uluslararası koruma

Türk hukukunda, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) yürürlüğe girinceye kadar, uluslararası koruma ile ilgili hususları düzenleyen temel bir kanun bulunmamakta ve insan haklarını, millî güvenliği ve uluslararası ilişkileri doğrudan etkileyen bu son derece önemli konu uygulamada çoğunlukla idarî düzenlemeler aracılığıyla yürütülmeye çalışılmaktaydı. YUKK, uluslararası korumanın uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemesi yanında, hem uluslararası koruma başvurusunda bulunan hem de uluslararası korumadan yararlanan yabancıların hak ve yükümlülüklerini de belirlemiştir

Özet

Türkiye, tarih boyunca göç rotasında yer alan ülke konumundadır. Ülkesinden ayrılan ya da ayrılmak zorunda kalan kişiler için kimi zaman geçiş ülkesi, kimi zaman da varış ülkesi olmuştur. Özellikle Arap Baharı ile başlayan süreç sonrasında, Ortadoğu ülkelerindeki iç karışıklıklar sonucunda ülkesinden ayrılmak zorunda kalan kişiler için Türkiye, güvenli bir sığınma ülkesi olmuştur. Türkiye’den uluslararası koruma eden bu kişiler için sağlanan hak ve hizmetler, Türkiye’yi uluslararası alanda örnek ülke konumuna getirmiştir. Bu noktada, Türk iltica sisteminin tarihî gelişimi için atılan adımların her biri çok değerlidir. Bu adımlardan yeni bir iltica sistemi modeli olan “Karar Merkezi Modeli”nin hayata geçirilmesi ise ayrıca kıymetlidir.  “Karar Merkezi Modeli”, Türk iltica sistemi açısından, karşılaşılan göç hareketliliğinin çok büyük olması, buna karşın beşerî kaynaklar başta olmak üzere kaynakların sınırlılığı karşısında, var olan tüm kaynakların nasıl daha etkin ve daha verimli kullanılabileceğini göstermesi ve bunu yaparken ülke genelindeki iltica işlemlerinde kalite ve standardizasyonun artırılarak uzmanlaşmanın nasıl daha fazla sağlanabileceğini göstermesi açısından önemlidir. Buna göre “Karar Merkezi Modeli”, yerli bir proje fikridir. Türkiye’nin bulunduğu coğrafî konum itibariyle karşılaştığı göç yükü karşısında, kriz dönemli değil, uzun erimli çalışabilecek şekilde yapılandırılmış iltica modelidir.  Bundan hareketle çalışmanın amacı, Türk iltica sisteminde “Karar Merkezi” adı ile uygulamaya geçirilen bu yeni sistemin, kendine has ve yenilikçi yönlerini, karşılaştırmalı olarak incelemek ve yine “Karar Merkezi Modeli” ile henüz uygulama alanı bulan “Branş Bazında Ortak Komisyon Kararı Yöntemi”nin, iltica dosyalarındaki uzmanlaşmaya nasıl katkı sağladığını incelemektir. Çalışmada, Karar Merkezi uygulamaları karşılaştırmalı olarak irdelenecek, nitel ve nicel yönden değerlendirmeleri içerecek şekilde hazırlanacaktır. Ayrıca “Branş Bazında Ortak Komisyon Kararı Yöntemi”nin örnek dosyalardaki uygulanmasına da bakılacaktır.  Kendi içerisinde pek çok yenilikçi ve özgün nitelikler taşıyan bu sistem, dünyanın en fazla mültecisine sahip ülkesi olan Türkiye’nin yoğun göç akınları karşısında sınırlı kaynaklarla, ülke ve bölge masaları kurarak ve uzmanlaşmış birimler marifetiyle iltica dosya yükünü uluslararası standartlarda nasıl değerlendirebildiği ve ayrıca uygulamalı “Branş Bazında Ortak Komisyon Kararı Yöntemi”nin grup içi dayanışmayı artırarak uluslararası koruma alanındaki kararlarda kaliteye ve standardizasyona nasıl katkı sağladığını gösterilecektir. Buna göre çalışma, 3 bölümden oluşacaktır. Birinci bölümde Karar Merkezi Modeli’ne giden süreç kısaca incelenecek, ikinci bölümde örnek uygulamalarla Karar Merkezi çalışma sistemin özellikleri ve “Branş Bazında Ortak Komisyon Kararı Yöntemi”nin etkileri değerlendirilecek, üçüncü ve son bölümde de Karar Merkezi çalışmalarının Türk iltica sistemindeki etkilerine değinilecektir.  Ele alınacak konuda, yerli-yabancı monografi, makale, belge, tez ve mevzuat incelenerek değerlendirilecek, metin ise Yapısalcı-Fonksiyonalist bir bakış açısıyla betimlenecektir. 

