1938 1980 Türk Demokrasi Tarihi

With the coup of 27 May 1960, an important fault break occurred in Turkish political life. After the coup that occurred as a result of a junta structure that was disconnected from the hierarchical order, the period called the intermediate regime was entered. During this period, many propaganda activities were carried out in order to ensure the legitimacy of the coup in the public opinion. In this study, some samples from the mentioned poetry anthologies and brochures were analyzed.

1877 yılından 1943 yılına kadar Türkiye'de yapılan seçimler iki dereceliydi 1. 1946 yılında yapılan erken seçimlerle birlikte Türkiye tarihinde ilk kez, tek dereceli seçim sistemi uygulanmış oldu. Ancak, kabul edilen sistem tartışmaları da beraberinde de getirdi. Çünkü, bilinen şekliyle sistem, açık oy-gizli tasnif sistemine dayanıyordu. Nitekim 1946 seçimleri de kendinden önceki (1912) ve sonraki (1957) şaibeli ve sorunlu seçimler arasında yerini aldı. DP başta olmak üzere muhalefetin en önemli gündem konusu seçim kanunu ve seçim güvenliği olunca, CHP iktidarı da konuya eğilmek zorunda kaldı; 1949 yılı başında kurulan Şemsettin Günaltay Hükümeti'nin ilk ele aldığı konulardan biri seçim kanunuydu. 1949 yılının ilk aylarında başlayan seçim kanunu hazırlıkları, yıl boyunca devam etti. Hatta yabancı ülkelerin seçim kanunları incelenerek uyguladıkları sistemler (çoğunluk, nispi temsil ve bunların çeşitli varyasyonları) konunun uzmanları tarafından Türkçeye çevrildi 2. Kanun tasarısı belli bir hazırlık döneminden sonra 1950 yılı başlarında TBMM gündemine taşındı. İlk geldiği yer, üç partiden (CHP, DP ve MP) oluşan Karma Komisyon'du. Anayasa, İçişleri ve Adalet komisyonlarından gelen onar üyeden oluşan komisyonun başkanı Dr. Behçet Uz'du. Komisyonda MP'li üyeler nispi temsil sisteminin kabul edilmesini savunurken (Hasan Dinçer), DP milletvekillerinin nispi temsil konusunda ısrarı yoktu. Onların ısrarı –Nuri Özsan'ın belirttiği gibi-dürüst bir seçimin gerçekleşmesini sağlayacak bir seçim kanunuydu. İktidar partisi, seçim kanunu konusunda DP ile uzlaşma eğilimindeydi. Kamuoyunun da bu konuda büyük bir beklentisi vardı. İktidar, MP'nin taleplerini ise görmezden geldi. MP, küçük ve marjinal bir parti olarak görülüyor ve dikkate alınmıyordu. Başbakan Yardımcısı Nihat Erim komisyonda yaptığı konuşmada, 35 ülkenin anayasalarını incelediğini, bunların büyük çoğunluğunun nispi temsil sistemini kabul etmiş olsalar da, bu konudaki tartışmaların henüz bitmediğini ve bu ülkelerde nispi temsil sisteminin sakıncaları üzerinde sıklıkla durulduğunu, İngiltere'nin kendi bünyesine uygun görmediği için nispi temsil sistemini kabul etmediğini, bu sistemin en büyük kusurunun meclisleri küçük parçalara ayırmak olduğunu ve mesuliyetli bir hükümet olanağını ortadan kaldırdığını anlattı. Erim, 25 Ocak 1950 tarihinde günlüğüne de şunları yazmıştı: " İngiltere'nin 1945 seçimleri hakkında Mc Collum adlı Oxford profesörü tarafından yazılan güzel bir kitabı okuduktan sonra İnönü'ye verdim. Evvelki gün, İnönü bu kitabı çok istifadeli bulduğunu, bizim için istifade edilecek derslerle dolu bir kitap olduğunu söyledi ve 'Birkaç kitaba birden başladım. Bilmezsin okumak benim için ne büyük şifa ve teselli. Ufkum genişliyor. İleri cemiyetler hakkında bilgi edindikçe bizim vaziyetimizi düzeltmek için cesaretim artıyor' dedi. Ben, 'Paşam, okuyabilen insan daima canlı kalır. Beşeriyet içinde yaşayan bir fikir uzvu olduğunu anlar. Kaldı ki bizim için Anglo-Sakson siyasi edebiyatını takip etmek ayrıca faydalı. Demokratik hayatı Anglo-Sakson usulleri dahilinde inkişaf ettirmek için o sistemi bizim yakından takip etmemiz  Dokuz Eylül Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü. 1 Bu konuda örneğin bkz.

