Wykorzystano w niej długie wywiady osobiste, które przeprowadzono w 2014 r. z burmistrzami 46 takich miast. Artykuł kończą zalecenia odnośnie do doskonalenia procesów lokalnego i ponadlokalnego zarządzania rozwojem lokalnym, ukierunkowanego na redukcję liczebności i skutków niepowodzeń w absorpcji egzogenicznych czynników rozwoju lokalnego.

[The absorption of exogenous factors remains one of the main components in local development governance. It is facilitated contemporarily by many supra-local determinants, among which the dominating one is the distribution of financial means originating mainly from the European Union funds. Such absorption, however, does experience failures having various reasons and effects. The article presents the research results in this matter, which were carried out in two phases. The first of them covered participant observations performed in the period 2000-2014, in 61 different municipalities, aimed at identifying the characteristics of the above-mentioned failures and their typical patterns. The second one focused on identifying both the frequency and reasons of these patterns occurrence in local development governance of small towns. Long personal interviews were used in its course, which were conducted in 2014 with the Mayors of 46 such towns. The article is concluded with recommendations related to the improvement of local and supra-local governance of local development aimed at reducing the number and consequences of failures in absorbing exogenous factors of local development].

Streszczenie: Od czasu transformacji ustrojowej w Polsce wzrosła rola mieszkańców w procesie rozwoju lokalnego. Zmiany te nastąpiły w wyniku upowszechniania się menadżerskiego podejścia do zarządzania rozwojem lokalnym, a także wraz ze wzrostem świadomości swoich praw przez samych mieszkańców. Nie są oni już jedynie biernymi konsumentami oferty miejskiej, lecz także jej współtwórcami. Celem artykułu jest identyfikacja uwarunkowań oraz ocena zachodzących zmian roli mieszkańca w kształtowaniu miast w Polsce. Poza wielowątkowym materiałem studialnym przedstawiona w nim zostanie analiza budżetu partycypacyjnego miasta Katowice.

W opracowaniu poruszona została problematyka wybranych aspektów orientacji marketingowej jednostek terytorialnych, która stanowi jeden z etapów zmiany orientacji tych jednostek w odniesieniu do rynku. W ramach wprowadzenia przedstawiono kilka kluczowych elementów odnoszących się do marketingowej koncepcji jednostek terytorialnych. W dalszej części scharakteryzowano przesłanki przemawiających za wzrostem zainteresowania orientacją marketingową jednostek terytorialnych. Poruszono również zagadnienia jakości życia społeczności oraz procesu promocji, będącego jednym z elementów terytorialnej kompozycji marketingowej. Następnie zaprezentowano elementy kształtujące, dynamizujące rozwój orientacji marketingowej, na przykładzie kreatywności, przywództwa oraz strategii rozwoju terytorialnego.

In the article the embeddedness was defined as taking various economic actions determined by social relationships.
The level of embeddedness was assessed by percentage of a given commune residents employed in the company in relation to the total number of people employed in the company and the percentage participation of payments for supplies of goods and services from other companies in the commune against the company’s income.
107 economic subjects from rural communes Liniewo and Lipka were the subjects of the study.
Keywords: embeddedness, local development

W artykule „zakorzenienie” zdefiniowano jako zdeterminowane stosunkami społecznymi podejmowanie działań ekonomicznych. Do określenia poziomu zakorzenienia wykorzystano % udział osób zatrudnionych z terenu gminy w ogólnej liczbie zatrudnionych w firmie oraz % udział płatności na zaopatrzenie w produkty i usługi pochodzące od innych firm z terenu gminy w stosunku do przychodów firmy. Badaniu poddano 107 podmiotów gospodarczych z gmin wiejskich Liniewo i Lipka.
Słowa kluczowe: zakorzenienie, rozwój lokalny

1) Joanna Kosmaczewska: Zakorzenienie terytorialne jako czynnik rozwoju lokalnego,  Gospodarka lokalna w teorii i praktyce, Brol R., Raszkowski A., Sztando A. (red.), Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 2014, numer 332, s. 72-80

