Milli Folklor Dergisi

19. asırda, Avrupa merkezli toplumsal dönüşümün yol açtığı çeşitli problemlere çözüm bulma gayesiyle ortaya çıkan ve büyük oranda doğa bilimlerinin kavramsal çerçevesi içerisinde şekillenen sosyal bilimlerin; henüz emekleme aşamasında olduğu bu erken dönemde dahi bilginin doğası ve ontolojik imkânlarıyla ilgilenen felsefe çevrelerini çokça düşündüren bir mesele hâline geldiği görülür. Bu anlamda Auguste Comte’un Newtoncu fizikten esinlenerek sosyal bilimler sahasına taşıdığı olgucu (pozitivist) epistemolojinin; neredeyse kendisine eş zamanlı bir şekilde çok yönlü bir eleştiri furyasının oluşmasına ve böylelikle Alman Tarih Okulu’na mensup bazı kesimlerin, Wilhelm Dilthey’in tarihselcilik (historizm) adını verdiği epistemolojik görüş etrafında toplanmalarına yol açtığı anlaşılır. Ardından ise Almanya ve kıta Avrupası’nın sınırlarını yavaş yavaş aşmaya başlayan bu epistemolojinin; özellikle 20. yüzyılın ortalarında Anglo-Amerikan dünyada yaşanan postmodern devrimin ardından, Batı dünyasının geneline yayıldığı ve sosyal bilimler sahasında topyekûn bir dönüşüm yaşanmasına neden olduğu görülmektedir. Bu açıdan, araştırmaların temel varsayımlarını ve ne şekilde yürütüleceğini tepeden tırnağa değiştiren böylesi bir epistemolojik kırılmanın; diğer sosyal bilim şubelerinde olduğu gibi halk biliminde de birtakım köklü dönüşümlere yol açtığı ve disiplin içerisinde en temel tanımlardan başlamak üzere, ele alınan konular ve kullanılan metotların büyük oranda değişmesini sağladığı görülür. Ancak “bağımsız olma” iddiasının vermiş olduğu “eğreti” duruşun etkisiyle; disiplinin eklektik bir yapıya sahip olan kuramsal tarihini sadece birtakım tarihsel hikâyeler ve kişiler üzerinden kavrayan halk bilimi tarihçelerinin; “metin merkezli kuramlar”dan “bağlam merkezli kuramlar”a geçiş olarak yorumladıkları bu dönüşümü; çoğunlukla bilgi felsefesi alanındaki tartışmalardan habersiz şekilde sürdürdükleri anlaşılmaktadır. Bu nedenle bu makalede söz konusu eksikliği telafi etmek amacıyla, epistemoloji alanında “olguculuk”, “tarihselcilik”, “nomotetik” yahut “idiografik” gibi terimler etrafında uzun süreden beri yürütülen söz konusu tartışmalar, öncelikli olarak halk biliminin kuramsal tarihine yerleştirilmeye çalışılmış ve bu itibarla metin merkezli yaklaşımlardan bağlam merkezli yaklaşımlara geçiş süreci, sözü edilen epistemolojik dönüşüm parantezinde okunmaya çalışılmıştır. Makalenin ilerleyen kısımlarında ise diğer sosyal bilim şubeleriyle birlikte halk biliminin genelinde yaşanan söz konusu epistemoloji değişikliğinin yakın dönem Türk halk bilimi çalışmalarındaki yansımaları aranmış ve bu suretle 1989 yılından beri yayın hayatına aralıksız bir biçimde devam eden Millî Folklor Dergisi’nin 128 sayılık yayın arşivinde yer alan 2567 yazı; konuları, türleri ve kullandıkları kuramsal çerçeveler açısından kümelere ayrılarak, kökenlerinde barındırdıkları epistemolojik “sayıltılar” doğrultusunda tasnif edilmiştir. Bu kapsamda 10’ar yıllık dönemler hâlinde ele alınan dergide, derleme ve araştırma makalelerinin %87,31 oranında olgucu tutumla kaleme alındığı; buna karşın çalışmaların ancak %12,69 oranında tarihselci epistemolojiyi kullandığı tespit edilmiştir. Bütün bunlara ilave olarak, olgucu tutumun dergi içerisinde hâlâ büyük bir yer kaplamasına rağmen özellikle son yıllarda tarihselci epistemolojiyle kaleme alınan yazıların sayısında görülen hızlı artışın; önümüzdeki dönemde Türkiye bağlamındaki epistemolojik dönüşümün hızlanacağına ve çalışmaların çehresinin günümüze kıyasla bir hayli farklılaşacağına işaret ettiği sonucuna ulaşılmıştır.

