ketchup
- ket·chup
- In de huidige vorm een rechtstreekse ontlening uit het Engels[1]. Zie aldaar voor de verdere etymologie.
- In de betekenis van ‘pikante saus’ zou het in het Nederlands voor het eerst in 1950 aangetroffen zijn, volgens de lexicografische werken [2]. Een vergelijkbare saus op basis van tomaten is echter al minstens 50 jaar eerder bekend in Nederland.
- Zowel de gelijknamige saus (oorspronkelijk) bereid met vis alsmede de Britse versie bereid met paddenstoelen (en andere ingrediënten), werd in de 19de eeuw in Nederland en in de overzeese gebieden veelvuldig geconsumeerd, ook gespeld als catsup. (zie de vindplaatsen hieronder)
| enkelvoud | meervoud | |
|---|---|---|
| naamwoord | ketchup | - |
| verkleinwoord | - | - |
de ketchup m
- (voeding) een Amerikaanse saus op basis van tomaten (wikidata: ketchup
)- Hij at zijn frietjes met een klodder mayonaise en ketchup.
- ▸ De Ondergeteekende heeft pas ontvangen: een Factuur Amerikaansche Provisien, Bent & Co. American Water-Crackers. SODA-BISCUIT. Peaches in blikken, Damsons, Lobsters, Versche Zalm in blikken, Tomato Ketchup in flesschen. Diverse Sauces, onder anderen Mushroom.[3]
- ▸ Vele dames hier ter stede zullen dezer dagen van den heer C. Frikkers jr. eene uitnoodiging hebben ontvangen, om in zijn comestibles-magazijn kennis te komen nemen van H.J. Heinz Co's nieuwe Amerikaansche artikelen. Van 's morgens 10 tot 's namidd. 6 uur is daar een salon geopend, waar alles er voor ingericht is, om den dames van de volgende artikelen monsters en proeven te verstrekken: Tomatensoep, tomaten chutney, tomaten ketchup, tomaten jam, uitjes, augurken (zoetzuur), India relish, celery-sauce, Cayenne-peperbolletjes op azijn, cider vinegar , mosterdzuur,[4]
- (voeding) een saus op basis van andere ingrediënten, zoals vis, walnoten en paddestoelen (ook gespeld als catsup)
- ▸ Blikjes Bouillon Tablets, Stonghton, oranje, maag en slijm Elixer, Engelsche Mosterd, Dragon Azijn, Anchovis Saus Ketchup in flesjes, Genua Olie, Moucherons, diverse Gelijcn en Confituuren in potten,[5]
- ▸ De zeer pikante Engelsche saucen zijn handelsartikelen, die men te recht moet wantrouwen. Dr. Klencke verhaalt o. a. het volgende: *Die Firma Hope and Comp. in "Londen fabricirt die beliebte Catsup-Sauce aus faulen Lebern, «die sogar die Umgegend jenes Etablissements verpesten;" terwijl hij, de voornaamste Engelsche saucen opsommende,[6]
- ▸ Engelsche sauces, als: Lea en Perrins Worcester, Beefsteak, Royal Table, Imperial, Mullagatawny, Sir Robert Peel's, Harvey's, John Bull's, Prince Alfred's, Joho's Universal, ...... Tomatoe, Wallnut en Mushroom Ketchup[7]
- Zowel het Nederlandse leenwoord ketjap alsmede Engels ketchup zijn, via het Indonesisch of Maleis, ontleend aan Hokkien-Chinees kê chiap, letterlijk ‘vissaus’.
1. een saus op basis van tomaten
- Het woord ketchup staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
- In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "ketchup" herkend door:
| 99 % | van de Nederlanders; |
| 99 % | van de Vlamingen.[8] |
- Zie Wikipedia voor meer informatie.
- ↑ ketchup op website: Etymologiebank.nl
- ↑ "ketchup" in: Sijs, Nicoline van der, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
- ↑
Weblink bron “Advertentie,” (13-03-1861), Bataviaasch handelsblad, Batavia
- ↑ Weblink bron “Binnenland”, Arnhemsche courant, Arnhem (20-07-1899)
- ↑ Weblink bron “Advertentie” (24-02-1832), Surinaamsche courant, Paramaribo, p. 2.
- ↑ Weblink bron “Vervalschte levensmiddelen door Multapatior” (03-03-1872), Algemeen Handelsblad, Amsterdam, p. 1
- ↑ Weblink bron “Advertentie” (26-07-1876), Java-bode: nieuws, handels- en advertentieblad voor Nederlandsch-Indie, Batavia, p. 1.
- ↑
Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be
| enkelvoud | meervoud |
|---|---|
| ketchup | s |
- Vermoedelijk te herleiden tot kê-chiap, een woord uit het Zuidelijk Min
dat "visbouillon" betekent. Onduidelijk is of het woord vanuit het Chinees rechtstreeks in het Engels is beland, dan wel via het Maleis.[1] De meest gebruikelijke Engelse spelling was oorspronkelijk catsup, die in de loop van de 20e eeuw steeds meer werd vervangen door ketchup
ketchup
- In the ketchup
- In de rode cijfers, in het rood
- ↑ Pure Ketchup: A History of America's National Condiment, with Recipes, A.F.Smith, 1996, p.5
Categorieën:
- Woorden in het Nederlands
- Woorden in het Nederlands van lengte 7
- Woorden in het Nederlands met audioweergave
- Woorden met 2 lettergrepen in het Nederlands
- Woorden in het Nederlands met IPA-weergave
- Zelfstandig naamwoord in het Nederlands
- Voeding in het Nederlands
- Woordenlijst Nederlandse Taal
- Prevalentie Nederland 99 %
- Prevalentie Vlaanderen 99 %
- Woorden in het Engels
- Woorden in het Engels van lengte 7
- Woorden in het Engels met audioweergave
- Zelfstandig naamwoord in het Engels
- Voeding in het Engels