Sztuka Partycypacyjna

Dorota Grubba-Thiede, Intertekstualność w działaniach artystycznych Izabelli Gustowskiej, Doroty Nieznalskiej, Wandy Czełkowskiej, Marka Rogulskiego i innych, "Sztuka i Krytyka" 2021/10,  red. Jerzy Malinowski, Grażyna Raj, Marcin Teodorczyk, rec. Anna Markowska, Jan Wiktor Sienkiewicz, Warszawa 2021, s.53-81
W artykule ujmującym trudną czasoprzestrzeń pandemii chciałabym
przywołać ekspozycję Izabelli Gustowskiej [otwartą do 28 lutego 2021,
Centrum Kultury Zamek (CKZ) w Poznaniu] i najnowszy intermedialny
projekt, sondujący sploty sztuki z cywilizacją SOLUTION [kurator Marek
Rogulski – VI 2021, Instytut Cybernetyki Sztuki (ICS) w Gdańsku-Osowie]1.
„Izabella Gustowska. Bezwzględne cechy podobieństwa”
„Sztuka jest dla mnie wszystkim” – to fragment jednej z 66 poetyckich
wypowiedzi Izabelli Gustowskiej, ukrytych w kodach QR, w przestrzeni –
wypełnionej także 66 „punktami” przejmujących fotografii – nazwanej salą
„Drobnych narracji”. Doświadczanie ich jest związane z zatrzymaniem się odbiorców, uważnością, oddaniem procesom percepcji akustyczno-wizualnej, rozkodowywaniem warstw i struktur całej przestrzeni, relacji fotografii do siebie, indywidualnych odczytań, uważnego podążania w głąb. Jest w nich rozpacz i miłość, troska jako zanurzenie: w przeżywanej sztuce, w sytuacjach społecznych, w niepewnych losach globu i istot na nim żyjących, w historiach na poły fikcyjnych czy niedokończonych. „Drobne narracje” mogłyby ustanawiać odrębny pokaz. Jesienią 2020 roku stały się integralną częścią oddziałującej z ogromną siłą, metaforycznej ekspozycji indywidualnej Izabelli Gustowskiej „Bezwzględne cechy podobieństwa” czynnej do 28 lutego 2021 w Centrum Kultury Zamek w Poznaniu 2.
Intymno-totemiczne rzeźby, obiekty i instalacje oraz oceaniczne
projekcje Gustowskiej stały się organicznym żywiołem wpisanym nieomal nierozerwalnie w trudną przestrzeń gmachu Centrum Kultury Zamek w Poznaniu, naznaczoną dodatkowo traumą bezwzględnych działań dygnitarzy II wojny światowej. Mroczne konteksty wzmacniała zorganizowana w poznańskim CKZ równoległa ekspozycja Doroty Nieznalskiej „Rassenhygiene",

„CÓRKI WITTGENSTEINA” – Wanda Czełkowska, Izabella Gustowska
W tytule i całej strukturze omawianej ekspozycji Izabella Gustowska
podejmuje dyskurs z przemianami globalnymi, także w kontekście jej
uznanych cykli Względne cechy podobieństwa, które zainicjowała w latach 70. XX wieku, badając fenomeny bliźniaczości, więzi, pamięci, bliskości. Jak podkreśla, kierował nią głód znajdowania, trendy konceptualne, jak i procesy odkrywania nowych technologii, wreszcie teorie Ludwiga Wittgensteina. (...) Nieświadomym kontekstem tytułu wystawy Izabelli Gustowskiej wydaje
się być osobna w sztuce współczesnej, konceptualizująca instalacja Wandy Czełkowskiej z 1972 roku Bezwzględne wyeliminowanie rzeźby jako pojęcia kształtu (il. 2). To modułowa otwarta przestrzeń, wyodrębniona 66 płytami betonowymi (białymi i czarnymi, 130 cm x 130 x 5 cm) i 66 punktami świetlnymi (niczym nieosłonięte żarówki, umieszczone w bliźniaczych wielkościowo, płóciennych ramach). Podłoże i „sklepienie” artystka zakomponowała kwadratami w relacji sześciu rzędów do jedenastu, z tym że górna płaszczyzna jawiła się jako monotoniczne światło, a dolna jako dynamiczna gra białych i czarnych elementów.

