Kahve tanelerinin kavrulup toz hâline getirilerek sıcak su ile karıştırılmasından elde edilen kahve; kokusu, tadı, pişirilme yöntemi ve ikramıyla kültürümüzde ayrı bir yeri olmakla birlikte, bütün dünyada sevilen ve tüketilen bir içecektir. Kültürümüzdeki kıymeti “Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır” sözüyle ifade edilen kahve edebî eserlere ve ilmî çalışmalara konu olmuştur. Kahvenin menşei, tarihî gelişimi, kullanış şekilleri gibi çalışmaların yanında tabipler de kahveyi tıbbi açıdan ele alan çalışmalar ortaya koymuşlardır. Bu çalışmalardan bir tanesi de Dr. Besim Ömer [Akalın]’a aittir: Mükeyyifât ve Müskirât’tan Afyon, Kahve, Çay, Esrar. Mükeyyifât, keyif verici maddeler; müskirât ise sarhoş edici maddeler anlamındadır. Osmanlı Türkçesiyle yazılmış 100 sayfalık bu eserin ikinci bölümü kahveye ayrılmıştır. Metinde, bir doktor gözüyle kahvenin tarihi, bir gıda olup olmadığı, muhteviyatı, pişirilmesi, tesirleri, sağlığa faydalı ve zararlı yönleri, hangi hastalıkların tedavisinde kullanılabileceği gibi konular işlenmiştir. Bu metin, hem konu hem de söz varlığı itibarıyla önemli olduğu düşünülerek alana katkı sağlaması amacıyla tarafımızdan kaleme alınmıştır. Anahtar Kelimeler Dr. Besim Ömer, Kahve, Osmanlı Türkçesi, Tıp metinleri, mükeyyifât. Coffee is made by bringing roasted powdered coffee and hot water together. Coffee with its scent; taste; brewing method and unique way of serving, not only does it have a special place in our culture, but it is also liked and consumed all over the world as well. In our culture, the value of the coffee is highlihted by the expression “A cup of coffee can be remembered for 40 years”, which has also been mentioned in literature and scientific studies. Apart from studies on the origin; the historical development and the uses of coffee, medical studies have been carried out by doctors as well. One of the studies have been carried out by Dr. Besim Ömer [Akalın]: Mükeyyifât ve Müskirât’tan Afyon, Kahve, Çay, Esrar (Opium, Coffee, Tea, Marijuana). Mükeyyifât refears to pleasure inducing substances while müskirât refears to intoxicating substances. The second section of this 100 pages book, written in Ottoman Turkish, talks about coffee. Topics like the history of coffee; whether coffee can be considered food or not; coffee’s chemical ingredients; its brewing method; its good and bad effects on health as well as the illnesses that coffee can treat, all studied from a doctor’s point of view. Our work aims to present the importance of this book, in terms of it’s subject and vocabulary. Keywords Dr. Besim Ömer, Coffee, Ottoman Turkish, Medical texts, Pleasure inducing substances.

ÖZET Bu çalışmada, Osmanlı Dönemi’nin öncü doktorlarından biri olan Besim Ömer’in (Akalın) Beyne’l-Etfâl Sirâyet-i Emrâz adlı eseri incelenmiştir. Çalışma kapsamında, Besim Ömer’in hayatı ve eserlerine dair genel bir çerçeve çizilmiş ve ilgili eserin içeriği tanıtılmıştır. Besim Ömer, yayın hayatına onlarca eser sığdırmıştır. Gazete ve dergilerde yayımladığı yazılarının bir kısmını kitapçıklar şeklinde ayrıca bastırmıştır. Beyne’l-Etfâl Sirâyet-i Emrâz, bu türden eserlerden biridir. Besim Ömer, bu eserini başlangıçta Servet-i Fünûn dergisinde sağlıkla ilgili yazı dizisinin bir parçası olarak yayımlamıştır. Daha sonra herhangi bir değişiklik yapmadan aynı başlıkla kitapçık olarak bastırmıştır. Bu da çocuk hastalıklarına dair bilgileri yaygınlaştırma maksadı taşıdığına işaret etmektedir. Besim Ömer, Beyne’l-Etfâl Sirâyet-i Emrâz adlı eserde, çocuk hastalıklarının türlerinden öte çocukların hastalıklara yatkınlığına dikkat çekmiştir. Bazı hastalıklara, Avrupa’daki vakalardan örnekler gösterilmiş ve bulaşıcılığın nasıl gerçekleştiği ve ne türden önlemler alınması gerektiği aktarılmıştır. Eserin hedef kitlesi, ebeveyn ve okul idarecileridir. Bunlara, çocuk hastalıklarına dair gerekli uyarılarda bulunulmuştur. Hastalıkların ana sebebi olarak da mikroplar gösterilmiştir. Besim Ömer, bu eserini tıp eğitimi için gittiği Paris seyahatinden sonra kaleme almıştır. Böylece eserde, Avrupa’daki deneyimlerini somut bir şekilde okuyucuyla paylaşmaya çalışmıştır. Avrupalı bilim insanlarının çalışmalarını referans göstererek, tıbbın gelişmişlik düzeyi hakkında da bilgiler vermiştir. Eser, Osmanlı Türkçesi ile yazılmıştır. Eserde, Farsça ve Arapça kelimeler yoğun bir şekilde kullanılmıştır. Bu yüzden eserin Latin harfli transkripsiyonu çalışmaya eklenmiştir. ABSTRACT: In this study, the booklet named Transmission of Diseases among Children of Besim Ömer (Akalın), one of the pioneer doctors of the Ottoman Empire, was examined. Within the scope of this study, a general framework has been drawn about the life and works of Besim Ömer and the content of the related work introduced. Besim Ömer wrote dozens of works in his publishing life. He also published some of his articles in the form of booklets, which had previously appeared in various newspapers and magazines. Transmission of Diseases among Children is one of these works. Besim Ömer initially published this work as part of a series of articles on health in the magazine Servet-i Fünûn. It was later published as a booklet with the same title without any changes. This may indicate that it was intended to disseminate information on pediatric diseases. Besim Ömer, in Transmission of Diseases among Children, drew attention to the susceptibility of children to diseases rather than the types of pediatric diseases. Some diseases were given as examples through the cases in Europe, and how the contagion occurred and what kind of precautions should be taken. The target audience of his work were parents and school administrators. Necessary warnings about pediatric diseases were given to them. Microbes were shown as the main cause of pediatric diseases. Besim Ömer wrote this book after his trip to Paris for medical education. Thus, in the work, he tried to share his experiences in Europe with the readers. He also gave information about the level of development of medicine by referring to the studies of European scientists. The booklet was written in Ottoman Turkish. Persian and Arabic words were used extensively in the booklet. Therefore, the booklet has been Latinized and added to this study.

