David Orlović

Knjiga obrađuje temu postrojbi odanih Talijanskoj socijalnoj republici na području istarskog poluotoka, unutar Operacijske zone Jadransko primorje pod njemačkom okupacijom u razdoblju 1933 – 1945. U navedene postrojbe spadaju, prvenstveno jedinice Milicije teritorijalne obrane, Mornarice i Carabiniera. Nakon kapitulacije Italije 8. rujna 1943., istočne regije Italije potpadaju pod poseban režim njemačke vojne vlasti i izdvojene su od novonastale marionetske države pod vodstvom Benita Mussolinija, ali je dozvoljeno djelovanje spomenutih fašističkih postrojbi. Odmah nakon kraja talijanske vlasti, Istru pogađa ustanak hrvatskih, slovenskih i talijanskih partizana, te su fašističke postrojbe uz njemačku vojsku uključene u protu-gerilsko djelovanje. Koristeći postojeću literaturu, prvi dio ove knjige dati će hrvatskim čitateljima uvid u situaciju u Istri nastalu nakon kapitulacije Italije 1943. godine te sintetički prikazati strukturu i djelovanje raznih oružanih formacija koje su, pod njemačkom vojnom upravom u sklopu Operacijske zone Jadransko primorje, djelovale pod zastavom fašističke Talijanske socijalne republike, nastale na sjeveru Italije (tzv. Republika Salò). Kako bi tekst učinio originalnijim oslanjanjem na primarno povijesno gradivo, drugi dio knjige donosi prijevod dijela izvještaja o vojnim djelovanjima u Istri nastalih u kancelarijama Mussolinijeve marionetske državne tvorevine.

This book brings declassified CIA reports and documents concerning the geographical area of Istria between 1946 and 1954, the period of early Socialist Yugoslav rule. The work is divided into three main parts. The introduction deals with the historical context and tackles the methodology and limits of the work. The central section, with each chapter named after a year, from 1946 to 1954, brings 271 document from the CIA archives, wholly or partly linked to the area of Istria. The last part is a technical aid to the processed documentation.

DOWNLOAD LINK: http://www.institut-mediterran.hr/images/Cold%20War%20Files%20-%20Dokumenti%20iz%20hladnog%20rata.pdf

SUMMER EVERYDAY LIFE IN POLA BETWEEN THE TWO WORLD WARS
The daily newspaper of the city of Pola in Istria wrote extensively on the development of sea bathing culture during the Italian administration period (1918-1943). It went hand in hand with the creation of a modern, civic life in the area. Although the change in the political and economic situation after the disintegration of the Austro-Hungarian Monarchy greatly reduced the influx of tourists to southern Istria, the new Pola bourgeois elite started appreciating modern bathing centres in the city and its surroundings. In addition to an act of enjoyment, it reflected maintaining their own status through socializing. The paper pays special attention to the modern Stoia bathing centre, the state-sponsored colony for children and one-day summer trips from Pola to Medolino. It also tackles
existing controversies related to issues of public morality.

Izvadak: Rad, uz posebni osvrt na prolazak kroz Buzet i koristeći čitav niz istarskih novina, prati detalje vezane za posjetu ministra-predsjednika austrijskog djela Habsburške monarhije grofa Kazimierza Badenija regiji Austrijsko primorje u rujnu 1896., događaja koji je bio popraćenen žestokim ispadima hostilnosti između pripadnika talijanske s jedne, i hrvatsko-slovenske zajednice s druge strane. Dana 13. rujna 1896., na buzetskome željezničkom kolodvoru dogodio se incident u kojem je sprječen nastup buzetske gradske glazbe koji je trebao ispratiti prolazak vlaka u kojemu se nalazio ministar-predsjednik.

Sintesi: Usando vari giornali istriani d'epoca il presente lavoro segue i dettagli della visita del ministro-presidente della parte austriaca della Monarchia Asburgica, conte Kazimierz Badeni, nella regione del Litorale Austriaco nel mese di settembre del 1896, con un'enfasi specifica al passaggio vicino Pinguente. L'evento fu segnato da violenti atti di ostilità fra i membri delle due comunità nazionali contrapposte nella regione: quella italiana e quella croato-slovena. Il giorno del 13 settembre 1896 vide un incidente alla stazione ferroviaria di Pinguente nel quale fu impedita l'esecuzione musicale al Corpo musicale pinguentino, esecuzione con la quale si voleva accompagnare il passaggio del treno del ministro-presidente.

