Kentsel Yenileme

Tarihi kent dokuları zaman içerisinde farklı boyutlarda köhnemeye, eskimeye,
terk edilmeye hatta yok olmaya maruz kalabilirler. Doğal ve yapay etkiler sonucunda
tarihi çevreler olarak da adlandırdığımız bu alanlar değerlerini yitirebilir, yerleşim
içerisindeki kullanımları değişim ve dönüşüm geçirebilir.
Kentsel gelişimin çekirdek noktası veya yapılaşmış çevrenin bir öğesi olabilen
bu alanların yeniden kazanımı için yapılacak uygulamalar kentin diğer bölgelerindeki
uygulamalardan farklılık arz etmektedir. Bu alanların doku ve kimlik özgünlüğünün
korunması, gelecek nesillere aktarımının sağlanması amacıyla disiplinler arası
uzmanlık ve miras olması sebebiyle de hassasiyet içeren çalışmalar yapılmalıdır. Bu
çalışma kapsamında yapılaşmış çevre içerisinde dokusu ve mimarisi ile farklı bir
konumda olan tarihi çevrelerin kentsel kullanımlarının yeniden işlevlendirilmesi ve
mevcut yapı stokunun güçlendirilmesine yönelik müdahaleler incelenmiş, tarihi
çevrelere bu bağlamda yapılan ve yapılmakta olan uygulamalar dünya ve ülkemiz
özelinde incelenmiştir.
Bu derlemeler doğrultusunda Tuzla tarihi kent dokusunun yeniden
canlandırılmasına yönelik, günümüze kadar ulaşabilmiş olan Köyiçi Bölgesi çalışma
alanı olarak seçilmiş, alanda mevcut olan fiziksek problemler saptanarak, devam
eden planlama ve projelendirme çalışmaları koruma – kullanma dengesi içerisinde
değerlendirilmiştir. 5366 sayılı yasa kapsamında İstanbul’da ilan edilen “Yenileme
Alanları”ndan biri olan çalışma alanı bu kapsamda da ele alınmıştır. Alanın Tuzla
yerleşmesi içerisinde eski konumuna ve potansiyeline erişmesini sağlamak amacıyla
fiziksel ve sosyal çevreye yönelik eylem planı geliştirilmiştir.

"Kentlerimizin içinde bulunduğu durum, gün ve gün artarak devam eden kentsel sorunlar, sorunlara çözüm olarak sunulan kentsel dönüşüm uygulamalarının yarattığı yeni sorunlar ve tüm bu haller gerçekleşirken siyasi süreçler altında ilerleyen planlama kurumumuzun bilimsel işlevini yerine getiremeyişi, şehircilikte yeniden yapılanmanın gerekliliğini çok uzun zaman önce Türkiye’deki şehir planlama camiasının gündemine taşımış, fakat çözüm halen ortaya konamamıştır.

Planlama literatüründeki planlamaya dair tartışmaların, planlamanın bir bilimsel disiplin olarak görülmesi kadar eski olduğunu iddia etmek hiç de yanlış sayılmaz. Geleneksel planlamadan kapsamlı planlamaya, yenilikçi planlamadan mekansal planlamaya, müzakereci planlamadan katılımcı planlamaya, stratejik planlamadan savunucu planlamaya, etkileşimsel planlamadan işbirlikçi planlamaya, eşitlikçi planlamadan sayamayacağımız bir çok diğer farklı planlama yaklaşımının literatürde yer almasının nedeni de tam olarak bu çözümsüzlük halidir.

Her planlama kuramı aslında içinden doğduğu toplumsal yapı ve bu yapıyı şekillendiren sosyo-ekonomik ve siyasal süreçler üzerinden okunmalı ve bu bağlamda anlamlandırılmalıdır. “Bu bağlamdan bağımsız teknik ölçütlerle şekillendirilebilecek bir planlama kurumundan söz edilemez” (Şengül, 2004: 20). Bunun yanı sıra, her planlama paradigması ve öngördüğü kurumsal yapılanma, mevcut sorunların çözümünden öte geleceğe dönük bir kent tahayyülünü ortaya koymaktadır (Şengül, 2004: 20). Her planlama yaklaşımı, temeline kentteki belli bir toplumsal yapıyı oturtur ve kuramı bunun üzerine kurar. Bu değişkenler çerçevesinde ortaya atılan her yeni kuramın aslında bir planlama sürecinden öte, toplumsal yapıyı şekillendirici hedefleri vardır; sadece planlama sürecine dair değil, kent yönetiminden, yönetilecek toplumsal yapının karakterine, kente nasıl müdahale edileceğinden, bu müdahale biçimlerinin neye göre şekilleneceğine kadar bir çok kritik noktaya dair çeşitli saptamalarda bulunur.

İşte tam da bu noktada aslında “kent” dediğimiz alanı nasıl tanımladığımız önem kazanmaktadır. De Landa’nın (2006: 6) tanımıyla kent heterojen bir bileşkedir. Bu heterojenlik, sadece toplum içindeki farklı etnik gruplar ya da mekansal bakıldığında farklı fiziksel özelliklere sahip mahalleler olarak okunmamalıdır. Kent; farklı etnik kökenler, kültürel değerler ve ekonomik sınıflardan gelen insanlar bir yana; bu insanların kente geliş süreçlerinden, bu süreçleri doğuran siyasi, toplumsal ya da ekonomik kırılma noktalarına; yaşadıkları mahallelerin soyo-kültürel yapılarından, bu mahallerin oluşum süreçleri ve hatta sosyo-ekonomik ve kültürel olarak kente katkılarına; yine aynı yerleşim alanlarının kente dair belirlenen sorunları içerip içermemesinden, sorunun kaynağı ya da kendisinin bu yaşam alanı ile özdeşleşmesine kadar bir çok farklı yatay ve dikey bileşkelerden oluşur. Bu her bir bileşke arasındaki farklı ilişkisel ağların, düzensiz bir şekilde çakışmalar ve paralellikler içererek oluşturduğu çözülmesi çok zor bir düğüm yaratmasıdır, kent. Bu düğümü çözmek ve ipi bir ağ gibi düzenli bir hale getirmek; düğümün dışında kalan iplikleri de katarak, çözülmesi çok daha zor, güçlü bir düğüme çevirmek; küçük düğümleri çözmek ve ağın ortasında güçlü bir düğüm bırakmak, vb. gibi pek çok farklı senaryo, önümüzde duran ve adına planlama kuramları denen külliyatı oluşturmuştur.

