Euboean Archaeology

El alfabeto nace en la península del Sinaí y el pasillo siriopalestino durante el II milenio a. C. como un sistema de escritura más aparte de los existentes con anterioridad en todo Oriente. La particularidad de este nuevo sistema cananeo radicará en la reducción de sus signos a una veintena capaz de reproducir gran parte de la fonética completa de las lenguas, con lo que, a diferencia de los sistemas cuneiformes y los jeroglíficos egipcios, su nivel de accesibilidad resultó ser mucho mayor y trascendió el ámbito burocrático monopolizado por un cuerpo profesional de escribas. Comerciantes y artesanos fenicios harán uso del nuevo sistema para participar en una administración económica de sus propios bienes privados e iniciarán empresas mercantiles durante los siglos IX-VI a. C. que los llevarán a un estrecho contacto con las islas egeas y otros espacios de habla griega surgidos de la colonización eubea, tales como Pitecusa. Producto de esta joint-venture fenicio-eubea será el surgimiento de un nuevo sistema alfabético adaptado a la lengua griega, en cuyos signos se encuentran verdaderamente individualizados los fonemas lingüísticos. El uso dado al alfabeto en ese nuevo espacio se desvincula también del espacio burocrático y se canaliza hacia fines alternativos, tales como el ocio, la literatura e incluso la prosa filosófica. Más que en ningún otro sitio, el alfabeto griego parece revolucionar, no sólo la sociedad y la comunicación, sino la mente inclusive. Mas no resultó ser tan corto el trayecto de la transmisión del alfabeto en la Antigüedad arcaica, sino que se vio igualmente importado en la península itálica, donde, a partir del contacto con la colonización griega en Pitecusa y Cumas, surgirá un complejo social y político organizado en ciudades-estado totalmente institucionalizadas y donde también participará en el proyecto la creación de nuevos alfabetos adaptados a las exigencias de las diferentes lenguas: principalmente, el etrusco y el latino. El Mediterráneo central tampoco dejará de recibir más impulsos de escritura gracias a la intensa colonización fenicia desarrollada en el norte de África y las islas del Mediterráneo central. En importantes urbes como Cartago, Motya, Sulcis y Nora, la aparición de epígrafes fenicios será especial, aunque radicada en un uso religioso. En la península ibérica también se desarrollará una importante concentración de colonias fenicias que tendrán un gran impacto socioeconómico en las comunidades autóctonas que incluirá la transmisión del sistema escriturario alfabético y desembocará en el nacimiento del irresuelto enigma de la escritura tartésica.

