Türk Dili ve Edebiyatı

Tasavvufî metinlerde alegorik üslûbun kullanımı son derece yaygındır. Bunun en önemli sebebi tasavvufî unsurların soyut anlam dünyâsının anlatımına alegorik ve sembolik üslûbun önemli kolaylaştırıcı katkı sağlıyor olmasıdır. Bu tür bir tasavvufî eser olan Şeyh Muhammed el-Ömerî’nin el-Ezhârü’l-Akdesiyye fi’l-Ulûmi’l-İlâhiye isimli eseri XVIII. yüzyıl şâirlerinden Giritli Ahmed Meâbî tarafından bir kısmının 13 varaklık mensûr tercümesinin yapılması sûretiyle edebiyatımıza kazandırılmıştır. Çalışmaya söz konusu olan tercüme Süleymâniye Kütüphânesi Giresun Yazmaları, nr. 3629’da yer almaktadır. Eser; yaratılış, anâsır-ı erbaa ve ahlât-ı erbaanın yaratılması, insan ve uzuvlarının yaratılması, kendini ve allah’ı bilmek ve bunun imkânı, allah’ın varlığının delillendirilmesi, beden ve rûhun alegorik hikâyesi, risâlenin sonuç bölümü konularının işlendiği 7 ana kısımdan oluşmaktadır. Çalışmada Ahmed Meâbî ve Şeyh Muhammed el-Ömerî hakkında bilgi verildikten sonra eserin muhtevâ incelemesi metin anlamlandırılmak sûretiyle yapılmıştır. İncelemenin sonunda risâlenin hikâye kısmında yer alan tasavvufî unsurların tablosu oluşturulmuştur. Ayrıca çalışmanın ikinci bölümünde eserin çeviriyazıya aktarımı yapılmıştır. Burada Arapça-Farsça unsurların tercümeleri yapılarak dipnotta asıl kaynakları ile birlikte verilmiştir.

Silsile, tasavvufta bir tarikatın birbirine icâzet veren şeyhlerinin isimlerini ihtiva eden liste anlamında kullanılmıştır. Silsile ve icâzetnâmelerle yazılı bir gelenek ve kültür ortaya konmuştur. Bu silseleler tarikat tarihlerini ortaya çıkarmak için tarihi birer belge özelliğindedir. Tasavvufta silsilenin Hz. Muhammed ile başladığı kabul edilir. Hz. Muhammed’ten itibaren günümüze kadar silsileler ulaşmaktadır. Günümüze kadar gelen silsileler Hz. Ali ve Hz. Ebûbekir üzerinden gelmektedir. Silsile, icazetnâme özelliği de göstermektedir. Silsilesiz mürşid geçerli kabul edilmez. Silsile yazılmaya başlanmasından itibaren silsileler yazılmış ve köklü bir gelenek ortaya konmuştur. Silsileler tarikatler tarafından kullanılmıştır. Bu gelenek yüzyıllarca devam etmiş ve birçok coğrafyaya yayılmıştır.
Makalemize konu olan Ahmed Meâbî’nin silsilesi Halvetiyye tarikatine mensuptur. Halvet, yalnız kalıp tenha bir köşeye çekilmek demektir. Halvet’in tarikat olarak ortaya çıkışı Ömer el-Halvetî ile başlar. Tarikatın kollara ayrılması ikinci pir olarak bilinen Yahya Şirvanî’den başlar. Halvetî tarîkatının bu kollarından Semmâniyye koluyla Meâbî’ye ulaşır.
Ahmed Meâbî, 18. yy’da Girit’te yaşamış olan bir şairdir. Lağımcıbaşızâde Şeyh Hacı Ahmed Me’âb Efendi olarak tanınan Meâbî, Kandiye’de doğmuştur. Daha sonra Medine-i Münevvere’de ikamet eden Şeyh Şemmâs-ı Kâdirî Hazretlerinden hilafete almıştır. Kandiye’ye giderek irfan ilmiyle tekkede posta oturdu. 1213 (1798-1799) tarihinde vebaya tutulmuş ve defnedilmiştir. Mezarı Kandiye’dedir. Ahmed Meâbî mutasavvıf bir şairdir. Ahmed Meâbî’nin Dîvân’ı, Musaffâ isimli Muhammediyye tarzında mesnevisi, Terceme-i Ezhârü’l-Akdesiyye ve  Hazarâtü’l-Hams Risalesi olmak üzere elde olan bilgilere göre dört eseri vardır.
Makalemizde bahsedilen silsilenâme Ahmed Meâbî’nin divanının son varaklarında bulunmaktadır. Ahmed Meâbî’nin Dîvân’ı İstanbul Millet Kütüphanesi A.E. Mütefferik bölümünde AEMtf08024/02 numarasıyla demirbaşa kayıtlıdır. 52b-90b varakları arasında 144 manzumeden oluşan mürettep bir divanı vardır. Halveti tarikatine mensup olan Ahmed Meâbî 40 beyitlik bir kaside ile silsilenâmesini kaleme almıştır. Silsile Hz. Ali’den başlayıp Ahmed Meâbî’ye kadar 34 mutasavvıftan bahseder. Silsilenin bir beytinde genel olarak ilk mısraında silsileden ikinci mısrada Halvetiyye’nin özelliklerinden bahsetmektedir. Elde edilen çıkarımlar genel bir değerlendirme yapılacaktır.