Dünya üzerinde daha önce deneyimlenmiş olan, savunucu, katılımcı, eşitlikçi, dayanışmacı gibi alternatif planlama örneklerinin Türkiye’de az rastlanır olduğu kabulü üzerinden inşa edilen bu çalışma; son yıllarda güncelliğini her daim korumuş olan kentsel dönüşüm süreci ve bu sürece karşı yıllardır verilen mücadelelerdeki kısır döngüyü kırmak adına, daha önce deneyimlenmiş bu alternatif planlama modellerini doğuran sürecin, Türkiye’de yaşanan planlama süreçleri ile benzerlikler içerdiğini savunur. Bu nedenle, yeni alternatif modeller üretmenin ya da mevcut üretilmiş olan alternatif yaklaşımların deneyimlenmesinin ne denli önemli olduğuna işaret eder. Çalışma, daha önce de belirtildiği üzere, her bir kuramın, ortaya çıkmış olduğu toplumsal yapı içindeki ihtiyaçtan doğduğunu kabul eder ve bunu değerli bulur; diğer kuramları eleştirmek ya da en ideal planlama kuramı şudur gibi bir tez ortaya atak niyetine sahip değildir.

Çalışma, günümüz uygulamalarındaki yanlışlıklar, planlamanın etik sorunsalı, son dönem projelerdeki katılım eksikliği ve katılım talebinin reddi, bilimden uzak uygulanan başarısız projeler ve kentsel dönüşüm projeleri karşısında birlik halinde hareket edemeyen ya da etse bile çoğunlukla başarısız olan mücadele alanlarını düşünerek; planlama etiğine sahip, planlamanın bilimsel doğrularını savunan bir camia ile bu kuramsal külliyat içinden “savunucu planlama” (advocacy planning) yaklaşımını masaya yatırmayı talep eder. Günümüz siyasi ve toplumsal yapısı içinde; yaşam alanlarımız bir bir dönüştürülüyor ve hatta yok ediliyorken, karar süreçlerinde söz alamayan bir kentli olarak; planlamada katılım, eşitlik, adalet, kent hakkı gibi kavramları her daim savunan bir plancı olarak; ve yaşanan süreçlerdeki “kent toprağını, kentsel dönüşüm adı altında rantsal bölüşümün en önemli sermayesi olarak görme halini en masum tanımlamayla—yönetimin adil olmayan yaklaşımı” olarak okuyan bir vatandaş olarak; savunucu planlamayı bir çıkış noktası olarak görebilir miyiz sorusunun cevabını aramaktadır.

Paul Davidoff, savunucu planlama modelini geliştirirken, yalnızca planlama sürecinin kendisine dair değil, aynı zamanda da plancılara ve planlama öğreticilerine dair de düşünmüş ve çeşitli eleştiriler getirmiştir. Bundan elli yıl önce gerçekleştirilmiş olan bu eleştirilere bugün halen Türkiye’den bir cevap verilemiyor olması ve elli yıl gecikmeli olarak aynı yanlışların Türkiye sınırları içinde tekrarlanıyor olması; savunucu planlama ve diğer alternatif planlama modellerini yeniden tartışılmaya açmanın ne kadar önemli olduğuna işaret etmektedir.

Üç bölümden oluşan bu çalışmada; birinci bölümde, savunucu planlama yaklaşımının temelleri; ikinci bölümde, bu yaklaşımın doğuşunda kentsel dönüşümün yeri; üçüncü bölümde ise, Türkiye’de yaşanan kentsel dönüşüm süreçleri içinde savunucu planlamanın gerekliliği üzerinden bir tartışma yürütülecektir."

ÖNSÖZ

Kütahya  sahip  olduğu  tarihi,  doğal  ve  kültürel  değerleri  ile  ülkemizde öne çıkan kentler arasında yer almaktadır. Küreselleşen yeni dünya  düzeni içinde rekabet edilebilirliğinin sağlanması için yerel değerlere sahip çıkılması ve bu bilincin oluşturulması gerekmektedir. Evrensel değerlerin ve bilimin üretildiği en önemli kurumlar da üniversitelerdir. Üretilen bilgi paylaşıldığı ve uygulamaya katkılar sağlayabildiği oranda daha anlamlı hale gelecektir.

Bu anlamda, Selçuk Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü’nün 2012-2013 Eğitim Öğretim Yılı Bahar Döneminde
Planlama Stüdyosu 6 Dersi kapsamında Kütahya’ yı çalışma alanı olarak
seçtik. Bu ders kapsamında, öğrencilerimize kuramsal ve kavramsal becerileri elde etme ve bu kazanımlar çerçevesinde belirlenen konulara ilişkin  öneriler  geliştirebilme  yeteneğini  kazandırmayı  hedefledik.  Yapılan çalışmalar  ile  birlikte  öğrencilerimizin  gerçek  hayata  dokunmalarını,  bir konuyu derinlemesine öğrenmelerini ve nitelikli bir ürün ortaya koyarak özgüven  kazanmalarını  amaçladık.  Kütahya’da  yürütülen-yürütülecek olan  kentsel  planlama  ve  tasarım  eylemlerinin  farklı  boyutlarını  birinci elden keşfetmelerini ve bu eylemlerde plancının rolü ve yapabileceklerinin sınırını anlamalarını sağlamaya çalıştık.

Elinizdeki bu kitap, öğrencilerimizin seçtikleri alan veya araştırma sorusu ekseninde bireysel olarak bir yıl boyunca sürdürdükleri çalışmanın bir ürünüdür. Kitabın içinde  şehir ve bölge planlama disiplininin ilgi alanına  giren  kentsel  koruma,  dönüşüm,  yenileme,  tasarım,  kimlik,  yaşam
kalitesi, herkes için planlama, turizm politikaları ve  yayalaştırma uygulamaları vb. konularla  ilgili özgün ve  ilgi çekici  araştırma makaleleri  yer almaktadır. Kitabımızın  Kütahya  kentine,  yöneticilerine,  kurumlarına,  halkına ve ilgi duyan herkese katkı sağlamasını diliyoruz.