Türkiye geneli Amacı Türkiye genelinde okumaya ilgiyi arttırmak, n Türkiye genelinde okuma oranını arttırmak, Yapılan çalışmalarla yetkin okur-yazar kitlesine ulaşmak ve bu sayede okuma kültürünü daha yüksek hedeflere taşımak.

Geçmişi Şamanizm dönemi sağaltma pratiklerine kadar uzanan Uygur halk hekimliği, Uygur mutfak kültürü ile yakından ilişkili olup kişinin beslenme düzeni ve şeklinin esas alındığı "kuvvet nazariyesi" temelinde gelişmiştir. Uygur halk hekimliğine göre insan bedeni ateş, toprak, su ve havanın tesiri altındadır. Hastalıklar, insan vücudundaki "hılıt" (safra, kan, balgam ve sevda) dengesinin bozulması sonucunda meydana gelmektedir. Bu sebeple kişinin kendi mizacına uygun, doğru ve düzenli beslenmesi gerekmektedir. Bu amaçla hastalıklardan korunmak ya da tedavi olmak için çeşitli macunlar, şuruplar, şerbetler ve çaylar hazırlanmakta ve bu yiyecekler "davayi ğiza" olarak adlandırılmaktadır. Çalışmamızda Uygur Türklerinin günlük yaşamında önemli bir yer tutan çay kültürü ve Uygur halk hekimliği, genel hatlarıyla ele alındıktan sonra Uygur halk hekimliği uygulamalarında koruyucu ve tedavi edici işlevleriyle kullanılmakta olan çaylar tanıtılıp değerlendirilmeye ç...

Ömer Nasuhi Bilmen, gelenekçi bir Osmanlı âlimidir. Eserleriyle ilmî dünyamıza zengin katkılarda bulunmuştur. Klasik yönü ağır basan Bilmen, kitaplarında birçok hadis nakletmiştir. Ancak bu hadisleri bazen metniyle ve mealini birlikte, bazen sadece metnini bazen de sadece mealini vermekle yetinmiştir. Şüphesiz ki Bilmen’in düşünce yapısını oluşturan unsurlardan birisi de hadislerdir. Ona göre, Hz. Peygamber’in hadisleri esasen Kur'ân-ı Kerîm'e dayanmaktadır. Bilmen, eserlerinde naklettiği hadislerin sıhhat derecelerine ise pek değinmez. Ancak zayıf hadisin terğîb, terhîb ve faziletle ilgili konularda delil alınabileceği görüşüne sahiptir. Bundan dolayı eserlerinde zayıf hatta uydurma birçok rivayet vardır. Bilmen, gerek Hz. Peygamber’e ve gerekse ashabına karşı büyük bir hürmet göstermektedi

Hâfız gibi Hayyâm da Fars edebiyatının muammâlarından birisidir. Yüzyıllardır hakkında konuşulmasına ve yazılmasına rağmen henüz bu araştırmaların son noktası konulamamıştır. Acaba Hayyâm da Hâfız gibi ârif miydi ve şeriat kurallarına bağlı mıydı? Yoksa Hâfız gibi dünyevî lezzetlerin peşinde kofluyor ve şeriatı inkar mı ediyordu? Bu kuşku, değerlendirmelerde genellikle şairin kişiliğinin bir yönünün göz önünde tutulmasından ve şairin pratik yaşamının ölçü kabul edilmesinden kaynaklanmaktadır. Hayyâm’ın gerçek yüzünü, Hayyâm’ın yaşadığı dönemde veya o döneme yakın dönemlerde yazılan eserlerde keşfetmek mümkündür. Karşımıza çıkan diğer bir soru şudur: " Hayyâm’ın şiirleri niçin bu kadar çok ilgi görmüş ve birçok dile tercüme edilmiştir? Hayyâm’ın şiirleri anlamsal açıdan dört bölüme ayrılabilir: Dinî inançta ortaya çıkan şek; insanın yaradılışının anlamsızlığı ve insan varlığı karşısında duyulan hayret; insanın akibetine duyulan kederli ilgi ve hayat fırsatının ganimet sayılması.