BAN8
BAN8
BAN8
Bandar Udara
Pertemuan 8: Perencanaan Runway
Capaian Pembelajaran
!"#"$%&'(")*"$"+%,-%) ."/#"(0%) ,), 1%&%+,+2% 3%.%#4
! (")")#0-%) %/%& /0)2%*'3%)'5%-#6/ *%)7'("(.")7%/0&,
Outline
! 8%-#6/95%-#6/ *%)7'(")")#0-%) %/%& /0)2%*
! :")")#0%) %/%& /0)2%*
! :")")#0%) )6(6/ /0)2%*
! :")")#0%) .%);%)7 /0)2%*
! 1%/-% 3%)'$%(.0 /0)2%*
! <"+"$%(%#%) =0)2%*
!
Fasilitas Bandar Udara
! !"#$%$&"# '"()"*+,)"*"
"
#
Runway
! -.(/"0 %#%0 $%)3%+ .%>0 %3%$%& #"(.%#
."+%2%# (")3%/%# ?$%)3,)7@'3%)'$".%+ $%)3%+
?&"12+344@A
! -.(/"0+%3%$%& %/"%'."/+"7, 3,'."/(0-%%)
B%)3%/% ?%"/63/6("@'*%)7'3,+,%.-%) 0)#0-
#%-"9655'3%)'$%)3,)7'."+%2%#
! -.(/"0 ("/0.%-%) ,>6)'3%/, +"B0%& B%)3%/%
! !%$%&'+%#0 5%+,$,#%+ *%)7'.%$,)7'.")#,)7 3,'
B%)3%/
! <6)5,70/%+, *.(/"0 ("(")#0-%) <6)5,70/%+,
C%)3%/%
Taxiway
! 5"6$/"0+%3%$%& ;%$0/ *%)7'3,/%)>%)7
3,'."/(0-%%) B%)3%/% ?%"/63/6("@'
*%)7'3,B0%# +"B%7%, ;%$0/ -"$0%/
."+%2%# ?B"/;%$%) ."$%)D."$%)@'3%)'
;07%'3,#0;0-%) 0)#0- (")*"3,%-%)
;%$0/ .")7&0B0)7 %)#%/% +%#0 B%7,%)
B%)3%/% 3")7%) B%7,%) $%,))*%
! E"),+4
! !"#$#%&'()'%*+('%,"-%*.
! !/#0*('%,"1%2
! 3%/"+(.,"'('%,"1%2
%
Apron
! 78*3(+%3%$%& +0%#0 %/"%'#"/#")#0 3,'."/(0-%%)
B%)3%/% ?%"/63/6("@'*%)7'B"/#0;0%) 0)#0-
(")7%-6(63%+, ."+%2%# 0)#0- (")%,-9#0/0)-%)
.")0(.%)7F'B%/%)7 %#%0 -%/76F'(")7,+, B%&%)
B%-%/F'.%/-,/ 3%)'."/%2%#%) ."+%2%#
&
Gedung terminal
! 8%+,$,#%+ C%)70)%) #"/(,)%$'.")0(.%)7
%3%$%& B%)70)%) *%)7'3,+"3,%-%) 0)#0-
("$%*%), +"$0/0& -"7,%#%) *%)7'3,$%-0-%) 6$"&'
.")0(.%)7 3%/, (0$%, -"B"/%)7-%#%) &,)77%
-"3%#%)7%)
'
Komponen Bandara
! G6)#6& H."/7"/%-%)I'#,.,-%$ %)#%/
-6(.6)")
! !6"-%/)69J%##%'
%,/.6/#F'E%-%/#%'
?GK<@
)*
! L67*%-%/#%'
M)#"/)%#,6)%$'
N,/.6/#F'OML'
?LMN@
))
Tipe Runway
! 9*$:"*0+-.(/"0+; #&"'/0)2%*'#&%#'
,+'6/,")#"3',)#6'#&"'./"P%,$,)7'2,)3
! <*3##/$()+-.(/"0+= #&"'/0)2%*'
#&%#',+'6/,")#"3'#62%/3'#&"'(6+#'
>/6++2,)3'3,/">#,6)
)!