Criticism is the art of studying over literature and art works according to certain measurements and reasoning them. One of the most important criticism areas as music, cinema, theater, sports, history and philosophy is literary criticism. Literary criticism is, with its shortest definition, to evaluate a literary work completely according to certain measurements.
Being a gender of literature, criticism's history dates back to Platon and Aristo. Criticism in our literature which dates very back, has always been oral and hasn't go beyond some technical concerns. Criticism has arised as a literary gender after getting in touch with European thought and art environments.
It is criticism that will maintain academic studies (thesis, article) as literature and art works to be evaluated and reviewed according to certain measurements. Academic criticism has two fits. The first fit is to search for an answer to the question that what contributes this study to science. The second fit is to control the correspondence of study to ethic principles. This control work is left to arbitrary ship instutions in periodical publications widespread by advancing in last ten years. -Arbitroryship instutions which can be another paper's matter are not to be mentioned here.-
In last ten years, in Turkey, - shall go rather before 1982 foundation of Higher Education Counsil- rising number of universities has bring the consequence of rising number of academicians and correspondingly there has been an obvious increase in academic studies. Academic Wage Incentive application has also affected the increase in scientific publications. In spite of these positive developments, rise in academicals violation and plagiarism commitments in press, requires academicals criticism and control ten times more.
Today, master thesis presented in our universities passes through control of 3 members including advisor, doctorate thesis passes through control of 5 faculty member - generally that members are friends of advisor- The majority of thesis presented to National Thesis Centre closed to the benefit of researchers for 3 years.  Namely, questioning the scientific qualifications of these master theses is obstructed; after a while because these thesis lose their actuality, they don't seen worth to criticize.
It is almost impossible to see serious criticism articles concerning scientific books. Alternatively, introduction articles written by master or doctorate student who are somehow related to writers of books, figures pages of magazines. Introduction articles ,written by young man who are at the beginning of their academicals life and not internalized the principles of scientific thinking, there is not even 2 pages of properly printed articles of whom, do mean nothing but coming news about a work.
In this paper, the importance of academicals criticism and beautiful examples, with the qualification of the introduction articles written by master and doctorate students is going to be emphasized. In identification of introduction articles, the records of Millî Folklor magazine, which's all issues subordinated in electronic form is going to be used.

