Sağlık Hukuku

Sağlık hukuku, hastalıkların insan ve toplum hayatında ortaya çıkardığı hukuksal sorunları inceleyerek, bunları önlemeye ve çözüm bulmaya çalışan bir hukuk alanıdır. Sağlık hukuku sadece sağlık hizmeti talep edenler ile bu hizmetleri sunanlar (hastalar ile sağlık hizmeti veren kişi ve kurumlar/kuruluşlar) arasındaki ilişkileri değil, bunların Devletle olan ilişkilerini de düzenler. Tıp hukuku, sağlık hukukunun bir alt dalı olarak tıbbın uygulanmasından kaynaklanan sağlık personelinin hak ve yükümlülükleri, yasal sorumlulukları, hasta hakları, ilaç hukuku, medikal hukuk gibi konuları ele alan hukuk dalıdır. Sağlık hukuku dalları ,sağlık personelinde sorumluluk bilincini öne çıkararak, hasta ve hekim hakları ile kişinin temel haklarını birlikte ele alan bir tıp ve hukuk karma bilimidir. Sağlık hukuku, çevre sağlığı ve gıda hukuku, hastanelerin hukuki yapısı, sağlık sigortası, sağlık harcamaları, Sağlık Bakanlığı teşkilat ve yönetimi vb birçok alanları içerir. Tıp Hukuku dalları ise , sağlık hukuku içinde geniş bir alt başlıktır. Kapsamı sağlık hukukundan daha dardır. Sağlık personelinin hakları ve yükümlülükleri, hasta hakları, ilaç hukuku, tıbbi malzeme hukuku gibi konuları içerir. Sağlık Hukuku Dalları Hekim-Hasta Hakları , Gerek hekim-hasta ilişkisi sürecinde ve gerekse işiyle alakalı diğer süreçlerde hekimler, hukuken korunan çeşitli haklara sahiptirler. Öncelikle hekimler, ağır mesleki, etik ve hukuki sorumlulukları üstlenebilmeleri için yeterli ve nitelikli bir eğitim alma hakkına sahiptirler. Tıp fakültelerindeki teorik ve uygulamalı eğitimin müfredatı ve uygulaması, hekimleri-sahaya çıktıklarında gereksinim duyacakları-her türlü bilgi, beceri ve tutuma sahibi kılmalıdır. Hekimler, hiçbir kişi veya merciden baskı görmeden serbestçe mesleğini icra edebilme hakkına sahiptirler. Hekimler mesleğini icra ederken, sadece bilimsel kanıtlar, meslek etiği, vicdanı ve hukuka karşı kendini sorumlu görmelidir. Hasta Hakları, en genel anlamıyla; • hasta olmadan önce hastalandıkları zaman yararlanacakları ulaşılabilir yeterli ve etkin sağlık hizmetinin önceden hazır olarak bulunuyor olmasını, • hastalanıldığında ya da sağlıklılık hali yitirildiğinde bir sağlık kurumunda yetkin ve standart bir sağlık hizmeti almayı,

TCK başta olmak üzere, kanunlar hekimlere hem sır saklama yükümlülüğünü, hem de adli olguların söz konusu olduğu ve diğer gerekli olan durumlarda ilgili makamlara ihbar yükümlülüğünü vermiştir. Bir yanda özel hayata saygı duyulması, diğer yanda da kamu barışının yeniden sağlanması ihtiyacı öne çıkmaktadır. Bu iki menfaat arasındaki denge yasal düzenlemelerle korunmalıdır.

