Uzlaşma

“Suça Sürüklenen Çocuklar Açısından Cinsel Taciz Suçunun Uzlaştırma Kapsamında Olduğuna Dair Yargıtay Kararının Eleştirisi (18.CD. 5.11.2017, 2015/42460; 2017/12981) Bursa Barosu Dergisi, Sayı : 113, Temmuz-Ağustos-Eylül 2020, s. 74-80  arasında yayınlanmıştır

http://www.taa.gov.tr/yayin/turkiye-adalet-akademisi-dergisi-sayi-23/

“Onarıcı Adalet ve Uzlaştırma Kurumu Bağlamında Ceza Adalet Sisteminde Mağdurun Konumu”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Y. 6, S. 23, Ekim 2015, s. 85-115.

ÖZET
Bu çalışmada genel olarak, ceza adalet sistemlerinde fail odaklı geleneksel yaklaşımdan mağdur ve çözüm odaklı yeni yaklaşıma geçiş şeklindeki paradigma değişimi ele alınmaktadır. Mağdurun bu evrilme sürecindeki konumunu belirlemek çalışmanın temel amaçlarından birisidir. Türk ceza adalet sisteminde bir onarıcı adalet kurumu olan uzlaştırma, bu yeni yaklaşımın temel argümanları dikkate alınarak mağdur öznesi bağlamında değerlendirilmiş ve bazı önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimler: Onarıcı adalet, mağdur-fail uzlaştırması, ceza adalet sistemi, ceza adalet sisteminde mağdur.
ABSTRACT
In this study, the paradigm shift from the offender-oriented traditional approach to the victim and resolution-oriented new approach in criminal justice systems is generally discussed. One of the main objectives of the study is to elucidate of the victim’s position in this evolving process. Victim-offender mediation is regulated in Turkish criminal justice system as an institution of restorative justice. This institution is evaluated considering the main arguments of this new approach and some suggestions is made.
Keywords: Restorative justice, victim-offender mediation, criminal justice system,

Kitabın ilk baskısından sonra HUAK’ın yürürlüğe girmesi ve arabuluculuk eğitimlerinin başlamasıyla birlikte “uzlaşma sağlama”nın avantajları ve uygulama imkânının avukatlar tarafından daha iyi anlaşılması, kitabımızın yoğun ilgi görerek tükenmesine neden olmuş, bu nedenle elinizdeki güncellenmiş baskı hazırlanmıştır.

Güncellenmiş baskının hazırlığında şu yol izlenmiştir:
Öncelikle kitabın daha kolay anlaşılması için bazı paragraflar yeniden kaleme alınmıştır. Kitabımızın ilk baskısı HUMK ve HMK’yı ve BK ile TBK’yı karşılaştırmalı olarak ele aldığından bu baskıda sadece HMK ve TBK hükümleri esas alınmıştır. Yeni yayınlanmış eserler ile eski baskılarına gönderme yaptığımız bazı eserlerin yeni baskıları ilgili bölümlere işlenerek gerekli değişiklik ve güncellemeler yapılmıştır.

HUAK ve HUAKY ile ilgili görüşlerin de ifade edildiği bu baskıda, HUAK tasarısında avukatlık ve arabuluculuk mesleklerinin birbiriyle bağdaşmadığı, bu aksaklığın giderilmesi için Avukatlık Kanunu’nda değişikliğe gidilmesi gerekliliğine ilişkin görüşlerimiz, HUAK m. 35/1 ile kanunlaştığından konuya ilişkin eleştiri ve açıklamalar bu baskıdan çıkarılmıştır. Yine AAÜT m. 15’te yapılan değişiklikle artık “uzlaşma sağlama” ücreti, tarifenin ilgili kısımlarında belirlenen ücretin ½’si olarak değil “ilgili kısımda belirlenen ücret” olarak düzenlenmiştir. Tarifede yapılan değişiklik karşısında ücretin düşük belirlenmesi ve bunun uzlaşma sağlamanın uygulanmasına etkilerine ilişkin görüş ve eleştirilerin bu baskıdan çıkarılması gerekmiştir.

