Sağlık

The Covid-19 epidemic is going on as a serious health problem and threat. Indeed, it is also a devastating financial and economic problem. Unfortunately, the Covid-19 epidemic is causing many firms to shut down and go out of business. This triggers unemployment and instability in countries all over the World. The developed countries armed with higher funds are able to better support their citizens and businesses compared to developing and underdeveloped countries. All countries implement different measures to eliminate the several negative effects of Covid-19 epidemic, which has undesired reflections on numerous sectors such as the health, education, tourism, food & beverages and manufacturing industries. This paper argues that, the Covid-19 epidemic in fact has deeper reflections and it may be a new arena of financial fraud. Based on this research, citizens and governments must be extra careful about the new types of financial fraud observed as a result of the Covid-19 epidemic. Al...

TÜRKİYE SAĞLIK ALMANAK 2002-2020 (TÜRKİYE SAĞLIK SİSTEMİNDE YAŞANAN GELİŞMELER 2002-2020 DÖNEMİ) YAYIMLANDI.
Bu çalışmada Türkiye sağlık sisteminde 2002-2020 döneminde yaşanan bütün gelişmeleri detaylı olarak bulabilirsiniz. Yapılan reformlar, mevzuatlar, önemli atamalar tarih sırasına göre kaynak verilerek anlatılan 254 sayfalık bu çalışma sadece e-kitap olarak hazırlanmıştır.
TURKEY HEALTH ALMANAK 2002-2020 (DEVELOPMENTS IN TURKEY'S HEALTH SYSTEM 2002-2020 PERIOD) IS PUBLISHED.
In this study, you can find all the developments in the Turkish health system in the 2002-2020 period in detail. This 254-page study, which is explained in chronological order of the reforms, legislations and important appointments, has been prepared only as an e-book.

Yeni Tip Koronavirüs'ün (Covid-19) ilk görülmesi Kasım-Aralık
2019 olmasına rağmen, Türkiye’de salgının ilk defa görülmesi 11
Mart 2020 gününe denk gelmektedir. Covid-19 aynı gün Dünya
Sağlık Örgütü tarafından Pandemi olarak ilan edilmiş ve küresel
ölçekte bir salgınla karşı karşıya kalındığı gerçeğini tescillemiştir.
Bu vaka literatürde yeni kavramların ortaya çıkmasına yol
açmış, çok yönlü değerlendirmeyi hak edecek şekilde toplumları
ve ülkeleri etkilemiştir. Tabii ki, birçok makaleye ve araştırmaya
konu olmuş ve olmaya devam edecektir. Bu süreçte bireylerin
kavram hazinelerine çokça duyduğumuz virüs, yayılma, epidemi,
pandemi, sosyal mesafe, yeni normal, filyasyon, karantina vb. yeni
kavramlar eklenmiştir. Bu kavramlar artık çokça aşina olduğumuz
ve gündelik hayatta su, ekmek, bu, şu vb sıradan kavramlar haline
gelmiştir.
Dünya genelinde yaşananlar, bu olgunun sağlık sosyolojisi
açısından küresel ölçekte değerlendirmeyi zorunluluğunu
göstermektedir. Bu metinde pandemi olgusunun bireyler ve
toplumlar üzerine olan etkileri şu sosyolojik kavramlar eşliğinde
açıklanmaya çalışılmıştr: Küreselleşme, rutin, rol gerilimi, bozuk
işlev, toplumsal dayanışma, sağlık diplomasisi, sağlık turizmi,
sağlık güvenliği/sağlık istihbaratı, bioterorizm. Pandemi sürecinde bir kere dah a gördük ki ulus devletlerin
birçoğu küreselleşme ajanlarına karşı yeterli tepkiyi verememiştir.
Küreselleştirici argümanlar hemen her zaman gelişmekte olan
ulus devletlerin bir adım önünde olmuş, ulusaşırı şirketlerin
taleplerine cevap veren ülkeler konumunda kalmışlardır. Güçlü
ulus devlet, sağlık politikalarını yürütme anlamında hem kendi
sağlık güvenliğini sağlayan hem de sağlık diplomasisini etkin bir
şekilde kullanan devlettir.
Anahtar Kelimeler: Sağlık sosyolojisi, Covid-19, Risk toplumu,
Türkiye, Sağlık diplomasisi.