Bu çalışma; Ahmed Me’âbî’nin Dîvânı’nından hareketle şairin hayatını, edebî şahsiyetini, şiirlerinin dinî ve tasavvufî tahlilini ve Dîvân’ın tenkitli metninin incelemesi üzerinedir.
Me’âbî, XVIII. yüzyılda yaşamış mutasavvıf bir şairdir. Asıl adı Ahmed’dir. Kaynaklarda doğum tarihi geçmemektedir. Hayatı hakkında kısıtlı bilgiye sahip olduğumuz şair, H. 1213 (M. 1798-99) yılında Girit’in Kandiye şehrinde vebadan dolayı hayatını kaybetmiştir. Şair, Halvetî tarikatına mensup post sahibi bir şeyhtir.
Ahmed Me’âbî’nin tespit edebildiğimiz dört eseri bulunmaktadır. Bunlar; Dîvân, Musaffâ, Terceme-i Ezhârü’l-Akdesiyye ve Hazarâtü’l-Hams Risalesi’dir. Tezimize konu olan Dîvân’ın tek nüshası Millet Kütüphanesi, Ali Emîrî Koleksiyonu Mütefferik Bölümü’nde 08024/02 numarada kayıtlıdır. Çalışmamız bu cilt üzerinden yapılmıştır.
Ahmed Me’âbî’nin Dîvân’ı orta hacimli bir eserdir. Tarafımızdan hazırlanan eser 2 kaside, 136 gazel, 2 murabba, 3 muhammes ve 1 müseddes olmak üzere toplam 144 şiirden meydana gelmiştir. Eserin muhtevasında dinî ve tasavvufî söyleyişin ağırlıkta olduğu görülmektedir.
Eser giriş ve dört ana bölümden meydana gelmektedir. Giriş kısmında XVIII. yüzyılın Osmanlı ve Dîvân şiiri hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Ahmed Me’âbî’nin hayatı ve edebî kişiliği hakkında elde edilen bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde Dîvân’ın şekil, ahenk, dil ve üslup özellikleri incelenmiştir. Üçüncü bölümde Dîvân’ın dinî ve tasavvufî tahlili yapılmıştır. Son bölümde de Dîvân’ın nüsha özellikleri, metnin kuruluşunda dikkat edilen hususlar ve çeviri yazı metni bulunmaktadır.