İlk baskıdan bu yana avukatın uzlaşma sağlama yetkisini düzenleyen Av. K. m. 35/A’da ve Yönetmelikte hiçbir değişiklik yapılmamıştır. 2012 yılında Türkiye Barolar Birliği tarafından hazırlanarak görüşe açılan Avukatlık Kanunu Tasarısı Çalışma Metninde ise Av. K. m. 35/A yönünden doktrinde ifade edilen hiçbir görüşün dikkate alınmadığı görülmüştür. Zaten ilgili çalışma bir süre sonra rafa kaldırılmıştır. Bu nedenle maddenin düzenlenişine ve kapsamına ilişkin yaptığımız değerlendirmelerin tamamı geçerliliğini korumaktadır.

Çalışmamın ADR yollarının yaygınlaşması ile derin bir dönüşüm geçirecek avukatlık mesleğini her geçen gün daha zor şartlarda icra eden avukatların yol bulma arayışlarında faydalı olmasını umuyorum.

İdare ve mükellef arasında uyuşmazlık, vergileme sürecinin herhangi bir anında meydana gelebilmektedir. Ülkemizde, iki taraf içinde çeşitli sakıncalar barındıran bu uyuşmazlıklarının çözümü için iki farklı yol bulunmaktadır. Bunlar yargısal yol ve idari çözüm yollarıdır.
Çalışmamızın konusunu oluşturan uzlaşma kurumu, ülkemizde uygulamaya geçirilmiş ilk idari çözüm yoludur ve 1963 tarihinden beri vergi sistemimizde yer almaktadır. Uyuşmazlıkların uzlaşma ile çözümü halinde idare vergi alacağının makul bir bölümünü zamanında tahsil edebilmekte, iki taraf da uyuşmazlıkların yargı yoluyla çözümü halinde harcayacakları emek, zaman ve paradan tasarruf etmekte ve
yargı organlarının da is yükü hafiflemektedir.
Çalışmamızın birinci bölümünde, uzlaşmanın anlamı ve amacı üzerinde durulmuş; uzlaşma kurumunun vergi mevzuatımıza ilk dâhil edildiği 1963 yılından bu yana geçirdiği değişiklikler ve çeşitli ülkelerde farklı uygulamaları ele alınmıştır. İkinci ve üçüncü bölüm ise tarhiyat sonrası ve tarhiyat öncesi uzlaşmanın
incelenmesinden oluşmaktadır. Tarhiyat sonrası uzlaşmanın öncelikli olarak incelenmesinin nedeni, tarhiyat sonrası uzlaşmanın ülkemizde uzlaşmanın uygulama çeşitlerinden ilki olması ve vergi mevzuatımızda daha kapsamlı olarak ve bazı
durumlarda tarhiyat öncesi uzlaşmaya ilişkin esasları da kapsayacak şekilde düzenlenmiş olmasıdır. Son bölümde ise uzlaşmanın uygulama sonuçları; faydaları, uzlaşmaya yönelik eleştiriler, sayısal veriler ve uygulamaya yönelik aksaklıklar
üzerinde durulmuştur.

GİRİŞ Vergi Hukuku kapsamında, vergilendirmeden doğan kaynaklanan problemler " idari çözüm'' ve " yargı yolu ile çözüm " olarak iki yolla giderilir. Vergi hataları kapsamı dışında kalan durumlarda; vergi ödemekle yükümlü olan kişiler, ödemeleri lazım gelen vergi ve cezaların bir kısmında indirim elde edebilmek, miktarlarını biraz bile olsa düşürebilmek ve bu amaçlarını daha çabuk gerçekleştirebilmek için üzerinde uyuşamadıkları meseleyi idari aşamada çözme yoluna gitmektedirler.1 Bu çalışmada vergi uyuşmazlıklarının idari çözüm yolarından uzlaşma müessesesine başvurulmasının nedenleri ile idare ve mükellefleri açısından oluşturduğu sonuçlar ele alınmaktadır.