Toplumsal cinsiyet çalışmaları içinde, kadın çalışmaları ağırlıklı bir yer tutar. Oysa alanın zenginleşmesi için erkekleri de anlamak gerekir. Erkekliğin, sabit olmayan, zamana, kültüre ve topluma
bağlı olarak değişen anlamları vardır. Bireyler toplumsal yaşantı içinde sosyalleşirken, toplumun beklentilerini karşılayarak “kadın” ya da “erkek” olurlar. Bu çalışma, erkekliği doğumsal bir olgu olmaktan çok, toplumsal süreçlerde kazanılan bir kimlik şeklinde ele almakta, sünnet, askerlik, iş bulma ve
evliliği, erkeklerin “erkek olma sürecinde” geçmesi gerekli bir “imtihan” niteliğinde değerlendirmektedir. Erkekler, kamusal göz önünde sürekli “erkekliklerini” kanıtlamak zorundadır. Sünnet, askerlik,
iş bulma ve evlilik bir erkeğin “erkek oluş serüvenin” önemli menzilleridir. Sünnet, ülkemizde dinî
bir gereklilik olarak uygulansa da erkeklik ile bağlantılandırılmıştır, bunun gibi askerlik de belli sürelerde erkeklerin yerine getirmesi gerekli bir görev olmaktan çıkarılmış, toplumsal hafızada vatan
borcu ve namus eşitlenmiştir. Bu nedenle askerliğini yapmayan erkekler “erkeklik” açısından kusurlu
sayılmaktadır. Sünnet ve askerliği “başarı” ile atlatan erkeğin diğer önemli “imtihan”ları, iş bulmak
ve evlenmektir. Erkekler doğumlarından itibaren, kültürel ortamda bu dört süreç içinde sınanmakta ve onlardan bu süreçleri başarıyla tamamlamaları beklenmektedir. Çalışmada, 27 görüşmeci ile
derinlemesine görüşmeler yapılarak, erkeklerin bahsi geçen süreçlerde hangi duyguları yaşadıkları,
bu süreçleri nasıl deneyimledikleri araştırılmıştır. Sonuç olarak, erkeklerin geçtiği her aşamada erkekliklerinin ispat edilmesinin gerekliliği, erkekliğin verili bir olgu olmaktan çok toplumsal yaşantıda
zorlukları aşarak kazanıldığı gösterilmiştir.

Çok kültürlü geleneğe sahip yörelerde geleneğin aktarımı, bireyleri bir arada tutan kültürel kodları taşımalarını sağlamaktadır. Mardin yöresi, farklı dine ve dile sahip insanların bir arada yaşadığı ve ortak bir kültür oluşturabildikleri bir şehirdir. Mardin’de insanları bir araya getiren kültürel mirasın izleri, eğlence ritüellerinde de görülmektedir. Böylece yörenin geleneksel eğlencesi olan Mardin Leyli Gecelerinin işlevsel yönü ortaya çıkmaktadır. Geçmişten günümüze kültürün taşınmasını sağlayan eğlenceler, modern ile gelenek arasında yaşatılmaktadır. Geleneksel eğlenceler, bu yönüyle köprü vazifesi görmektedir. Mardin yöresinin kültür hayatını ve eğlence hayatını günümüze taşıyan Leyli Geceleri, kültürel zenginliğini, yöreye ait eğlence biçimlerine yansıtmaktadır. Mardin Leyli Gecelerinin bir diğer özelliği ise, geçiş dönemi eğlenceleri içinde yer almasıdır. Yörenin kültür ve eğlence pratiklerinin temel öğelerini barındıran kına, düğün, sünnet gibi geçiş dönemi eğlenceleri içerisinde geçmişte önemli yere sahip olan gece, günümüzde mekânsal olarak uğradığı değişimin sonucunda işlevsel ve yapısal değişime uğramıştır. Mardin Leyli Geceleri, müzik aracılığıyla iletişimin yaşandığı mekânlardır. Çok dilli ve kültürlü yapıya sahip olan yörenin, müziğine ve eğlencesine, bu çeşitlilik yansımıştır. Günümüzde gecenin bağlamından ve yerel dokusundan uzaklaşarak kazandığı yeni görünüm, gece ve ritüelleri açısından çalışmada tartışılaşacaktır. Mardin Leyli Gecelerinin turistik formda geçirdiği değişim ve dönüşümler, gelenek içinde yaşatılmaya çalışılan eğlence ile birlikte kültür aktarımı, çalışmada tartışılacaktır. Leyli Geceleri ise geleneksel bağlamında yaşadığı bu değişim ile öne çıkmaktadır. Mardin eğlence kültüründe önemli bir yere sahip olan “Leyli Gecesi” eğlenceleri, ritüelleri, icrası ve toplu çalma-söyleme geleneklerinin tanıtılması bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Çok kültürlü geleneğe sahip yörelerde geleneğin aktarımı, bireyleri bir arada tutan kültürel kodları taşımalarını sağlamaktadır. Geçmişten günümüze kültürün taşınmasını sağlayan eğlenceler, modern ile gelenek arasında yaşamaya çalışmaktadır. Geleneğin yaşatıldığı ortamlar olan geleneksel eğlenceler, bu yönüyle köprü vazifesi görmektedir. Mardin yöresinin kültür hayatını ve eğlence hayatını günümüze taşıyan Leyli Geceleri, bu kültürel zenginlikleri, yöreye ait eğlence biçimlerine yansıtmaktadır. Anahtar Kelimeler Folklor, eğlence, Mardin, gelenek, Leyli Gecesi.

