Milletler Cemiyeti

İspanyollar Ertuğrul Özkök’ün bahsettiği “Unutma Antlaşması”na taraf olduklarında, ortada aslında bir tercih yoktu. Franco rejimi ülkede öldürebileceği kadar insanı öldürmüş, geri kalanları kölece çalıştırıp baskı koşullarında tutarak ülkeyi yönetmeye çalışmıştı. Dinci faşistler gidebilecekleri son noktaya kadar gitmişlerdi. Kimsenin bir şeyi unutacağı yoktu, ama ekonomi dibe vurmak üzereydi ve bu yüzden 1960’lardan itibaren Opus Dei’ci teknokratlar ülke yönetiminde söz sahibi oldu, Kilise ve bazı Falange üyeleri bile Franco rejimine yüz çevirmeye, batan gemiyi nasıl terk edeceklerini düşünmeye başladı. Yine de Franco ölene kadar rejim varlığını sürdürdü, o öldüğündeyse ne eski rejiminin yanında duran ciddi bir kitle kalmıştı ne de toplumun yeni bir çatışmaya mecali.

http://birdirbir.org/ispanya-ic-savasindaki-gibi-yapalim-mi-ertugrul-ozkok-ve-uzlasma-2/

Elinizdeki kitap bundan yaklaşık on yıl önce doktora tezim üzerinde çalışırken yaptığım okumalar sırasında karşılaştığım, daha doğrusu keşfettiğim bir konuya; BM İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin nasıl ortaya çıktığına ilişkindir. Yıllar sonra yeniden dönüp araştırmaya başladığım bu konu, başlangıçta kitabın iki bölümüne karşılık gelen iki ayrı makale olarak tasarlandı ve ilk bölümü 2017 yılında akademik bir dergide yayınlandı. Ancak araştırmalarımı sürdürdükçe konunun iki makaleye sığamayacak kadar geniş kapsamlı ve önemli olduğunun ayırdına daha fazla vardım. Dolayısıyla, yayınladığım ilk makaleyi genişletme ve planlanan ikinci makaleyi, makale formatının kısıtlarına tabi olmaksızın yazabilme düşüncesi kitap fikrinin doğmasının başlıca nedeni oldu.
İnsan haklarının bu en önemli belgesinin, en fazla dile çevrilen belge kategorisinde Guinness Rekorlar Kitabı’na girmesine rağmen en az okunan metinlerden biri olması bana hep ironik gelmiştir. Dahası insanlık tarihinin bu çok önemli belgesinin nasıl ortaya çıktığına ilişkin bilgimizin yakın geçmişte yazılmış olmasına rağmen çok sınırlı olması da oldukça düşündürücüdür. Öte yandan özellikle son yirmi yılda dünya genelinde Evrensel Bildirge’nin neden ve nasıl yazıldığına yönelik giderek artan bir ilgi söz konusudur ve bu alandaki literatür hızla genişlemektedir. Oysa Türkçe’de bu konuda yapılmış (Rona Aybay’ın 2018 yılında yayınlanan İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ve Türkiye adlı çalışması dışında) hiçbir araştırma mevcut değildir. Dolayısıyla bu kitabın yazılmasının diğer bir nedeni, Türkiye’de Evrensel Bildirge’ye yönelik ilginin artmasına katkı sağlamak ve daha ileri araştırmaları teşvik etmektir.
Kitabın ön kapağına Hitler’in olduğu bir fotoğrafı koyma konusunda tereddüt yaşadım. Ancak en nihayetinde ön ve arka kapaktaki her iki görselin birlikte, ele alınan süreci en iyi özetleyebilecek ve birbirini tamamlayan iki görsel olduğu kanaatine vardım. Ön kapakta yer alan fotoğraf Fransa’yı işgalinden hemen sonra muzaffer Hitler’in 1940 yılındaki kısa Paris ziyaretinde Palais de Chaillot’de çekilmiştir. Bu fotoğraftan yaklaşık sekiz yıl sonra çekilen ve Eleanor Roosevelt’in 9 Aralık 1948 tarihinde, ertesi gün Birleşmiş Milletler tarafından ilan edilecek olan İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin nihai taslağını elinde tuttuğu yer de gene Palais de Chaillot’dur. Bu iki görselin bir arada yer alması önemlidir. Çünkü Palais de Chaillot, 1789 Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi’nden beri aslında büyük oranda unutulan insan hakları fikrinin 20. yüzyılın ortasında dünya kamuoyunun gündemine hızla ve geri dönüşü olmayacak bir tarzda girişinin sembolüdür. Nitekim özellikle ABD savaşın amacını, insanın değerini hiçe sayan Hitler tiranlığına karşı insan haklarının ve özgürlüklerin egemen kılınmasıyla ilişkilendirmiş ve bu söylem dünya kamuoyunda büyük yankı ve destek bulmuştur. Bugün Palais de Chaillot’nun önündeki geniş meydan esplanade des droits de l’homme (İnsan Hakları Meydanı) olarak adlandırılmaktadır.