Öz: Sağlık sorunları insan hayatı buyunca önemini yitirmemiştir. Günümüzde şehirlerde artan nüfus yoğunluğu sağlık
alanında bazı sorunlara yol açmaktadır. Doktor başına düşen hasta sayısının artması, verilen sağlık hizmetinin kalitesinin
düşmesine yol açmaktadır. Doktor başına düşen hasta sorunun giderilmesi için 2004 yılında kurulmaya başlayan aile
sağlık merkezleri 2010 yılında sağlık ocaklarının yerini almış ve aile hekimliği uygulaması başlatılmıştır. Sağlık alanında
görülen diğer bir sorun ise sağlık kuruluşlarının erişilebilirliğidir. Aile sağlık merkezleri ne kadar yaygın olsa da
Mekânsal Planlar Yapı Yönetmeliği'nde belirtilen 500 metrelik mesafede erişim problemleri yaşanabilmektedir. Bu ve
bunun gibi problemleri ortadan kaldırmak için ise gelişen teknoloji ile birlikte ortaya çıkan akıllı kent bilişim sistemleri
kullanılmaktadır. Coğrafi bilgi sistemleri yardımıyla uygulanan mekânsal analizler sorunun belirlenmesinde ve
çözümünde etkili olmaktadır. Çalışmada ele aldığımız Turgutlu şehrinde bulunan aile sağlığı merkezlerine uygulanan
erişilebilirlik analizi de mekânsal analizlere örnektir. Analiz kısmında ArcMap 10.5 paket programı ile aile sağlığı
merkezlerine Network (ağ) analizi uygulanarak erişilebilir alanlar belirlenmiştir. Analiz soncunda yasal mevzuatta
belirtilen mesafe dikkate alındığında şehrin %65'lik kısmının erişilebilir alan içerisinde kaldığı belirlenmiştir. Erişilebilir
mesafe iki katına çıkarıldığında ise oran %98'e çıkmıştır. Bu oranlar aile sağlık merkezi sayısının azlığını ortaya
koymaktadır.
Anahtar Kelimeler: Sağlık Coğrafyası, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Erişilebilirlik, Ağ analizi, Turgutlu kenti
Abstract: Health problems have not lost their importance in human life. Today, increasing population density in cities
leads to some problems in the field of health. The increase in the number of patients per doctor leads to a decrease in the
quality of health services provided. Family health centers, which started to be established in 2004 in order to resolve the
problem of the patient to the doctor, replaced the health centers in 2010 and the implementation of family medicine was
initiated. Another problem seen in the field of health is the accessibility of health institutions. Although the prevalence of
family health centers is widespread, access problems can be experienced at a distance of 500 meters as stated in the
Building Regulations of the Spatial Plans. In order to eliminate these and other problems, smart city information systems
which are developed with developing technology are used. The spatial analyzes applied with the help of geographic
information systems are effective in determining and solving the problem. Accessibility analysis applied to family health
centers in Turgutlu, which we discussed in the study, is an example of spatial analysis. In the analysis section, ArcMap
10.5 package program was used to determine accessible areas by applying network analysis to family health centers.
Considering the distance specified in the legal regulations, it was determined that 65% of the city remained within the
accessible area. When the reachable distance was doubled, the ratio increased to 98%. At this rate, the number of family
health centers is low.
Keywords: Health Geography, Geographical Information System, Accessibility, Network Analyze, Turgutlu city

Türkiye'nin uluslararası arenada en rekabetçi olduğu alanlardan biri hiç şüphesiz sağlık sektörüdür. Özellikle 2003 yılından itibaren uygulamaya konulan Sağlıkta Dönüşüm Programı ile birlikte Türkiye Sağlık Sistemi'nin geldiği nokta başta Dünya Sağlık Örgütü olmak üzere bir çok uluslararası kuruluş ve ülke tarafından gıpta ile izlenmektedir. Bu çalışmada Türkiye Sağlık Sistemi'ni bütün yönleri ile ele aldık. Türkiye'de sağlık sektörü ile ilgilenenlerin Türkiye Sağlık Sistemi'nin tarihsel boyutu ile beraber nasıl kurgulandığının, nasıl işlediğinin öğrenilebileceği ve Türkiye Sağlık Sistemi hakkında temel bilgileri edinebileceği bir çalışma yaptık. İlgilenenlere faydalı olacağını ümit ederiz.

