Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Φιλοσοφική Σχολή - Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Εργαστήριο Ιταλικής Ιστορίας και Ιστοριογραφίας ΑΝΝΑ ΤΑΜΠΑΚΗ Μνήμη Βασιλικής Μπόμπου-Σταμάτη (Καλαμάτα, 1932 – Αθήνα, 2020) ΑΝΑΤΥΠΟ G Ζητήματα Παιδείας του Νέου και Νεότερου Ελληνισμού Οφειλή στη Βασιλική Μπόμπου-Σταμάτη Πρακτικά Ημερίδας Αθήνα, 25 Φεβρουαρίου 2022 Αθήνα 2024 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Φιλοσοφική Σχολή – Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Εργαστήριο Ιταλικής Ιστορίας και Ιστοριογραφίας Ζητήματα Παιδείας του Νέου και Νεότερου Ελληνισμού Οφειλή στη Βασιλική Μπόμπου-Σταμάτη Πρακτικά Ημερίδας Αθήνα, 25 Φεβρουαρίου 2022 Επιμέλεια Γεράσιμος Παγκράτης – Παναγιώτα Τζιβάρα – Σπύρος Καρύδης G ΑΘΗΝΑ 2024 Τυπογραφική επιμέλεια: Σπύρος Καρύδης Εκτύπωση: Τυπογραφείο ΕΚΠΑ © Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας – ΕΚΠΑ ISBN 978-960-466-324-8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ 9 11 Α΄. ΓΙΑ ΤΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΜΠΟΜΠΟΥ-ΣΤΑΜΑΤΗ ΕΛΛΗ ΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ-ΣΙΣΙΛΙΑΝΟΥ, Βασιλική Μπόμπου-Σταμάτη ΠΑΣΧΑΛΗΣ Μ. ΚΙΤΡΟΜΗΛΙΔΗΣ, Βασιλική Μπόμπου-Σταμάτη ΝΙΚΟΣ Γ. ΜΟΣΧΟΝΑΣ, Βασιλική Μπόμπου-Σταμάτη. Μία κυρία της ιστορικής επιστήμης ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ Ε. ΜΠΟΤΣΙΟΥ, Βασιλική Μπόμπου-Σταμάτη: Eπίμονη ερευνήτρια, ανθρωποκεντρική επιστήμονας ΜΑΡΙΑ ΝΤΟΥΡΟΥ-ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ, Βασιλική Σταμάτη (1932-2020) ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ, Βασιλική Μπόμπου-Σταμάτη (19322020). Εργογραφικά-βιογραφικά ΜΙΧΑΗΛ Γ. ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ, Βασιλική Μπόμπου-Σταμάτη. Η «θεία Κική» ΑΝΝΑ ΤΑΜΠΑΚΗ, Μνήμη Βασιλικής Μπόμπου-Σταμάτη (Καλαμάτα, 1932 – Αθήνα, 2020) 17 19 23 27 31 33 39 43 Β΄. ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΜΠΟΜΠΟΥ-ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΝΑΓΡΑΦΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝ ΡΩΞΑΝΗ ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ, H συμβολή της Bασιλικής ΜπόμπουΣταμάτη στη μελέτη του Bικέντιου Δαμοδού ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Θ. ΠΕΤΣΙΟΣ, Λογιοσύνης ἐράνιον: Ἡ συμβολὴ τῆς Βασιλικῆς Μπόμπου-Σταμάτη στὴν ἔρευνα τῆς Νεοελληνικῆς Φιλοσοφίας 7 51 63 75 Γ΄. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΝΙΚΟΣ Ε. ΚΑΡΑΠΙΔΑΚΗΣ, Διάλογος κυρίαρχου και κυριαρχούμενου: Συγκρούσεις και όρια ΣΠΥΡΟΣ ΧΡ. ΚΑΡΥΔΗΣ, Θεολογώντας στὸν καιρὸ τῶν Φώτων. Προλεγόμενα στὸ ἔργο τοῦ «λογιωτάτου ἱεροδιδασκάλου» Ἀντωνίου Σπίνολα ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΣΤΕΦ. ΜΙΧΑΛΑΓΑ, Status praesens Ecclesiae Graecae: Ορθόδοξη Εκκλησία και Παιδεία στις αρχές του 18ου αι. ΣΤΑΘΗΣ ΜΠΙΡΤΑΧΑΣ – ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΗΣ ΠΑΠΑΔΑΜΟΥ, Βετεράνοι του Πολέμου της