As we approach the centennial of World War I, it is fitting to undertake a retrospective, academic review of the institutions devised in the war's aftermath. The efforts to build and sustain a global order ensuring peace and cooperation in the international community-which ultimately failed with the beginning of a Second World War—constitute telling and timely lessons for world politics today. This paper looks critically at America's role in World War I, diplomatic talks preceding the signature of the treaty of Ver-sailles, and domestic and international reactions to President Woodrow Wilson's signature idealism.The paper begins with a historical overview of how World War I began in Europe in an effort to contextualize the entrance of the United States in 1917, two and a half years after the war began. Since Woodrow Wilson originally promoted American neutrality, and U.S. public opinion had mostly favored isolationism until World War I, Wilson's presidency represents a historic shift in American foreign policy to interventionism and eventually, its post-Cold War " global policeman " status. Assessing the main actors of WWI and America's role in it serves to frame Woodrow Wilson's asymmetrical reception within his own country. In the U.S., Wilson's foreign affairs record is characterized by his intervention in Mexico, his original attempt to remain uninvolved in Europe's war, and his failed attempt to keep peace after the war. Wilson garnered domestic support for U.S. entrance with his call to " make the world safe for democracy. " Using such overt idealistic rhetoric in the foreign policymaking decision process was novel at the time, but sounds all too familiar today. Post-WWI, Wilson's fight with Congress and the U.S. not entering into the League of Nations resembles rifts between U.S. administrations and their Congresses in recent times, and it arguably indirectly contributed to the occurrence of the World War II. As U.S. public opinion once again begins favoring non-interventionism amidst volatility overseas, a critical approach to WWI history and its discourse invites salient questions about today's international order. Özet Birinci Dünya Savaşı'nın yüzüncü yıldönümüne yaklaştığımız bu günlerde, savaşın ertesinde oluştu-rulan kurumlara dair retrospektif bir değerlendirme yapmak için zamanlama uygundur. Uluslararası kamuoyunda barışı ve işbirliğini güçlendirecek bir küresel düzeni oluşturma çabaları (İkinci Dünya Savaşı'nın başlamasıyla nihayetinde başarısız da olsa) günümüz siyaseti için önemli dersler içermek-tedir. Bu çalışma, ABD'nin Birinci Dünya Savaşı'ndaki rolüne, Versay anlaşmasının imzalanması sürecindeki diplomatik görüşmelere ve ABD Başkanı Woodrow Wilson'un ünlü idealizmine eleştirel bir şekilde yaklaşacaktır. Çalışma Birinci Dünya Savaşı'nın Avrupa'da nasıl başladığına dair tarihsel bir

Irak Türkmenleri denildiği zaman hafızamızda ilk olarak Kerkük ve Musul canlanır. Fakat Osmanlı İmparatorluğunun dağılmasından sonra maalesef Türkler için hüznün ve acının adeta merkezi haline gelmiştir. Bu acılar dokunaklı bir şekilde halk edebiyatına ve o bölgenin türkülerine de yansımıştır;

“Yıktılar kal’amızı
Sürdüler balamızı
Daha can boğazdayken
Çektiler sâlamızı
Ah Kerkük yüz ah Kerkük
Her zaman yüz ak Kerkük
Ölseydim düşmeseydim
Men senden uzak Kerkük...”
 