Tarih boyunca ekonomiler ve endüstriler modern dünyamıza sayısız zenginlik ve avantaj getirmiştir fakat bu ayrıcalıklar ve faydalar çevremize ve doğamıza çok büyük maliyet de getirmiştir. 21. yüzyılın üçüncü on yılı çoktan başladı fakat çevre kirliliği, küresel ısınma, iklim değişiklikleri, türlerin yok olması, ormansızlaşma, hem insanları hem insan-dışı olanları etkileyen doğal kaynakların azalması gibi gezegenimizin en temel zorlukları ve problemleri hâlâ tam olarak ele alınmamış ve çözülmemiştir. Dolayısıyla, içinde yaşadığımız zaman dilimi, tarihte çok kritik bir noktadır çünkü bildiğimiz dünya, geri dönüşü olmayan bir felaketin eşiğinde olabilir. Bu çevresel bir krizdir ve hem sosyal hem de kültürel sonuçları olması nedeniyle, acil ve etkili çözümler sunulmasını gerektirir. Bu bağlamda, hassas olan gezegenimize karşı etik sorumluluk açısından güçlü bir anlayışa sahip olan çevre edebiyatı, bahsedilen sorunlarla cesurca yüzleşmektedir ve hem yerel hem de küresel bir farkındalık y...

ÖZ Evliya Çelebi’nin Seyahatnâme’si biyografi, kurmaca ve tarih gibi farklı alan ve türlerin iç içe geçtiği çok zengin bir anlatıdır. Aynı zamanda Seyahatnâme geniş bir coğrafya ve konu yelpazesine yayıldığından disiplinlerarası araştırmalar için önemli bir başvuru kaynağıdır. Bu makalede Seyahatnâme’de hastanelerin nasıl betimlendiği ve deliliğin nasıl değerlendirildiği ele alınmıştır. Bunun için Seyahatnâme’de Edirne ve Mısır’daki hastanelerin betimlendiği bölümlere odaklanılmıştır. Birinci bölümde “bîmârhâne”, “bîmâristân” ve “tîmârhâne” sözcüklerinin anlamları üzerinde durulmuş, hastanelerin mimari yapısı ve nasıl işletildiği konusunda bilgiler verilmiştir. Bu bölümde erken modern dönemle (17. yüzyıl) günümüzdeki sağlık kurumları karşılaştırılarak aralarındaki farklılıkların anlaşılması amaçlanmıştır. Erken modern dönemde Osmanlı hastaneleriyle günümüzdeki sağlık kuruluşları arasındaki farklılıklar temelde zihin dünyasındaki farklılığa işaret etmektedir. Orta Çağ düşüncesinden k...

... Sedat Veyis Örnek tarafından moda, “Göreneğe bakarak daha kısa süreli olan, çabuk değişebilen, öykünme yoluyla yayı-lan, temelinde değişiklik ... davranış biçimidir” (1977: 128); Türk Dil Kurumu'nun online sözlü-ğünde, “1. Değişiklik gereksinimi veya süs-lenme özentisiyle ...