Öz 27 Mayıs 1960 darbesi, Türk siyasal yaşamında ilk askeri darbedir. Hiyerarşik düzenden kopuk bir cunta yapılanması sonucunda gerçekleşen darbenin ardından ara rejim olarak isimlendirilen döneme girilmiştir. Bu dönemde darbenin kamuoyunda meşruiyetini sağlamak adına bir çok propaganda faaliyeti yapılmıştır. Bu propaganda faaliyetleri arasında gazeteler ve radyo yayınları haricinde diğer basılı yayınlar da bulunmaktadır. Devlet kurumları tarafından hazırlanan resmi yayınlar, üniversite öğrenci kulüpleri tarafından hazırlanan kitapçıklar, yayınevleri tarafından basılan broşürler ve muhtelif şiir antolojileri vardır. Bu çalışmada söz konusu yayınlardan farklı olarak okullarda okutulmak üzere hazırlanan kitapçıklar incelenmiştir. İncelenen kitapçıklar arasında Tarih derslerinde okutulmak üzere ek ders kitapçığı, 27 Mayıs marş kitapçığ ve okul piyesi baştadır. Kitapçıklar başlıklarına göre alfabetik sıra içerisinde ele alınmıştır. Yayınların muhtevasındaki iddialar, makaleler ve fotoğraflar tetkik edilirken görsel olarak da yayınların kapakları ekte sunulmuştur. Cumhuriyet dönemi propaganda faaliyetleri, Türk eğitim tarihi ve 27 Mayıs 1960 darbesi literatürüne katkı sağlanması amaçlanmıştır. Abstract The coup of May 27, 1960 is the first military coup in Turkish political life. After the coup that occurred as a result of a junta structure that was disconnected from the hierarchical order, the period called the intermediate regime was entered. During this period, many propaganda activities were carried out to ensure the legitimacy of the coup in the public opinion. Among these propaganda activities, there are other printed publications besides newspapers and radio broadcasts. There are official publications prepared by state institutions, booklets prepared by university student clubs, brochures published by publishing houses and various poetry anthologies. In this study, unlike the aforementioned publications, booklets prepared to be used in schools were examined. The examined booklets are the supplementary textbook to be taught in the history lessons, the anthem booklet on May 27 and the school theater. Booklets are handled in alphabetical order according to their titles. While the claims, articles and photographs in the content of the publications are examined, the covers of the publications are presented in the attachment. It is aimed to contribute to the Republican era propaganda activities, Turkish education history and the literature of the military coup of 27 May 1960. Giriş Türk siyasi hayatının ilk askeri darbesi 27 Mayıs 1960 tarihinde gerçekleşmiştir. Türkiye, 21 Temmuz 1946'ta ilk kez tek dereceli seçimleri tecrübe etmiş ancak seçim kanunundaki tek parti dönemine ait uygulamalar-mahkeme güvencesinin bulunmaması, açık oy gizli tasnif ilkesi-* Uzman Öğretmen, Acarkent Doğa IB World School,

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında uygulanan laiklik politikalarının toplumun bazı kesimlerinde dirençle karşılandığı bilinen bir gerçektir. Bunun yanında, bu politikaların getirdiği Batı normlarındaki yeniliklerin nesiller geçtikçe toplumun dirençli katmalarında bile kısmen kabul gördüğü de bir gerçektir. Türk toplumu, Osmanlı döneminden tevarüs eden kadim İslami geleneklerini devam ettirmenin yanı sıra, laik uygulamalarla gelen yenilikleri de kabul etmiş görünmektedir. 1990’lı yıllara kadar hükümetlere verilen muhtıra ve yapılan askeri darbelerde göze çarpan laiklik vurgusuna rağmen, toplumun İslami geleneklerinden uzaklaşmadığı görülmektedir. Bu muhtıra ve darbelere rağmen son dönemlerde devletteki zihniyet değişikliğine paralel olarak özellikle toplum ile devlet arasında bir uzlaşma da göze çarpmaktadır.