Κύπρου (1570-1571): αιχμαλωσία, απελευθέρωση και επανένταξή τους στις βενετικές ένοπλες δυνάμεις ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Δ. ΠΑΓΚΡΑΤΗΣ, Προξενικό δίκτυο και επαναστατική ιδεολογία: οι πρόξενοι της Επτανήσου Πολιτείας στην Τεργέστη (1803-1807) ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ, Ὁ Κώδικας ΜΙΕΤ 3 καὶ ὁ γραφέας του. Ἕνα χρονίζον ἐρευνητικὸ ζητούμενο ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΗΛΕΙΔΗΣ, Η κωμωδία Οι δίδυμοι της Βενετίας του Carlo Goldoni. Μια άγνωστη μετάφραση του 1783 σε φαναριώτικο περιβάλλον ΘΕΟΔΟΣΗΣ ΠΥΛΑΡΙΝΟΣ, Επιστολές του Εμμανουήλ Στυλιανού Λυκούδη προς τον Κωστή Παλαμά ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΡΟΜΑΝΕΝΚΟ, Η δράση του εμπορικού οίκου Παναγή Τσιτσέλη όπως προκύπτει από το copia lettere των ετών 17861804 και 1814-1817 ΜΑΡΙΑ ΣΓΟΥΡΙΔΟΥ – ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΚΡΙΤΙΔΗΣ, Παλέρμο 1282: από τον κόσμο της Ιστορίας στο σύμπαν της Λογοτεχνίας ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΠΑΝΟΣ, Σταμάτης Βαβούρης (1925-2008): Ποιητική πολιτότητα και ειρωνεία ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΤΖΙΒΑΡΑ, Στον καιρό των επιδημιών: εικόνες από την Κεφαλονιά του 18ου αιώνα ΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΜΟΥ 89 107 135 159 181 197 233 251 261 273 285 299 317 8 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η σκέψη για την έκδοση ενός τιμητικού τόμου για τη Βασιλική ΜπόμπουΣταμάτη γύριζε καιρό στο μυαλό μας, μετά από κάθε συνάντηση που είχαμε μαζί της, στην άτυπη «ακαδημία», στο σαλόνι της στους πρόποδες του Λυκαβηττού. Κάθε φορά, εμείς οι μικρότεροι ηλικιακά αλλά φίλοι της έμπιστοι και μαθητές στον χώρο της έρευνας, που εκείνη υπηρετούσε με πάθος και συνέπεια αλλά σεμνά και αθόρυβα, φεύγαμε εντυπωσιασμένοι από τον ήρεμο λόγο της, τη διάθεση προσφοράς, την αγάπη για την έρευνα και την επιστήμη, αρετές που δεν διατυμπανίζονταν σε θρανία, έδρανα και πανεπιστημιακά αμφιθέατρα. Όταν κάποια μέρα, προσκεκλημένοι στο σπίτι της σε μέρα γιορτής, τολμήσαμε να εκφράσουμε τη σκέψη μας, η πρότασή μας προσέκρουσε στην ευγενική της άρνηση, που συνοδεύτηκε από ένα πλατύ ευχαριστήριο χαμόγελο για εμάς και από την έκφραση μιας συστολής νεανικής. Ο θάνατος της, τον Οκτώβρη του 2020, άλλαξε τα πράγματα. Ο τόμος τιμής, στη «Δασκάλα» και οδηγό στις ερευνητικές ατραπούς, μετατράπηκε στη σκέψη μας σε τόμο απόδοσης ευγνωμοσύνης, στον οποίο θα συγκεντρώνονταν οι εισηγήσεις μιας επιστημονικής ημερίδας οργανωμένης στη μνήμη της. Η απόφαση πάρθηκε έναν χρόνο μετά, το φθινόπωρο του 2021, εντάχθηκε στις δραστηριότητες του Εργαστηρίου Ιταλικής Ιστορίας και Ιστοριογραφίας του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας και πραγματοποιήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2022 στο Αμφιθέατρο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Στόχος της ημερίδας ήταν η απόδοση φόρου τιμής από μαθητές, φίλους και συγγενείς στη μνήμη ενός πολύ αγαπημένου προσώπου που έφυγε αθόρυβα, αλλά πλούτισε τη ζωή, πρόσφερε πολλά με το επιστημονικό έργο, με τη στάση ζωής απέναντι σε κοσμικές τιμές και διακρίσεις, με την παραδειγματική ανιδιοτέλεια, τη σεμνότητα, τη διακριτικότητα. 