Olatzagutia

Olatzagutia
	Nafarroa Garaia, Euskal Herria
; Bandera	; Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Iruñea
Eskualdea	Burunda, Sakana
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Izen ofiziala	Olazti/Olazagutia
Alkatea	Mikel Azkargorta Boal (EH Bildu)
Posta kodea	31809
INE kodea	31189
Herritarra	olatzagutiar
Geografia
Koordenatuak	42°52′40″N 2°11′40″W / 42.877777777778°N 2.1944444444444°W
Azalera	19,6 km²
Garaiera	541 metro
Distantzia	53 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	1.483 (2023: −7)
Dentsitatea	7,57 bizt/km²
Zahartzea	% 27,31
Ugalkortasuna	‰ 51,58
Ekonomia
Jarduera	% 69,63 (2011)
Desberdintasuna	% 0 (2011)
Langabezia	% 12,26 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 23,30 (2018: %2,26)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.olazti.com

Olatzagutia^[4] ([olats̻aɣutia]; Olazti [olas̻ti] udalaren arabera) Nafarroa Garaiko mendebaldeko udalerri bat da, Sakana haranekoa, zehazki Burunda bailarakoa. 1.552 biztanle zituen 2014. urtean.

Izena

Udalerriaren izen ofiziala Olazti/Olazagutia da; hau da, Olazti euskaraz, Olazagutía gaztelaniaz. Euskaltzaindiak euskara baturako onartutako forma, ordea, Olatzagutia da. Izan ere, Euskaltzaindiaren Onomastika batzordeak argitu duenez, Olatzagutia da udalerri horren jatorrizko izena, tradizionala eta bizirik dirauena. Olazti ahozko forma da, jatorrizko izenaren ahozko erabilerak sortutako forma laburtua; hortaz, Euskaltzaindiak adierazi duenez, Olazti ez da izen ofiziala izateko egokia. Olazagutía, berriz, euskal izena gaztelaniaren ahoskerara egokitutako forma da.^[5]

Izenaren etimologia oso argia da: olatza («korta», «saroi»; edo «burdinola») + guti («txiki») + -a artikulu mugatzailea.^[5]

Olatzagutia izenaren amaierako -a artikulu mugatzailea denez, deklinabidea hauxe du: Olatzagutia, Olatzagutiarekin, Olatzagutian..., baina Olatzagutiko, Olatzagutitik, Olatzagutira... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Olatzaguti maitea, Olatzaguti osoan, gure Olatzaguti hau...^[4]

Geografia

Olatzagutia Nafarroa Garaiko hiriburu Iruñetik 53 kilometro mendebaldera dago, Iruñeko merindadearen mendebaldeko muturrean, Arabako mugatik gertu, Urbasa mendilerroaren oinean, handik jaisten den errepideak eta A-1 autobideak bat egiten duten tokian.

Mugakideak

Olatzagutiak Altsasurekin egiten du muga iparraldean eta ekialdean, Ziordiarekin mendebaldean, eta Urbasa mendilerroarekin hegoaldean.

Historia

Napoleondar Gerretan, 1810an, Francisco Espoz y Minaren gerrillariek Lakuntzatik alde eginda Olatzagutian hartu zuten atsedena. 1811ko azaroan ere Olatzagutitik igaro ziren; eta, haien atzetik, Abbé jeneralaren agindupeko 4.000 soldadu eta 300 zaldun.

Azpiegiturak

Garraioak

La Burundesa autobus konpainiaren Sakanako herriak elkartzen dituen Gasteiz-Iruñea lineak geltokia dauka herrian. Guztira hiru zerbitzu izaten dira norabide bakoitzean. Linearen ibilbidea honako hau da:

Gasteiz - Ilarratza - Argomaiz - Agurain - Munain - San Roman - Ibarguren - Andoin - Olatzagutia - Ziordia - Altsasu - Urdiain - Iturmendi - Bakaiku - Etxarri Aranatz - Arbizu - Lakuntza - Arruazu - Uharte Arakil - Irañeta - Ihabar - Hiriberri - Etxarren - Irurtzun - Eritze - Saratsa - Añezkar - Berriobeiti eta Iruñea

Demografia

XX. mendearen lehen hamarkadetan hazkunde nabarmena izan zuen herriak, eta bikoiztu egin zen biztanle kopurua, 1.700 inguru biztanle izateraino. 1950eko hamarkadan ere hazkunde handia izan zen, eta 2.100 biztanletara iritsi zen. Hortik aurrera, txikiagotzen hasi zen populazioa, eta XXI. mendearen hasieran 1.600 bat biztanle ziren.