Ankara Üniversitesi Adli Bilimler Enstitüsü'nde, Sağlık Hukuku Yüksek Lisans Programı kapsamında yapılan seminer sunumudur. (Haziran, 2017)

Kişisel verilerin önemi, teknolojilerinin gelişmesi ve internetin yaygınlaşmasıyla daha iyi anlaşılmıştır. Zira az sayıdaki kişi ya da kurumun elinde yazılı halde dosyalanmış bilgiler internetin yaygınlaşması sonucunda hukuka uygun ya da aykırı olarak ilgili ilgisiz herkesin erişimine açılmıştır. Özellikle “hassas veri” olarak nitelendirilen sağlık bilgilerinin hukuka aykırı olarak ele geçirilmesi, işlenmesi veya paylaşılması ayrımcılık başta olmak üzere diğer verilere göre ilgili kişi bakımından daha ciddi zararlar ortaya çıkarabilmesine neden olabilmektedir. Bununla birlikte bu bilgilerin paylaşılması kişinin özel hayatının gizliliği, hastanın mahremiyet hakkını ve doktorun hastasına karşı sır saklama yükümlülüğünün ihlaline yol açmaktadır. Konunun önemine rağmen ülkemizde henüz kişisel verilerin korunmasına ilişkin bir Kanun bulunmamaktadır. Çalışmamızda kişisel verilere ilişkin uluslararası düzenlemeler ile konuya ilişkin yasal mevzuat ülkemizdeki uygulamalar ışığında ele alınmıştır.
The importance of personal data appreciated with the development of the technology and the spread of the internet. As a result of the widespread use of internet, handwritten informations filed by a limited number of people was opened to everyone lawfully or unlawfully related or unrelated to personal data. Especially seizing, sharing and procesing personal health data, which called “sensitive data” through illegal methods, can cause serious damages as discrimination. However, sharing these information is a violation of right to private life, patient privacy right and the obligation of doctor - patient confidentiality. Despite the importance of this issue, Turkey does not have a code on the protection of personal data. In our study, international legislations on personal data protection and the regulations that Turkey already had, are discussed in the light of the implementation in our country.

ÖZ:
Dünya tıp literatüründe yaygın bir uygulama olan triyaj sistemi Sağlık Bakanlığı mevzuatı gereği Türkiye’de de uygulanmaktadır. Sosyal güvenlik mevzuatı yönünden özellik arzeden bir uygulama olan triyajın uygulanma esasları Sağlık Uygulama Tebliği’nde belirlenmiştir. Buna göre triyaj kapsamında yapılan değerlendirme sonucu yeşil alan muayenesi kapsamına giren sağlık hizmetlerinden katılım payı ve ilave ücret alınabilmekteyken, yeşil alan muayenesi kapsamı dışında kalan acil sağlık hizmetlerinden bu tutarlar alınamamaktadır. Bu uygulamayla, acil hizmetlerindeki gereksiz iş yükünün azaltılması yanında aile hekimliği sisteminin sağlıklı işlemesinin sağlanması ve sevk zinciri sistemine geçiş için sağlık hizmetlerinin olgunlaştırılması hedeflenmektedir. Bu çalışma, triyaj sistemlerinin tanımı ve amaçlarının açıklanması yanında sağlık hizmetleri ve sosyal güvenlik mevzuatı açısında Türkiye’de uygulanan triyaj sisteminin yeri ve uygulama esaslarının derli toplu bir şekilde ortaya konulmasını amaçlamaktadır.
ANAHTAR KELİMELER: Triyaj sistemleri, genel sağlık sigortası, yeşil alan muayenesi, muayene katılım payı, ilave ücret.
ABSTARCT
Triage system which is a common practice in world medical literature, has been also implementing in Turkey according to legislation of Ministry of Health. The implementaion principles of triage system, which constitutes a special practice in terms of social security legislation, has determined in Health Budget Notification Act. Accordingly, as a result of the evaluation carried out with triage system, it can be taken contribution fee and additional charge from the health care services within the scope of green category examinations while those amounts can not be taken from emergency healt care services except green category examinations. With this implementation it is being targeted to reduce the burden of unnecessary work on emergency services, in addition to ensure healthy functioning of the family practioners system and to elaborate the health care services for transition to the referral system. This study aims to explain the definition and objectives of the triage systems alongside to disclosure neatly the position and application principles of triage system in Turkey in terms of health care services and social security regulations.
KEYWORDS: Triage Systems, General Health İnsurance, Green Category Examination, Examination Contribution Rate, Additional Fee.