6763 sayılı Kanun’un 34 maddesi ile Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) değiştirilmiş ve uzlaşma kapsamına giren suçların kapsamı genişletilmiştir. Hırsızlık, dolandırıcılık ve tehdit gibi suçlar açıkça sayılmak suretiyle uzlaşma kapsamına alınmıştır. Bununla birlikte önceki düzenlemede etkin pişmanlık kapsamında olduğu için uzlaşma kapsamı dışında kalan şikayete bağlı suçlar, etkin pişmanlığa dair hükmün kaldırılması nedeniyle uzlaşma kapsamına girmiştir. Aşağıda yapılan son değişiklikten sonra ortaya çıkan yeni duruma uygun olarak TCK kapsamında uzlaşma kapsamına giren suçlar ile özel kanunlarda düzenlenip şikayete tabi olduğu için uzlaşma kapsamına giren suçların  listesi yapılmıştır. Bu listede koyu renkli (bold) olan suçlar, daha önce uzlaşma kapsamında olmayıp son düzenlemeyle kapsama giren suçlardır.

"ÖZ
Türkiye Barolar Birliği tarafından hazırlanan “1136 sayılı Avukatlık Kanunu Değişiklik Önerisi Çalışma Metni”, 21.03.2012 tarihinde görüşe açılmıştır. Metinde Avukatlık Kanunu’nda köklü değişiklikler önerilmiştir. Bu çalışmada yürürlükteki Av. K. 35/A maddesinin, Değişiklik Önerisi Çalışma metninde korunan kısmı
ile maddeye eklenmesi düşünülen iki yeni fıkranın değerlendirmesi yapılacaktır.

Evaluation of Article 35/A Concerning Conciliation of the Draft Attorneyship Act Working Text

ABSTRACT
Turkish Union of Bar Associations prepared a draft amendment in the name of the 1136 numbered Code of Lawyers’. The discussions related to this topic was opened on March 21, 2012. The sudy focuses on analysing the 35/A Article as well as the
two new draft paragraphs of the same article of the aforementioned code."

Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 253/7 maddesine göre, bir suçtan dolayı mağdur olanın veya suçtan zarar görenin çokluğu hâlinde uzlaşmanın sağlanabilmesi için mağdur veya suçtan zarar gören tüm kişilerin uzlaşmayı kabul etmesi gerekmektedir. Yine bu doğrultuda Uzlaştırma Yönetmeliği’nin 7/3. Maddesinde de bu husus yer almıştır. Çalışmamızda uzlaştırmaya tabi suçlar ve bu hükmün uygulanışı açıklanmaya çalışılmıştır.

Öz İlahiyat eğitiminin dinî uzlaşma kültürüne etkisinin ele alındığı bu araştırmada, esas olarak öğrencilerin konuyla ilgili düşünce ve yaklaşımlarına odaklanılmıştır. Araştırmada öğrencilerin dinî uzlaşma kültürü hakkındaki görüşlerinin tespit edilmesi için nitel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Dinî uzlaşma kültürü ile ilgili teorik verilerin doküman analizi yöntemiyle incelenmesi sonucunda araştırmanın ana temaları uzlaşma, çatışma, öteki, empati ve iletişim olarak belirlenmiştir. Metin içinde bu temalar, öğrencilerin bu kavramlar hakkındaki görüşlerinin okuyucu tarafından daha iyi anlaşılabilmesi amacıyla öteki, çatışma, empati-iletişim ve uzlaşma şeklinde sıralanmıştır. Öğrencilerin konu hakkındaki görüşlerine ilişkin veriler, araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formuyla elde edilmiştir. Bu doğrultuda çalışma grubu olarak seçilen Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesinden 2018-2019 öğretim yılında mezun olan 27 son sınıf öğrencisiyle görüşmeler yapılmıştır. Öğrencilerden elde edilen veriler, betimsel analiz ve içerik analizi yöntemleriyle dört ana tema içerisinde değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda öğrencilerin büyük bir kısmının aldıkları eğitimin potansiyel olarak ötekileştirme ve çatışmaya neden olabileceğine inandıkları; buna karşın ilahiyat eğitiminin hem empati ve iletişim kurmaya hem de dinî uzlaşma kültürü oluşturmaya katkı sağladığını düşündükleri tespit edilmiştir. Ayrıca öğrencilerin zihinlerinde öteki, çatışma, empati ve uzlaşma kavramlarının tam karşılığının olmadığı ve bu temalara ilişkin değerlendirme yaparken parçacı bir yaklaşım benimsedikleri de görülmüştür.