GİRİŞ Homeopati kelimesinin kökeni, Yunanca ’da homoios (benzer) ve pathos (acı) bunların birleşiminden meydana gelmiştir. Bu terimin altında yatan ilke, benzer olanı benzeriyle iyileştirmek olarak tanımlanmıştır. Homeopati kendine has bir tanı ve tedavi yöntemiyle, bütüncül bir yaklaşımdır. (AKARSU & KUŞ, 2017) “Hasta yoktur, hastalık vardır” tedavinin temel felsefesini oluşturur. Hastalığın yerine, hastayı tedavi etme amacı gütmektedir. Homeopatik ilaçlar sayesinde, hastalığın benzeri belirtiler oluşturup, vücudun bu hastalığı tanınması sağlanarak, hastalığa karşı vücudun kuvvetli olmasını tetiklemeye çalışılmaktadır. Bu sayede, vücudun doğal yollarla kendi kendini tedavi ederek, birçok şikâyete çözüm bulmayı amaçlamıştır. Bu yöntemle hem akut hem de kronik şikayetler için uygulanabileceği bildirilmiştir. (YARAŞIR, PİRİNÇCİ, & DEVECİ, 2018) Tamamlayıcı Alternatif Tıp (TAT) alanında diğer tedavi yöntemlerine göre 220 yıllık süresi olan yeni bir tedavi yöntemidir. Almanya’da Eczacı Dr. Christian Friedrich Samuel Hahnemann, tarafından ilk olarak uygulanmış bir tedavi yöntemidir. Hahneman Doktor ve eczacı mesleğinin yanı sıra dil bilimciydi. Gençlik yıllarında klasik tedavi yöntemlerinden memnun olmaması nedeniyle, eczacı mesleğinin etkisiyle kimyasal karışımlarla deneyler yapıp, bunu bilimsel makalelerde yayınlamıştır. Hahneman ilk olarak, Cinchona (Kınakına)ağaç kabuğunu kendi üzerinde denemeye başlayarak, sağlıklı durumdayken kullandığı ağaç kabuğunun vücudunda ateşlenmeye neden olan bir semptomu fark eder. Bıkmadan deneylerine devam eder ve 6 yıl boyunca yaptığı deneyimleri sonucunda “simila similibus currentur” prensibine ulaşır. 1976 senesinde rastgele bir maddenin, hasta olan bir insanın terapötik etkinliğinin, sağlıklı bir insanda aynı hastalığı açığa çıkardığını keşfeder. (AĞAOĞLU, 2019) Homeopati ilke olarak, yaşam enerjisini ortaya çıkarmayı hedefler. Günümüzde kullandığımız tıpla bu durum açıklanamamaktadır. Birçok yayın bu tedavi yöntemini olumlu bulurken, karşı çıkan birçok yayında mevcuttur. (SOYİÇ & ÖZKAN, 2020) Avrupa’da çok yaygın kullanılan bir yöntem olan homeopati Almanya, Fransa ve İsviçre’de sağlık sigortası kapsamında sayılması nedeniyle, tedavi maliyeti kurum tarafından karşılanmaktadır. Dünya’da Hindistan başta olmak üzere, Yeni Zelanda ve Avusturalya’da bu tedavi yöntemini kullanmaktadır. Türkiye’de bu tedavi yöntemi, yeni yeni keşfedilmesine rağmen preparatların eksikliği, ülkemizde büyük sorun olmaktadır. Preparatların üretim süreci laboratuvarlarda özel olarak üretildiğinden, ülkemize ithal edilmektedir. (TOKEM, 2006). 2011 yılında Türkiye’de Sağlık Bakanlığı Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Daire Başkalığı kurulmuş olup, homeopati bu tedavi içerisinde bulunmaktadır. (KAYA, KARAKUŞ, BOZ, & ÖZER, 2020) Homeopati uygulamaları moleküllerin defalarca sulandırılarak, suyun içinde molekül kalmayana kadar sulandırılmasıdır. Buradaki amaç, suyun hafızasında molekülün izinin kaldığına inanılması yatmaktadır. Düşük dozlarda çeşitli mineraller, bitkiler ve hayvansal bazı ürünler kullanılarak immün sistemi uyarılmaktadır. Şekil 1 Sulandırma yöntemi 10 üzeri 99’da 1(Euronews, 2020) Türkiye’de yaklaşık olarak 250 kişi, Almanya’da 7 bin civarında, Avrupa’da toplam olarak 50 binden fazla homeopat olduğu bilinmektedir. Homeopati tedavisinde “ilaç” kavramı yerine “remedi(remedy)” kullanılıyor. Hastalarla yaklaşık 2 saat süren anamnez sürecinden sonra, kişiye özel olarak remedisi tespit ediliyor. (CİNMEN, 2020) Remedi olarak kullanılan örnek maddeler; Bitkiler: Çiçek, yaprak, sebze ve meyve, kök kabuk, tohum vb. Örneğin Chamomilla(papatya), Ledum (biberiye, kuş dili), Alliım sativa(sarımsak), Belladonna (güzel avrat otunun meyvesi) vb. Hayvanlara ait bazı maddeler ve salgılar: Sepia, (süpye, mürekkep balığı), Apis (bal arısı), Lachesis (yılan zehri) vb. Hastalıklı dokular, mikroorganizmalar: Carcinosinum, Medorrhinum, Tuberculinum vb. Kimyasal elementler, mineraller ve bileşimleri: Silicea (kuvars), Ferrum (demir), Sulphur (kükürt), Calcareo (kalsiyum) vb. (ŞAHİN, 2014) BULGULAR 1918 İspanyol gribi salgını sırasında alınan kayıtlar sırasında, Amerika Birleşik Devletleri’nde daha önce hiç Homeopati tedavisi olmamış, sadece ilaç tedavisi görmüş 24 bin grip hastasından %28,2 oranından hastanın öldüğü. Daha önce homeopati tedavisi görmüş 26 bin hastanın grip vakasında sadece %1,05 oranında öldüğü kayıt altına alınmıştır. (AĞAOĞLU, İLHAN, & ARSLANTÜRK, 2020) Bilimsel yapılan gözlemsel çalışmada, kadınların menopoz döneminde yaşadıkları sıcak basmasında, tedavinin iyi sonuç verdiği gözlemlenmiştir. (AKARSU & KUŞ, 2017) Bel ağrısı tedavisinde en sık baş vurulan yöntemlerden olduğu, en çok kullanan ülke olarak da İsrail halkı görülmektedir. Depresyon tedavisinde, Orta kulak iltihabı tedavisinde, alerjik reaksiyonlarda, migren hastalığında, Nevrotik hastalıklarda, hipertansiyon, artirit tedavilerinde kullanılmaktadır. (YARAŞIR, PİRİNÇCİ, & DEVECİ, 2018) İntertilite, korunmasız ilişki sonucunda kadının gebe kalmaması sorunu, dünyanın her yerinde kadınları etkileyen uluslararası bağlamda düşünülen bir halk hastalığıdır. 67 kadında 3 aylık yapılan tedavi sonucunda 38 kadında başarılı sonuç elde edilmiştir (SOYİÇ & ÖZKAN, 2020) İspanya’da yapılan bir çalışmada Astım ve Alerji şikâyeti olan hastalarda %31,5 başarı oranına ulaşıldığı saptanmış. Astım şikâyeti olan 28 hastanın 3 ay ve 6 ay süresince yapılan gözlemlerde, hastaların semptomlarında azalma görüldüğü belirtilmiştir. Bu azalma belirtisi, hastaların beyanlarına göre not edilmiş olup, gözlemlenen hasta sayısının az olması ve sonuçların hastaların beyanlarına göre alınması çalışmanın sınırlılığını göstermektedir (TOKEM, 2006) Akciğer, meme, kolon ve böbrek Kanser tedavisi gören hastalarda kısa olan yaşam süresini uzattığı tespit edilmiş olup, çalışma yapılan kişi sayısı sınırlı sayıdadır. (YILDIZ, 2013) Enüresiz nokturna halk arasından “altını ıslatma” olarak bilinen, uykuda istemsiz idrar bırakma hastalığını yaşayan çocuklar için de bu yöntem kullanılmakta. (KORAN, 2021) Covid 19 enfeksiyonu üzerine tat ve koku kaybı olan hastalar (toplam 3 hasta) üzerinde yapılan bir çalışmada, hastalarda dramatik bir iyileşme tespit edilmiştir. (Tablo1) diğer çalışmalar gibi, bu çalışmada sınırlı hasta üzerinde yapılması çalışmanın sonuçları açısında sınırlayıcı olmuştur (TOPALOĞLU, ve diğerleri, 2020) Şekil 2 Görsel Analog Ölçeğine Göre Koku Skorları Değişimi (TOPALOĞLU, ve diğerleri, 2020) Ülkemizde yapılan başka bir Covid-19 çalışmasında, hafif ama enfeksiyon belirtisi olan, pozitif olup, enfeksiyon belirtilerinden birini gösteren, hafif ya da şiddetli pnömonisi olan, yoğun bakım hastaları ve herhangi bir hastalığı olmayan ama şüphe nedeniyle karantinaya alınan hastalarda yapılan çalışma sonucunda tek ve etkin bir tedavi yöntemi sayılmasa da medikal tedaviye destek amaçlı kullanılabileceği sonucuna varılmıştır (AĞAOĞLU, İLHAN, & ARSLANTÜRK, 2020) 2002- 2012 senesine Ulusal sağlık anketinde en fazla kullanılan Tamamlayıcı alternatif tıp alanında Homeopati %2,2 ile 7. Sırada bulunmaktadır. (UYSAL, 2016) Cilt hastalıkları, solunum, sindirim, dolaşım, migren, aksi yete, stres, empotans, prostat, intertilite, kolera, İspanyol gribi, sarı humma, kızıl, difteri, tifo vb. çoğu hastalıkta denenmiş ve belli başarılara ulaşıldığı tespit edilmiştir. SONUÇ Tamamlayıcı alternatif tıp tedavisi, klasik tedavi yöntemlerinden sonuç alamamış hastalar için, bir umut ışı olmaktadır. Her tedavi yöntemi için %100 başarı oranına ulaşılamayacağı gibi, kesin başarısız olduğu da söylememektedir. Yapılan araştırmalarda göründüğü gibi, hastalığından uzun süre şikayetçi olan hastaların 1 aylık 3 aylık ya da 6 aylık süren tedavi sonunda sonuç alındığı görülmüştür. Bazı hastalarda kesin sonuç alınabilirken bazı hastalarda ise hastalığının geçmemesine rağmen sadece yaşam kalitesini düzeltmesi kimi hastalar için başarı olarak düşünülmektedir. Özellikle kanser hastalarının kısa yaşam ömürlerinin uzatılması için hastaların başvurduğu bir yöntem olarak da görülmektedir. Homeopati’nin etkisi ve etkinliğini savunmak için daha yük derecede onay almış bilimsel çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Tüm dünyada giderek artan TAT tedavileri konusunda, ülkemizde eksiklerin giderilmesi için desteklerin verilmesi sonucunda, bu tedavi yöntemi ülkemizde daha yaygın olacaktır.