Ο ναός του Ταξιάρχη βρίσκεται στον νεώτερο οικισμό Καλύβια, στον ορεινό όγκο πάνω από την πόλη της Καρύστου και χρονολογείται, σύμφωνα με νεώτερη άποψη του Χ. Μπούρα (2002), στα 1200. Πρόκειται για σύνθετο τετρακιόνιο ναό με τρούλλο και σταυρεπίστεγο νάρθηκα. Έχει αναλογίες σχεδόν τετραγώνου στην κάτοψη του κυρίως ναού και ισοδύναμα τα γωνιακά διαμερίσματα, τα οποία καλύπτονται με σταυροθόλια με νευρώσεις. Το τριμερές ιερό του καλύπτεται στο μεν κεντρικό τμήμα του από την προέκταση της ανατολικής κεραίας του σταυρού, στο δε διακονικό και την πρόθεση με ημικυλινδρικούς θόλους, παράλληλους προς τον κεντρικό. Δεν έχει μεταγενέστερες φάσεις, εκτός από την προσθήκη κεραμοσκέπαστου μονόχωρου παρεκκλησίου-του Αγίου Ιωάννη – στη νότια πλευρά του. Παρά την ακαλαίσθητη μορφή του, στο παρεκκλήσιο σώζονται σπαράγματα τοιχογραφιών στην καμάρα του που μαρτυρούν πως πρόκειται για κτίσμα των βυζαντινών χρόνων. Οι τοιχοποιίες του είναι επιμελώς δομημένες από λαξευμένο πωρόλιθο και πλίνθους κατά το πλινθοπερίκλειστο σύστημα και εδράζονται σε ελαφρώς προεξέχουσα κρηπίδα, ενώ επιστέφονται από λοξότμητο πώρινο βυζαντινό κυμάτιο, κάτω από τη στέγαση. Χαρακτηριστική είναι η μορφή του «αθηναϊκού τύπου» τρούλλου, από λαξευμένους πωρόλιθους επίσης, στον οποίο ανοίγονται οκτώ επιμήκη τοξωτά ανοίγματα. Το άνω τμήμα τους διαμορφώνεται από δυο προεξέχοντα επάλληλα τόξα και επιστέφεται από λοξότμητο κυμάτιο. Ίδιας διατομής κυμάτιο διαμορφώνεται, εν είδει γείσου, στις γενέσεις των τόξων αυτών. Σε κάθε ακμή του οκταγώνου, υπάρχει πώρινος λαξευτός κιονίσκος.
Τα σημαντικότερα οικοδομικά και αισθητικά προβλήματα του ναού είναι τα εξής:
Η άστοχη αντικατάσταση των στεγών του με νεώτερες πλάκες σκυροδέματος, που εκτός των άλλων αλλοίωσαν και την σταυρεπίστεγη διάταξη της ανωδομής του νάρθηκα
Η απογύμνωση του τρούλλου και η επικάλυψή του με τσιμεντοκονίαμα, καθώς και η προσθήκη ημιοκταγωνικού ενισχυτικού δακτυλίου από οπλισμένο σκυρόδεμα, στη βόρεια και δυτική πλευρά του τυμπάνου του, μέχρι το ύψος της ποδιάς των παραθύρων
Η εκτεταμένη ανάπτυξη υγρασίας στον τρούλλο, γεγονός που ενδέχεται, με την πάροδο του χρόνου, να αποβεί μοιραίο για τη στατική επάρκειά του
Η κατάρρευση και η θραύση αρκετών από τα γείσα των στεγών
Η ανάπτυξη βιολογικών ρύπων – επιφανειακών κρουστών – πάνω στις εξωτερικές τοιχοποιίες στα σημεία απορροής υδάτων και η αποσάθρωση (κυψέλωση) των πωρολίθων ιδίως στη βόρεια όψη
Η ανάπτυξη ανώτερης βλάστησης στην ανωδομή του κτηρίου
Η κατά τόπους επικάλυψη των τοιχοποιιών με ασβέστη ή επίχρισμα
Η ύπαρξη καλωδιώσεων, μεγαφώνων, λαμπτήρων καπνοδόχου και μεταλλικών κουφωμάτων στις όψεις του ναού
Η κάλυψη των τοίχων του παρεκκλησίου εξωτερικά με επίχρισμα στο χρώμα της ώχρας, τα νεωτερικού τύπου ξύλινα κουφώματά του καθώς και η κάλυψη του τρούλλου του ιερού του με σχιστόπλακες Καρύστου.
Η πρόταση αποκατάστασης προβλέπει:
Την αποξήλωση των πλακών σκυροδέματος, την εξυγίανση των υποκείμενων θόλων και την αποκατάσταση της αρχικής μορφής και κλίσης των στεγών, με επικάλυψη από κολυμβητή κεράμωση. Ταυτόχρονα, θα συντηρηθούν και θα συμπληρωθούν τα πώρινα γείσα στη βάση τους
Την επισκευή του τρούλλου, με καθαίρεση του ενισχυτικού ημιδακτυλίου, εξυγίανση του θόλου του, κατασκευή νέας κολυμβητής επικεράμωσης, αντικατάσταση των κουφωμάτων των παραθύρων του, καθώς και με συντήρηση και συμπλήρωση των πώρινων λαξευτών στοιχείων του
Την εξυγίανση των τρουλλίσκων των κογχών του ιερού και την επικεράμωσή τους
Την καθαίρεση των εξωτερικών επιχρισμάτων του κυρίως ναού, τον καθαρισμό και τη συντήρηση των πώρινων δόμων και του κεραμοπλαστικού διακόσμου, καθώς και την αρμολόγηση στα σημεία που χρειάζεται
Την καθαίρεση των εσωτερικών επιχρισμάτων και την αποκάλυψη της τοιχοποιίας, του λοξότμητου πώρινου κυματίου, των νευρώσεων των σταυροθολίων και των άλλων λαξευτών αρχιτεκτονικών στοιχείων Την καθαίρεση των εξωτερικών επιχρισμάτων του παρεκκλησίου και την αποκάλυψη της αρχικής λιθοδομής του. Σε περίπτωση που είναι καλής ποιότητας θα παραμείνει εμφανής και θα αρμολογηθεί, ενώ σε αντίθετη περίπτωση θα καλυφθεί με έγχρωμο επίχρισμα γήινης απόχρωσης
Τον καθαρισμό και τη συντήρηση όλου του υπόλοιπου γλυπτικού και λαξευτού διακόσμου (κιονόκρανων, περιθυρωμάτων, πλαισίων παραθύρων, τέμπλου, υπέρθυρου προσκυνηταρίου εισόδου, οθωμανικών επιτύμβιων πλακών). Παράλληλα, θα γίνουν συμπληρώσεις όπου κρίνεται απαραίτητο, όπως λ.χ. τοποθέτηση νέου ενδιάμεσου κιονίσκου στο δίλοβο παράθυρο του ιερού
Τη συντήρηση του λίθινου δαπέδου του κυρίως ναού από πλάκες Καρύστου
Την αντικατάσταση όλων των κουφωμάτων με ξύλινα, συμβατής αισθητικής με την αισθητική του ναού
Την αποξήλωση καλωδίων και συναφούς εξοπλισμού και την τοποθέτηση νέας διακριτικής Η/Μ εγκατάστασης
Τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου

Ο ναός του Αγίου Ιωάννη βρίσκεται στο άνω τμήμα του οικισμού του Ταξιάρχη, στον Δήμο Ωρεών της Β. Εύβοιας. Eίναι μονόχωρος, με ημιεξαγωνική κόγχη ιερού και καλύπτεται με δίρριχτη ξύλινη στέγη.                                         
Η σημερινή εικόνα του ναού παρουσιάζεται αρκετά αλλοιωμένη, τόσο από τις περιμετρικές επιχώσεις, όσο και από νεώτερες επεμβάσεις, όπως το νεωτερικό βάθρο με το στέγαστρο από σκυρόδεμα στη βόρεια όψη.
Η πρόταση αποκατάστασης περιλαμβάνει την κατασκευή υποθεμελίωσης, την κατεδάφιση του νεωτερικού στεγάστρου, την αποκάλυψη του περιγράμματος του χαγιατιού, λιθοσυρραφές, τοπικά ενέματα και αρμολόγημα, την κατασκευή νέας ξύλινης στέγης, αντικατάσταση των κουφωμάτων, αποκάλυψη του αρχικού λίθινου δαπέδου, καθαρισμό και συντήρηση του λίθινου ανάγλυφου διακόσμου, συντήρηση του αναλημματικού τοίχου, ήπιες παρεμβάσεις διαμόρφωσης στον άμεσο περιβάλλοντα χώρο και νέο Η/Μ εξοπλισμό.

18:20- 18:40
Mετακινήσεις δημητριακών και ανθρώπινες μετακινήσεις.
"Η Εύβοια και ο Ευβοϊκός κόλπος ως θαλάσσια εμπορική οδός και η σημασία τους για την
παραγωγή και διακίνηση σιτηρών κατά τον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ."
Aλέξανδρος-Νεκτάριος Ιω. Βασιλείου-Δαμβέργης, Dr. Κλασικής Αρχαιολογίας- Φιλόλογος,
καθηγητής Β/βάθμιας εκπαίδευσης.
Cereal motions and human movements.
"Evia and the Gulf of Evia as a maritime trade route and their importance for the production
and distribution of cereals in the 5th and 4th centuries BC"
Alexandros- Nektarios Vasileiou -Damvergis, Dr., Archaeologist. Philologist / Secondary education
teacher.

El alfabeto nace en la península del Sinaí y el pasillo siriopalestino durante el II milenio a. C. como un sistema de escritura más aparte de los existentes con anterioridad en todo Oriente. La particularidad de este nuevo sistema cananeo radicará en la reducción de sus signos a una veintena capaz de reproducir gran parte de la fonética completa de las lenguas, con lo que, a diferencia de los sistemas cuneiformes y los jeroglíficos egipcios, su nivel de accesibilidad resultó ser mucho mayor y trascendió el ámbito burocrático monopolizado por un cuerpo profesional de escribas. Comerciantes y artesanos fenicios harán uso del nuevo sistema para participar en una administración económica de sus propios bienes privados e iniciarán empresas mercantiles durante los siglos IX-VI a. C. que los llevarán a un estrecho contacto con las islas egeas y otros espacios de habla griega surgidos de la colonización eubea, tales como Pitecusa. Producto de esta joint-venture fenicio-eubea será el surgimiento de un nuevo sistema alfabético adaptado a la lengua griega, en cuyos signos se encuentran verdaderamente individualizados los fonemas lingüísticos. El uso dado al alfabeto en ese nuevo espacio se desvincula también del espacio burocrático y se canaliza hacia fines alternativos, tales como el ocio, la literatura e incluso la prosa filosófica. Más que en ningún otro sitio, el alfabeto griego parece revolucionar, no sólo la sociedad y la comunicación, sino la mente inclusive. Mas no resultó ser tan corto el trayecto de la transmisión del alfabeto en la Antigüedad arcaica, sino que se vio igualmente importado en la península itálica, donde, a partir del contacto con la colonización griega en Pitecusa y Cumas, surgirá un complejo social y político organizado en ciudades-estado totalmente institucionalizadas y donde también participará en el proyecto la creación de nuevos alfabetos adaptados a las exigencias de las diferentes lenguas: principalmente, el etrusco y el latino. El Mediterráneo central tampoco dejará de recibir más impulsos de escritura gracias a la intensa colonización fenicia desarrollada en el norte de África y las islas del Mediterráneo central. En importantes urbes como Cartago, Motya, Sulcis y Nora, la aparición de epígrafes fenicios será especial, aunque radicada en un uso religioso. En la península ibérica también se desarrollará una importante concentración de colonias fenicias que tendrán un gran impacto socioeconómico en las comunidades autóctonas que incluirá la transmisión del sistema escriturario alfabético y desembocará en el nacimiento del irresuelto enigma de la escritura tartésica.