Tipe Runway
!"#"$%&% #"'()* +%$, *-'.,/)$%0, +%0%$ $)'1%23
45-$-'6"..73899:;3%+%<%= 0"#%/%, #"$,*)( >
! !"#$%&'()'//%< ()*#+,-.
! !"#$%&'0"6%6%$ (/%0%,,-,.
! !"#$%&'#"$0,<%'/%' (*#1-0)-21*#+.
! !"#$%&'?@("$#)*% (3/-#45.
)"
Klasifikasi Runway
! 67#4*#)10"8-#1'9 %+%<%= <%'+%0 &%A)
2%'/3&"'//)'%%''2% =%'2% +%&%(
+,<%*)*%' +"'/%' B,0)%<
! 67#4/0-2*)*7#'9 C)'1%232%'/3
+,<%2%', -<"=3%<%( #%'()3B,0)%<3+%'3
'-'3B,0)%<3+,&"$)'()**%' )'()*
-&"$%0,-'%< &"'+%$%(%' D"'/,*)(,
-&"$%0,-'%< &"'+"*%(%' ,'0($)D"'
(,&" E3+%'36%$%* &%'+%'/ (,+%*
*)$%'/ +%$, 8FGGG3D
! :0-2*)*7#'9 ;#)10"8-#1'%//07%2<'
"1*,*=*#+';#)10"8-#1'>%#?*#+'@&)1-8'
(;>@.A'B*207$%C-'>%#?*#+'@&)1-8'
(B>@.'70'D:@
)#
Runway
H634F7.:
! =0)2%*'#>3.%)2*Q'B%&0'$%)3%+ .%>0 %3%$%& %/"%'
+,-./.01
."(B%#%+ .%3%'%-&,/ #"., ."/-"/%+%) /0)2%*'*%)7'
3,."/+,%.-%) (")%&%) "/6+, ?2&+@%"#&+?&"(B0+%) ;"#@'3%)'
+"B%7%, ;%$0/ A*3.()+B2>$C%2+?-")3%/%%) 3%/%#@'0)#0-
234567380
."("$,&%/%%) 3%)'-"%3%%) 3%/0/%# +"/#% 0)#0-
9,:;<0= .")*"3,%%) 3%"/%& ."/%$,&%) %)#%/% B%7,%) ."/-"/%+%)
>408,?
3%)'/0)2%*'+#/,.A'
@.A<=0,13:
B37.CD:,6C ! D&38/"0E'%"#&+8")+%3%$%& +0%#0 %/"%'#"/#")#0 *%)7'
E,07,:,
B"/B")#0- +"7,"(.%# *%)7'%3% 3,'."/(0-%%) #%)%&
26:.A63F7 #"/$"#%- 3,'%-&,/ /0)2%*'B%7,%) $%)3,)7'?#,)77%$ $%)3%+@'
9,:;<0=
*%)7'3,."/+,%.-%) +"B%7%, #"(.%# B"/&")#, ."+%2%# +%%#
GF,A1 +,7 #"/;%3, ."(B%#%$%) -"7,%#%) #,)77%$ $%)3%+A'
)$
Runway -.,%!$%&
!,(%
!"#$%&'()!*+
! !"#$%&!"#$%&'(#)'*%+,-&'./,%'(%!"#$%)*)+),
-.)/. *)01), -230/12- 4)56%301.7)8)5
7017)59)56)5 *)12 6)12-%/056), 1.5:)4%*)5%
303;)/)-2 ;)62)5 .9.56 1.5:)4%-/127<%4)56%
*2/.9.8)5 .5/.8 3056.1)562 10-28= 801.-)8)5
70-):)/ 4)56%-0*)56 -%0,12++'3).7.5 3%#)4#5
! 63,%/$%&')*)+), -.)/. *)01), /01/05/. *2%.9.56