Robot hekimlik uygulamalarının günümüzde giderek yaygınlaşması bu uygulamalar sırasında meydana gelebilecek muhtemel kazalar ve yanlış uygulamaların sonucunda kimin ya da kimlerin sorumlu olacağı sorusunu akıllara getirmektedir. Ben de bu çalışmamda robot hekimlik uygulamalarında hekimin hukuki sorumluluğunu araştırarak bu soruya cevap vermeye çalıştım. Umarım konu hakkında bilgilenmenize bir nebze faydam olabilir.

İçinde bulunduğumuz dönem, sağlık hizmetleri sunumu açısından oldukça zorlayıcı bir sınav niteliğindedir.  Zira küreselleşme bir taraftan sağlık turizmi, teknoloji transferi, uluslararası sektörel işbirlikleri gibi fırsatlar sunarken diğer taraftan Covid-19 (Koronavirüs) pandemisi, topraklarını terk etmek zorunda kalmış göçmenler, artan ulusal ve uluslararası rekabet gibi tehditleri de beraberinde getirmektedir.

Sağlık kurumlarının önlerindeki fırsatları kullanabilmek ve tehditlerden etkilenmemek için ciddi bir hazırlık ve analiz sürecinden geçmeleri gerektiği açıktır. Başka bir ifadeyle sağlık kurumlarının iyi hazırlanmış bir stratejik plan çerçevesinde hareket etmeleri gerekmektedir. Kamu kurumları için stratejik plan 5018 Sayılı Kanun çerçevesinde bir zorunluluk olmakla beraber günümüzde pek çok özel sağlık kurumunun da bir stratejik plan çerçevesinde hareket ettiği bilinmektedir. Bu sebeple kitabın, alanda çalışan profesyonellere önemli bir katkı sağlayacağı kanaatindeyim.

Kitap; hizmet ve sağlık hizmetleri, stratejik planlama ile sağlık hizmetlerinin stratejik planlaması olmak üzere üç bölümden oluşmakta ve konuyu tümevarım yöntemi ile ele almaktadır. Böylece kavramsal olarak konuyu en geniş şekilde aktarmaya çalışmaktadır.

Kitabın sağlık kurumu yöneticileri ve çalışanları, araştırmacılar, sağlık alanında eğitim gören öğrenciler ile konuya ilgi duyan herkese yararlı olması dileklerimle.