Bu çalışma, 2010-2012 yılları arasında 1 Mayıs İşçi Bayramı dolayısıyla İstanbul Taksim'de yapılan kutlamaların önemli bir güvenlik sorunu yaşanmadan gerçekleştirilmesinde hangi faktörlerin etkili olduğu sorusuna cevap bulmayı amaçlamaktadır. Bu soruya cevap bulmak üzere İstanbul Emniyet Müdürlüğü Güvenlik Şube'de çalışan polislere yöneltilen sorulara verilen cevaplardan yola çıkarak bu dönemdeki kutlamaların herhangi bir güvenlik sorununa meydan vermeden gerçekleştirilmesinde ne gibi faktörlerin etkili olduğuna ilişkin algıları ölçülmüştür. Çalışma sonucunda elde edilen bulgulara göre; Taksim'deki kutlamaların olaysız geçmesinde; hükümetin Taksim yasağını kaldırması, aktörler arasında uzlaşma kültürünün hâkim olması, kutlamalar konusunda önceki yıllarda edinilen tecrübelere göre hareket edilmesi; 1 Mayıs'ın resmi tatil ilan edilmesi; kutlamaların bir rekabet aracı olarak değil bayram olarak algılanması gibi faktörlerin etkili olduğu görülmüştür.

ÖZET İdare vergilendirme işlemlerini yaparken idari işlemler için gerekli tüm mevzuat kurallarına uygun davranmalıdır. Bu süreçte idarenin ya da mükel-lefin bilerek ya da bilmeyerek yapmış oldukları bir takım eksiklikler, hatalar ya da kanun ihlalleri sebebiyle uyuşmazlıklar çıkabilmektedir. Bu uyuşmaz-lıkların çözümü konusunda her iki taraf için de önemli olan, bunları en kısa zamanda çözüme kavuşturmaktır. Bu kapsamda da yargı yoluna başvurma-dan önce idareye başvurmak şeklindeki barışçıl çözüm yolları önemli bir yere sahiptir. Başvuru yollarından her birinin kendine has usul kuralları olmakla birlikte, hepsinin ortak sonucu, uyuşmazlığın kısa zamanda çözülmüş olması ve devletin alacağını daha kısa zamanda tahsil etmiş olmasıdır. Bu çerçevede çalışmamızda Fransız vergi hukukunda geçerli olan barışçıl çözüm yolları in-celenecektir.

Hukukumuza Avukatlık Kanunun ‘nun 35/A maddesiyle giren “uzlaşma” kurumu; uygulanmamasıyla ünlenmiş ve doktrinde satırlar arasına sıkışmış bir düzenleme olarak kalmıştır. Bu düzenleme ile madde gerekçesinde geçen ifadeyle: “mahkemelerin iş yükünün azalması amaçlanmaktadır”. 35/A maddesi ADR yolları içerisinde Avukata en etkin rolün verildiği yol olarak hukukumuza girmiştir. Kanun koyucu adalet mekanizmasının işleyişinde vazgeçilmez bir role sahip olan avukatlara, mahkeme dışı yollarla uyuşmazlık çözümü ve sonuçta tatmin edici güce sahip uzlaşma tutanağını yazma olanağı tanımıştır. Ancak maddenin bugüne kadar işlerlik kazanamadığı yönündeki görüşler ağır basmaktadır.