Erwin Schrödinger

Erwin Schrödinger
Fødd	Erwin Rudolf Josef Alexander Schrödinger 12. august 1887 Wien
Død	4. januar 1961 Wien
Nasjonalitet	Austerrike, Tyskland, Austerrike-Ungarn, Det tyske riket
Område	teoretisk fysikk
Yrke	fysikar, teoretisk fysikar, akademikar, professor, faglitterær forfattar, matematikar
Institusjonar	Universitetet i Wien Universität Stuttgart Friedrich-Schiller-Universität Jena Universitetet i Zürich Karl-Franzens-Universität Graz Friedrich-Wilhelms-Universität zu Berlin Universitetet i Wrocław Humboldt-Universität zu Berlin University of Oxford Universitetet i Gent Dublin Institute for Advanced Studies
Alma mater	University of Oxford Universitetet i Wien Akademisches Gymnasium
Doktorgradsrettleiar	Friedrich Hasenöhrl Franz-Serafin Exner
Ektefelle	Annemarie Schrödinger
Barn	Ruth Braunizer
Medlem	Royal Society Akademie der Wissenschaften der DDR Det bayerske vitskapsakademiet Det sovjetiske vitskapsakademiet Det pavelege vitskapsakademiet Det austerrikske vitskapsakademiet American Academy of Arts and Sciences Det russiske vitskapsakademiet Det prøyssiske vitskapsakademiet Accademia Nazionale delle Scienze detta dei XL

Nobelprisen i fysikk
1933

Erwin Schrödinger (12. august 1887–4. januar 1961) var ein austerriksk fysikar og nobelprisvinnar.

Erwin Schrödinger vart fødd i Wien. Han vart professor i Stuttgart i 1920, Breslau i 1921, Zürich 1921-27, Berlin, Oxford 1933-36 og i Graz inntil 1938, då han emigrerte til Irland, der han arbeidde ved det nyoppretta Institute for Advanced Studies i Dublin. I 1956 vende han tilbake til Wien, der han vart Professor Emeritus i 1958.

Etter å ha arbeidt med statistisk termodynamikk og teorien for fargesynet, byrja Schrödinger å arbeide med atomteori. Han bygde vidare på Louis de Broglie si førestilling om materiebølgjer og bølgje-partikkel-dualisme, og utvikla i 1926 bølgjemekanikken med midtpunkt i Schrödingerlikninga, som står som ein av formene for den ikkje-relativistiske kvantemekanikken («Abhandlung zur Wellenmechanik» 1927). Kort tid seinare lukkast det han i å påvise den matematiske ekvivalensen av hans eigne hypotesar med den matrisemekanikken som Werner Heisenberg hadde utvikla. Københavnerskolens tolking av kvantemekanikken avviste Schrödinger, idet han heldt fast ved ei realistisk oppfatninga av kvantemekanikken. I eit berømt tankeeksperiment, kjent som Schrödingers katt, illustrerte han paradokset at kvantemekanikken tillèt at partiklar eksisterer i superposisjonar, medan større ting som kjent ikkje kan det.

Seinare arbeidet han med problemstillingar innanfor relativistisk kvantemekanikk (mellom anna zitterbevegelsen), gravitasjonsteori og den einskaplege feltteorien. Ved sidan av dette dreiv han med filosofiske spørsmål (mellom anna «Die Natur und die Griechen» og «Was ist ein Naturgesetz», 1962). Skriftet hans «What is Life» frå 1946 hadde varig verknad på den seinare molekylærbiologien. For bidraga sine til oppbygginga av kvantemekanikken mottok han i 1933, saman med P.A.M Dirac Nobelprisen i fysikk. Schrödinger vart i 1956 utnemnd til den tyske ordenen Pour le Mérite für Wissenschaften und Künste. Han døydde i Wien.

Verk

• Gesämtliche Abhandlungen i 4 bind, 1984

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Erwin Schrödinger» frå Wikipedia på bokmål, den 28. juni 2010.

Bakgrunnsstoff

Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Erwin Schrödinger

Litteratur

• W.T. Scott, E. Schroedinger. An introduction to his writings, Amherst, Massachusetts, 1967.

Denne fysikkartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.