Editörler Grubu

SUNUġ
aşbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ)’nın 11
Temmuz 2012 tarihinde gerçekleştirmiş olduğu “Türkiye’de
Kentsel DönüĢüm Projelerinin Sağlıklı Yürütülmesi Ġçin
Yöntem ArayıĢı: Mersin Örneği” programı üç kısımdan
oluşmaktadır. Birincisi Kentsel Dönüşüm Anket Uygulaması; ikincisi
Kentsel Dönüşüm Paneli ve üçüncüsü ise Kentsel Dönüşüm
Çalıştayıdır. Çay, Çilek ve Özgürlük mahallesinde yapılan yüz yüze
ankete 1000 kişi katılmış ve anket çalışması bir hafta kadar sürmüştür.
Yapılan anket, bu mahallelerde bugüne kadar yapılan en büyük
katılımlı anket olması itibariyle temsil kabiliyeti güçlü bir özellik taşımaktadır.
Anket yapıldıktan sonra, hem anketi değerlendirmek hem de uzmanların
çalışmaları ve deneyimleri doğrultusunda “nasıl bir kentsel
dönüşüm yapılmalı, nelere dikkat edilmeli” gibi projenin daha sağlıklı ve
etkileşimli yapılması için mimar, bölge planlamacı ve sosyologlardan
oluşan kent bilimcileri projeyi tartışmışlardır. Panel oturum yöneticisi
B
ii
ve bir sosyolog olarak Prof. Dr. Yasin Aktay’ın yanı sıra, ilk bildiriyi
kent sosyolojisinde uzman olan Doç. Dr. Mustafa Orçan “Mersin
Kentsel Dönüşüm Anket Uygulaması”nda çıkan verileri sunmuş ve analiz
etmiştir. İkinci olarak kent bilimci ve aynı zamanda Mersin’li olan
Yrd. Doç. Dr. Rahmi Erdem ise “Bölge Planlama Açısından Kentsel Dönüşüm
Çalışmaları ve Mersin” konulu bildirisini sunmuş, ardından son
olarak da mimar Yrd. Doç. Dr. Enes Yaşa da “Kentsel Dönüşümde Mimari
Sorunlar ve Öneriler” adlı çalışmasını sunmuş, yapılacak projeyle
ilgili beklenen riskler ve alınacak önlemler konusunda bilim adamları
görüşlerini panel katılımcılarıyla ve kamuoyuyla paylaşmışlardır.
“Kentsel Dönüşüm Anket Uygulaması”nın ve yapılan panelin
yanı sıra, anket ve paneli tamamlayan bir unsur olarak ilde “Kentsel
Dönüşüm Çalıştayı” da yapılmıştır. Anketle mahalle sakinlerinin
kentsel dönüşüm projesi hakkındaki düşünceleri ve eğilimleri alındıktan
ve bilim adamlarının değerlendirmelerinden sonra; kentin
yöneticileri, ilgili kamu ve özel kurum ve kuruluşların temsilcileri,
sivil toplum kuruluşları ve kent uzmanlarının da yer aldıkları bir
çalıştay düzenlenerek bütün taraflar ve olası paydaşların görüşlerine
de başvurulmuştur.
Çalıştayın amacı, 2003 yılından itibaren Türkiye’de devleti temsil
eden hükümet/ler/in konut politikasını yeniden gözden geçirerek
hazırlamış oldukları, kısa, orta ve uzun vadeli toplu konut politikasında
gerçekleşen değişimin bir sonucu olarak önümüzdeki günlerde
TOKİ’nin Mersin’in Çay, Çilek, Özgürlük ve Kiremithane mahallerinde
yapılması düşünülen kentsel dönüşüm projesinin (KDP) daha
sağlıklı yürütülmesi içindir. Bu şekilde, taslak çalışmasının sürdürüldüğü
bir süreçte TOKİ, mahalle sakinlerine ve kentin sorunlarına
hakim olan yöneticilerine ve tüm ilgili taraflara başvurarak bu projede
neler istedikleriyle ilgili veri toplayarak katılımcı kentsel dönüĢüm
projesinin ilk ve önemli adımını atmış olmaktadır.
Bir gün süren çalıştayda dört ayrı salonda iki oturum gerçekleştirilmiş
ve daha önce ve çalıştay sırasında belirlenen farklı konular
üzerinde katılımcılar tarafından sorunlar ve çözüm önerileri tartışılmış
ve değerlendirilmiştir. Birinci salonda Prof. Dr. Yasin Aktay
iii
moderatörlüğünde “Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Açıdan Kentsel
Dönüşüm Uygulamaları”; ikinci salonda Yrd. Doç. Dr. Rahmi Erdem
moderatörlüğünde “Şehir Bölge Planlama Açısından Kentsel Dönüşüm
ve Gelişim Uygulamaları”; üçüncü salonda “Mimarlık Bağlamında
Kentsel Dönüşüm Uygulamaları” ve dördüncü salonda ise
Doç. Dr. Mustafa Orçan moderatörlüğünde “Makro Kentsel Planlama
ve Mersin” konularında çok geniş katılımla çalıştay oturumları gerçekleştirilmiştir.

Künye bilgileri: I. Uluslararası Kent Araştırmaları Kongresi Bildiriler Kitabı'da 2015 yılında basılmıştır.
Editörler: Mustafa Altunoğlu - Şerife Geniş, Ankara: İdealkent
ISBN: 978-605-83819-1-9

Özet

Soylulaştırma kavramı kullanım biçimine bağlı olarak s(rmekte olan rant m(cadelesini gölgeley
e-
bilmektedir. ”u nedenle kullanımında öncelikle bir taraf belirlenmesine ihtiyaç vardır. 5zg(n bir soylulaştırma öyk(s(n(n aslında kavramın eksiklerini de ortaya koyar nitelikler taşıdığı d(ş(n(
l-
mektedir. ”u bakış açısı ile koruma ve yenileme planlarının hedefi olan “nkara Kalesini nasıl bir  geleceğin beklediği ve ”atı literat(r(nden farklı da olsa özg(n bir soylulaştırma öyk(s(nden söz edilip edilemeyeceği (zerinde duran bu çalışmada, Kalenin söz konusu literat(rle uyumlu olmayan  yönlerinin başka yollardan giderildiği, sınıflar arası bir yer

değiştirme şeklinde tanımlandığında ise soylulaştırmadan söz edilebileceği sonucuna ulaşılmaktadır.
Anahtar kelimeler:

“nkara Kalesi, tarihî kent merkezi, soylulaştırma, kentsel yerinden e
dilme

Abstract
The concept of gentrification, depending on how it is used, can overshadow the rent struggle. Therefore, one side should be determined before using that term. An original gentrification story can expose the missing part of the concept. With this perspective, it focused on whether we could be talking about the unique history of gentrification in particular for the Castle of Ankara. The castle is the goal of the renovation and conservation plan. It has been shown to comply with the concept of  gentrification in western literature. These discrepancies are resolved in different ways. If we define a displacement between classes we can talk about gentrification in Ankara Castle.
Keywords:
Ankara Castle, historical urban centre, gentrification, urban displacement

‘Kentlerin geleceği’ üst başlığından yola çıkıldığında, ele alınan her bir alt başlık ve dosya isminin kendine münhasır gerekçeleri olacaktır. Bu çalışmada geleceği tartışılan kent İstanbul’dur. Günümüz Türkiye’sinin günümüz İstanbul’unda ise ‘dönüşüm’ sadece bir kelime olarak değil; bir gelecek inşası olarak vücut bulduğundan ve özellikle deprem bahane edilerek başka amaçları yerine getirmeye dayandığından tartışmaya açılması gerekli görülmüştür. İki yüzü olarak da tarih ve mahalle kavramlarına takılan peçenin ardında yapılan ‘temizlik’; iki farklı kent değer katmanı üzerinden aktarılacaktır. İki yüz, deprem-rant, tarih mahalle, icraat gerekçe gibi ikilemelerle verilebilecektir. İkiyüzlü dönüşüm pratiği, Tarlabaşı ve Fikirtepe için irdelenecektir: Tarih ve mahalle temizleme.