Abstract

Throughout history, Turkey is always a country in migration paths. For migrants and displaced persons, Turkey was transit country through their destination or final destination. Especially after Arab Spring, Turkey is a safe country for the individuals who escaped from conflicts in their countries. Considering the rights and obligations for asylum seekers provided by legislation, Turkey is a leading country as worldwide. In this context, every measure is very important on the way of development. As one of the latest concepts, “Decision Centre Model”, is a unique institutional endeavour. Regarding to the Turkish Asylum System, Decision Centre Model is very important due to its efficiency by means of resources with respect to the large-scale migration flow and capacity to develop a uniform and enhanced high-quality asylum procedures. Decision Centre Model is national concept which was planned not for crisis-management based but a long-term project for asylum procedures. Upon the information above, purpose of this study is to analyse specific characteristics and innovative aspects of Decision Centre Model by comparative means and analyse the contribution of newly used Branch Based Joint Commission Decision concept to the expertizing in asylum cases. In this study, practices of Decision Centre will be analysed comparatively in both qualitative and quantitative aspect. Also the practice of Branch Based Joint Commission Decision concept on sample cases will have reviewed. This study will show how, a concept which contains innovative and unique hallmarks in its entirety, contributes to national asylum capacity of Turkey -as a leading host country for refugees in the world- which evaluates large-scale case load by expertized and efficient units uniformly by establishing country and region desks. Besides, this study will show how Branch Based Joint Commission Decision concept contributes the quality and standardization of decisions in international protection by increasing the cooperation and solidarity in unit. Study consists of three chapters. In first chapter, the period for the establishing of Decision Centre Model will be explained. In second chapter, properties of the practice of the Decision Centre Model will be reviewed upon samples. Impact of the Branch Based Joint Commission Decision concept will also have reviewed in second chapter. In chapter three, the impact of Decision Centre Model on Turkish National Asylum System will be analysed. During the study, national-international monographies, articles, documents, thesis and legislation will be examined. Study will be depicted by a structural-functionalist perspective.

2017 Mayıs ayı verilerine göre Türkiye’de bulunan geçici koruma statüsü sahibi Suriye vatandaşlarının sayısı 3.006.298’dir.1 Yapılan son araştırmalar2 göstermektedir ki; Türkiye’deki geçici koruma statüsü sahibi nüfusun büyük bir bölümü, ülkelerindeki savaş sona erse bile artık ülkelerine dönmeyeceklerdir. Ülkelerine dönemeyen ve geçici koruma kapsamında yer alan Suriye vatandaşlarının Türkiye’de kaldıkları süre içinde, kendileri ile ilgili birçok mevzuat değişikliği ve yeniliği yapılmaktadır. Yapılan yeniliklerden bir tanesi de 2016 yılı ortalarında yayımlanan Uluslararası İşgücü Kanunu (UİK)3 ve buna dayanılarak 2017 yılının Mart ayında yayımlanan Turkuaz Kart Yönetmeliğidir4 . İlgili Kanun ve Yönetmelik ile uluslararası koruma hukukuna ilişkin birçok hususta yenilik getirilmiştir. Bu çalışmanın hazırlanmasındaki amaç da geçici koruma statüsü sahiplerinin çalışma haklarına ilişkin mevzuatta yer alan düzenlemeleri açıklamak, Uluslararası İşgücü Kanunu ve Turkuaz Kart Yönetmeliği ile getirilen değişiklikleri incelemektir.
According to the data of May 2017, the number of Syrian citizens who have temporary protection status in Turkey is 3,006,298. Many studies show that; most of the population with temporary protection status in Turkey will not return to their countries even after the end of the war in their countries. Many of the legislative changes and innovations related to them are being carried out within the period that Syrian citizens who can not return to their countries and are covered by temporary protection remain in Turkey. One of them is the International Labor Force Law (UİK) published in the middle of the year of 2016 and the Turkuaz Card Regulation published in March of 2017 on this basis. Innovations have been made to many related to international protection law with the related Law and Regulation. The purpose of preparing this study is to examine the amendments made by the regulations in the legislation on the rights of the temporary protection status holders and the amendments made by the International Labor Force Law and the Turkuaz Card Regulation.