Prof.Dr. Mehmet BAŞAR
Anadolu Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
Dekanı

Ülkemizde sağlık-hastalık alanı ve sosyal teori arasındaki boşluk her geçen biraz daha azalmaktadır. Bu eser genel olarak böyle bir katkı sunma çabasındadır. Çalışma içerisindeki farklı bölümlerde şu tartışmalar yer almaktadır.
Sağlık ve hastalığa ilişkin temel kavramlar izah edilmekte, sağlık sosyolojisinin Türkiye’deki gelişimi üzerinde durulmakta ve daha önce yapılmış çalışmalar ele alınmaktadır. Sosyal teorinin sağlık sosyolojisi alanına uygulanması temel teoriler ekseninde izah edilmekte, sağlık ve onun toplumsal temelleri, kültürel örüntüler dikkate alınarak tartışılmaktadır. Genel bir problem olan sağlık ve hasta iletişimi incelenmekte, Türkiye’de sağlık hizmetlerinin geldiği nokta ve sağlık hizmetlerinin sunumu ele alınmakta, Türkiye’deki sağlık hizmetleri istatistiki bulgular ile gözler önüne serilmektedir.  Genel olarak dünyada sergilenen ideolojilerin sağlık politikalarına yansımasına değinilmektedir. Sosyoloji literatüründeki temel tartışmalardan olan beden sosyoloji ve toplumsal cinsiyet konusu sağlık ve kültür ekseninde eleştirel bir tutumla ele alınmaktadır.
Diğer yandan literatürde pek tartışılmayan sağlık ve din-darlık konusu incelenmektedir. Oldukça popüler hale gelen yaşlılık tartışmaları da sağlık ve hastalık ekseninde ele alınmaktadır. Yoğun entelektüel tartışmalara kapı aralayan biyo-kültürel ve biyo-medikal sağlık perspektifleri üzerinden, sağlık-insan-toplum tartışmaları yürütülmektedir. Küreselleşme ve sağlık etkileşimi eleştirel bir bakış açısıyla, faydaları ve zararları bağlamında ele alınmaktadır. Hasta hakları kavramı üzerinde durulmakta, tıp etiği ekseninde hasta mahremiyeti yeniden tartışılmaktadır. 
Bu tartışma konuları dikkate alındığında elinizdeki eser, konuya ilgi duyan, kendisini bu alanda geliştirmek isteyen ve genel kültür düzeyini yükseltmek isteyen bireyler için rahatlıkla okunabilecek bir eser olmaktadır.

İlaç bilimi manasına gelen Farmakoloji, ilaç ve biyolojik sistemlerin etkileşmesini inceleyen bir bilim dalı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu incelemelerin amacı esasen hastalıkların tedavisi veya başka tıbbi durumlar için hekimin yararlanacağı en uygun maddenin saptanması ve ilaç olarak geliştirilmesidir. Çalışmada bir tıp alanı olan farmakolojinin tarihçesi incelenmeye çalışılmış ve mühim bir dalı olan klinik farmakoloji değerlendirilmiştir.

Paternalizm kavramı özgürlüklerin sınırlandırılmasında ve yönetimlerin iktidarlarını meşrulaştırmasında önemli bir araçtır. Sosyal politika, eğitim, endüstri gibi pek çok alanda kullanılan paternal analoji yaygınlığı ve uygulama sıklığı nedeniyle incelenmesi gereken bir kavramdır. Paternalizm kavramının incelenmesi sayesinde günlük hayatta sıklıkla hem bireyler hem de devlet aracılığıyla kişilerin hayatına yapılan müdahalelerin niteliği sorgulanacaktır. Böylelikle yapılan müdahalelerin niteliği daha iyi anlaşılacaktır. Bu çalışmada paternalizm kavramına ilişkin bir çözüm önerisi getirilmesinden ziyade paternalizm kavramının çetrefilli yapısı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Paternalizm, özgürlük, irade, hukuk.


Paternalism concept is an important tool to limiting freedom and to legalising government's power. Paternal analogy which used in many fields like social policy, education, medical etc should examine because of its frequency and prevalence. Through the examination of individual paternalism often required in daily life of people through both the nature of state intervention in the life it will be questioned. Thus, the nature of the interventions will be better understood. In this study, rather than bringing a proposal for a solution on the concept of paternalism has tried to reveal the intricate structure of the concept of paternalism. Keywords: Paternalism, freedom, free will, the law.

Kalkınma, genel anlamda bir ülkenin yalnızca ekonomik anlamda değil aynı zamanda sosyal ve kültürel alanda ilerlemesini, kurumsal kapasitesinin güçlenmesini, insan kaynakları niteliğinin artmasını, çevreye duyarlılığın gelişmesini ve bireysel refahın yükselmesini ifade eden çok boyutlu ve kapsamlı bir kavramdır. Bir ülkenin sosyoekonomik gelişmişlik seviyesi büyük oranda o ülkenin sağlık ve eğitim gibi alanlardaki temel göstergelerine bağlıdır. Hem sağlıklı insanların oluşturduğu mutlu bir toplumda yaşamak hem de somut kalkınma hedeflerini gerçekleştirebilmek için sağlıklı ve iyi eğitilmi bireylere sahip olmak şarttır. Dolayısıyla bir ülkenin ekonomisinin güçlü olması ve ekonomik açıdan büyümesinin sürekli kılınması sağlıklı bir topluma sahip olma ile bağlantılıdır. Sağlıklı bir toplumun varlığından söz edebilmek toplumun ihtiyaçlarını karşılayacak sağlık hizmetlerinin sunulmasını gerektirmektedir.
Sağlık hizmetlerinde memnuniyet yek başına sağlık hizmeti alan birey, sağlık hizmeti sunan profesyonel ve sağlık hizmeti sunulan sağlık tesisi üçgeninden oluşan bir eylemler bütünü olarak algılanacak değildir. Sağlık hizmeti mutlaka sosyal ve çevresel faktörleriyle öncelikle bölgesel sonrasında ülke genelinde sağlık politikalarının bir sonucudur. Geniş bakış açısıyla ülkeye yön veren tüm politikaları ve karar süreçlerini etkileyecek ve sonuç çıktıda her zaman hedeflenmesi ve öncelenmesi gereken en önemli faktördür.