Nüfus artışı, ticaretin gelişmesi, merkezi ve yerel yönetimlerden artan beklentiler ve sosyal devlet olgusuna paralel olarak geçtiğimiz yüzyıl, kentlerin hızla büyümesine sahne olmuştur. Kentler büyürken kapitalist büyüme arzusu kentin geçmişle de bağını koparmıştır. Bunun üstüne özellikle savaşların yıkımları eklenince, kentlerin eski dokusunun harap olduğunu ve bu bölgelerin yavaş yavaş çöküntü alanlarına döndüğünü görürüz. Kentsel yenileme, bu tablo içinde kentsel dokunun yenilenmesi ve aktif kent alanına dahil edilmesi olarak tanımlanmaktadır. Süreç kendi içinde farklı adlandırmaları da beraberinde getirmiştir. Ancak “gentrification” ya da Türkçe karşılığıyla “soylulaştırma” bu adlandırmalar arasında en yaygın olarak kullanılanıdır. Oysa kavramın ilk kullanımından başlayarak içerdiği bazı temalar vardır. Bu temalar olmadan kentlerin yenilenmesine, geçmişiyle bağ kurmasının sağlanmasına yönelik her çabayı soylulaştırma olarak adlandırmak yanlış olacaktır. Bu çalışma Ankara Hamamönü örneğinden bu yanlışlığı ortaya koyabilme amacı taşımaktadır.

Kentsel yenileme ve soylulaştırma kavramları iyileştirme, estetik form kazandırma, tarihi değeri sürdürülebilir kılma, meta değeri arttırma, güvenli hâle getirme gibi çok yönlü amaçlar ve sonuçlar içeren disiplinlerarası yaklaşım gerektiren kavramlardır. Bu bağlamda İstanbul kent belleğinde mühim bir yeri olan Eyüp Sultan semtinde yer alan Kızılmescit Sokak odağında bir saha araştırması gerçekleştirilmiş ve mevcut çalışma ile kimlik ve bellek değeri olan kentsel mekânlarda yoğunlaşan süreçlerin katılımcılığı destekleyen, tarihi dokuyu koruyan bir yaklaşım gerektirdiği sonucuna varılmıştır. 2019-2020 dönemini kapsayan saha araştırması yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak, sokakta yer alan zabıta amirliği, kütüphane ve vakıf çalışanları, muhtar, emlakçı, sokağın aktif kullanıcıları vd. olmak üzere 17 kişiden oluşan bir araştırma grubuyla gerçekleştirilmiştir. Yenilenen yapıların kamu hizmetlerinde kullanıldığı, yapıların meta değerinin arttığı ve konut olan tek yapının da dışa kapalı, Eyüp Sultan semtinin manevi iklimiyle beslenen bir görüşmeci tarafından kullanıldığı tespit edilmiştir.

Özet İstanbul' da özellikle son yıllarda gündemde olan kentsel dönüşüm kavramı, içinde bulunduğumuz yıl kanunlaşan kentsel dönüşüm yasası ile daha da hız kazanarak İstanbul'un farklı bölgelerinde kente daha 'kusursuz' bir görünüm kazandırmak üzere uygulanmakta olan, kentin fiziksel karakteri ile birlikte kentteki yaşamsal pratiğimizi etkileyen en önemli fenomenlerden biri olarak ülke gündemini uzunca bir süredir meşgul etmektedir. Kusursuz ve eskimişlerinden arındırılmış bir kent görünümü kazandırılmaya çalışılan İstanbul, sözkonusu kentsel dönüşüm faaliyetleri ile dünyanın önde gelen marka kentler arasında yer alması arzu edilen bir ekonomik getiri aracı olarak değerlendirilmektedir. Roma İmparatorluğu'ndan bugüne, farklı medeniyetlerin başkenti olan İstanbul, bugün de Türkiye Cumhuriyeti'nin iktisadi başkenti olarak parlayan bir kenttir. Yüzyıllardır farklı kültürel kodların ve mekânların üstüste ve içiçe geçerek katmanlaşarak geliştiği İstanbul, dünya sahnesinde aslında bu kültürel çeşitliliği ve zenginliği sebebiyle ayrı bir öneme sahiptir. Bilindiği üzere, yakın geçmişte siyasi yönetimlerin oy çoğunluğu sağlamaya yönelik uyguladığı politik kararlar, İstanbul'un pek çok arazisinin kırsal kesimden göçenler tarafından enformel yoldan edinilmesi sonucunda kalitesiz bir biçimde yapılaşmasına neden olmuştur. Bununla birlikte, 1999 depreminde İstanbul'da çok sayıda binanın yıkılması, birçok insanın hayatını kaybetmesi ve bu depremin ardından önümüzdeki yıllarda beklenen olası bir Marmara depreminin özellikle İstanbul'u tehdit ediyor olması, sözkonusu enformel yapılaşma biçiminin ivedilikle rehabilite edilmesi gerekliliğini ortaya koymuş, bu sebepten kentin en üst katmanının eskimiş, köhnemiş ve planlamaya uygun inşa edilmemiş alanlarının kentsel dönüşüm hareketleri ile iyileştirilmesi gereği ortaya çıkmıştır. Fakat bu dönüşüm hareketleri, ne yazık ki mekânla birlikte sosyal dönüşümü hedeflemekten ve varolan kültürü bugüne aktarmaya çalışmaktan öte, topyekün bir fiziksel mekânı değiştirme biçimi olarak fiiliyata dönüşmektedir. 2006 yılında çıkarılan kamulaştırma yasası ile Sulukule'de başlatılan bu tür bir kentsel dönüşüm uygulaması örneği, 11. yüzyıldan itibaren bölgede yaşayan Romanların zorla evlerini terk etmek zorunda kalmalarına neden olmuştur. Eğitimsizlik ve işsizlikten ötürü yaşam alanlarının niteliğini olumlu yönde geliştiremeyen Romanların evleri, kamulaştırma vb anlaşmalar yoluyla TOKİ'ye devredilerek yıkılmış, eski yaşama dair hiçbir iz bırakılmamış, yerine, üst gelir grubuna hitap eden evler yapılarak, bölgenin rantı önemli ölçüde arttırılmıştır. Ortaya çıkan proje, kentsel planlama ve mimari projeyi üstlenen grup tarafından bölge halkının faydalanabileceği sosyal donatı alanlarına yer vermiş olsa da, yapımı

