Czas

Jaki problem porusza ta praca? Nasuwa się on już na pierwszej stronie Stambułu:

Od wczesnego dzieciństwa wierzyłem, że gdzieś w Stambule, w mieszkaniu dokładnie takim samym jak nasze, mieszka drugi Orhan, który jest podobny do mnie jak dwie krople wody. (s.9)

Aby problem został wyznaczony w pełni muszę przytoczyć jeszcze ostatnie zdanie książki Pamuka:

„Nie będę malował – powiedziałem. – Zostanę pisarzem”. (s.464)

Pierwsze i ostatnie zdanie otwierają temat. Po pierwsze, wyznaczają one obszar, można rzec topografię, po której będziemy się poruszać. Jest to problem przestrzeni, ale też czasu. Jest to zatem problem czytania i pasania – rozgrywa się on w przestrzeni między otwierającymi ją słowami (pierwszym zdaniem Stambułu) a ostatnimi (zamykającym zdaniem Stambułu) i w czasie – podczas procesu czytania przestrzeni Stambułu. Książka jest jak świat – wchodzimy do niej jak do innego świata. Ustawiamy się w pozycji etnografa, który przybywa do jakiegoś miejsca. Książka ta jest takim miejscem; odgrodzona od reszty świata tymi dwoma zdaniami. Dlatego skupimy się na jednej książce. Nie jest ona jednak poza światem. Niezbędne będzie zatem sięgnięcie do innych tekstów (zarówno Pamuka jak i innych pisarzy oraz myślicieli), które posłużą nam za urządzenia nawigacyjne ułatwiające poruszanie się po Stambule.

Article aims to investigate the effect of social time on the broader phenomenon of social change and to determine how social time affects social change and vice versa. Text deals with the evolution of time under the temporal human awareness. The evolution of social time can be seen by analyzing the mythical time in primitive societies and historical time in contemporary social groups. Temporal awareness of people in a time of great social change is significantly different from that which we
have in times of stable society. Social time serve in collective life significant functions and can be quite different in various societies. It can accelerate and decelerate, as opposed to the regular time, and disclosed its properties in particular in the case of rapid social change. It interacts then intensively on the members of the society and affects their decisions.

Jednym z wyanalizowanych przez Ingardena momentów bytowych
związanych z czasowym sposobem istnienia jest aktualność.
Pojęcie aktualności odgrywa kluczową rolę w ontologii przedmiotów
realnych. Przy konfrontacji przedmiotów realnych i czysto intencjonalnych
okazuje się, że aktualność oznacza pewną doskonałość bytu,
jego pełnię. Z kolei aktualność poddaje się dalszej analizie, która prowadzi
do odsłonięcia fenomenów kruchości i szczelinowości. Są to
sub-momenty momentu bytowego aktualności, w różny sposób ukazujące
jej ograniczenia. O ile możliwość bycia aktualnym (i osiągnięcia
pełni bytu) stanowi o „randze” czy wręcz pewnej doskonałości
przedmiotu realnego, to kruchość i szczelinowość stanowią o jego
ograniczeniach: kruchość określa granice istnienia (trwania) przedmiotu,
natomiast szczelinowość określa granice jego aktualności.
W dalszym ciągu skupię się na tym ostatnim, w moim przekonaniu,
dość zagadkowym pojęciu.

To, że dziś słusznie walczymy o samą obecność imienia Chrystusa w nomenklaturze chronologii historycznej, pokazuje tylko, jak daleko zaszły procesy sekularyzacji historii, tak widocznej już w poglądach Vico czy Woltera. Filozofia dziejów, którą wymyślił nowożytny człowiek, uniezależniła się od ich teologicznej interpretacji jako dziejów zbawienia, a Hegel uczynił z niej system spekulatywny.

The main focus of this article is the time recognized as a dimension of human activities.
W artykule, w oparciu o podstawowe rozważania wokół czasu z perspektywy wybranych dyscyplin naukowych, czas został potraktowany jako wymiar ludzkich działań, z zachowaniem przekonania o podmiotowości człowieka, ze szczególnym wyeksponowaniem jednostkowego aspektu – czasu psychologicznego.

Abstrakt: Sprawowanie funkcji zarządczych i/lub właścicielskich w przedsiębiorstwie oznacza zazwyczaj przyjęcie (oczekiwanej społecznie) postawy omnipotenta. Oznacza to, między innymi, oczekiwanie, że potencjalne konflikty ról nie wystąpią lub nie będą rzutowały na skuteczność i efek-tywność decydenta. Presja (zewnętrzna i wewnętrzna) skłania zatem aktora organizacyjnego do sto-sowania takich strategii autoprezentacyjnych, które będą czyniły zadość społecznym oczekiwaniom. Podporządkowanie, by nie rzec inkorporacja, innych sfer życia sferze działań biznesowych, widoczne jest w narracjach liderów organizacyjnych. Dominującą strategią jest ukazywanie siebie jako jedno-stek wewnątrzsterownych i względnie autonomicznie konstruujących własną karierę ('self-made per-son'), a jednocześnie taka postawa skutkuje pojawianiem się "napięć" pomiędzy nieprzystającymi rolami czy podejmowanymi aktywnościami. Autor zrekonstruował owe napięcia poprzez ukazanie różnego rodzaju neutralizacji, stosowanych przez menedżerów i przedsiębiorców, a mających służyć ich (tych napięć) rozwiązaniu lub złagodzeniu.

Opowieści o podróżach w czasie niezmiennie fascynują, bardziej niż jakikolwiek inny gatunek literacki czy filmowy motywując swoich wielbicieli do umysłowej gimnastyki. Ale czy podróże w czasie są możliwe również w rzeczywistości? Temu pytaniu poświęcony jest mój artykuł, zaś próba odpowiedzi na nie wymagać będzie sporej sprawności intelektualnej i plastyczności wyobraźni.

niewiele  w sumie się zmienia, może też wzywać do afirmacji
życia, w którym wszystko jest czarno-białe, a przyszłość (z naszej perspektywy, z punktu widzenia przyszłości) nigdy nie wygląda różowo.
Może to są bezpieczne powroty do niebezpiecznej przeszłości, albo zabawa w CHRONOSOkreację…?
Albo jest to Chronosoterapia?
Czas dla starożytnych Greków był kwestią  cyklu – ich oś czasu była okręgiem, a wydarzenia  z dalekiej przeszłości musiały się powtarzać.
Zmieniło się to za Augustyna z Hippony i Tomasza z Akwinu, którzy zarządzili powstanie osi czasu  posiadającej początek i koniec.
Mogli się mylić.
Odsyłacz: „Antoni Zdrodowski. Fotografie”, opracowanie Grzegorz Dąbrowski, Galeria im.