Bu metinde sağlık olgusu dini perspektiften ele alınmaktadır. Din-sağlık ilişkisi, dindarlık-ruh sağlığı, dindarlık-beden sağlığı, toplum sağlığı-din, dini kurumların toplum sağlığına katkısı, İslam-sağlık ilişkisi, tıbbı nebevi gibi konular sosyoloji perspektifinden ele alınmaktadır.

Bu kitapta, Milli Mücadele yıllarından başlayarak, 1970’li yıllara kadar devam eden salgınların Cumhuriyet dönemi nüfus politikaları ve halk sağlığı üzerindeki etkisi sosyolojik bir perspektifle analiz edilmektedir. Osmanlı’dan mirası kalan 12 milyonluk hasta, bitap, yorgun ve üretken olmayan nüfus, yeni kurulan Cumhuriyeti nüfusun arttırılmasını amaçlayan politikaya yöneltmiştir. Genç Cumhuriyet’in uzun savaş yıllarının harap ve bitap düşürdüğü, üretim kabiliyeti zayıflayan Anadolu insanının sağlığına kavuşması, üretken bireylere dönüşmeleri amacıyla sağlık hizmetlerinin kamusal alana yayılması için yapılan çalışmalar, temelde nüfus politikasıyla  doğrudan ilgilidir. Bu bağlamda, kitap genç Cumhuriyetin sağlık politikalarını esas alarak nüfus politikalarını değerlendirmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti’nin nüfus politikası temelde iki ana döneme ayrılmaktadır. İlki 1921’den 27 Mayıs 1960 tarihine kadar, nüfusun arttırılması politikalarının esas alındığı ilk dönem, ikincisi ise 27 Mayıs İhtilalinin ardından nüfusun planlanması ya da aile planlaması olarak adlandırılan nüfus artış hızının düşürülmesine yönelik politikaların devlet eliyle yürütüldüğü dönemdir.
Nüfus planlaması politikaları 2000’li yıllara kadar amaçlanan hedeflere  ulaşmasa da devlet politikası olarak varlığını sürdürmüştür. Ak Parti’nin  2003’de iktidara gelmesinin ardından göreve başlayan muhafazakâr Hükümet, nüfus planlamasına karşı politikalar geliştirmek yerine gönüllük esasına dayalı vatandaşlardan en az üç çocuk sahibi olmaları yönünde söylem geliştirmiştir.
Kitap bu şekliyle, Türkiye’de Cumhuriyeti’nin ilanından günümüze sağlık politikaları kapsamında halk sağlığıyla bulaşıcı hastalıklarla mücadeleyi ve  makro bir yaklaşımla nüfus politikalarının sosyolojik analizini içermektedir.

Tıp ve sağlık sektöründe her geçen gün hastalıkların teşhis ve tedavileri
için farklı yöntem ve uygulamalar geliştirilmektedir. Geliştirilen cihazlar ve
teknolojik altyapılar ile hastaların ya da sağlıklı bireylere ilişkin milyarlarca veri kaydedilmekte ve depolanmaktadır. Depolanan bu veriler tek başına hiç bir anlamifade etmemektedir.
Veri madenciliği, bu veriler arasındaki ilişkileri bularak anlamlı bir sonuç
elde etmemizi sağlamaktadır. Apriori algoritması da veri madenciliğinde
tekrarlanan öğeler arasındaki ilişkiyi tespit edip, anlamlı sonuçlar bulunmasını sağlamaktadır. Bu sonuçlar tıp sektöründen tahmin ve destek yapıları olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu çalışmanın amacı apriori algoritmasını kullanarak birliktelik ilişkilerini
bulmak ve kronik böbrek rahatsızlığının tespit edilmesi aşamasında ilgili sağlık personeli için karar destek sistemi geliştirmektir.
Rapid Minerdan destek alarak Apriori algoritması kullanılan bu
çalışmanın sonucunda kronik böbrek rahatsızlığı görülen kişilerin kan
değerlerinde ortak veri seti nitelikleri bulunmuş ve hastalığın karar
aşamasını destekler nitelikte olduğu görüşmüştür.

Hangimizin meyvelerle ilgili anıları yoktur ki...
Çocukluğumuzun en tatlı hatıralarındandır meyveler..
Kiraz küpeler, koçanlı ve püsküllü mısırdan bebekler, komşu bahçelerden gizlice koparılan tadına doyulmaz meyveler.. Sonra büyüdükçe meyveleri başka yönleriyle tanır olduk: Şifalı meyveler. Hangi hastalığa iyi gelir? Meyvelerle doğal tedavi yöntemleri nelerdir?..
Yılın ilk çıkan meyvesinden, sebzesinden veya bir hayvanın ilk mahsülünden tadarken dua mahiyetinde "şifa niyetine" denir. Kitabımızın faydalı olması ve şifa arayanlara şifa vermesi temennisiyle..