9 Στην ημερίδα συμμετείχαν πανεπιστημιακοί καθηγητές, ερευνητές, υποψήφιοι διδάκτορες και εκπαιδευτικοί. Οι εργασίες πραγματοποιήθηκαν με τρόπο υβριδικό (διά ζώσης και εξ αποστάσεως μέσω της πλατφόρμας webex). Οι εισηγήσεις διαρθρώθηκαν σε δύο μέρη: Στο πρώτο παρουσιάστηκαν εισηγήσεις με έντονα βιωματικό χαρακτήρα για το τιμώμενο πρόσωπο, ενώ το δεύτερο μέρος περιλάμβανε πρωτότυπες ανακοινώσεις επικεντρωμένες στο έργο της Βασιλικής Μπόμπου-Σταμάτη και σε ζητήματα Ιστορίας και Λογοτεχνίας. Ξεχωριστή και φορτισμένη συναισθηματικά ήταν η παρουσία της αδελφής της, Ελένης Μπόμπου-Πρωτοπαπά, λογίας φιλολόγου και συγγραφέως. Οι ανακοινώσεις της ημερίδας, πρωτότυπες στο σύνολό τους, αφορούσαν την ποικιλία των θεμάτων τα οποία ενδιέφεραν τη Σταμάτη στην ιστορία των ιδεών, της νεοελληνικής παιδείας, της ιστορίας της φιλοσοφίας και της πολιτικής και δημογραφικής ιστορίας της ιδιαίτερης πατρίδας της, της Μεσσηνίας, στους χρόνους της λεγόμενης δεύτερης Βενετοκρατίας. Η οργάνωση της ημερίδας έγινε κάτω από τις ιδιάζουσες συνθήκες που διαμορφώθηκαν με την πανδημία. Η θετική ανταπόκριση στην πρόσκλησή μας πολλών φίλων της «Κικής» αλλά και ο αριθμός όλων εκείνων, οι οποίοι επιθυμούσαν να συμμετάσχουν αλλά δεν μπόρεσαν για διάφορους λόγους να το πράξουν, αποδεικνύουν ότι το αποτύπωμά της θα μείνει ανεξίτηλο. Ο παρών τόμος αποτελεί την υλοποίηση της δέσμευσης της οργανωτικής επιτροπής, να προχωρήσει στη δημοσίευση των πρακτικών της ημερίδας, συμπεριλαμβάνοντας και μελέτες όσων δεν κατόρθωσαν να λάβουν μέρος σε αυτήν. Ως προς τη διάρθρωση της ύλης, ο τόμος χωρίζεται σε τρεις ενότητες. Στην πρώτη συγκεντρώθηκαν τα βιωματικού χαρακτήρα κείμενα. Στη δεύτερη περιλαμβάνεται η εργογραφία της Βασιλικής Μπόμπου-Σταμάτη, στη σύνταξη της οποίας καθοριστική ήταν η συμβολή του Αναστασίου Παπαϊωάννου. Στην ίδια ενότητα εντάχθηκαν επίσης δύο ειδικές μελέτες για το έργο της. Στην τρίτη ενότητα περιλαμβάνονται οι ελεύθερες ανακοινώσεις-εισηγήσεις της ημερίδας. Οι επιμελητές του τόμου 10 ΑΝΝΑ ΤΑΜΠΑΚΗ Μνήμη Βασιλικής Μπόμπου-Σταμάτη (Καλαμάτα, 1932 – Αθήνα, 2020) Η Βασιλική Μπόμπου-Σταμάτη, η Κική για τους οικείους της, γεννήθηκε στην Καλαμάτα το 1932 και ολοκλήρωσε εκεί τις εγκύκλιες σπουδές της. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, με κατεύθυνση κλασική φιλολογία. Συνέχισε τις πανεπιστημιακές της σπουδές στο Tübingen της Γερμανίας, ακολουθώντας τον αγαπημένο της σύζυγο Kωνσταντίνο Σταμάτη, κορυφαία μετέπειτα προσωπικότητα στον χώρο του δικαίου, και εν συνεχεία πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Aριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ευτύχησε να μαθητεύσει κοντά σε καλούς δασκάλους. Ένας από αυτούς, στον οποίο και αφοσιώθηκε, ήταν ο Λίνος Πολίτης. Mυήθηκε επομένως από πρώτο χέρι στα μυστικά της πρωτογενούς φιλολογικής (και ιστορικής) έρευνας και της επίπονης και μεθοδικής παλαιογραφικής εργασίας. Έλαβε το διδακτορικό της δίπλωμα, το 1982, από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με θέμα: Ο Βικέντιος Δαμοδός. Βιογραφία – Εργογραφία (1700-1754). Χωρίς να επιδιώξει να μπει στον εργασιακό στίβο, ασχολήθηκε συστηματικά και με συνέπεια με την ιστορική έρευνα, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον της σε θέματα ιστορίας της παιδείας στην εποχή της βενετικής και τουρκικής κυριαρχίας. Εμπλουτισμένη και αναθεωρημένη η διδακτορική της διατριβή εκδόθηκε από το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1998), και βραβεύθηκε το 2000 από την Ακαδημία Αθηνών. Όπως επισημαίνει η συγγραφέας, ο Βικέντιος Δαμοδός ανήκε στους «αναχωρητές λογίους» που, ύστερα από σοβαρές σπουδές στη Δύση, επέστρεψαν στην πατρίδα και αφιέρωσαν τη ζωή τους 43 ΑΝΝΑ ΤΑΜΠΑΚΗ στο διδακτικό και συγγραφικό έργο, μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα. Τα περισσότερα και πιο σημαντικά του συγγράμματα παραμένουν ανέκδοτα. Άλλες μονογραφίες της, όλες προϊόντα πρωτογενούς, διεξοδικής έρευνας είναι οι ακόλουθες: Το καταστατικό του Σωματείου (Nazione) των Eλλήνων φοιτητών του Πανεπιστημίου της Πάδοβας (17ος-18ος αι.), Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας, 25 (Αθήνα, 1995)· ακολουθούν οι δυο πολύ ενδιαφέρουσες μελέτες της για την ανασύσταση των τίτλων που περιείχε η βιβλιοθήκη του ιδρυτή της Ιονίου Ακαδημίας λόρδου Guilford, στην Κέρκυρα: Μαρτυρίες για τη βιβλιοθήκη Γκίλφορντ. Από το αρχείο Γκίλφορντ της Aναγνωστικής Eταιρείας Κέρκυρας (Έλλην, Αθήνα, 1999) και Η Βιβλιοθήκη του λόρδου Guilford στην Κέρκυρα (1824-1830), «Τετράδια Εργασίας 21» (Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών, Ε.Ι.Ε., Αθήνα, 2008). Όσοι έγραψαν για την Ιόνιο Ακαδημία, επεσήμαναν ότι δεν γνωρίζουμε το περιεχόμενο αυτής της βιβλιοθήκης. Το κενό αυτό ήρθε να καλύψει η έκδοση. Δημοσιεύονται οι χειρόγραφοι, ανέκδοτοι κατάλογοι της βιβλιοθήκης που έχουν, από καλή τύχη, διασωθεί. Το πλήθος των τίτλων, πολλές φορές δυσανάγνωστων ή και λανθασμένων, και τα διάφορα προβλήματα που προέκυψαν κατά την μεταγραφή, έκαναν το έργο χρονοβόρο και επίπονο. Αυτή η έρευνα είχε ξεκινήσει σε συνεργασία με το Ι.Ν.Ε. και τύχη αγαθή, η προσπάθεια ολοκληρώθηκε από το ίδιο το Ινστιτούτο. Τέλος, ας αναφερθεί ο τόμος με συλλογή μελετημάτων της: Ιστορικής Έρευνας Aποτελέσματα. Mαρτυρίες για τη νεοελληνική παιδεία και ιστορικά μελετήματα (16ος-19ος αι.), (Aθήνα 2002)1. Eίκοσι δύο εργασίες και τέσσερις βιβλιοκρισίες που αποτελούν τον καρπό δημιουργικής ενασχόλησης με την ιστορική και φιλολογική έρευνα κατά την χρονική περίοδο 1981-1998, συγκροτούν τον τόμο. Πρόκειται για μια σειρά