Türkünün dizelerinden de anlaşılacağı gibi Türkmenler maalesef kaderine terkedilmiş ve geçen yıllar boyunca adeta bir mum gibi yavaş yavaş bölgede asimile politikaları ile erimektedirler. Bu konuya değinmeden önce bölgedeki Türk varlığını incelemekte fayda vardır. Türklerin Irak’a ilk girişleri H. 54 / M. 674 tarihlerine kadar uzanmaktadır. Emevi Halifesi Muaviye tarafından Horasan’a gönderilen Ubeydullah bin Ziyad ile Buhara prensesi Hatun emrindeki Türk kuvvetleri arasında yapılan çarpışmadan sonra bir barış yapılmıştır. Bu barıştan sonra Ubeydullah yanına aldığı Türk askerlerini Irak’a götürüp, Basra’ya yerleştirmiştir. Türklerin Irak’a gelişleri Abbasi döneminde, Halife Memun ve Halife Mutasım’ın iktidarı sırasında meydana gelen siyasi gelişmelerden dolayı daha da sıklaşmıştır. Emevi ordularında olduğu gibi Abbasi ordularında da yer alan Türkler, üstün savaşçı yetenekleri ile maharetlerinden dolayı üst mevkilere getirilmişlerdir. Ayrıca H. 211 / M. 836 ’da Halife Mutasım’ın emriyle Türk kumandanı Türk hassa askeri için Somerna şehri kurulmuştu. 25 Aralık 1055’te Bağdat’a giren Selçuklu hükümdarı Tuğrul Bey Büveyhoğulları’nın Irak’taki hakimiyetine son verilmiştir. Tuğrul Bey Bağdat ve Oğuzların yayıldığı Irak’ı Selçuklu Ülkesine katmıştır. Bu tarihten sonra Oğuz boylarına mensup birçok Türk, bu bölgeye yerleştirilmiştir. Böylece bölgede Büyük Selçuklular ile Türk hakimiyeti başlamıştır. Türklere daha önce yalnızca Etrak (Türkler) diyen Araplar, “Etrak-u Bağdat” (Bağdat Türkleri) demeye başlamışlardır.  1258 Moğol istilası ile Abbasi hilafeti son bulmuş, bölge Moğolların eline geçmiştir. Ayrıca bu bölgede Moğollarla birlikte çok sayıda Türk askeri gelmiştir. 1258 – 1336 İlhanlılar, 1338 – 1360 Celayirliler, 1360 – 1469 Karakoyunlular ve 1470 tarihinden itibaren de Akkoyunlular hakimiyetinde kalan bölge 1508 yılında Safevilerin eline geçmiştir. Safeviler’in Çaldıran’da (1515) Yavuz Sultan Selim Han’a yenilmesi ve Kanuni Sultan Süleyman Han’ın da 1534’te Bağdat’ı almasıyla bugün Irak olarak anılan bölge Osmanlı hakimiyetine geçmiştir. Osmanlılar Irak’ı, Bağdat, Basra, Musul, Şehrizor ve el-Ahsa olmak üzere beş bölgeye ayırarak idare ettirmişlerdir. 1623’te bölge tekrar Safeviler’in eline geçmiş ve Safeviler binlerce kişiyi katletmişlerdir. Sultan IV. Murad Han’ın 1638’de Bağdat’ı tekrar geri almasıyla Kasr-ı Şirin Antlaşması yapılmış ve kesin sınır çizilmişti. Böylece Musul-Kerkük bölgesi de dahil olarak I. Dünya Savaşı sonuna kadar bölge Osmanlı hakimiyetinde kalmıştır. Sonuç olarak Kanuni Sultan Süleyman Han ve Sultan IV. Murad Han zamanında Anadolu’dan getirilen çok sayıda Türk de bölgeye yerleştirilmiştir. I. Dünya Savaşından itibaren Irak’ın işgal edilmesi ve 1926 Musul Meselesi görüşmeleri sonucu Musul ve Kerkük’ün Irak’a bırakılmasıyla Musul ve Kerkük Irak’la birlikte İngiliz sömürgesi haline gelmiştir. 1920 – 1932 yılları arasında Irak’ın İngiliz Mandası altında bulunduğu dönemde Türkler baskı ve zulüm dolu bir devre yaşamışlardır. Irak’ın 1932 ’de Milletler Cemiyeti’ne kabul edilip bağımsızlığına kavuşmasından sonra da Irak Türkleri rahat yüzü görmemiş, baskı ve şiddet daha da artmıştır. Bütün bu baskı ve sindirme politikalarının Irak’ta bulunan Türk varlığını yok edemediği 1937 Sadâbâd Paktı’yla ortaya çıkmıştır. 27 Haziran 1937’de imzalanan Sadâbâd Paktı için bölgedeki Türkler büyük bir sevinç yaşasalar da pakttan sonra polis tarafından yapılan işkence ve zulme maruz kalmışlardır. II. Dünya Savaşı’nın sıkıntıları sebebiyle savaşı sakin geçiren Türkler savaştan sonra yeni bir katliamla karşılaştılar. 1946 yılında Gavurbağı’nda Kerküklü işçiler polis kuvvetleri tarafından yaylım ateşine tutulmuşlardır. Yine Bağdat Paktı’nın imzalanacağını duyan Türkler, bölgelerinde büyük bir sevinç yaşamışlardır. Fakat yine paktın imzalanmasından sonra Türklere yapılan baskılar artmıştır. Irak’ta 14 Temmuz 1959 Cumhuriyet’in birinci yılı kutlamalarında sokağa dökülen Kerkük Türkleri komünistler tarafından katliama uğramışlardır. 3 gün süren bu katliamda soydaşlarımız inanılmaz derecede zulüm ve işkenceye maruz kalmışlardır. Yaklaşık 1500 yıl kadar bu topraklarda varlığını gösteren Türkler I. Dünya Savaşı’ndan sonra batılı devletlerin bölgedeki çıkarlarından dolayı sistematik olarak çeşitli haksızlık, baskı ve katliama uğramışlardır. Emperyalist güçlerin özellikle yer altı bakımından zengin olan kuzey Irak’taki emellerinden dolayı bölgede yaşayan Türkler birçok zorlukla karşılaştıysa da bunlar karşısında Türk hükümeti ise maalesef hiç bir etkinlik göstermemiştir.

