Ivar Medaas

Ein av dei store styrkane til Medaas var samspelet hans med publikum. Han byrja tidleg å fortelje vitsar og historier innimellom – og av og til midt i – songane sine, og det vart tydeleg at han hadde eit talent for humor. I 1964 fekk han dermed prøve seg i revyen Det er jo så deilig på Chat Noir. Der fekk han stor suksess med det sjølvskrivne nummeret Liten konsert, eit slags pedagogisk standup-nummer om og med hardingfele. Å ta i bruk nynorsk og strilemål i revyar på Chat Noir hadde til då vore uhøyrt, men både publikum og kritikarane lét seg rive med av revystilen til Medaas. Utetter 1960-talet spela han i mange revyar i Oslo, ofte i samspel med Dizzie Tunes og Wenche Myhre. Han turnerte dessutan i mange år med kabaretar som til dømes Krumspring og andre stavhopp saman med Øystein Sunde og Bymann og stril saman med Ove Thue.

Det var ikkje berre på scena at Medaas dreiv med humor og skodespel. Han fekk lage fleire fjernsynsprogram på NRK, spela i fjernsynsserien Maksveringar og hadde i tillegg nokre roller i spelefilmar. Den mest profilerte filmrolla hans var i den første norske filmen om Olsenbanden. Der spela han ein skyteglad lensmann som vart kopla inn i jakta på Egon Olsen og kompani.

I 1960 fekk Medaas og bergensaren Ellen Fredriksen vere med på eit såkalla «Ti på topp»-show på Chat Noir. Responsen frå ungdomane i salen var så god at Medaas og Fredriksen fekk platekontrakt med Nor-Disc, og hausten 1960 kom Vestlandsduoen, som dei to no kalla seg, med debutsingelen Frieriet hass Ola Husmann/Pakta. Denne singelen var den første plateinnspelinga til Medaas, og gjennom åra gav han ut mange plater med Vestlandsduoen, parallelt med solokarrieren.

Etter kvart hadde ikkje Fredriksen tid til å vere med meir, og frå og med 1962 fekk Medaas med seg kona Kari som ny duettpartnar i Vestlandsduoen. Kari og Ivar Medaas hadde røyster som klang godt i lag, og saman spela dei inn slagerar som Draumen om fred, Det sa presten ikkje noko om og Ver glad i den nasen du har. Med Eg hadde ein gong ein båt kom dei inn på VG-lista (1967, niandeplass).

I mange år samarbeidde Medaas mykje med komponisten Geirr Tveitt, både i form av radioprogram, plater og ei songbok. Det var attpåtil i duett med Tveitt at Medaas fekk den første store slageren sin. I 1961 skulle Medaas spele inn Tveitt si musikalske tolking av Jakob Sande-diktet Drama (i 4 akter). Dei fann ut at dei hadde bruk for ei b-side til plata, og i full fart kom Tveitt fram til at han skulle skrive ein slager i samba-takt til eit anna Sande-dikt: Hestehandlarar. Medaas, som hadde røynsle med moderne danserytmar, sprudlar i veg i sambatakt, medan Tveitt, som tydeleg er uvand med slik rytmikk, er med og kneggjar, rallar og syng saman med han. Den livlege og laussleppte duetten vart eit gjennombrot for Medaas, som no vart landskjend.

I 1965 var Medaas med i den norske finalen i Melodi Grand Prix. Der song han Jenteord av Kristian Hauger og Lasse Beitan, den aller første grand prix-låta med nynorsk tekst. Det året vart alle songane framførte to gonger, så Per Asplin song Jenteord med jazztrio, medan Medaas i framføringa si både spela fele og song, akkompagnert av Kringkastingsorkesteret.

To år etter, i 1967, var Medaas med i den norske Grand Prix-finalen att, denne gongen saman med kona Kari. Songen dei var sette til å syngje, var Jeg vet om en jente av Arne Bendiksen. Teksten, ein slags tenåringspop-pastisj, var lite kledeleg for duoen, og framføringa av songen vart ved fleire høve kjærleg, men råkande parodiert av Øystein Dolmen og Gustav Lorentzen i nummeret Med småfregnar på, mellom anna i fjernsynsprogrammet frå Vise- og lyrikkfestivalen i Haugesund i 1972.

Medaas var ein dugande gitarist og kunne spele fleire andre instrument. Til dømes spela han bass i Trio Intim og var den gongen av dei aller første norske musikarane som kjøpte og spela elektrisk bassgitar. Men det var på hardingfele han nådde lengst som instrumentalist. I ungdomstida lærte han mykje av å spele fele saman med spelemennene Finn Vabø og John Rosenlid på leikøvingar i Bondeungdomslaget Ervingen i Bergen, og seinare gjekk han på spelekurs med folkemusikksamlaren og spelemannen Arne Bjørndal. Etter kvart byrja Medaas å vere med på kappleikar, og dei beste resultata hans på landskappleiken var førstepremiegrad i B-klassen for hardingfele i 1959 – med tredje beste poengsum i den klassen det året – og andrepremiegrad i A-klassen i 1960.

Medaas hadde stor respekt for folkemusikktradisjonen, men han var ikkje redd for å eksperimentere og leike med sjangrane. Han tok i bruk element frå folkemusikken både på revyscena og i popmusikken, og han var tidleg ute med å blande jazz og norsk folkemusikk, til dømes då han på Moldejazz i 1964 spela saman med den amerikanske saksofonisten Dexter Gordon. Også på plate finn vi fleire døme på den eksperimentlystne felespelaren Medaas, ikkje minst på LP-en Vårteikn frå 1976. På den plata, der Øystein Dolmen og Gustav Lorentzen er med som musikarar og arrangørar, serverer han alt frå ein stemningsfull bruremarsj for fele og orgel til forrykande folkrock.

• Ivar Medaas i Norsk biografisk leksikon
• musikk
• vise
• revy

• Spurkeland, Jan (2000): Ivar Medaas – gjøglar og felespelar. Oslo: Genesis
• Tveit, Norvald (1969): Ivar Medaas . Ein trubadurs vedunderlege liv og historie frå fjøs til scene. Oslo: Det Norske Samlaget