Abstract: THE "RADIANT AFRICAN MAY" OF 1936 IN THE PROVINCE OF ISTRIA-The gatherings in the so-called "Radiant African May" period in Istria formed an incessant period of mobilization and celebration from May 5  (after the announcement of the capture of the Ethiopian capital Addis Ababa) up to May 10 1936 (after the proclamation of the Empire). The two main gatherings (May 5 th and May 9 th) involved the listening to Mussolini's speeches through speakers put in public places, one of which had the huge Roman-era Amphitheatre in Pola as a venue. Besides that, the gatherings followed an already established pattern of forming processions and playing music that held the people gathered until early morning. The events happened in the whole Province, and local police were asked to report to the Prefecture in Pola to detail about events in each locality. Press report and the content of confidential messages between provincial officials emphasized the utmost euphoria and enthusiasm these rallies produced. In contrast, the Slav sources gave a completely different account on these gatherings. It emphasized the fact that members of the community were under strict surveillance by the regime, with cases of forced participation in the various gatherings, and harsh penalties for those Slavs who ignored the mass rallies. Besides those sources, archival documentation presents scarce evidence on their actual voluntary participation.

L’obiettivo del presente lavoro è quello di tentare una ricostruzione, un primo elenco di soldati dell’Impero austro-ungarico, provenienti da Rovigno e dintorni, che durante la Prima guerra mondiale, dopo aver preso parte ai combattimenti sul fronte galiziano, furono catturati
dalle truppe russe e da queste internati nel territorio russo come prigionieri di guerra.

"We shall tighten the belt regardless of the suffering". Notions on the anti-sanctionist propaganda in the Province of Istria (1935-1936). The author analyzes regime activities and initiatives aimed at opposing the economic sanctions imposed against Italy in the Province of Istria. The sanctions were imposed by the League of Nations in wake of the italian aggression on Ethiopia in autumn 1935, to which Italy responded with a propaganda campaign aiming at homogenizing the nation. Based on the local press and archival documents, this work will focus on the local impact of the country-wide propaganda drive, which included austerity measures , a drive of collection of valuable material and various other manifestations.

Blagoslov statue sv. Mateja u vojarni Kraljevske financijske straže na pulskoj Verudi Jedan od četvorice evanđelista i dvanaestorice Isusovih učenika-apostola, sv. Matej, u Evanđeljima je nazivan i "carinikom " {Mt 10,3). Doista, biblijski tekst govori o tome kako gaje Isus pozvao da ga slijedi upravo dok je obnašao tu službu: "(...) ugleda Isus čovjeka zvanog Ma­ tej gdje sjedi u carinarnici. I kaže mu: Pođi za mnom! On usta i pođe za njim." (Mt 9,9) Ista je priča spomenuta u Marku (2, 14) i Luki (5, 27-28), gdje apostol ima drugo ime-Levi. Matejeva je priča teološki važna ako se uzme u obzir Isusovo nastojanje da izađe ususret ljudima koji su u njegovo vrijeme, među Židovima, smatrani grješnima i ne­ pravednima: "Ne treba zdravima liječnika, nego bolesnima! Ne dođoh zvati pravednike, nego grešnike." (Mk 2,17) Carinici ne samo da su bili u doticaju s novcem koji se smatrao nečistim zbog toga što je dolazio od ljudi koji su bili stranci već su i surađivali s rimskom vlašću koja je bila nadasve pohlepna i čiji su se nameti mogli određivati i na samovo­ ljan način. Carinik je Matej odgovorio na Isusov poziv i ostavivši svoj posao, smjesta otišao pratiti svoga Učitelja. Nešto manje od dvaju tisućljeća kasnije, carinska je služba (nešto administrativnije uređenija) postojala i dalje. Kraljevina Italija, u či­ jem se sastavu unutar pogranične regije Julijske Krajine nakon Prvoga svjetskog rata nalazila i Istra, posjedovala je posebnu vojnu formaciju koja je bila nadležna za zaštitu carinskih zakona. Kraljevska financijska straža (Regia Guardia di Finanza) bila je struktura stvorena 1862. u novoosnovanoj Kraljevini Italiji unifikacijom raznih financijskih poli­ cija bivših talijanskih država. Zbog važne vojne tradicije, osim zadaća carinske straže, u slučaju rata mogla je biti uključena u vojna djelovanja pod zapovjedništvom Ministarstava rata ili mornarice te je shodno tome imala i vojnu organizaciju. Godine 1906. dobila je punu autonomiju i potpala je pod Ministarstvo financija, a glavna su joj zadaća bili očuva-90

Riassunto: La presente ricerca ha come finalità la compilazione di un primo elenco – ancorché incompleto – relativo a quei soldati provenienti dal Litorale austriaco, regione dell'Impero austro-ungarico, che dopo aver combattuto sul fronte galiziano, furono catturati ed internati nel territorio russo come prigionieri di guerra. Con l'ausilio di dati, notizie ed altri elementi, pubblicati nel giornale quotidiano del campo fuggiaschi di Wagna, il Lagerzeitung für Wagna-Gazzetta d'accampamento di Wagna, è stato possibile risalire ad alcune centinaia di nomi e cognomi, con le indicazioni delle località di provenienza e prigionia di tali persone.