Αντικείμενο του βιβλίου είναι το ζήτημα των μεταρρυθμίσεων στο χώρο του Οικουμενικού Πατριαρχείου και πιο συγκεκριμένα το πρόβλημα της ερμηνείας των Γενικών Κανονισμών , οι οποίοι επηρέασαν τη διαδικασία ανασυγκρότησης του ορθόδοξου μιλλέτ . Η μελέτη δεν περιορίζεται στην ανάλυση του κειμένου των Κανονισμών, αλλά διερευνά το πολιτικό πεδίο που συγκρότησε ο καταρτισμός τους. Οδηγεί έτσι, όχι μόνο σε πλούσιο πρωτογενές υλικό, αλλά και σε συμπεράσματα που φωτίζουν σημαντικές πλευρές της ζωής της ελληνορθόδοξης κοινότητας στην Κωνσταντινούπολη. Πιο συγκεκριμένα, οι στόχοι της εργασίας είναι:
- Να αναλύσει τι πολιτικές και κοινωνικές προϋποθέσεις της ανασυγκρότησης του ορθόδοξου μιλλέτ, ξεκινώντας από τα δίκτυα ισχύος και τις ομάδες συμφερόντων που συγκροτήθηκαν ήδη από τη δεκαετία του 1830.
- Να εξετάσει διεξοδικά το σχηματισμό των δύο πτερύγων , της κληρικαλικής και της μεταρρυθμιστικής και την αντιπαράθεσή τους κατά τις εργασίες του Εθνικού Προσωρινού Συμβουλίου.
- Να περιγράψει και να ερμηνεύσει το πεδίο πολιτικών ανταγωνισμών, όπως διαμορφώθηκε στο Πατριαρχείο, μετά τη ψήφιση των Γενικών Κανονισμών.
Σύμφωνα με την ερμηνεία που επιχειρείται εδώ, η ενδεχόμενη «λαϊκοποίηση» της Εκκλησίας δεν σημαίνει απαραίτητα και μια ώθηση στη διαδικασία εκκοσμίκευσης, δηλαδή, στη θεμελιακή διάκριση της θρησκευτικής από την πολιτική σφαίρα . Κι αυτό δεν οφείλεται τόσο στην αδυναμία του λαϊκού στοιχείου να επιβάλει την παρουσία του στον εκκλησιαστικό κόσμο, όσο στην ικανότητα του κλήρου να εγκολπώνεται τα «κοσμικά» ιδεολογικά σχήματα, συμμετέχοντας στη διαμόρφωση της δημόσιας σφαίρας που υπό κανονικές συνθήκες θα έπρεπε να τον περιθωριοποιήσει.

Özet İdealizm, uluslararası ilişkiler alanındaki en köklü ve temel yaklaşımlardan biridir. Kökenleri çok eski dönemlere kadar uzanan bu yaklaşımın önem kazanması ise Birinci Dünya Savaşı sonrası döneme tekabül etmektedir. Wilson İlkeleri ve Milletler Cemiyeti ile özdeşleştirilen idealist yaklaşım, her ne kadar kısa bir sürede etkinliğini kaybedip, realist teorinin gölgesinde kalmış olsa da günümüzde de etkisini sürdürmektedir. Aynı zamanda uluslararası ilişkilerin bağımsız bir disiplin olarak ortaya çıkması nok-tasında, idealist yaklaşımın oldukça önemli bir yeri vardır. Bu çalışmada idealist yaklaşımın altın çağı olarak nitelendirilen Birinci Dünya Savaşı sonrası dönem ve bu dönemde idealizmin nasıl şekillendiği ele alınacaktır. Abstract Idealism is one of the most fundamental and basic approaches in international relations. This theory, which tracesits roots back to ancient times, gain edits main importance immediately following World War I. Although Idealism, which has been affiliated with the Wilson Principles and League of Nations, lost its importance in a very shortspace of time and remains in the shadow of Realism, it still has an effect on international relations. The theory has in particular played an important role in the emergence of international relations as an independent discipline. This paper will study the post World War I period, known as a golden era for Idealism, and how the theory has been shaped in this period.