Małopolskie Targi Książki “Dziedzictwo zapisane lokalnie” to jedno z głównych wydarzeń 28. Ogólnopolskiej Inauguracji
Europejskich Dni Dziedzictwa i jednocześnie pierwsze targi książki realizowane w historii polskiej edycji Europejskich Dni
Dziedzictwa.
Pierwsza edycja Targów ze względu na miejsce inauguracji EDD jakim w 2020 roku była miejscowość Sienna w Gminie
Gródek nad Dunajcem w Województwie Małopolskim dedykowana została Małopolsce. Celem przedsięwzięcia było
przybliżenie szerokiej publiczności najnowszych (opublikowanych w latach 2015-2020) małopolskich pozycji
wydawniczych, których tematyką jest szeroko pojęte dziedzictwo widziane z perspektywy lokalnej: dziedzictwo zapisane
oddolnie tj. przede wszystkim z inicjatywy i przez przedstawicieli społeczności lokalnych – bezpośrednich depozytariuszy
dziedzictwa. Założeniem wydarzenia jest chęć wyjścia poza dyskurs publikacji naukowych lub popularnonaukowych, ale
tworzonych w większości przez specjalistów, ekspertów reprezentujących różne dziedziny wiedzy. Wyznając i realizując
ideę partycypacyjnych podejść do dziedzictwa, według których wszyscy jesteśmy depozytariuszami dziedzictwa
(dziedzictwo w działaniu) pragnęliśmy zaprezentować publikacje tworzone przez praktyków działających w swoich
własnych regionach: regionalistów, lokalnych liderów, przedstawicieli lokalnych instytucji kultury, twórców,
dokumentalistów, archiwistów, animatorów, członków lokalnych organizacji i stowarzyszeń, kolekcjonerów,
pasjonatów, zwykłych-niezwykłych mieszkańców. Bardzo często są to przedsięwzięcia tworzone własnym
sumptem jako działania prawdziwie obywatelskie. Publikacji tych nie można łatwo znaleźć na półkach
księgarni a nawet bibliotek, a to one – obok głównego nurtu tzw. literatury fachowej – są wyrazem
świadomości i odpowiedzialności mieszkańców za dziedzictwo najbliższe.
Ponadto zależało nam na podkreśleniu bogactwa i różnorodności kulturowej dziedzictwa Małopolski dlatego
wśród prezentowanych pozycji książkowych znalazły miejsce również te, które traktują o dziedzictwie wspólnot
mniejszościowych (narodowych, etnicznych, religijnych) oraz o dziedzictwie historycznej małopolskiej krainy
wykraczającej swym obszarem daleko poza dzisiejsze granice województwa małopolskiego. Publikacje prezentowane
na Targach, które przyjęły formę przeglądu a nie rankingu to zarówno książki, monografie, słowniki, albumy, tematyczne
katalogi,przewodniki, czasopisma regionalne, roczniki, dzienniki, pamiątkowe kroniki, pamiętniki, tomiki prozy i poezji,
zbiory pieśni, wspomnienia, biografie, zbiory reportaży, wyniki badań terenowych, jak i wszelkie inne formy, które
łączy jedno: dedykowane są naszym małym ojczyznom i ich mieszkankom i mieszkańcom. Inicjatorzy, twórcy, autorzy,
redaktorzy tych lokalnych skarbów, często pozostających w cieniu tzw. głównego (akademickiego, eksperckiego) nurtu
dziedzictwa, to lokalni bohaterowie.
Publikacje prezentowane na Targach, które przyjęły formę przeglądu a nie rankingu to zarówno książki, monografie,
słowniki, albumy, tematyczne katalogi, przewodniki, czasopisma regionalne, roczniki, dzienniki, pamiątkowe kroniki,
pamiętniki, tomiki prozy i poezji, zbiory pieśni, wspomnienia, biografie, zbiory reportaży, wyniki badań terenowych,
jak i wszelkie inne formy, które łączy jedno: dedykowane są naszym małym ojczyznom i ich mieszkankom
i mieszkańcom. Inicjatorzy, twórcy, autorzy, redaktorzy tych lokalnych skarbów, często pozostających w cieniu
tzw. głównego (akademickiego, eksperckiego) nurtu dziedzictwa, to lokalni bohaterowie.
Tegoroczna edycja Europejskich Dni Dziedzictwa odbywała się pod hasłem przewodnim MOJA DROGA.
Motyw drogi nawiązuje do podróży po polskiej kulturze i historii, ale także ma zachęcać do znalezienia
własnej ścieżki w poznawaniu dziedzictwa lokalnego. W związku z powyższym podczas Targów, które
przyjęły formę nie tylko prezentacji ale także rozmów o książkach Autorki i Autorzy, Redaktorki
i Redaktorzy zapraszając nas do swojego świata podzielili się refleksją dotyczącą tego jaka była ich
droga do dziedzictwa zapisanego lokalnie. Ponadto zgodzili się przeczytać odbiorcom Targów
specjalnie wybrane fragmenty swoich publikacji.
O dziedzictwie blisko nas, mnie, o moim, naszym dziedzictwie, czyli tym, które nas najbardziej dotyczy.
Zapraszamy serdecznie do lektury niniejszego katalogu, który stanowi namiastkę materiałów zgromadzonych
na wirtualnej odsłonie Targów. www.targidziedzictwozapisanelokalnie.pl/ to miejsce gdzie zapoznacie się
Państwo nie tylko z samymi publikacjami ale również z ich Autorkami i Autorami, Redaktorkami i Redaktorami.
Każdej publikacji towarzyszy bogaty materiał multimedialny (tekstowy, fotograficzny, audio i wideo, relacje
w mediach i inne). Wszystkie materiały zostały przygotowane bezpośrednio we współpracy z samymi Autorkami,
Autorami, Redaktorkami i Redaktorami.