Kentsel yenileme ve koruma planlarına konu olan Ankara Kalesi pek çok tarihi kaleden farklı olarak içinde insanların yaşadığı bir mahalle olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durum konunun sosyal yönüne önem kazandırmaktadır. Bir örnek olay olarak ele aldığım Ankara Kalesi'nin nasıl bir mücadele alanı olduğunu ortaya koymaya çalıştığım yüksek lisans tezimin bir bölümüne dayanan bu metin, 7-8 Ekim 2013 tarihleri arasında Ankara Üniversitesi’nde düzenlenen “Başkent Oluşunun 90. Yılında Ankara: 1923-2013″ Sempozyumunda sunularak ANKAMER tarafından 2014 yılında yayınlanan bildiri kitabında yer almıştır.

Yeni teknolojilerin getirdiği potansiyeller, ekonomik gelişmeler ve küreselleşme söylemleriyle birlikte, ulusal ya da yerel yönetimler tarafından, kentin ekonomik ve kültürel anlamda kalkınmasında önemli rol oynayacak fırsatlar olarak değerlendirilen kentsel yenileme projeleri, özellikle son yıllarda, sosyal hayatın yeniden ve sürekli olarak üretildiği zeminler olarak varlık göstermeye başlamıştır. 1997 yılında İspanya’nın Bilbao kentini yenileme projesinde Frank Gehry’nin Guggenheim Müzesi ile yakaladığı başarıyı gören siyasi yönetimler, kentleri yeniden canlandırma yolunun “en büyük, “en yüksek” ya da en “sıra dışı” olanın inşası ile mümkün olacağına inanarak, takip eden yıllarda benzer bir yol izlemeye karar vermişlerdir. Kentin yenilenerek yeniden canlandırılmaya çalışıldığı bu projelerden amaçları doğrultusunda başarıyı yakalayanlar kadar, ağır bütçesi sebebiyle tamamlanamayan ya da beklenen etkiyi gösteremeyen projelerin de olduğu bilinmektedir. Küresel kapitalistlerin çıkarına uygun olarak yapılan müdahaleler sonucunda başarılı olabilenler uluslararası pazarlara kadar ulaşılabilmiş ve bu kentler küçük birer metropole dönüşmüşlerdir. Diğer durumda ise söz konusu kentlerin ekonomileri ağır hasarlar almıştır. Her iki durumda da yenilen(en) bu kentler içinde yaşayan toplum zarar görmüştür. Çalışma, son yıllarda yürütülen kentsel yenileme projelerine bu sorunlar doğrultusunda odaklanmaktadır. Kapitalist toplumlarda ekonomik kalkınma hızına paralel olarak yürütülen kentsel yenileme projelerinin kentleri küçük metropollere dönüştürdüğü iddiasıyla kaleme alınan çalışmada yıldız mimarların Avrupa, Amerika ve Asya’da gerçekleştirdikleri ve sıklıkla gündemde yer bulan kentsel yenileme projeleri bir araç olarak tanımlanmakta ve bu projeler ekonomik ve sosyolojik boyutlarıyla tartışmaya açılmaktadır. Sonuçlar yeni bir kentsel ekonomik dinamiğin ortaya çıktığını ve bu dinamiğin kentsel canlanmanın oluşumunda ve coğrafyasında kritik bir rol oynadığını göstermektedir. Uluslararası arenada öne çıkmaya çalışan siyasi yönetimlerin, uygulamaya koydukları kentsel yenileme projeleriyle kentin fiziksel görünümü kadar sosyal ve demografik yapısını da değiştirdikleri görülmektedir. Kentsel yenileme projelerinin siyasi yönetimler kadar yıldız mimarlar için de marka değerlerini artırmak ya da sahip oldukları konumu güçlendirmek gibi önemli fırsatlar sunduğu da tespitler arasındadır. Politik-ekonomik güçler tarafından kendilerinden “en”leri yakalaması beklenen yıldız mimarların, şehircilikle mimarlık arasında sıkışıp kalırken, yerel ile küresel arasında bir denge yaratmaya çabaladıkları gözlemlenebilmektedir. Nihayetinde küresel ekonomik güçler tarafından yeniden tanımlanan kentsel ve mekânsal ilişkiler ve bu yeni güzergahı takip eden yıldız mimarlarca kentlere biçilen yeni imajlar, toplumu ekonomik, sosyal ve kültürel yaşamın önemli yönlerinden dışlamakta ve sayısız sosyal sorunla mücadele etmek zorunda bırakmaktadır.

The urban transformation process accelerated immensely by the end of the 20th century is one of the problems Turkey has faced. This process, which is guided by various legal and administrative sanctions for many years, affects historical urban areas negatively. One of these sanctions providing a basis for inappropriate interventions on the historical urban areas is the Law No. 5366 on “Conservation by Renovation and Use by Revitalization of the Deteriorated Historical and Cultural Immovable Property”. This law, the “Renewal Law” in short, carried into effect in 2005, causes irreversible damages and losses through the renewal of the qualified urban sites. The purpose of this study is to critically evaluate the urban transformation of the “Land Walls Protection Area”, one of four sites determined as world her- itages in the Historical Peninsula of Istanbul, through a reading of the Law No. 5366. This evaluation is made through “Zeytinburnu Culture Valley Project”, which is the largest renewal project identified among the six renewal zones falls within the Land Walls Protection Area. The paper begins with the history of Zeytinburnu through a chronological narration. After emphasizing the values of the district, “Zeytinburnu Culture Valley Project” is introduced in terms of its purpose, scope and content. The study then focuses on the spatial effects of Law No. 5366 through the final state of the project. Lastly, on its 13th year of force, the consequences of the Renewal Law on the cultural heritage that needs to be protected are specified in the light of the internationally valid charters from a conservation point of view.