1.5:)4%4)56%/01*)7)/ *2%7013.8))5 /)5),
3).7.5 7013.8))5 )21%*2%;):), 7)5/).)5
=701)/=1%;)5*)1%.*)1)<%4)56%*272+2, *)5%*2/.9.8)5
-0;)6)2 *)01), 4)56%)3)5 ;)62 70-):)/ -))/ !"#$%&'()!*+
305>)7)2 80/25662)5 /01/05/.(
! !"#$%&'7-/48')*)+), +.)-)5 ;2*)56 /)5), 4)56%
*21)/)8)5 *)5%*2;01-2,8)5 /)57) ;05*)?;05*)
4)56%30566)566. 4)56%*2305-254) /016)5/.56
7)*)%7)59)56 1.5:)4%*)5%9052- 25-/1.305
705*)1)/)5 4)56%*2+)4)52(%
)%
Runway
! 5.*($(A+"*2"+%3%$%& B%7,%) 3%/, /0)2%*'
*%)7'3,70)%-%) 0)#0- ."+%2%#
Tipikal Turning Area, ICAO
("$%-0-%) 7"/%-%) ("(0#%/F'B%,- 0)#0- (2013)
)&
Dimensi Runway
! H%'6%'/3I%'+%0 H%A) ("$/%'()'/ +%$, *"#)()=%' &"0%1%( ("$#"0%$ 2%'/3+,<%2%', 4ECJI;
! KLEM73NGG973D"'/"<-D&-**%' &%'6%'/ <%'+%0 &%A) D"'6%+, :3*"<-D&-* 2%'/3+,*-+"*%' +"'/%'
%'/*% 830O+3:
! I"#%$3<%'+%0 &%A) ("$/%'()'/ +%$, #"'(%'/ 0%2%& &"0%1%( ("$<"#%$ 2%'/3+,<%2%',
! KLME73NGG97D"'/"<-D&-**%'3<"#%$ <%'+%0 &%A) D"'6%+, P3*"<-D&-* 2%'/3+,*-+"*%' +"'/%' =)$).
E30O+3J
)'
Dimensi Runway
H<0=F. .0=<0.
! L-'(-= &"0%1%( #"$+%0%$*%' KLEM3E-07?078-'!-F-0-#2-'27?->
H,,E !***
G3.<0= &"&
D<:E4A D"**
)(
! !"#$ %&'(#)*+,*
-#'+#"#.-#'+#"#*+,*
/#(#0*1#2,3#'4#'0*
-#2,0*56-*+#'*566*
78&39:";*84&+,
<&=4"#2 >?@*ABABC
Penentuan Arah Runway
! D#2#3 3:':'4&E#' #"#$ "&'(#)0*4:"+#F#4 9:9:"#F#
G#E4H" )#'I*3:3F:'I#"&$,')#0*#'4#"# 2#,';
#C !"#$ +#", !"#$%&'&()*+&(,-*7#'I,' +H3,'#'C
9C !"#$ +#", "&'(#)*)#'I*#+# +,*9#'+#"*&+#"#
7:E=,=4,'IC
JC K&#=*2#$#' ".(+%/*7E:4:"=:+,##' 2#$#'C
+C 1#"#E4:",=4,E F:"GH"3# F:=#(#4
! 6$:*U%*F"HJ:+&":*3#E:=*&=:*HG*4$:*
4"#'=F#":'4*4:3F2#4:*H'*($,J$*V*F#"#22:2*
2,':=*$#W:*9::'*F2H44:+T*6$:*3,++2:*2,':*
":F":=:'4=*4$:*"&'(#)*J:'4:"2,':0*#'+**
4$:*+,=4#'J:*9:4(::'*,4*#'+*:#J$*HG*4$:*