Na wstępie artykułu autorzy prezentują pojęcia innowacji, innowacyjności, gospodarki lokalnej oraz strategii rozwoju gminy. Potem koncentrują się na przesłankach i idei kreowania innowacyjności gospodarki lokalnej przez lokalny samorząd. Główna część artykułu to informacje o mechanizmach kreowania zdolności absorpcji i generowania innowacji przez gospodarkę lokalną w kontekście planowania strategicznego. Całość rozważań została zilustrowana prezentacją fragmentów planów rozwoju gminy Polkowice, jako przykładów prawidłowego, strategicznego kreowania innowacyjności gospodarki lokalnej.

KULTURA I ROZWÓJ Analizy, rekomendacje, studia przypadków.

Punktem  wyjścia  dla  programu  „Kultura  i  rozwój”,  złożo-
nego z seminariów, konferencji i badań realizowanych w latach
2012–2016 w Instytucie Studiów Zaawansowanych w Warszawie,
była hipoteza, że kultura jest obszarem, w którym odnajdziemy
praktyki umożliwiające wyjście z kryzysu systemowego – ekono-
micznego, społecznego i politycznego – jakiego obecnie doświad-
czamy. W kulturze widzieliśmy szanse na nowy impuls rozwojowy.
Hipoteza ta ukształtowała się w wyniku rozważań nad specyfiką
dóbr kultury oraz na drodze obserwacji inicjatyw kulturalnych
i społecznych, które w szczególny sposób oddziałują na ich twór-
ców i uczestników, wzmacniając ich podmiotowość, podnosząc
jakość więzi zbiorowych, a także mają wpływ na rozwój społeczny
i w dalszej kolejności gospodarczy swojego otoczenia.
Wspólnie z uczestnikami i uczestniczkami seminariów
„Kultura  i  rozwój”,  przedstawicielami  i  przedstawicielkami
inicjatyw kulturalnych oraz zespołem zaangażowanym w prace
badawcze  stworzyliśmy  charakterystykę  przedsięwzięć,  które
posłużyły  nam  za  studia  przypadku  do  badania  rozwojowego
potencjału kultury, oraz nakreśliliśmy kryteria badawcze pozwa-
lające udzielić bardziej szczegółowej odpowiedzi na pytanie, jak
kultura  wpływa  na  rozwój  społeczno-gospodarczy.  Wyselekcjo-
nowane inicjatywy to: Autonomiczne Centrum Społeczne Cicha4
(Lublin), Fundacja Cohabitat (Łódź), Koło Gospodyń Wiejskich (Lesznowola, gmina Grójec, województwo mazowieckie), Praska
Biblioteka Sąsiedzka (Warszawa-Praga Północ), Stowarzyszenie
De-Novo  (Dynów,  województwo  podkarpackie),  Teatr  Łaźnia
Nowa (Kraków-Nowa Huta), ruch sąsiedzki Kultura na Sielcach
(Warszawa-Mokotów),  Stowarzyszenie  Kulturotwórcze  Nie
z  tej  Bajki  (Ostrowiec  Świętokrzyski),  Stowarzyszenie  ToTu
– Akademia Twórczych Umiejętności (Czaplinek, województwo
zachodniopomorskie), Stowarzyszenie Terra Artis (Lanckorona,
województwo  małopolskie),  Zamek  Cieszyn  (Cieszyn)  oraz
inicjatywy  lokalne  z  województwa  mazowieckiego  animowane
w ramach programu Kierunek Kultura Mazowieckiego Instytutu
Sztuki.  Wymienionym  przedsięwzięciom  przyglądaliśmy  się
z punktu widzenia następujących problemów badawczych: w jaki
sposób  wytwarzają  się  więzi,  które  stają  się  zasobem  i  mogą
prowadzić do kreacji nowych zasobów? (pytaliśmy o to, dzięki
jakim  praktykom  inicjatywy  kulturalne  oddziałują  na  wzmac-
nianie  podmiotowości  twórców  i  uczestników;  w  jaki  sposób
powodują wykształcenie się pomiędzy twórcami i uczestnikami
więzi wspólnotowych i jak przekładają je na swoje otoczenie), jak
autorzy i autorki inicjatyw osiągają podniesienie poziomu party-
cypacji uczestników i odbiorców? dzięki jakim praktykom udaje
się  im  podtrzymywać  działalność  i  ją  rozwijać?  w  jaki  sposób
omawiane  inicjatywy  osiągają  skutek  przekroczenia  autotelicz-
ności działalności kulturalnej oraz autonomii obszaru kultury?
jak wytwarzają się oraz w jaki sposób mogą być mierzone warto-
ści będące punktem wyjścia, a następnie ewaluacji rozwoju? czy
działalność kulturalna wykształca nowe, odmienne od zastanych,
niehierarchiczne praktyki organizacji oraz współpracy, przekra-
czając dominujące wyobrażenia o zarządzaniu organizacjami?