Kentler fiziksel, sosyal ve ekonomik nedenlerin yanı sıra, doğal afetler ya da savaşlar gibi nedenlerle köhnemekte ve çeşitli boyutlarda bozulmalar yaşamaktadırlar. Ülkemizde özellikle hızlı göçe bağlı kentleşme sebebiyle bu köhneme yaşanmıştır. Kentsel yenileme, köhneyen ve eskiyen kent dokularının kapsamlı plan ve programlar doğrultusunda yeniden kent bütününe katılması çalışmalarını içermektedir. Kentsel yenileme deneyimleri ile ülkemiz henüz yeni tanışmaktadır. Hazırlanan yasal düzenleme, içerik olarak pek çok eksiği bünyesinde bulundurmakta ve bu nedenle pek çok eleştiri almaktadır. Gelinen süreçte kentsel yenilemenin sadece fiziksel boyutu ile ele alındığı, sosyal boyutun ise çoğunlukla göz ardı edildiği görülmektedir. Bu doğrultuda iki yenileme alanı olan Tarlabaşı ve Süleymaniye bölgeleri çalışma alanları olarak belirlenmiştir. Son iki yüzyıllık süreçte Tarlabaşı bölgesinin geçirdiği pek çok plan operasyonları dikkat çekmektedir. 5366 sayılı yasa ile Yenileme Alanı ilan edilen bölgenin, hazırlanan projelere yönelik pek çok eleştiri aldığını söylenebilir. Özellikle proje sonrasında alandaki korunması gerekli yapıların büyük oranda yok olacağı açık bir şekilde görülebilmektedir. Bunun yanı sıra bölgenin önemli bir sosyo-ekonomik sınıf değişimi yaşayacağı kesindir. Süleymaniye bölgesinin de Tarihi Yarımada'daki konumu sebebiyle, önemli plan kararlarının ortasında kalan bir yerleşim olduğunu söylemek mümkündür. 5366 sayılı yasa ile hazırlanan projeler, Tarlabaşı'na kıyasla daha korumacı bir yaklaşım sergilese de, projede alanın sosyo-ekonomik gelişimine yönelik bir konudan bahsedilmemektedir. Proje sonrası diğer bölgelerde olduğu gibi, Süleymaniye'de de bir zorunlu göç yaşanacağını tahmin etmek hiç de zor değildir. Mevcut yasal düzenlemeler, kentsel yenilemenin sosyal ve ekonomik yönlerini eşit ve adaletli bir şekilde oluşturmadığı sürece, kente dair sorunlar bir bölgeden diğerine artarak ve yayılarak devam edecektir.

Küreselleşme sürecinin kentler bazında bir rekabet ortamı oluşturması mekân kullanım biçimlerini etkilemekte ve bu durum sermaye birikim mekânlarını meydana getirmektedir. Küresel rekabet aracı olarak görülen kentler çevresindeki diğer kentlerden ayrışmak adına yerel dinamiklerini vurgulamakta yahut modern göstergeler sunarak cazibe mekânı imgesini görünür kılmaktadır. Modernleşme göstergelerini yeni ve farklı kavramları çerçevesinde ele aldığımızda kentsel mekândaki biçimsel değişimleri kentsel yenileme kavramı ile değerlendirebilmekteyiz. Kavramın İstanbul Ayvansaray Mahallesi örneğindeki mekânsal dinamikleri ve insan unsuru bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Mekânın tarihi karakterinin bulunması ve mekânda yer alan kimlikli yapı stoğunun kentsel yenileme süreci kapsamında çeşitli değişim faaliyetlerine sahne olması söz konusu mahallenin araştırma sahası olarak incelenmesinde belirleyici olmuştur. 
Alan çalışması nitel araştırma kapsamında yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak gerçekleştirilmiş, bu kapsamda 50 kişi ile görüşülmüş ve kentsel yenileme sürecine dair yönlendirilen çeşitli sorularla katılımcıların konuya yönelik bilgisi, algısı ve beklentisi değerlendirilmiştir. Saha araştırmasına dahil olan grup esnaf, antrenör, sanat tarihçi, muhtar, garson, ev hanımı, öğretmen vd. olarak çeşitli meslek dallarına mensup kişilerden oluşmaktadır. Çalışma kapsamında elde edilen veriler ile küresel/ tarihi bir kent olan İstanbul’da gerçekleşen kentsel yenileme çalışmaları, mekânın asıl kullanıcıları olan yereldeki aktörlerin değişen/ dönüşen yaşam pratikleri ile mekân kullanım biçimlerindeki farklılaşma, işlevleri değişen dükkânlar ve konut alanları, sıklıkla vurgulanan fiyat değişimleri tarihsel dokunun bozulma tehlikesi bağlamında incelenmekte ve bu doğrultuda mevcut çalışma ile literatüre katkı sağlamak amaçlanmaktadır.

Tarihi çevreler, bulundukları yerleşimlerin merkezleri olduğu için tarihsel süreç içerisinde gelişmiş ve büyümüşlerdir. Bu alanların içerisinde yer alan kültür ve tabiat varlıkları olarak tanımlanan değerler her dönemde toplumların ilgisini çekmiştir. İnsanoğlu kendinden önceki dönemlerin toplumlarını, bu toplumların yaşam biçimlerini ve bu yaşam biçimlerinin mekâna yansıması olan yapı ve yerleşmeleri öğrenmek, bilgilenmek, ders çıkarmak ya da merakını tatmin etmek için çeşitli çabalar harcamıştır. Toplumların geçmişten günümüze değin birikimlerinin toplandığı miras alanları olarak da tanımlayabileceğimiz tarihi çevreler, zaman içerisinde ağırlıklı olarak sosyal ve ekonomik etkenler sebebiyle cazibelerini kaybetmekte; buna bağlı olarak toplumsal (collective) bellekteki yeri ise zayıflamaktadır. Genel olarak kent merkezleri içinde kalan bu alanların korunması, kente ve kentlilere yeniden kazandırılmasına yönelik çabalar aynı zamanda geçmişten itibaren oluşan kent kimliğinin gelecek nesillere " anlamını kaybetmeden " aktarılması açısından önem arz etmektedir. Uluslararası yazında tanımlanan korumanın kavramsal yapısı ve korumanın uygulamada nasıl gerçekleşeceğine dair yol haritaları bulunduğu ülkenin koşullarına göre uyarlanırlar. Koruma alanının sosyal, ekonomik, kültürel özelliklerinin ele alınması ve korumanın uygulama boyutları ise yasa yapıcılar tarafından düzenlenen yasal sistemle hayata geçmektedir. Ülkemizde korumaya yönelik algı ve anlayışı tartışabilmek için ülkemizde yer alan yasal düzenlemeleri incelemek gerekmektedir. Bu çalışmada; kentsel koruma ve yenileme tanımlamalarının ülkemizde yapılan uygulamalardaki karşılığı değerlendirilerek; konuya ilişkin yasal mevzuat ve karar verme süreçlerinin değişimi tartışılacaktır. Tarihi çevreler ve bu alanlardaki yer alan kültür ve tabiat varlıklarına yönelik ülkemizde yaşanan süreçler yasal çerçeve açısından ele alınarak gelinen aşamanın ve bu aşamaları etkileyen kırılma noktalarının ekonomik, siyasi ve yasal boyutları tartışılacaktır.

