Bremanger

Bremanger omfattar tre store øyar: Bremangerlandet (153 km²), Rugsundøy (10,7 km²) og Frøya (17,5 km²). Fastlandsdelen av kommunen strekkjer seg sørover langs kysten til Husefest nord for munningen av Norddalsfjorden og austover langs Nordfjorden litt forbi Yksneelvane. Bremanger omfattar også det aller meste av Ålfotbreen og fjella omkring.

Langs sørsida av Nordfjorden består berggrunnen av gneis som tilhøyrer Gneisregionen. Denne berggrunnen finst også på Rugsundøy og nordre del av Bremangerlandet. Rundt Bremangerpollen på Bremangerlandet, og dessutan på Frøya, finst det kambrosiluriske sedimentsbergartar (dels konglomerat) over gneisen. Sør på Bremangerlandet finst det magmatiske bergartar som har trengt gjennom desse sedimenta mot slutten av silurtida. Dei høgastliggjande områda i kommunen består av mektige devonske avsetningar av sandstein og konglomerat: Blånibba på 1670 meter over havet og Hornelen på 860 meter over havet på Bremangerlandet. Desse bergartane tilhøyrer devonfelta på Vestlandet.

Dei mange breane i relativt låg høgd i Bremanger har samanheng med dei store nedbørsmengdene i området. Ålfotbreen stig opp til 1385 meter over havet. Det milde, fuktige klimaet gir vilkår for ein rik vegetasjon i lågare strok. Dei harde devonske bergartane i dei høgareliggjande stroka gir likevel berre eit tynt og karrig jordlag, og landskapet har fleire stader eit goldt preg.

Busetjinga er forholdsvis jamt fordelt i kommunen, med ein konsentrasjon i området rundt fjorden Gulen, der administrasjonssenteret Svelgen ligg inst i Nordgulen. Om lag 40 prosent av innbyggjarane bur i dei ytre delane av kommunen, på Bremangerlandet og Frøya.

Kommunen har minkande folketal, og det er forventa nedgang i folketalet fram til 2050.

Ifylgje definisjonen til Statistisk sentralbyrå er det to tettstader i Bremanger. Tettstadene er til saman 1,4 km², og omfattar 0 % av arealet i kommunen.

Industrien er den viktigaste næringsvegen i kommunen, med Elkem Bremanger i Svelgen som den dominerande bedrifta. Smelteverket produserer silisiummetall for eksport. Elles finst næringsmiddel- (fiskeforedling) og trevareindustri av eit visst omfang.

Jordbruket betyr mest langs Nordfjorden. Husdyrhald (storfe, sau) dominerer heilt. Bremanger er ein viktig fiskerikommune, både når det gjeld omsetning og foredling.

Bremanger er kommunen med niande størst vasskraftproduksjon i Vestland, og er ein viktig kraftkommune på landsbasis. Dei 17 vasskraftverka i kommunen produserer til saman 1512 gigawattimer i året (gjennomsnitt 1993-2020). Det største kraftverket er Åskåra 1 (i drift fra 1970), som står for om lag ein fjerdedel av vasskraftproduksjonen. Andre store kraftverk er Svelgen IV (1973) og Svelgen II (1958). SFE Produksjon og Svelgen Kraft er dei to største hovudeigare av vasskrafta i kommunen, og eigar om lag halvparten av kraftproduksjonen kvar.

Hennøy vindpark omfattar 12 turbinar med total effekt på 50 MW.

Nedbøren saman med høgdeskilnadene har skapt grunnlag for ein stor kraftproduksjon. Alle dei større vassdraga er nesten fullt utbygde. Det gjeld Indrehus- og Svelgenvassdraget, begge med utløp i Gulen (høvesvis Midtgulen og Nordgulen), og Åskorelva og Yksneelvvassdraget med utløp i Ålfotfjorden, ein arm av Nordfjorden. Berre Yksneelvvassdraget kan byggjast ut ytterlegare. Ein vesentleg del av kraftproduksjonen går til smelteverket i Svelgen.

Fylkesveg 614 går frå Grov i Kinn på riksveg 5, gjennom Magnhildskaret (2,9 kilometer lang tunnel) til Svelgen og vidare til Ålfoten og Isane med ferje over Nordfjorden til riksveg 15. Fylkesveg 616 går vidare frå Isane over Rugsund til Bremangerlandet og Frøya, med bilferjesamband frå Oldeide til Måløy i nord. Fastlandssambandet mellom Rugsundøy og Bremangerlandet og Kolset på fastlandet opna i 2002. Frå Smørhamn på Bremangerlandet er det snøggbåtsamband til Florø og Måløy.

Bremanger høyrer til Vest politidistrikt, Sogn og Fjordane tingrett og Gulating lagmannsrett.

Kommunen er med i regionrådet Nordfjordrådet saman med Gloppen, Kinn, Stad og Stryn.

Bremanger kommune svarer til dei sju sokna Berle, Bremanger, Davik, Frøya, Midtgulen, Rugsund og Ålfoten i Nordfjord prosti (Bjørgvin bispedømme) i Den norske kyrkja.

Mot slutten av 1800-talet høyrde Bremanger til Sønd- og Nordfjord fogderi i Nordre Bergenhus amt.

På garden Vingen ved Frøysjøen ligg eit av Nord-Europas største helleristningsfelt med over 2000 figurar. På begge sider av Skatestraumen er det registrert 150 buplassar frå sein steinalder og tidleg bronsealder. Funna viser at det blei drive jordbruk, fangst og februk.

Ved Bremanger kyrkje står det ein minnestein over falne frå krigen og eit fiskarmonument laga av Ståle Kyllingstad. Ålfoten kyrkje frå 1678 står på tomta til ei eldre kyrkje som først er nemnd i 1348.

Kommunevåpenet (godkjent i 1986) er firedelt i blått og sølv med kvervelsnitt. Motivet viser til Bremangers tilknyting til havet.

• Vestland
• Bremangerlandet
• Blånibba
• Hornelen
• Ålfotbreen
• Svelgen
• Noregs geografi

• Nettsidene til Bremanger kommune
• Statistisk sentralbyrå: Kommunefakta Bremanger

• Aaland, Jacob: Davik, 1939 (Nordfjord fraa gamle dagar til no, del 2: Dei einskilde bygder, bind 4).
• Fett, Per: Bremanger prestegjeld, 1958 (Førhistoriske minne i Fjordane, 7).
• Frøyen, Knut med fleire, red.: Bremanger herad 1866–1966, 1966.
• Joleik, Albert Abramson: Bremanger bygdebok, bind 1: Soga fram til 1801, 1969.
• Svihus, Årstein: Bremanger bygdebok, [2006], fire bind.