Günümüzde geniş halk kesimlerinde yaşayan, özellikle tarikatlar ile bu hayatı paylaşan halk İslam’ı demokratikleşme ve çok partili hayatla, sahip olduğu oy potansiyeline dayanarak artık meşruiyet kazanmıştır. Temelde cemaat hayatını ve aile çevresini dönüştürmeye ve idame etmeye dönük İslamlaşma, mütevazi talepler içerisinde, demokratik sistemle uzlaşma eğilimine girmiştir.  Özellikle 1979 İran Devrimi’nden sonra bazı kesimler tarafından model alınan İran İslam Devrimi, günümüzde Türk toplumunun büyük kısmını temsil eden Halk İslamı’nın oldukça uzağındadır. Devletle bu uzlaşmada, kuşkusuz demokratik sistem içerisinde kendini ifade etme serbestliği ve yine demokratik özgürlükler içerisinde gelişen toplumdaki ekonomik faaliyetlerin getirdiği zenginleşmenin payı büyüktür.

The constitution and its political reflections are very important in the countries in which the democratization process is not completed, such as Turkey. Time to time, the political debates in Turkey were seen on the constitutional area. When Turkish political history was considered, it can be clearly seen that the constitutions of Turkey were not based on a social consensus. It is one of the reasons that Turkey could not reach a democratic and civil constitution. This constitutional situation creates an undemocratic pressure on the Turkish politics. That is why it is necessary to make a civil and democratic constitutional situation in Turkey. The purpose of this study is to underline of the necessity of a new, democratic and civil constitution for Turkey. Within this scope, the Constitutional Reconciliation Commission that was founded in the Turkish Grand National Assembly and its causes of failure will be underlined.

Key Words: Civil Constitution, Turkish Democracy History, Constitutional Reconciliation Commission

ÖZET: Anayasa ve onun siyasal yansımaları Türkiye gibi demokratikleşme sürecini henüz tamamlayamamış ülkelerde son derece önemlidir. Türkiye’de siyasal tartışmalar zaman zaman anayasal zemin üzerinden yürütülegelmiştir. Türk siyasi tarihi incelendiği vakit anayasaların herhangi bir toplumsal uzlaşıya dayanmaksızın yağıldığına tanık olunmaktadır. Türkiye’nin bugün hala demokratik ve sivil bir anayasaya sahip olamamasının en temel sebeplerinden bir tanesi budur. Bu anayasal durum Türk siyaseti üzerinde antidemokratik bir baskı oluşturmaktadır. Türkiye’de sivil ve demokratik bir anayasal düzen inşa edilmesi bu nedenle elzemdir. Bu çalışmanın ana amacı demokratikleşmek adına sivil ve demokratik bir anayasanın Türkiye açısından kaçınılmaz bir zorunluluk olduğunun altını çizmektir. Bu bağlamda 2011 ve 2013 yılları arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi çatısı altında oluşturulan “Meclis Anayasa Uzlaşma Komisyonu” ve bu komisyonun neden bir neticeye ulaşamadığının altı çizilecektir.

Anahtar Kelimeler: Sivil Anayasa, Türk Demokrasi Tarihi, Anayasa Uzlaşma Komisyonu

The constitution and its political reflections are very important in the countries in which the democratization process is still continuing, such as Turkey. Turkey is a country that the political debates are continuing on the bureaucratic grounds like not
only executive legislative and judicial powers but also the militarist powers.

The Turkish constitutions were made under the tutelage of the national struggles or the military coups. For this reason, Turkey could not have a civil constitution since its foundation. But there is no doubt that Turkey must have a civil constitution
to save itself from the undemocratic domination. Just because of this reason, making a civil constitution is very important and could be the milestones of the history of Turkish democracy.

The purpose of this study is to explain the importance of a civil constitution for democratization in Turkey. In the present study, the process of the making a civil constitution under the name of Constitutional Reconciliation Commission will be explored in terms of participation of the civil society, media and professors of law, negotiation process, meeting reports, reconciled and unreconciled issues. Then the main reasons of failure of the Constitutional Reconciliation Commission will be discussed.

Keywords: Civil constitution, History of Turkish Democracy, Constitutional Reconciliation Commission,