Katar

XVI. yüzyıla gelindiğinde ulaşabileceği en geniş coğrafyaya yayılan Osmanlı Devleti 600 yıl boyunca üç kıtada hüküm sürmüştür. Merkeze bağlı fakat en uzak eyalet olma özelliği taşıyan Lahsa, Osmanlı Devleti ’nin yıkılışına kadar bu statüsünü korumuştur. Merkeze uzak olduğu için ayaklanmaların sıkça görüldüğü eyalette Arap kabileleri genelde mutlak otoriteye bağlı kalmışlardır.

Körfez bölgesini, Orta Doğu'nun genelinden siyasal, ekonomik ve stratejik olarak ayırmak mümkün olmamakla beraber, kendine özgü Jeo-politik özelliklerinin bulunması bölgenin ayrıca ele alınarak incelenmesini gerektirmektedir. Körfez bölgesinde İran, Irak ve Suudi Arabistan gibi üç büyük devlet ve Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Katar ve Umman gibi beş de küçük devlet bulunmaktadır. Bunlardan İran'ın dışındaki yedi devlet etnik köken olarak Arap devletleridir. Bu çalışmada bölgenin stratejik konumu, bölge ülkelerinin ekonomik, toplumsal ve siyasal yapısı, bölgedeki siyasal çatışmalar, krizler ve küresel güçlerin politikaları ele alınacaktır.

Körfez bölgesi, Arap yarımadasında Basra Körfezi'ne sınırı olan ülkeleri ve İran'ı kapsayan alandır. Bölgenin stratejik önemi, petrol kaynakları ve Hürmüz Boğazı ile artmaktadır. Boğazın bir tarafında İran, diğer tarafında ise zengin Arap devletlerinden biri olan Birleşik Arap Emirlikleri bulunmaktadır. Basra Körfezi, petrol ticaretinin önemli bir bölümünün yapıldığı yerdir ve alanın güvenliği oldukça önemlidir. Geçmişte yaşanan savaşlardan nasibini almıştır Körfez. Bölgedeki Arap Devletleri'nin bir araya gelerek oluşturdukları Körfez İşbirliği Teşkilatı, güvenliği sağlamak ve bölgesel güçlere karşı denge oluşturabilmek için varlığını devam ettirmektedir. Arap devletlerinin içindeki mezhep farklılıkları, ülkelerin olası bir iç sorunla karşı karşıya kalmalarına neden olabilir. İran'ın güney sınırları Körfez'e sınırdır ve bölgedeki etkin ülkelerden biridir. İran'ın Şii oluşu, körfezdeki Arap ülkeleri için çoğu zaman sorun olmuştur. Batı ile yaptığı anlaşmadan sonra gücünü arttırmaya devam edecek olan İran, Arap devletleri üzerindeki baskıyı da fazlalaştıracaktır. Suriye ve Irak'ta bunu gerçekleştiren İran, mezhepsel farklılığına da kullanarak diğer ülkeler için tehdit haline gelebilecektir. Türkiye, bölgedeki önemli aktörlerden biridir ve çevresinde meydana gelen sorunlara müdahale etmektedir. Körfez bölgesi ticaret açısından Türkiye için önemlidir. Ayrıca tarihsel bağların da bulunduğu bölgede Türkiye'nin varlığını görmek oldukça önemli bir gelişmedir. Katar'da askeri üs kuracağını açıklayan ve iki ülke tarafından da onaylanan anlaşmalar gereği Türkiye, askeri bir üs kuracaktır. Katar ordusunu eğitecek, ayrıca iki ülke askeri tatbikatlar yapabilecektir. Türkiye'nin bölgede askeri üs kurması Arap devletleri içinde bir denge arayışıdır ve bu denge İran'a karşı oluşturulacaktır. Katar'ın Hürmüz Boğazı'na yakın olması ve Körfez'in ortasında bir konuma sahip olması, üssün stratejik konumunu arttıracaktır. Türkiye, hem bölgenin güvenliğine destek verecek, hem de İran'a karşı Arap devletleri ile sağlam bir müttefikliği olacaktır. Olası bir çatışma halinde Türk kuvvetleri yapılacak olan anlaşmalar dahilinde aktif olarak etkinlik gösterebilir ya da bölgedeki ülkelere askeri yardımlarda bulunabilir. Türkiye, dış politikasında yumuşak gücün yanı sıra sert gücün de farkına varmaya başlamıştır. Arap yarımadası oldukça önemlidir ve Osmanlı'dan kalan miras ne yazık ki Batı tarafından harcanmaktadır. Türkiye'nin diplomatik stratejilerin yanı sıra askeri manevralar da yapması, dış politika kartını güçlendirecektir.

Bu çalışma yaşanan Katar krizi sonrasında yaşanan gelişmeler ve Türkiye’nin Katar’ da askeri üs kurması sonrasında ortaya çıkan sonuçların ilişkileri nasıl etkilediğini ele almayı amaçlamaktadır. Türkiye’nin Katar ile ilişkileri 2000’li yıllar ile güçlenmeye başlarken, Arap Baharı süreci ve Katar’a uygulanan gıda ambargosu ve yaptırımlar ile ilişkiler daha da kuvvetlenerek artmıştır. Ayrıca Suriye krizi boyunca iki ülkenin Esad rejimini karşı duruşu, Arap Baharı sürecinde aldığı konum ve Müslüman kardeşler gibi örgütlerin değerlendirilmesi çerçevesinde Türkiye ile Katar’ın ilişkilerinin gelişmesini sağlayarak daha da yakınlaştırmıştır.

ABD’nin küresel hegemonyasını sürdürebilmesinin temel aracı olan ve oldukça düşük bir maliyeti bulunan dolar, karşılığı bulunup bulunmadığına bakılmaksızın oldukça yüksek miktarlarda üretilmekte ve böylece anılan ülkeye oldukça yüksek, sürekli ve neredeyse “karşılıksız” satın alma gücü sağlamaktadır. İşte bu düzenin sürdürülebilirliği, ABD’nin hegemonik gücünün aşil tendonunu oluşturmakta; işbu düzenin rağmına girişilen tüm hamleler, ABD tarafından başta askeri ve diplomatik güç kullanımı olmak üzere birçok farklı enstrüman ile izale edilmektedir.