Bu çalışma yaratıcı yazma etkinliklerinin üstün yeteneklilerin yazma tutumu üzerindeki etkisini tespit etmek veyaratıcı yazma becerilerini geliştirmek amacıyla gerçekleştirilmiş bir araştırmadır. Çalışma hem nicel hem de nitelyöntemler içermesi nedeni ile karma yöntem araştırmasıdır. Nicel verilerin toplanmasında ön-test son-test kontrolgruplu deneysel desen, nitel verilerin toplanmasında uygulanan etkinlikler sonrasında deney grubunungörüşlerine başvurularak görüşme yöntemi uygulanmıştır. Araştırma 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Kırıkkale İlÖzel İdaresi Bilim ve Sanat Merkezine devam eden 20 altıncı sınıf üstün yetenekli öğrenci ile gerçekleştirilmiştir.Araştırmanın nicel verilerine yönelik analizde örneklem büyüklüğünün düşük olduğu deneysel araştırmalardasıklıkla kullanılan nonparametrik testlerden Mann Whitney U testi uygulanmıştır. Deney ve kontrol grubuöğrencilerinin ön test, son test yazma tutum puanları ile deney ve kontrol grubu öğrencilerinin son test yaratıcıyazma puanl...

Butun yaslara hitap eden edebi eserler, hem dusuncelerin sekillenmesinde hem de duygularin cesitlenmesinde oldukca onem arz etmektedir. Ozellikle hedef kitlesi cocuklar olan edebi eserler, bir yandan cocuklara edebi zevkve estetik bakis kazandirirken diger yandan da guzel bir dil kazanimi saglamaktadir. Dilin etkili ve zengin bir bicimde kullanildigi edebi urunler ana dilisevgisi ve bilinci kazanilmasinda da oldukca faydalidir. Butun bunlarin yaninda bu tur eserlerin olumlu kisilik gelisimine de zemin hazirladigi bir gercektir Bu calismada, Halikarnas Balikcisi mahlasli Cevat Şakir Kabaagacli’nin, hedef kitlesi cocuklar olan “Yol Ver Deniz” adli eserinin cocuk edebiyati ilkeleri isiginda degerlendirilmesi yapilmistir. Eserin muhteva ozellikleri ortaya konularak ozellikle soz varligini olusturan unsurlari dikkatlere sunulmustur. Buna gore eserin cocuklarin algi gelisimine, sosyal ve duygu gelisimine, kisilik gelisimine ve hayal gucunun zenginlesmesine ortam hazirlamak gibi cocuk edeb...

Bu araştırma ile Celal Nuri İleri’nin Yeni Alfabe ve İmla Dersleri[1] adlı eserinin ilk okuma ve yazma açısından durumunun tespit edilmesi, eserde kullanılan öğretim ilke, yöntem ve tekniklerinin belirlenmesi ve dil bilgisi öğretimi açısından durumunun tespit edilmesi amaçlanmıştır. Veriler doküman incelemesi yöntemiyle toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde nitel analiz tekniklerinden içerik analizi kullanılmıştır. Celal Nuri İleri’nin söz konusu eseri incelendiğinde Latin harflerini tanıtmak ve öğretmek amacıyla kaleme alındığı, aynı zamanda Türkçe eğitimi açısından önemli olan dört temel dil becerisinden okuma ve yazma becerilerine ağırlık verildiği görülmüştür. Eser, Türkçe özel öğretim yöntemlerine göre değerlendirildiğinde ise eserde bütünlük, hayatîlik, bilinenden bilinmeyene, hedef kitleye görelik olmak üzere dört ilke; anlatma ve gösterip yaptırma olmak üzere iki yöntem; soru-cevap, analiz-sentez, tamamlayıcı görev, özetleme, tekrar çalışması, ilgi kurma, anlamlandıra...

The Turkish course aims to transform the individual into a carrier of Turkish culture. Folk literature   products, which have an important place in terms of Turkish language and culture, draw attention with its rich products within the Aegean region. It is the aim of this research to make scientific suggestions for the use of Aegean folk literature products in the Turkish Education in the context of 2017 Turkish Education Curriculum themes, and to raise awareness in terms of other studies to be done in the field. The method of study is descriptive analysis. Yıldırım and Şimşek (2008) describe the method of descriptive analysis as organizing and interpreting the findings. In this study, examples of the folk literature products belonging to the Aegean region were evaluated in terms of the themes of 2017 Turkish Lesson Curriculum. Suggestions on the appropriateness of the use of the Aegean region folk literature products for Turkish education in terms of the 2017 Turkish Lesson Curricu...