H&4=,+:*2,':=*,=*:X*4H*4$:*#22H(#92:*
J"H==(,'+*JH3FH':'4*7:TIT*YR*3F$C*
! 40*'05
6%'%(%*7"* 8*'89 :.#:%7%" 90*+")" +"'8*;899%* /%+%(<%:.- =>?>(6%'%(%*7"* "*" 9.@8+"%* +"/-0' ).$%#% )9%-%'") +%-%@
!"#$%&'()A()./.#'" +"'8*;899%* /%+%(B%@:%#(=>CD>(*&'((!"#$ @%9)"@8@ 2%*7(+")2%#%'9%* %+%-%5 CE(@"F;%@>(
<.*'89%* %#%5F0#".*'%)" #8*1%2>(G"-% %#%5 2%*7(%+% '"+%9 @.*75%)"-9%* 0/.#%)" HEI(+%#" 1%9'8A(:.#"9%* %-'.#*%'"&
0#".*'%)" #8*1%2>(
! J%1%:%*
! K-%)'"$('.@/-%'.(+"/8'%# /%+%()8+8' HDLM NODLA(@.*75%)"-9%* 0/.#%)" #8*1%2(P8)%:"-"'2(&%$'0#Q(HDA=I(+%#"
1%9'8A(+.*7%* $#0))1"*+(@%9)"@8@ CE@"F;%@>
! K-%)'"$('.@/-%'.(+"/8'%# 8*'89 9.+8% 9%-"*2% +%*(+"+%/%' )8+8' RDLM NCDL 2%*7(@.*75%)"-9%* 0/.#%)" #8*1%2(
=?A=(I(+%#" 1%9'8A(+.*7%* $#0))1"*+(@%9)"@8@ CE(@"F;%@>
Penomoran Runway
! %&'(#)*'&39:",'I*4H*I&,+:*F,2H4*GH"*2#'+,'I*#'+*
4#E:HGG
! LM!N*3:'I#4&" 3:'I:'#, ".(+%/*,#-&)(%0&3(*
(.67#"*7F:'H3H"#' "&'(#)C
! 3:"&F#E#' #Z,3&4$*+#", "&'(#)*+#2#3 +:"#P#4
+,9#I, +:'I#' =:F&2&$
! !Z,3&4$*,#2#$ 9:=#" =&+&4 3:'+#4#" #'4#"# &4#"#
3#I':4,= 7'H2 +:"#P#4C*+:'I#' 4,4,E[=#=#"#' )#'I*
E,4# 4&P&0*+#2#3 $#2 ,',0*4,4,E )#'I*+,4&P& #+#2#$
I#",=*4:'I#$ "&'(#)T*
Penomoran Runway
Penomoran Runway
! <:'H3H"#' "&'(#)*=:P#P#"
Runway Lighting and Markings
! <:"#4&"#';
YT !M*YRB[RV_B.Y1
[(%'+%$+03.-$3E,$&-$(3R%$*,'/03
AT !M*YRB[RV_B.YaO
[(%'+%$+03.-$3E,$&-$(3[,/'3[20("D03
VT !M*YRB[RV_B.VBO
Y"0,/'3%'+3K'0(%<<%(,-'3Y"(%,<03.-$3E,$&-$(33?,0)%<3E,+03
YT %&'(#)*b+I:*K,I$4=
AT 6$":=$H2+[%&'(#)*b'+*K,I$4=
VT 84HF(#) b+I:*K,I$4=
_T %&'(#)*M:'4:"2,':*K,I$4=
RT 6H&J$+H('*cH':*K,I$4=*
`T 84HF*-#"=*#'+**%&'(#)*?&#"+*K,I$4
\T !,"FH"4*%H4#4,'I*-:#JH'=
aT !FF"H#J$*K,I$4,'I*8)=4:3=*7!K8C
QT <":J,=,H'*!FF"H#J$*<#4$*L'+,J#4H"*7<!<LC
Refleksi