εξειδικευμένων μελετών, απ’ αυτές που εξ ορισμού δεν προορίζονται για το ευρύ κοινό, μέσα από τις οποίες ωστόσο εξιχνιάζονται οι αθέατες πτυχές της ιστορίας και αποτελούν θεμέλιο λίθο, στον οποίο στηρίζεται εν πολλοίς η σοβαρή 1. Πρβλ. τη βιβλοκρισία μου «Σπάνια, παλαιά αρώματα. Mια γοητευτική περιπέτεια αναδίφησης σε ιστορικά αρχεία, προορισμένη μόνο για επαΐοντες. Bασιλική MπόμπουΣταμάτη, Iστορικής Έρευνας Aποτελέσματα. Mαρτυρίες για τη νεοελληνική παιδεία και ιστορικά μελετήματα (16ος-19ος αι.), Aθήνα, 2002, σελ. 620, τιμή 28 ευρώ», στο «Tο άλλο Bήμα – Bιβλία», εφημ. Tο Bήμα, Kυριακή 26 Oκτωβρίου 2003, σ. 44. 44 ΜΝΗΜΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΜΠΟΜΠΟΥ-ΣΤΑΜΑΤΗ συνθετική ιστορική ερμηνεία. Συνιστούν πολύτιμα μικρά επιτεύγματα μιας συναρπαστικής αναστροφής με το παρελθόν. H μικροϊστορία ξεδιπλώνεται εδώ μέσα από την αναδίφηση των αρχείων, με την ανάδειξη ανέκδοτων στοιχείων, με την παλαιογραφική υποστήριξη, με την λεπτοδουλεμένη επεξεργασία των πηγών που πρέπει να γίνεται με μεράκι, γνώση και ευσυνειδησία. Mέσα απ’ αυτές έφερε στο φως άγνωστα βιογραφικά και εργογραφικά στοιχεία ενώ συνάμα ξεδιπλώνονται στοιχεία που συνθέτουν την κοινωνική ιστορία της εποχής και την καθημερινή ζωή γνωστών λογίων του ελληνισμού κάτω από τις ξένες κυριαρχίες. Πρόκειται για σημαντικές προσωπικότητες με ουμανιστικό περίγραμμα παιδείας και επιστημονικά, κυρίως φιλοσοφικά-παιδαγωγικά ενδιαφέροντα, που έζησαν και έδρασαν από τον 16ο αιώνα ώς τον 19ο αιώνα στο ευρύτερο πλαίσιο του βενετοκρατούμενου και τουρκοκρατούμενου ελληνισμού. Γράφει η ίδια: «Aπό τους Θεοφάνη Eλεαβούλκο, Γεράσιμο Bλάχο, Σεβαστό Kυμινήτη, Mελέτιο Tυπάλδο, Aντώνιο Kατήφορο, Hλία Mηνιάτη, Bικέντιο Δαμοδό και Nικόλαο Kομνηνό ώς τον φιλέλληνα Φρειδερίκο Nόρθ, κόμη του Γκίλφορντ, όλοι είχαν την ίδια βαθιά ριζωμένη πίστη, το ίδιο όνειρο που τους οδηγούσε στον ίδιο στόχο: τη μόρφωση, τον φωτισμό των Eλλήνων γιατί πίστευαν πως έτσι τους βοηθούν να βρούν τον δρόμο προς την ελευθερία ... εξ αυτού τω γένει ημών η σοφία και εκ της σοφίας η ελευθερία». Αν και προορισμένα για τον στενό κύκλο των επαϊόντων, τα μελετήματα αυτά, επεξεργασμένα με αλάνθαστη προσοχή και άψογη βιβλιογραφική τεκμηρίωση, παρέχουν όχι μόνον ένα υπόδειγμα της ανθεκτικής στον χρόνο κλασικής ιστορικής και φιλολογικής έρευνας αλλά και προτρέπουν τον ευαίσθητο δέκτη να ακολουθήσει άλλες διαδρομές, ίσως συναντώντας τη συγγραφέα σε αυτό που ονόμαζε στο λιτό της προλογικό σημείωμα «γοητευτική ερευνητική περιπέτεια». Φίλη στους παλαιούς συνεργάτες και πολύ αγαπητή παρουσία του πάλαι ποτέ Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών, πιστή στους στόχους του «Ομίλου Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού» (Ο.Μ.Ε.