...Esad diktatörlüğünün Tunus, Mısır, Libya gibi örneklerin ardından hemen düşeceği yanılsamasıyla bir sonraki Cuma namazını Emevi Camii'nde kılacağı zehabına kapılanlar gibi, General Mola da Alman ve İtalyan desteğine güvenerek üç vakte kadar, hattâ tam tarih de vererek 12 Ekim’deki İspanya Ulusal Bayramı’nda Madrid'de Gran Via’da kahvesini yudumlayacağını düşünüyordu. Namaz gibi kahve de hayal-i muhal olarak kaldı, zira bir kez daha devreye reel politikanın hesaba katmadığı bir etken girmişti.
İspanya’da devrimi engellemek için gerçekleştirilen darbe Marx'ın “karşıdevrimin kamçısı” dediği rolü oynayarak bir devrimci atılımı tetiklemişti. Faşistlerin ele geçiremediği topraklarda tabandan inisiyatifle sayısız öz-örgütlenme oluşturularak kapitalizm tasfiye edilmiş, faşizme karşı savaş proleter devrimiyle taçlandırılmıştı. Böylece birkaç ayın sonunda “mesele”nin uzayacağı anlaşılmıştı. Tarihe “Adem-i Müdahale Antlaşması” olarak geçecek olan rezalet böyle ortaya çıktı.

2016 yılı Yunanistan’ın kuzey şehri Selanik, Avrupa’nın kültür başkenti seçildi. Yüzyıl önce Selanik Osmanlı İmparatorluğunun en büyüleyici şehri olarak biliniyordu. 150.000 kişilik nüfusun yarıya yakını -Fransa’da yaşadığı kadar- Yahudilerden oluşuyordu. Buna ek olarak aynı şehirde, Yunanlılar, Türkler, Çerkezler, Bulgarlar, Arnavutlar, Ulahlar ve on yedinci yüzyılın son çeyreğinde İslamlaşmaya başlamış, sahte peygamber olarak bilinen Sabetay Sevi’nin izinden gitmiş, “dönme” olarak da bilinen kripto-Yahudiler de bulunuyordu. Yolu Selanik’e düşen yabancı ziyaretçiler, ticaretçiler ya da gezginler, rıhtımda, sokaklarda, altı yedi dil bilen hamallarla, sokak satıcıları ile karşılaştıklarında hayrete düşüyorlardı.
Nasıl oldu da çok kültürlü ve dilli Selanik şehri, çok kısa zaman içerisinde, Türk’ün yaşamadığı, Yahudi sayısının iki binin de altına düştüğü, Yunan Ulus-Devletinin metropolü haline dönüşmüştü? 1912 yılında Selanik’in Yunanlılar tarafından “özgürleştirilmesi” hikâyenin sadece başlangıcıydı. Gerçekte, şehrin kültürel başkent olarak gösterilmesi, muhtemelen Avrupalı toplumların idealize ettiğinden daha uygun bir ifadeyle söylenecek olursa, Selanik’in Helenleştirilmesi, bu yüzyılın birinci çeyreğindeki Avrupa’daki azınlık gruplarının tarihini kapsıyordu.
1943 yılında genç Werchmart Teğmeni Kurt Waldheim, birkaç ay içinde toplanarak sınır dışı ya da Auschwitz-Birkenau kampında imha edilen Yahudilerin olduğu bu şehre gönderildi. Fakat bu noktadan çok öncesinde bile, Selanik ağırlıklı olarak bir Yunan kentine dönüşmüştü. Özellikle Nazilerin uyguladığı soykırım, Osmanlı, Habsburg ve Romanov imparatorluklarının parçalanmasını izleyen bu süreçte, Birinci Dünya Savaşının yıkıcı ortamında, siyasal alanda etnik azınlıklara uygulanan en uç örnekleri oluşturmuştu.