Dubai-Manhattan arası bir kent karikatürüne doğru ‘’Disneyleştirilme’’ yolundaki İstanbul, yakın bir gelecekte Baudrillard’ın yukarıdaki alıntısı misali ‘’ hiper-gerçeğin ve simulasyonun bendesi’’ olurken, yerel yönetimlerin ayıla bayıla her alana planladıkları tema parkları da herhalde bu kentteki en gerçek mekânlar olacak! Gerçekliğini ve otantikliğini mahallelerine borçlu İstanbul’u, güvenlikçiler ordusu ve yüksek duvarlarla çevrili kalelerle ayrıştırıp,  mahallenin dibine kibrit suyu dökenler, kentin ruhunu hiç düşünürler mi?

Bu çalışma, sanayisizleşme sürecinde yatırım çekmek için yeni yollar deneyen kentlerin, üretim mekanı olmaktan tüketim mekanı olmaya doğru dönüşme süreçlerini inceleyerek büyük ölçekli kentsel projelerin kentlerin dönüşüm sürecindeki rollerini ortaya çıkarma amacındadır.
Çalışmada öncelikle kentlerin neden büyük ölçekli projelere ihtiyaç duyduğuna dair literatür taraması yapılmış, daha sonra bu tür projelerin en bilinen örnekleri üzerinden bir değerlendirme yapılarak , kentsel yenilemedeki rolleri, proje süreçleri ve geri dönüşleri değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda, bu tür projelerin alanın pazarlanması için çoğunlukla maliyetlerinin göz ardı edilerek, eşsiz olacak şekilde tasarlandığı ve süreçlerindeki sorunlar nedeniyle yerel halka geri dönüş sağlayamadığı ve kentte parçalanmalara neden olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Tarihi cevreler, bulunduklari yerlesimlerin merkezleri oldugu icin tarihsel surec icerisinde gelismis ve buyumuslerdir. Bu alanlarin icerisinde yer alan kultur ve tabiat varliklari olarak tanimlanan degerler her donemde toplumlarin ilgisini cekmistir. Insanoglu kendinden onceki donemlerin toplumlarini, bu toplumlarin yasam bicimlerini ve bu yasam bicimlerinin mekâna yansimasi olan yapi ve yerlesmeleri ogrenmek, bilgilenmek, ders cikarmak ya da merakini tatmin etmek icin cesitli cabalar harcamistir. Toplumlarin gecmisten gunumuze degin birikimlerinin toplandigi miras alanlari olarak da tanimlayabilecegimiz tarihi cevreler, zaman icerisinde agirlikli olarak sosyal ve ekonomik etkenler sebebiyle cazibelerini kaybetmekte; buna bagli olarak toplumsal (kolektif) bellekteki yeri ise zayiflamaktadir. Genel olarak kent merkezleri icinde kalan bu alanlarin korunmasi, kente ve kentlilere yeniden kazandirilmasina yonelik cabalar ayni zamanda gecmisten itibaren olusan kent kimliginin gelecek nes...

OTHER ENVIRONMENT BEHIND THE LUXURY HOUSING AREA: THE CASE OF NARLIDERE IN İZMİR
ABSTRACT
Especially after 1980 in the world, with the concept of decentralization processes, metropolitan cities began developing the outskirts of the city in Turkey and the majority of people desire to live on the peripheries of the city. It is showed that many social groups resided in the same district. Behind the luxury home, there is both luxury and non-luxury housing namely poor housing.
There is a variety of the same built environment in luxury housing and the other built environment, which includes low life standards and urban slums, especially in urban environment. The upper middle class and the low income groups reside in the same place in peripheries of city.
This article examines the relationship between luxury and low-income housing, as well as ways to alter physical aspects of the built environment and social life. The goal of the study was to examine and interpret changes in the landscape, as well as the physical and sociocultural environments of luxury homes and other types of dwellings in Narlıdere in İzmir.
For the paper, satellite images, quantitative data, strategic and implementation plans and spatial analysis such as land use, housing types, building information, visual materials are used. As a result, Narlıdere includes not only luxury home sections, but also poor housing areas behind the luxury housing areas, and people from many social categories coexist. In terms of spatial, and sociocultural links, there is a connection between these groups.
Key Words: Other; Periphery; Luxury; Poor; Narlıdere

Bu araştırma; Türkiye’de “tarihi çevre” ve “koruma” olarak tanımlanan iki kavramla ilgili politikaları, yasal düzenlemeleri ve kurumları tanımlamakta ve ülkemizdeki koruma alanının gelişimine farklı bir bakış açısı kazandırmaktadır. Çalışmada kullanılan temel kaynaklar konuya ilişkin yasal düzenlemenin özgün metinleridir. Çalışmada bahsedilen konu ve kurumların tümü daha çok ayrıntılı çalışmalara konu olabilecek nitelikte olup, koruma ve korumanın kurumsal kültürünün genel bir çerçevesi çizilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın amacı, XIX. yüzyıldan itibaren koruma ve korumaya ilişkin yasal, politik ve kurumsal gelişimi ortaya koyarak günümüzde gelinen durumun geçmiş ile bağlarını ve ayrımlarını ortaya koymaktır. Çalışma dört ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmanın genel bir çerçevesi çizilmiş, ikinci bölümde tarihi çevrelerde koruma kavramı üzerinde durularak tarihi çevre ve koruma kavramlarının tarihsel gelişimi üzerinde durulmuştur. Tarihi Çevrelerde yasal çerçevenin gelişiminin incelendiği üçüncü bölümde korumaya ilişkin Osmanlı İmparatorluğundan günümüze yasal çerçevenin kırılma noktaları ortaya konarak koruma konusunda kurumsal yapının gelişimi ele alınmıştır. Sonuç bölümünde ise çalışmanın vardığı sonuç ve eleştirilere yer verilmiştir.