Abstract: Austro-Hungarian soldiers from the Austrian Littoral Region Prisoners of War in Russia during the First World War, According to the Pages of the Gazzetta d'accampamento di Wagna Daily Newspaper-The research aims at compiling a preliminary list of soldiers from Austria-Hungary's Austrian Littoral region that ended up as prisoners of war in Russia after fighting on the Galician front. With the help of information gathered from the daily newspaper published for the inhabitants of the Wagna refugee camp, the Lagerzeitung für Wagna-Gazzetta d'accampamento di Wagna, it was possible to trace hundreds of individuals with the details of the locations of their origin, as well as the locations of their captivity in the Russian Empire.

Cilj je ovoga rada pokušaj sastavljanja jednog preliminarnog popisa austro-ugarskih vojnika iz Buzeta koji su tijekom Prvoga svjetskog rata, nakon borbi na galicijskom frontu, pali u ratno zarobljeništvo od strane ruske vojske i smješteni unutar područja Ruskog Carstva. Koristeći članke iz godišta 1916. i 1917. dnevnog lista izbjegličkog logora Wagna, Lagerzeitung für Wagna, bilo je moguće skupiti podatke o dvadesetero zarobljenika iz Bu-zeta u Rusiji. Osim prezimena i imena svake osobe, podatci pružaju uvid u dob i mjesto zarobljeništva pojedine osobe u Rusiji. Istraživanje je pokazalo kako su zarobljenici iz Buzeta bili smješteni na čak devetnaest različitih loka-cija, uglavnom u europskome dijelu Rusije.

The authors, basing their work on archival material, the daily press and the literature published in Italy, describe the origins, history and activities of the two structures for military training in Pula during the Italian administration (1918 to 1943): The Cadet Battalion of the Royal Guard and the Nautical School of the Royal Financial Guard. As a military unit controlled by the Italian Ministry of Finance with the task of carrying out customs and tax laws, the Royal Financial Guard carried out, in these structures, training for financial protection and military action. The Nautical school was the only one on the Italian level, and proved to be a key factor in the emergence of the fleet of the Guard.

This article describes the preparation and execution of mass rallies in Italy’s province of Istria, which had marked the beginning and the end of the Italian invasion of Ethiopia (October 1935 – May 1936). The events were organized throughout Italy, where millions of Italians assembled in public spaces in order to listen to the speeches of Benito Mussolini. On October 2nd 1935, the regime organized a “General Assembly of the Forces of the Regime” during which the beginning of the war had been announced, while on May 5th and May 9th 1936 the victory and proclamation of the Empire was celebrated. Based on the presentation of these events via the writings of the official regime, the regime-affiliated press and confidential documents, the paper discusses the main organizational and ideological features
of the mass rallies, with an emphasis on the manner in which the Fascist authorities prepared them and the way they were presented in the press. Modern historiography regards the Ethiopian War and the assemblies that accompanied it to be the pinnacle of the consensus given by the Italian people to the Fascist regime.

L’autore tratta i legami tra l’invasione italiana dell’Etiopia nel 1935 – 1936 e la regione Venezia Giulia attraverso gli articoli pubblicati sull’Istra, foglio zagabrese degli emigranti giuliani di nazionalità croata e slovena nel Regno di Jugoslavia. Nel contributo sono esaminati i riflessi della guerra nella Venezia Giulia e la loro influenza sulla vita quotidiana dei Croati e degli Sloveni di questa regione. Il giornale riportava notizie riguardo la chiamata alle armi per la guerra d’Etiopia, la partenza dei lavoratori alla volta dell’Africa orientale, il diffuso fenomeno delle diserzioni dei soldati di nazionalità croata e slovena dall’esercito italiano e la repressione di stato che per le necessità della censura bellica colpiva le popolazioni slave locali. L’Istra riferiva anche dei casi di morte di soldati sloveni e croati dell’esercito italiano in Africa e pubblicava le rare lettere non censurate dal fronte. Gli scritti antifascisti e antibellici dell’Istra avevano come scopo di omogeneizzare e risvegliare politicamente le coscienze dei propri lettori, gli emigranti nel Regno di Jugoslavia.