Kil, Kilin Tanımı, Kilin Önemi, Kil Mineralojisi, Killerin Kullanım Alanları, Killerin Mühendislik Özellikleri, Mühendislik Çalışmalarında Killerin Önemi, Zeminin Tanımı, Zemin Nasıl Oluşur? Zemin Türleri, Kil-Zemin İlişkisi, Kil Tanelerinin Şekilleri ve Özellikleri, Kil Dokusu, Killerin Yapısı, Kil Minerallerinin Kristal Yapısı ve Çeşitleri, Killerin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri, Kil Minerallerin Oluşumu, Killerin Kullanım Alanları, Killerin Mühendislik Özellikleri, Killi Zeminler-Şişen Zeminler İlişkisi, Şişen Zeminlerin Orijini ve Oluşumu, Şişen Zeminlerin Özellikleri, Şişen Killerin Özellikleri, Killerde Nem Etkileşimi, Şişmeye Etki Eden Faktörler, Şişme Mekanizması, Şişen Zeminlerin Belirlenmesi ve Şişen Zeminleri İyileştirme Yöntemleri, İmara Esas Jeolojik-Jeoteknik Etüt Çalışmaları, İmara Esas Jeolojik-Jeoteknik Etüt Raporu, Konya, Jeoloji, Jeoloji Mühendisliği, Jeoloji Yüksek Mühendisi, Türkay Ercan Şengöz. (Türkay Ercan Şengöz tarafından yayımlanan her çeşit harita, bilgi ve belgelerin her hakkı saklıdır. Her ne şekilde ve amaçla olursa olsun bu bilgi ve belgelerin kaynak belirtilmeden kullanılması, yazılı izin alınmadan elektronik, optik, mekanik veya diğer yollarla dağıtılması, çoğaltılması, basılması, değiştirilmesi, paylaşılması, kopyalanması ve internet sitelerinde kullanılması durumunda gerekli hukuki yollara başvurulacak ve yasal işlem başlatılacaktır. Önemle duyurulur. Bu platformda veya diğer platformlarda paylaşmış olduğum tez veya akademik kapsamdaki çalışmalarımın içerisindeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, akademik çalışmalarımın tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlandığını hatırlatıyor, bana ait olan her türlü ifade ve bilginin kaynağına eksiksiz atıf yapılması gerektiğini bildiriyor, sevgi ve saygılarımı sunuyorum.)

“Türkiye Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Analizi 2002-2013 Dönemi” kitabında, söz konusu dönemde sağlık harcamalarında meydana gelen gelişmeleri ayrıntılı olarak incelenmek amacıyla kapsamlı bir çalışma yapılmıştır.
Bu çalışmada, 2002-2013 döneminde izlenen politikalar neticesinde Türkiye’de sağlık harcamalarının nasıl geliştiği incelenerek, sağlık yönetimi ve sağlık hizmet sunumundaki gelişmeler ile sağlık finansmanı ve sosyal güvenlik kurumlarında meydana gelen önemli değişiklikler ele alınmıştır.
Sağlık harcamaları, Türkiye Sağlık Sistemine daha uygun olduğu düşünülen ve pratik işleyişini daha iyi anlatan; finansmanı sağlayanlar, hizmet sunucuları, hizmet fonksiyonları ve sağlık harcamalarının niteliğine göre dört farklı şekilde sınıflandırılmıştır. Türkiye sağlık sistemini farklı perspektiflerden daha anlaşılır kılan bu sınıflandırma, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) gibi kurumların yaptığı sınıflandırmalardan farklılık göstermektedir.
Kitapta, sağlık harcamalarının gelişimi yıllar itibarıyla, finansmanı sağlayanlara, sağlık hizmet sunucularına, sağlık hizmet fonksiyonlarına ve niteliğine göre nominal ve reel rakamlarla mukayeseli olarak verilmiş, grafiklerle desteklenmiştir.
Sağlık harcamalarındaki gelişmelerin daha iyi anlaşılması için 2002 yılı temel kıstas olarak değerlendirilmiştir. Bu çalışmayla 2002-2013 döneminde izlenen sağlık politikalarının etkileri incelenerek, sonuçları analiz edilmiş ve bu hususla ilgili resmin tamamına, farklı perspektiflerden bakılarak bu konuda çalışma yürütenlere yol göstermeye çalışılmıştır.
Çalışma dokuz temel bölümden oluşmaktadır:
Birinci bölümde: Türkiye Sağlık Sistemi ve 2003 yılı öncesinin değerlendirilmesi yapılmıştır.
İkinci bölümde: Türkiye sağlık sisteminde sağlanan gelişmelere ana hatlarıyla yer verilmiştir.
Üçüncü bölümde: 2002-2013 döneminde sağlık harcamalarının gelişimi anlatılmıştır.
Dördüncü bölümde: Sağlık harcamalarının finansmanı sağlayanlara göre gelişimi yıllar itibarıyla nominal ve reel rakamlarla incelenmiştir.
Beşinci bölümde: Sağlık harcamalarının sağlık hizmet sunucularına göre gelişimi yıllar itibarıyla nominal ve reel rakamlarla incelenmiştir.
Altıncı bölümde: Sağlık harcamalarının hizmet fonksiyonlarına göre gelişimi yıllar itibarıyla nominal ve reel rakamlarla incelenmiştir.
Yedinci bölümde: Sağlık harcamalarının harcamanın niteliğine göre gelişimi yıllar itibarıyla nominal ve reel rakamlarla incelenmiştir.
Sekizinci bölümde: 2002-2013 döneminde sağlık harcamalarının detaylı analizine yer verilmiştir.
Dokuzuncu bölümde: 2002-2013 döneminde izlenen politikaların sonuçları ve değerlendirilmesi ile çalışma tamamlanmıştır.
Özet olarak bu çalışmada; 2002-2013 döneminde Türkiye'de sağlık hizmetlerinin finansmanı için toplam veya kişi başı ne kadar harcama yapıldığını (3. bölüm), bu harcamaların hangi kaynaklardan finanse edildiğini (4. bölüm), hangi hizmet sunucusuna harcandığını (5. bölüm), hangi sağlık hizmetleri için kullanıldığını (6.bölüm) yapılan harcamaların hangi nitelikte olduğunu (7. bölüm), ayrıca bu dönem başlamadan önceki durumu (1. bölüm), dönemin gelişmelerini (2. bölüm), yapılan analizleri (8. bölüm) ve gelinen noktayı (9. bölüm) bulmak mümkündür.
“Türkiye Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Analizi 2002-2013 Dönemi” kitabı ile, Türkiye’de sağlık harcamaları alanında önemli bir boşluğun doldurulacağını, sağlık sektörünün mali boyutunun daha iyi anlaşılacağını, tüm ilgililerin daha sağlıklı analiz yapacağını ve karar alma noktasında olanlarında daha sağlıklı kararlar alacağını düşünüyorum. Bu vesile ile çalışmanın daha sonra yapılacak ileri araştırmalara rehberlik etmesini temenni ediyorum.