"Bu çalışmada, tipik bir Orta Anadolu kenti olan Kırşehir örneğinden hareketle, küresel etkilerin küçük kentlere yansımaları irdelenecektir. Ulusal politikalar çerçevesinde bile hayli “eksen dışı” sayılabilecek bu “silik” kentin, küresel etkiler ile buluşması savı, gerçeküstücü bir yaklaşım gibi dursa da, son dönem hız kazanan kimi gelişimlere dikkat yöneltildiğinde, süreç görünürlük kazanmaktadır. Ülkenin ortasında konuşlanmış iki metropol olan Ankara ve Kayseri ulaşım hattında “sıkışmış” görünen kent, önce “Her kente bir üniversite” modeli çerçevesinde bazı değişimler yaşamış; kentsel kamusal ve tüketim alanlarının hızlı dönüşümü gerçekleşmiştir. Ahilik geleneğinin mirasçısı söyleminden, ekonomisinde “öğrenci”yi odağa alan yaklaşımları ve buradan üniversite yönetimine yönelik beklentilerin dile getirilebildiği bir kentsel biriktirim mekanizmasına odaklanılmış; benzer gerekçelerle ivmelenen “kentsel dönüşüm” ve TOKİ uygulamaları ve metropol kentlerle yarışır düzeye ulaşan konut fiyatları ile değişen fizik mekan algıları, kentsel sosyo-politik dönüşümün çekirdek kav-ramları olmuştur. Bunun yanı sıra kentin tarihinde var olan “göçmen yerleştirme” politikalarının çağdaş ayağı olan, Suriyeli Mülteci Eğitim Kampı ve kentten IŞİD’e katılan gençlere dair veriler ile kentteki mülteci varlığı yine küresel etkilerin, kentte görünürlük kazanma alanlarıdır. Öte yandan son dönemlerde kimi başarılı örnekler üzerinden tüm kentlerimize yayılacakmış gibi görünen, kent merkezinde dere/nehir düzenlemeleri ve masal parkları uygulamaları ile “yeşil Kırşehir” modelinin “modern” veçheleri geliştirilmiş ve “marka kent” sırasına girilmiş görünmektedir. Yerel hizmetler-deki yönelim, kentin cemaatleşme eğilimine kimi destekler sunmuş, artan nüfusa paralel olarak kent-sel suç olgusu karşısında açığa çıkan “seyirci etkisi” yoğunlaşmıştır. Bütün bu süreçlerin karşılıklı etkilerinin değerlendirileceği çalışma, literatür taraması yanı sıra, yerel istatistiki verilerin derlenip değerlendirilmesi ve yerel basın taraması ile gerçekleştirilecek olup; küresel etkilerden kaçınamayan kentte yaşanan sosyo-politik değişimlerin kentsel süreçlerle ilgisi ve kimlikli bir kentte yaşanan bu değişimlerle sürdürülebilir bir kentli vizyonu kurgulamanın olanaklılığı sorgulanacaktır."

Hizli kentlesme, plansiz yapilasma veya zamana karsi direncini kaybetme gibi nedenlerle geleneksel yerlesimler ve yerlesimlerdeki tarihi ve kulturel degerleri olan alanlar bozulma ve terk edilme tehlikesi ile karsi karsiya kalmaktadir. Geleneksel dokunun surdurulebilir koruma anlayisina gore ozgun islevinde yasatilabilmesi onemlidir. Planlama ve tasarim sureci, tarihi, kulturel ve ekonomik surdurulebilir kalkinmayi saglamak icin sosyokulturel faktorleri goz onunde bulunduran yaklasimlar olmalidir. Kayseri’nin Melikgazi ilcesine bagli bir yerlesim olan Agirnas; dehlizleri, magaralari ve yer alti kalintilari ile gunumuzden 3000 yil oncesine uzanan bir gecmise sahiptir. Hitit, Roma, Bizans ve Osmanli donemine ait eserlerin bir arada bulundugu yerlesimi olusturan dokunun en onemli ozelligi, yapi malzemesi olarak yerlesimin butununde dogal tasin kullanilmasidir. Tasla kaplanmis dar sokaklarin uzerinde siralanmis tas evler, kimi zaman bu sokaklarin genislemesi ile olusan meydanlar, yerles...

Türkiye'de sanayileşme döneminde yaşanan kentleşme pratikleri, kentsel alanlar-da oldukça derin izler bırakmıştır. Sanayinin ihtiyaç duyduğu işgücünü sağlamak üzere kırsal alandan büyük kentlere göç eden kişiler, barınma ihtiyaçlarını sağla-mak amacıyla kısa sürede ve çoğunlukla kalitesiz malzemeyle gecekondular inşa etmişlerdir. %98'i deprem bölgesinde yer alan Türkiye'de yaşanan afetler düşük kalitede inşa edilen bu yapıların ve bulundukları kentsel alanların büyük risk altında olduğunu göstermiştir. Bu nedenle, özellikle son 10 yılda bu alanlardaki sağlıksız yerleşim koşullarını ve düşük nitelikli yapı kalitelerini iyileştirmek amacıyla kentsel dönüşüm çalışmaları başlatılmış ve bu konuda birçok yasal düzenleme yapılmıştır. 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun, Türkiye genelinde kapsamlı bir kentsel dönüşüm süreci yaratması açısından öne çıkmak-tadır. Bu çalışma ile 6306 sayılı kanun uyarınca Türkiye'deki afet riskli alanlarda/yapılar-da yürütülen kentsel dönüşüm uygulamalarının temel prensipleri ele alınacak ve süreç İzmir'deki uygulamaların ilgili kanunlar ve planlama faaliyetleri ile olan ilişkisi aracılığıyla irdelenecektir. Bu kapsamda, çalışma ile öncelikle 6306 sayılı kanunun temel esasları ve kentsel dönüşüm ile ilgili temel kentsel dönüşüm uygulamalarına getirdiği yenilikler incelenecektir. Daha sonra ise; İzmir'deki riskli yapı, riskli alan ve rezerv alanların ayrıntılı incelemeleri yapılacak ve bu alanların planlama çalışmala-rında ele alınış şekilleri ve üzerinde verilen hükümler ile yürütülen dönüşüm çalış-malarının uyumu irdelenecektir. Bu bağlamda çalışma ile planlama çalışmaları ile "sağlıklılaştırma ve yenileme alanı" ilan edilen alanların kanunlar kapsamında "riskli alan" ilan edilen alanlar ile mekansal uyumları, riskli alan ilan edilen bölgeler ve bu bölgelerde yürütülen planlama faaliyetleri, riskli yapı müracaat ve sonuçları, yıkılan riskli yapı sayıları, il genelinde önerilen riskli alanlar, bu alanlarda yetkilerin kimde olduğu ve bu oranın il genelinde nasıl değiştiği, kişilere yapılan kira yardımları gibi hususlar incelenecektir.