Artykuł poświęcony jest problematyce definiowania podmiotu i przedmiotów strategii rozwoju lokalnego. W początkowej jego części autor przedstawia procesy planistyczne samorządów terytorialnych, a także typowe błędy popełniane w ich trakcie. Następnie koncentruje się na trudnościach w definiowaniu ww. podmiotu i przedmiotów wskazując skutki nieprawidłowych rozwiązań. Konsekwencją krytyki jest propozycja rozwiązania omawianego problemu wzbogacona o praktycznie zweryfikowane zalecenia dotyczące formułowania zadań strategicznych.

W działalności jednostek samorządu terytorialnego istotnego znaczenia nabiera marketing terytorialny rozumiany jako rynkowa koncepcja zarządzania regionem. Realizacja tej koncepcji może być dofinansowana z Programu Operacyjnego Rozwoju Polski Wschodniej, który w ramach osi priorytetowej I: „Nowoczesna gospodarka” udostępnia środki na działanie I.4 „Promocja i współpraca”, umożliwiające m.in. pozyskanie finansowania na działania związane z szeroko rozumianą promocją i współpracą jednostek samorządu terytorialnego. Artykuł ocenia możliwości zastosowania i instrumenty dostępne w ramach tego działania dla jednostek samorządu terytorialnego. Jako studium przypadku przeanalizowany został przebieg jednego z projektów – „Razem dla Polski Wschodniej” - zrealizowanego przez Gminę Ciechanowiec we współpracy z 8 gminami. Zaprezentowano wyniki przeprowadzonego w ramach projektu badania dotyczącego przewag konkurencyjnych regionu, które stanowią diagnozę mogącą służyć budowie dalszych instrumentów wsparcia w ramach Programu. Stwierdzono, że marketing terytorialny jest istotnym instrumentem wspierającym realizację celów Programu Operacyjnego Rozwoju Polski Wschodniej.

Arena Gliwice – pozytywne rezultaty dla miasta i jego mieszkańców to raport prezentujący pierwsze 30 miesięcy działalności obiektu. Raport powstał w celu podsumowania ponad dwóch lat działania Areny Gliwice – zaprezentowania jej filozofii, realizowanej misji i wizji, wyznawanych wartości, roli, jaką przewiduje dla siebie w ramach gliwickiej społeczności, a przede wszystkim wypracowanych efektów.