Δ.), υπήρξε μια σεμνή, διακριτική παρουσία, αναγνωρισμένη ερευνήτρια με συστηματικό και στέρεο έργο. Δεν θα μπορούσαμε, ωστόσο, να αποτίσουμε φόρο τιμής στη μνήμη της εάν δεν αναφερόμασταν και στον περιβάλλοντα χώρο της και στη σύνολη προσωπικότητά της. Η ίδια καταθέτει στο ιστολόγιό της πολλές πληροφορίες για την εκ μη45 ΑΝΝΑ ΤΑΜΠΑΚΗ τρός και πατρός οικογένειά της, μιλά για τα παιδικά της χρόνια στην Καλαμάτα, περιγράφει με γλαφυρότητα το όμορφο αρχοντικό, στη συμβολή των οδών Φαρών και Αβίας, από το δεύτερο πάτωμα του οποίου αγνάντευε τη θάλασσα, σκιαγραφεί με σεβασμό και αγάπη, την προσωπικότητα των γονέων της, του ιατρού πατέρα της, ο οποίος, μετά τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή Αθηνών, μετεκπαιδεύθηκε στη Βιέννη, και της μητέρας της, Δήμητρας Μπόμπου, το γένος Πετροπούλου, με καταγωγή από την Κυπαρισσία2. Η μητέρα της είχε πάρει μαθήματα ζωγραφικής, ζωγράφιζε, έπαιζε μαντολίνο, ήταν βιβλιόφιλη και ανέπτυξε πλούσια κοινωνική και φιλανθρωπική δράση· όμως το μεγάλο δημιουργικό πάθος της ζωής της ήταν το εργόχειρο. Κεντούσε υπέροχα, «σαν νεράιδα» όπως χαρακτηριστικά της έλεγε η πεθερά της, αντιγράφοντας μοτίβα με επιδεξιότητα από τα βιβλία της Αγγελικής Χατζημιχάλη και τις μουσειακές συλλογές. Μετά τον θάνατο της μητέρας της, η Κική συγκέντρωσε τη δουλειά αυτή, μετά από προτροπές και παροτρύνσεις των φίλων της, σε έναν τόμο. Στον κύκλο των προσφιλών της ήταν η αδελφή της Ελένη Πρωτοπαπά, αρχαιολόγος, με πλούσια δράση στο «Λύκειο Ελληνίδων», ερευνητική και συγγραφική, τα τρία ανήψια της (ο πρωτότοκος Άρης, γιατρός, εγκατεστημένος στο Λονδίνο, ο Διονύσης, δικηγόρος που ζεί στην Αθήνα και ο Κωστής, μαέστρος, που κάνει καριέρα στην Αμερική) που τα υπεραγαπούσε, αργότερα προστέθηκε και η μικρανεψιά της Ελένη, μα πάνω απ’ όλα ο «Κωστάκης» της, ο Κωνσταντίνος Εμμ. Σταμάτης (Σάμος 1919 – Αθήνα, 20 Απριλίου 1992) τον οποίο προσωπογραφεί και αναφέρεται αναλυτικά στην πολυσχιδή δράση του. Εισαγγελέας και διακεκριμένος καθηγητής του δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών, με ευρύ συγγραφικό έργο, ήταν μια ξεχωριστή προσωπικότητα που ενσάρκωνε, θα έλεγε κανείς, με μειλιχιότητα το πνεύμα του δικαίου. Έλαβε πολλά δημόσια αξιώματα, καθώς υπηρέτησε ως Υπηρεσιακός Υπουργός Δικαιοσύνης σε τρεις βουλευτικές εκλογές (1989-1990) και μετείχε ως Υπουργός Δικαιοσύνης στην Οικουμενική Κυβέρνηση Ξ. Ζολώτα, από τις 23 Νοεμβρίου 1989 ως τις 11 Απριλίου 1990. Η Κική συνδύαζε άριστα τη λογιοσύνη με τα του οίκου της. Φιλοξενούσε συχνά τους φίλους και συναδέλφους της, στο ευρύχωρο διαμέρισμά της, στις υπώρειες του Λυκαβηττού (Αποκαύκων 21 & Ρωμανού Μελωδού), με 2. https://vassstam.wordpress.com/category/βιογραφίες/ 46 ΜΝΗΜΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΜΠΟΜΠΟΥ-ΣΤΑΜΑΤΗ τον υπέροχο κήπο που είχε διαμορφώσει στη βεράντα της και τον καμάρωνε τόσο! Δεχόταν με τον λεπτό, απλό και απαράμιλλο τρόπο της, με στρωμένα τα κεντήματα της μητέρας της, με τα ωραία σερβίτσια της, με εδέσματα και πνευματώδεις συζητήσεις, σαν μια κυρία «φιλολογικού σαλονιού» του άλλοτε! 47 ISBN 978-960-466-324-8