„SOLUTION…” – w Instytucie Cybernetyki Sztuki
MARIUSZ ANDRZEJCZYK, MARCIN BOŻEK, MARTA BRANICKA, JOWAN CZERKAS, ISABELL FLORKOVSKA, ŁUKASZ GŁOWACKI, MICHAŁ GOS, MICHAŁ GÓRCZYŃSKI, EMILIA GRUBBA, IZABELLA GUSTOWSKA, ROBERT KAJA, ANDRZEJ KARMASZ, ZIEMOWIT KLIMEK, KAROLINA KOCIOŁKOWSKA, MAX KOHYT + KATARZYNA PODPORA + WOJTEK TREDER, MACIEJ KUS, ANDRZEJ MIASTKOWSKI VEL EGON FIETKE, MATEUSZ PĘK, AGATA PRZYŻYCKA, MIROSŁAW RAJKOWSKI, MAREK ROGULSKI, WOJTEK RADTKE, JESSICA LAURA ROSSOLINI, MARIA SZACHNOWSKA, NATALIA SZERSZEŃ, IWONA TEODORCZUK MOŻDŻYŃSKA, IGNACY WIŚNIEWSKI, PRACOWNIA EPIFIPIPSI
„Obserwator, zawsze wewnątrz fraktala czasoprzestrzeni.
*N – niewiedza zawsze obecna”. Marek Rogulski

Nowe zjawiska artystyczne zmuszają nas do podjęcia próby ponownego zdefiniowania pojęć sztuki i ich klasyfikacji.
W powszechnym obiegu funkcjonuje wiele równoprawnych definicji utworu. Choć są to definicje niekompletne, stanowią jedyny punkt odniesienia dla twórców i użytkowników utworów. Ich wadą jest to, że nie pozwalają odróżnić utworu od tego, co utworem nie jest.
W publikowanej pracy wykonuję pierwszy krok, formułuję definicję utworu, która uwzględnia nowe zjawiska na polu sztuki. 
Wystąpienie na konferencji GRAFIKA – PERSPEKTYWY ASP, Katowice 27-28.10.2005
Opublikowane 2007.

Przedmiotem artykułu jest działalność Laboratorium Edukacji Twórczej w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w latach 1990-2016. Omówieniu zostały poddane założenia teoretyczne leżące u podstawy aktywności LET-u oraz możliwość ich wprowadzania w życie w zależności od zmiennego kontekstu instytucjonalnego. Za główny wyraz tego kontekstu została uznana wizja funkcjonowania instytucji jako całości reprezentowana przez dyrektorów CSW Zamek Ujazdowski.

Przedmiotem artykułu jest działalność Laboratorium Edukacji Twórczej w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w latach 1990-2016. Omówieniu zostały poddane założenia teoretyczne leżące u podstawy aktywności LET-u oraz możliwość ich wprowadzania w życie w zależności od zmiennego kontekstu instytucjonalnego. Za główny wyraz tego kontekstu została uznana wizja funkcjonowania instytucji jako całości reprezentowana przez dyrektorów CSW Zamek Ujazdowski.

Teksty łączą ze sobą tak odmienne zjawiska jak twórczość Romana Opałki i praktyki partycypacyjne, spory na temat praw autorskich i zdjęcia talibów (znalezione w Kabulu przez Thomasa Dworzaka), estetyka relacyjna i strategie przepracowywania przeszłości w sztuce polskiej po 1989 roku. Ta wielość wątków podporządkowana została jednak centralnemu motywowi, jakim jest autonomia sztuki. Zebrane w tym tomie teksty są w gruncie rzeczy wypowiedzią na ten jeden temat. Polemiki wokół tego zagadnienia, jak też działalność artystyczna, która bierze je na warsztat, w moim przekonaniu ogniskują zjawiska konstytuujące współczesne pole sztuki. Stanowią wypadkową dzisiejszego sposobu myślenia o twórcy: o przypisywanych mu kompetencjach, zakresie wolności, odpowiedzialności, którą powinien (lub nie) na siebie przyjąć, w tym odpowiedzialności etycznej i prawnej. Determinują strategie i zachowania twórców przekładające się na wewnętrzne i zewnętrze wobec pola sztuki hierarchie czy też proces gromadzenia kapitału ekonomicznego i symbolicznego. Decydują o kształcie instytucji wystawienniczych oraz postawach, jakie przyjmują one wobec publiczności, szansach współdziałania z nią lub wyznaczaniu jej nieprzekraczalnych granic; zakresie przypisywanych jej kompetencji lub uznaniu ich braku. Wpływają na postrzeganie kultury wizualnej, jej historii oraz na strategie jej przepracowywania.