Zenon Nowak
| |
| Data i miejsce urodzenia |
27 stycznia 1905 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Wiceprezes Rady Ministrów | |
| Okres |
od 21 listopada 1952[1] |
| Przynależność polityczna | |
| Prezes Najwyższej Izby Kontroli | |
| Okres |
od 28 czerwca 1969 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
             
| |
Zenon Nowak (ur. 27 stycznia 1905 w Pabianicach, zm. 21 sierpnia 1980 w Warszawie) – polski polityk komunistyczny, poseł na Sejm PRL I, III, IV i V kadencji, członek Biura Politycznego KC PZPR (1954–1956), wiceprezes Rady Ministrów (1952–1968, od 1954 do 1956 jako I zastępca Prezesa Rady Ministrów), w latach 1969–1971 prezes Najwyższej Izby Kontroli. Budowniczy Polski Ludowej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w rodzinie robotniczej. W latach 1917–1920 był górnikiem w kopalni w Westfalii, po powrocie do kraju pracował jako robotnik rolny, tkacz w Pabianicach i górnik na Śląsku. Uzyskał wykształcenie wyższe w Międzynarodowej Szkole Leninowskiej w Moskwie. Podczas okupacji sowieckiej komendant oddziału Gwardii Robotniczej w Brześciu w okresie 1939–1940. W latach 1942–1945 pracował w niemieckim obozie pracy w Sudetach, następnie do 1947 służył w Armii Radzieckiej i powrócił do kraju.
W 1924 wstąpił do Komunistycznej Partii Polski, od 1932 do 1938 członek jej Komitetu Centralnego, od 1925 w Komunistycznym Związku Młodzieży Polski. W 1947 został członkiem Polskiej Partii Robotniczej, a w 1948 przystąpił z nią do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1948 II sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PPR w Poznaniu i I sekretarz KW w Katowicach oraz kierownik wydziału personalnego i członek biura organizacyjnego Komitetu Centralnego PPR. W Komitecie Centralnym PZPR kierownik wydziału kadr (1948–1950), członek (1948–1954) biura organizacyjnego i członek jego sekretariatu (od 1950 do 1954). W latach 1948–1980 członek KC PZPR, w okresie 1950–1954 jego sekretarz i zastępca członka Biura Politycznego KC. Członek BP KC PZPR od 1954 do 1956, w latach 1968–1971 przewodniczący Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej.
Od 1952 do 1968 wiceprezes Rady Ministrów (od 1952 do 1954 jako I zastępca Prezesa Rady Ministrów). W latach 1969–1971 prezes Najwyższej Izby Kontroli. Od 1971 do 1978 ambasador PRL w ZSRR. Pełnił mandat poselski na Sejm PRL I, III, IV i V kadencji, w latach 1978–1980 członek prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Zenon Nowak na VII Plenum KC PZPR w 1956 wystąpił z zarzutem, że we władzach krajowych za dużo jest osób pochodzenia żydowskiego. Uważany za wpływową postać wśród „natolińczyków”[2].
Od jego nazwiska wzięło się popularne powiedzenie: „Tak czy owak – Zenon Nowak”[3], nawiązujące do wyjątkowo skutecznego opierania się roszadom personalnym w kierownictwie partii i państwa. Kiedy na VIII Plenum w październiku 1956 frakcja „puławian” rozprawiała się z „natolińczykami”, Zenon Nowak został wprawdzie usunięty z Biura Politycznego i utracił stanowisko I wicepremiera, ale zachował rangę wicepremiera.
Został pochowany 27 sierpnia 1980 na Cmentarzu Wojskowym na Warszawskich Powązkach (kwatera A30-półkole-4)[4]. W pogrzebie uczestniczyli m.in. członkowie władz PZPR: Władysław Kruczek, Emil Wojtaszek, Henryk Kisiel i Jerzy Muszyński. W imieniu Komitetu Centralnego PZPR Zenona Nowaka pożegnał członek Biura Politycznego KC PZPR, przewodniczący Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej Władysław Kruczek.
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Mieszkał w Warszawie. Żonaty z Ireną z domu Kornijenko (1924–2011)[4].