Artykuł jest poświęcony barierom zarządzania strategicznego rozwojem lokalnym. We wstępnej części artykułu autor prezentuje pojęcie rozwoju lokalnego. W dalszej kolejności definiuje kategorię zarządzania strategicznego rozwojem lokalnym. Następnie określa pojęcie barier zarządzania tym rozwojem oraz dzieli je na dwa zbiory. Zbiór barier zarządzania strategicznego rozwojem lokalnym prowadzonego przez samorządowe władze lokalne oraz zbiór barier zarządzania strategicznego rozwojem lokalnym prowadzonego przez samorządowe władze regionalne, władze państwowe oraz władze organizacji międzynarodowych. Dalsza część artykułu poświęcona jest wyłącznie barierom z pierwszego zbioru. Praca jest wynikiem kilkunastoletniej praktyki i badań naukowych autora w zakresie konceptualizacji i wdrażania strategii rozwoju lokalnego.

Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na praktyczne potrzeby polskich samorządów lokalnych w zakresie monitoringu strategii rozwoju. Jego wstępna część poświęcona jest charakterystyce przesłanek sporządzania strategii. Wyróżniono dziewięć bezpośrednich i trzy pośrednie. W dalszej kolejności autor skupia się na wybranych zagadnieniach monitoringu wdrażania tych strategii. Są nimi: definicja owego monitoringu, cele (zdefiniowano ich cztery), przedmioty, podmioty, mierniki oraz ich stosowanie. Znaczącą część treści stanowi tablica prezentująca przykładowe mierniki monitoringu wdrażania strategii rozwoju samorządu lokalnego wraz z powiązaniami mierników z celami operacyjnymi strategii i źródłami informacji niezbędnych do ustalenia wartości mierników.

Celem niniejszego opracowania jest ocena poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego powiatów województwa wielkopolskiego. Zakres czasowy obejmował lata 2005-2007 oraz lata 2015-2017, w ramach których uśredniono wartości przyjętych cech. Przeprowadzone badania przy pomocy syntetycznego miernika rozwoju Hellwiga pozwoliły na dokonanie analizy porównawczej powiatów i obserwacji zmian, jakie nastąpiły w badanych okresach. Poszerzony zakres obserwacji wskazał ich znaczenie pod kątem wyodrębnionych aspektów społeczno-gospodarczych. Ponadto zaobserwowano zależność potencjału demograficznego, gospodarczego, infrastrukturalnego oraz środowiskowego. Przykład stanowią powiaty wschodniej części Wielkopolski. Niekorzystne zmiany w sferze potencjału demograficznego przeniosły się na aspekt gospodarczy i zdecydowały o poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego.

W niniejszym artykule poruszona została problematyka odnosząca się do rankingów marek narodowych na przykładzie zestawień opracowywanych przez brytyjską firmę konsultingową Brand Finance. Na wstępie przedstawiona została przykładowa definicja marki narodowej. W dalszej części opracowania zaprezentowano wybrane przesłanki i zarys metodologii tworzenia rankingów marek narodowych przez Brand Finance, ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia marki narodowej w odniesieniu do pozyskiwania czynników rozwojowych. Zwrócono również uwagę na istotność czynnika ludzkiego w budowaniu marki. Rdzeń opracowania stanowi przedstawienie oraz interpretacja wyników rankingów marek narodowych na bazie raportu Brand Finance, w podziale na najbardziej wartościowe oraz najsilniejsze marki, z uwzględnieniem segmentów współtworzących ich siłę.

Artykuł poświęcony jest prezentacji różnic między teorią i praktyką planowania strategicznego w polskich samorządach lokalnych i regionalnych. Autorzy koncentrują swoje rozważania na przesłankach budowy strategii, sporządzaniu diagnozy i analizy strategicznej, konstruowaniu struktury celów i zadań oraz na systemach wdrażania strategii. Uzupełniają je również informacjami na temat przyczyn nieprawidłowości i pożądanych metod ich usuwania. Końcowym efektem rozważań są propozycje dotyczące upowszechniania wiedzy na temat planowania strategicznego, tworzenia regulacji prawnych określających jego minimalne standardy oraz kontynuacji badań w tym zakresie.

Artykuł jest poświęcony barierom zarządzania strategicznego rozwojem lokalnym związanym z cechami osobowymi władz lokalnych. We wstępnej części artykułu autor prezentuje pojęcie rozwoju lokalnego. W dalszej kolejności definiuje kategorię zarządzania strategicznego rozwojem lokalnym. Następnie wylicza wszystkie zidentyfikowane grupy
barier tego zarządzania i przechodzi do szczegółowego omówienia tych spośród nich, które są związane z cechami osobowymi władz lokalnych. Praca jest wynikiem kilkunastoletniej praktyki i badań naukowych autora w zakresie konceptualizacji i wdrażania strategii rozwoju lokalnego.