U listopadu 1935. počela je invazija fašističke Italije na jedno od posljednjih područja Afrike koji su izbjegli europski kolonijalizam – Etiopsko Carstvo. Službeno, rat je trajao do svibnja 1936., kada je Etiopija anektirana već postojećim talijanskim kolonijama u Istočnoj Africi, a Kraljevina Italija sebe počinje smatrati Carstvom. Zapadni hrvatski (i slovenski) prostori tada su bili dijelom talijanske regije Julijska krajina, te su mnogi Hrvati (i Slovenci) bili pozvani u talijansku invazijsku vojsku. Među njima je bio Klement Sergo iz mjesta Bregi kraj Opatije, poslan u Talijansku Somaliju kao vozač vojnoga kamiona. On je dezertirao, pobjegao preko somalske granice u Etiopiju nekoliko dana prije početka invazije. Tijekom svoga putovanja do etiopske prijestolnice Addis Abebe, izgleda da je prenio povjerljive vojne podatke etiopskim zapovjednicima. Početkom studenoga 1935., sastao se s etiopskim carem Haile Selassijem, pronađen mu je posao, te tamo dobiva posjete od mnogih svjetskih reportera koji su njegovu priču prenijeli cijelome svijetu. Ostatak njegovoga života, do tragične sudbine – egzekucije nakon osude na talijanskome sudu, saznajemo iz sudskoga spisa koji je vođen u srpnju 1936. godine u Mogadišuu.

Članak tretira tri još uvijek vidljivih natpisa iz razdoblja fašističke vlasti u Puli: "Viale Emanuele Filiberto Duca D'Aosta", "Istituto Nazionale Fascista Infortuni Lavoro" i Mussolinijev slogan "Il popolo italiano ha creato col suo sangue l’Impero, lo fecondera’ col suo lavoro e lo difendera’ contro chiunque con le sue armi."

Jedna od rijetkih preostalih afričkih država, carevina Etiopija, postala je u razdoblju između dva svjetska rata metom kolonijalnih ekspanzionističkih ciljeva fašističke Italije. Koristeći superiornije naoružanje, Italija ju je u krvavome ratu tijekom 1935. i 1936. godine porazila i okupirala. Danas poprilično zaboravljeni - rat i okupacija koja je uslijedila, bili su označeni masovnim ubojstvima i ratnim zločinima širokih razmjera.

The Ethiopian Emperor Haile Selassie I‟s official visit to FPR Yugoslavia in July 1954 was the first visit to the socialist country by a foreign statesman after the Cominform resolution of 1948. The event was turned into a major topic for the public in Yugoslavia through several days of July 1954, especially in Croatia, where the guest Emperor visited several areas of the country. It marked the beginning of Yugoslavia‟s turn towards building relations with countries that were not part of the two existing Cold War blocs, which eventually ended up in the creation of the Non-aligned movement.

Svakodnevne prijetnje koje su dolazile iz susjednih arapskih država, Egipta, Jordana i Sirije, Izrael je 1967. godine odlučio iskoristiti kao povod za preventivni rat kojim bi spriječio bilo kakvu vrstu ugroze po njegov opstanak. Kako je arapska strana, na čelu s vojno najsnažnijim Egiptom, imala brojčanu nadmoć, bilo je potrebno u potankosti pripremiti takav čin i anulirati arapsku prednost naprednim znanjem i taktikama. Dana 5. lipnja 1967. godine, plan preventivnog napada sproveden je u djelo silovitim zračnim napadom na arapska ratna zrakoplovstva. Zbog nedostatka potpore iz zraka i bolje pripremljenosti izraelskih snaga, arapske su države u šest dana rata izgubile cjelokupni Sinajski poluotok, Zapadnu Obalu i Golansku visoravan. Izrael je sebi stvorio široke tampon-zone, ali i nove probleme koji su ostali do dana današnjeg.

Čineći mali dio velikog osvajačkog vala kojega su europske sile pokrenule u Africi u posljednjim desetljećima 19. stoljeća, tek ujedinjena Kraljevina Italija započela je s izgradnjom svoje kolonije na obali Crvenog Mora, na prostoru današnje države Eritreje. U radu je dana analiza lokalnog i europskog povijesnog konteksta, navedeni su uzroci talijanskog kolonijalnog širenja, te je iznesen povijesni pregled kronološkim navođenjem važnijih događaja toga razdoblja, što političke, što vojne važnosti. Autor ovaj period talijanskoga kolonijalizma završava događajem kojim je on kulminirao, talijanskim porazom kod Adowe 1896. godine od etiopske vojske, te navodi neposredne i dugoročne posljedice te bitke.