Odznaczenia i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]- Order Budowniczych Polski Ludowej (1964)[5]
- Order Sztandaru Pracy I klasy
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1975)[6]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)
- Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)
- Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
- Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
- Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
- Złoty Znak Związku Ochotniczych Straży Pożarnych (1964)[7]
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966)[8]
- Honorowa odznaka Zrzeszenia Studentów Polskich (1962)[9]
- Złota odznaka honorowa Związku Ociemniałych Żołnierzy (1967)[10]
- Honorowe obywatelstwo miasta Pucka (1960)[11]
- Złota Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego (1960)[12]
- Odznaka XV-lecia Wyzwolenia Dolnego Śląska (1960)[13]
- Odznaka honorowa „Za zasługi dla Gdańska” (1960)[14]
- Odznaka honorowa „Zasłużony dla Warmii i Mazur” (1960)[15]
- Złota odznaka „Za zasługi dla województwa warszawskiego” (1962)[16]
- Odznaka „Budowniczego Wrocławia” (1966)[17]
- Odznaka „Zasłużonemu Opolszczyźnie” (1968)[18]
- Odznaka honorowa „Za zasługi w rozwoju województwa koszalińskiego” (1966)[19]
- Złota odznaka „Zasłużony dla Dolnego Śląska” (1966)[20]
- Medal „Za szczególne zasługi dla rozwoju Włocławka” (1968)[21]
- Odznaka honorowa „Za zasługi dla Lubelszczyzny” (1969)[22]
- Honorowe obywatelstwo Dzierżoniowa (1966)[23]
- Honorowe obywatelstwo Drezdenka (1968)[24]
- Odznaka „Za zasługi w rozwoju miasta Drezdenka” (1968)[24]
- Odznaka „Budowniczy Nowej Huty” (1959)[25]
- Medal pamiątkowy „650-lecia Słupska” (1960)[26]
- Odznaka Studenckiego Czynu 20-lecia Powrotu Ziem Zachodnich (1965)[27]
- Order Rewolucji Październikowej (ZSRR, 1975)[28]
- Order Przyjaźni Narodów (Związek Radziecki)[29]
- Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki)
- Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki, 1975)
- Order Ludowej Republiki Bułgarii (Bułgaria, 1967)[30]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Od 18 marca 1954 do 24 października 1956 I zastępca Prezesa Rady Ministrów.
- ↑ Październik i „Mała stabilizacja”. W: Jerzy Eisler: Zarys dziejów politycznych Polski 1944–1989. Warszawa: POW „BGW”, 1992, s. 62. ISBN 83-7066-208-0.
- ↑ Stefan Janusiewicz, Tak czy owak Zenon Nowak [online], „Gazeta Wyborcza”, 3 stycznia 2003.
- ↑ a b Wyszukiwarka grobów w Warszawie.
- ↑ Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 1, Nr 170 z 20 lipca 1964.
- ↑ Odznaczenie Z. Nowaka Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. „Nowiny”, s. 2, Nr 30 z 5 lutego 1975.
- ↑ „Strażak: pismo Związku Ochotniczych Straży Pożarnych”, nr 20 (284), 16–31 października 1964, s. 5.
- ↑ Nadzwyczajna sesja Sejmu, „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22 lipca 1966, s. 1.
- ↑ „Trybuna Ludu”, nr 276, 5 października 1962, s. 3.
- ↑ Delegacja ZG Zw. Ociemniałych Żołnierzy u tow. Z. Nowaka, „Trybuna Ludu”, nr 283, 12 października 1967, s. 4.
- ↑ Uroczystości 800-lecia Pucka, „Trybuna Ludu”, nr 170, 20 czerwca 1960, s. 1.
- ↑ „Trybuna Ludu”, nr 202, 22 lipca 1960, s. 4.
- ↑ Wśród mieszkańców Wrocławia, „Trybuna Ludu”, nr 127, 8 maja 1960, s. 4.
- ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, nr 1, 10 lutego 1961, s. 5.
- ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, nr 9, 20 września 1960, s. 1.
- ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie, nr 11, 15 sierpnia 1962, s. 1.
- ↑ Obchody „Dnia pracownika komunalnego”, „Trybuna Ludu”, nr 126, 8 maja 1966, s. 1.
- ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu, nr 5, 7 czerwca 1968, s. 2.
- ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie, nr 4, 18 kwietnia 1966, s. 1.
- ↑ Narada przewodniczących GRN we Wrocławiu, „Trybuna Ludu”, nr 69, 10 marca 1966, s. 3.
- ↑ Wisła pod Włocławkiem przegrodzona, „Trybuna Ludu”, nr 293, 24 października 1968, s. 4.
- ↑ Odznaczenia dla zasłużonych pracowników komunalnych, „Głos Pracy", nr 106, 5 maja 1969, s. 2.
- ↑ Kronika dnia, „Trybuna Ludu”, nr 147, 29 maja 1966, s. 5.
- ↑ a b Drezdenko – mistrzem gospodarności, „Życie Warszawy”, nr 115, 12 maja 1968, s. 12.
- ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej w m. Krakowie, nr 13, 5 września 1959, s. 5.
- ↑ Uroczystości 650-lecia Słupska, „Trybuna Ludu”, nr 197, 17 lipca 1960, s. 3.
- ↑ Podsumowanie studenckiego czynu z okazji 20-lecia Ziem Zachodnich, „Trybuna Ludu”, nr 352, 20 grudnia 1965, s. 2.
- ↑ Wręczenie Orderu Rewolucji Październikowej ambasadorowi PRL w ZSRR. „Nowiny”, s. 1, Nr 36 z 12 lutego 1975.
- ↑ „Dziennik Popularny”, s. 2, Nr 182 (9650), Łódź, 25 sierpnia 1980.
- ↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 79, 4 kwietnia 1967, s. 2.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tadeusz Mołdawa, Ludzie władzy 1944–1991, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1991
- Leksykon Historii Polski, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1995
- „Trybuna Ludu”, 28 sierpnia 1980
- Profil na stronie Biblioteki Sejmowej
- Informacje w BIP IPN
| W dniu zaprzysiężenia |
|
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
|
.jpg)
| II Rzeczpospolita | |
|---|---|
| RP na Uchodźstwie | |
| Polska Ludowa | |
| III Rzeczpospolita |
- Absolwenci uczelni w Moskwie
- Ambasadorowie Polski Ludowej w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich
- Ambasadorowie PRL
- Członkowie Biura Politycznego KC PZPR
- Członkowie KC KPP
- Członkowie Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu
- Deportowani na roboty przymusowe przez nazistowskie Niemcy w Polsce 1939–1945
- Działacze Komunistycznego Związku Młodzieży Polski
- Honorowi obywatele polskich miast
- Honorowi obywatele Pucka
- Kierownicy wydziałów Komitetu Centralnego PZPR
- Ludzie urodzeni w Pabianicach
- Ludzie związani z Dzierżoniowem
- Odznaczeni Brązowym Medalem „Za zasługi dla obronności kraju”
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Medalem 10-lecia Polski Ludowej
- Odznaczeni Medalem 30-lecia Polski Ludowej
- Odznaczeni Medalem „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
- Odznaczeni Odznaką 1000-lecia Państwa Polskiego
- Odznaczeni Odznaką Honorową Gryfa Pomorskiego
- Odznaczeni odznaką honorową „Zasłużony dla Warmii i Mazur”
- Odznaczeni Orderem Budowniczych Polski Ludowej
- Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy I klasy
- Odznaczeni Srebrnym Medalem „Za zasługi dla obronności kraju”
- Odznaczeni Złotym Medalem „Za zasługi dla obronności kraju”
- Odznaczeni Złotym Znakiem Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej
- Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
- Polacy odznaczeni bułgarskimi orderami i odznaczeniami
- Polacy odznaczeni Orderem Przyjaźni Narodów
- Polacy odznaczeni Orderem Rewolucji Październikowej
- Politycy PPR
- Polscy górnicy
- Posłowie z okręgu Białystok (PRL)
- Posłowie z okręgu Gliwice (PRL)
- Posłowie z okręgu Pabianice (PRL)
- Prezesi Najwyższej Izby Kontroli
- Przewodniczący Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej PZPR
- Sekretarze Komitetu Centralnego PZPR
- Urodzeni w 1905
- Wicepremierzy PRL
- Zastępcy członków Biura Politycznego KC PZPR
- Zmarli w 1980