Mehmet ATASEVER

Sağlık hizmetlerinde kaliteli hizmet sunumunun ya da hizmetlerin kaliteli olmasına dair duyulan beklentilerin gerçekte “ne” olduğu ve “nasıl” değerlendirilmesi gerektiği, üzerinde tartışmaların devam ettiği konular arasında yer almaktadır. Sağlık hizmetlerinde kalite literatürü incelendiğinde algılanan kalite, teknik kalite, müşteri kalitesi, organizasyon kalitesi, klinik kalite, hizmet kalitesi vb. birçok kalite kavramının ele alındığı görülmekte, ancak pratik hayatta bu kavramların kullanımı ve birbirleriyle ilişkileri farklı farklı algılanabilmektedir (Donabedian 1980; Ovretveit, 1998; Carman 2000; Rose, Uli, Abdul ve LooiNg: 2004). Ele alınan çerçevede, çalışmada sağlık hizmetlerinde kalitenin tanımı yapılmaya ve sağlık hizmetleri kalitesinin ne şekilde değerlendirilebileceği, ortaya konulan bir model ile tartışılmaya çalışılmıştır.

"Türkiye İlaç Sektörü Analizi” kitabında, Türkiye ilaç sektörünün, sektörü etkileyen
gelişmelerin ve mali yapısının farklı perspektiflerden analiz edilerek kapsamlı bir çalışma yapılmıştır. Analiz, 2003 yılından itibaren izlenen politikalar neticesinde Türkiye’de ilaç sektörünün nasıl geliştiği, finansmanı ve ilaca yapılan harcamaların detaylı analizi yapılarak, sektörün mevcut durumu, stratejisi ve hedefleri incelenmiştir.
İlaç harcamaları 2002 yılı ile Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’nun en son verisini yayınladığı yıl olan 2013 yılları ve arasındaki döneme ilişkin yapılmıştır.
Çalışma yedi temel bölümden oluşmaktadır:  Birinci bölümde: Türkiye Sağlık Sistemi ve 2003 yılı öncesinin değerlendirilmesi yapılmış, Türkiye sağlık sisteminde sağlanan gelişmelere ana hatlarıyla yer verilmiş ve 2002-2013 döneminde sağlık harcamalarının gelişimi ve sağlık hizmet menmuniyeti anlatılmıştır. İkinci bölümde: Türkiye İlaç Sektörü, ilaç endüstrisi, ilaç sektöründe dış ticaret, ilaç firmaları, ilaç dağıtım kanalları ve eczacılık insan kaynakları incelenmiştir. Üçüncü bölümde: 2002-2014 Döneminde Türkiye ilaç sektörünü etkileyen gelişmelere ana hatlarıyla yer verilmiştir.
Dördüncü bölümde: Türkiye’de ilaç finansmanı, kamu ilaç bütçesinin oluşturulması,
fiyatlandırma ve geri ödeme sistemi anlatılmıştır. Beşinci bölümde: Türkiye’deki ilaç harcamalarının gelişimi yıllar itibarıyla, finansmanı sağlayanlara, sağlık hizmet sunucularına ve fonksiyonlarına göre nominal ve reel rakamlarla mukayeseli olarak incelenmiş, grafiklerle desteklenmiştir. Ayrıca ilaç harcamalarının GSYH, sağlık harcamaları, faiz dışı kamu harcamaları ve vergi gelirleri ile mukayeseleri
yapılmıştır. Altıncı bölümde: Türkiye’deki ilaç tüketimi, fiyat ve pazar analizi yapılmış ve OECD ülkeleri ile mukayese edilmiştir.  Yedinci bölümde: Türkiye ilaç sektörünün stratejisi, yerli ilaç üretim çalışmaları, ilaç sektöründe Ar-Ge faaliyetleri ve ilaç sektör hedefleri anlatılmıştır.

Türkiye’de toplumun sağlık durumu son 10-15 yılı içerisinde sağlık hizmetinin sunumunda ve kapsamında uygulamaya konan yapısal reformlarla birlikte
önemli ölçüde iyileşme sağlanmıştır. Sağlık hizmetlerine yapılan harcamalarının daha yüksek ve daha etkili olması, bu iyileşmelerin önemli bir kısmının
sebebi olarak görülmekle birlikte sürdürülebilir olması da önemli bir konu
haline gelmiştir. Bu bağlamda finansal sürdürebilirliğin bir ölçümü olarak
Türkiye’de ekonomik büyüme göstergeleri içerisinde sağlık harcamalarının
temel makro göstergelerinin karşılaştırılması çalışmanın konusunu oluşturmuştur. Yapılan analizler sonucu ortaya çıkan temel yargı, Türkiye’de sağlık
harcamalarının finansal sürdürülebilirlik sorunu oluşturmadığıdır.