Şevkiye Kazan Nas

Strong female leader" in Azerbaijani social-political history; In literature, Hurşîd Bânû Nâtevân, who is considered the "female poet" who continued the Fuzulî school, lived in the 19th century. Hurşîd Bânû, known by the nicknames "Khan's daughter" and "dürr-i yekta", is a Turkish woman who, as the granddaughter of the khan and the last her of the Karabakh Khanate, has set an example for those around her with her philanthropy, her interest in poetry, literature, painting and music, and her lifestyle. She was influenced by artists such as Nizâmî and Fuzûlî; she wrote her first poems under the pseudonym "Hurşîd" and the later ones under the pseudonym "Nâtevân". Due to some reasons such as the unrest in her private life and the longing and pain of a child as a mother, she expressed her sadness, helplessness and helplessness in her ghazals in the style of hasb-i hal. Most of the studies on Hurşîd Bânû Nâtevân and her works are in Baku and in Azerbaijani Turkish. It has not been introduced sufficiently in the field of classical Turkish literature and unlike what is known, there has not been much study on it. The aim of our study is to introduce Hurşîd Bânû Nâtevân, who has a place in Azerbaijani Turkish literature under the name of Nâtevân, but who is not well known in classical Turkish literature and does not take place in literary history, and her ghazals written under the influence of tradition. In our article, the life and literary aspects of Azerbaijani Hurşîd Bânû Nâtevân are briefly explained. Then, the poems in the book named "Natevan", published in Arabic alphabet by Eli Abbas Müznib in Baku in 1928, were examined. The poems in the book titled "Xurşidbanu Natəvan, Əsərləri", prepared in Azerbaijani Turkish by İslam Qəribli and published in Baku in 2022 by the Institute of Literature in the name of Nizâmî Gencevî of the Azerbaijan National Academy of Sciences, have been translated into the Turkish alphabet by us. The ghazals that Nâtevân wrote in despair were tried to be discussed and evaluated.

ÖZET Şiirde ses, ritim, armoni ile anlam arasında uyum, ne kadar güzel olursa kulağa o kadar hoş gelir ve şiir, hem okuyana hem de dinleyene bir musikîyi çağrıştırır. Redif, şiirin bütününde ses ve âhenk açısından önem arz ederken, anlam bakımından da dizelerin birbiriyle olan ilgisini sağlar. Şiirin her beytinin sonunda tekrarlanan aynı anlam ve görevdeki bu ek veya sözcükler, şiirin hem şekil hem âhenk kazanmasına yardımcı olur. Redif, divan şiirinde kafiyenin bütünleyicisi ve zenginleştiricisidir. Farsça bir isim olan “sühan”; sözdür, kelâmdır, lafızdır, şiirdir. “Sühan”, edebiyatın ve şiirin temel malzemesi, bir başka deyişle bedenidir. Divan şâirlerimiz bazen “söz”, bazen de “sühan” kelimesini redif olarak kullanmış; şiirlerinde poetika anlayışı içerisinde semboller ve benzetme unsurlarıyla birlikte anmışlardır. Bu kelimeyi rediflerde de sık sık karşımıza çıkması sebebiyle onu bir leitmotif / bir temel eleman olarak ele almak mümkündür. İncelediğimiz şiirlerde “sühan” redifi, s...

Redif, siirin butununde ses ve ahenk acisindan onem arz ederken anlam bakimindan da dizelerin birbiriyle olan ilgisini saglar ve anlatimi guclendirir. Gelenekte redifi olusturan kelime ya da kelime gruplari bircok sair tarafindan kullanilmistir. Calismamizda Ahmed Pasa, Hâmidi, Cem Sultan, Karamanli Ayni ve Celili’nin “elimden ne gelir” redifli gazelleri incelenmis; divan siiri geleneginde sevgilinin karsisinda âsigin aczi ve caresizligi ele alinmistir. Ayrica icinde bulunduklari ruh hâllerinin daha iyi anlasilabilmesi ve caresizliklerinin nedeninin gorulebilmesi icin sairler, âsik/kul-sevgili/padisah iliskisi icinde degerlendirilmeye calisilmistir. Karsilastirilan gazellerde bir kabullenis icinde gorulen âsik/sair, sevgilinin/padisahin guzellik unsurlarini overek bir taraftan onun karsisinda kendi acizligini, caresizligini dile getirirken bir taraftan da sevgiliyi/padisahi yumusatmaya calismakta ve icinde bulundugu zor durumun ancak sevgilinin/padisahin istegiyle cozulebilecegini dusunmektedir.

Öz Edebiyat ve toplum, çok eski zamanlardan beri hep iç içe olmuş; klâsik Türk şairleri, toplumdan kendilerini soyutlayıp bağlarını koparmamışlar; için-de yaşadıkları toplumun kültürünü, geleneklerini, alışkanlıklarını, inançlarını, sosyal ve siyasî olaylarını eserlerine aktarmışlardır. Şairler, doğrudan ya da dolaylı olarak günlük yaşam gerçeklerini ve kültürlerini şiirlerine yansıtırken okuyucusuna sıradan günlük gerçekler olarak değil, edebî sanatların yardı-mıyla şiir sanatının bir parçası, anlatıma zenginlik katan ögeler olarak sun-muşlardır. Çalışmamızda Oğuz Türklerinden bugüne gelen ve kültürümüzde hep var olan " kan yalaşarak dost olmak, yemin etmek " anlamlarında " and/ant içmek " deyiminin ve bununla ilgili birtakım inanış ve geleneklerin klâsik Türk şiirinde nasıl yer aldığı üzerinde durulmuş; çeşitli şairlerin şiirlerinden alınan örnek beyitlerle toplum yaşamı ve kültürünün klâsik Türk şiirinde kendisine nasıl yer bulduğu incelenmeye çalışılmıştır. Abstract Literature and society have always intertwined since old times. Classi