Olatzagutiko biztanleria

2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko 182 etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren % 10,47 (Nafarroako Foru Erkidegoko batez bestekoaren antzeko balioa).

Politika

Udal hauteskundeak

2007an hauteskundeak Nafarroa Baik irabazi zituen eta Iñaki Mentxaka Berra aukeratu zuten alkate. Udaleko bederatzi zinegotzietatik bost lortu zituen, gehiengo osoa. Baliogabeko botoak 49 izan ziren (emandako guztien % 5,43) eta boto zuriak 24 (% 2,81). Abstentzioa % 33,70 izan zen. Herrian izandako eztabaidengatik, agintaldi horretan alkatetzan hiru aldiz izan zen aldaketa.

**Olatzagutiko Udala (2007)**
Alderdia	Botoak	Zinegotziak
Nafarroa Bai	432	5
Eusko Abertzale Ekintza	311	3
PSN	87	1

2011ko udal hauteskundeetan Bildu izan zen nagusi gehiengo osoaz.

**Olatzagutiko Udala (2011)**
Alderdia	Botoak	Zinegotziak
Bildu	382	5
PSN	231	3
PP	120	1

Udaletxea

HELBIDEA: Gartzia Ximenez Plaza, z/g

Alkateak

Agintaldia	Alkatea	Alderdia
1979-1983	José Miguel Etxandia García	PCE
1983-1987	Marcelino Galparsoro Jauregi	Indep.
1987-1991	Francisco J. Baztarrika Navarro	Indep.
1991-1995	Juan Carlos Pinto Ondarra	Indep.
1995-1999	José Manuel Armendaritz Catalán	HB
1999-2003	Luis Alberto Besga Baltierra	EH
2003-2007	Blanca Artza Bergerandi	Indep.
2007-2009	Iñaki Mentxaka Berra	Nafarroa Bai
2009	Epifanio Marin Amiama	Nafarroa Bai
2009-2010	Rubén García San Román	Nafarroa Bai
2010- 2011	Juan Zufiaurre Mendoza	EAE
2011-2015	Gurutze Rodríguez Armendaritz	Bildu
2015-2016	Gurutze Rodríguez Armendaritz	EH Bildu
2016-	Mikel Azkargorta Boal	EH Bildu

Jaiak eta ospakizunak

Olatzagutiko jaiak Uztailaren 26an ospatzen dira, Santa Anaren omenez.

Olaztiko inauteriak, Zamarroak, inauteri asteko asteburuan ospatzen dira. Tradizio handiko ospakizunak dira; 1937an frankismoak debekaturik desagertuak, 1992an berreskuratu ziren.

Zerbitzuak

Sakanako Mankomunitatea arduratzen da Olatzagutian zaborra biltzeaz, ur horniduraz eta bestelako zerbitzuez. Lakuntzan du egoitza nagusia mankomunitateak. Honetaz gain, Altsasu eta Ziordirekin Oinarrizko Zerbitzuen Mankomunitatea osatzen du Olatzagutiak.

Olatzagutiar ospetsuak

Pedro Bengoetxea (1928-), borrokalari profesionala.
Florentino Eskisabel (1944-), pilotaria.
Angel Bados (1945-), eskultore eta arte irakaslea.
Xabier Zabalo (1987-), txirrindularia.
Aitor Lorea (1998-), futbolaria.

Erreferentziak

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
↑ Euskara ezagutza tasa. (2010) Euskal Herriari Begira (Udalbiltza), Eustat, INE, NASTAT eta Euskal Herriko Hizkuntza Adierazle Sistema (EAS).
↑ Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 48-53 or..
↑ ^a ^b Euskaltzaindia. (PDF) 155. arauaː Nafarroako udal izendegia. .
↑ ^a ^b Mikel Gorrotxategi Nieto (Onomastika batzordeko idazkaria) eta Iñigo Andres (Onomastika batzordeko burua): «Olatzagutia», in Euskera, 2012, 57, 1-2. 301-306. orr. ISSN: 0210-1564.

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Nafarroa

(Gaztelaniaz) Olatzagutiari buruzko informazioa, Nafarroa Foru Erkidegoko Gobernuaren webgunean.
(Gaztelaniaz) Cementos Portland enpresaren webgunea.
Inguraketa kalea, Google Street View zerbitzuan.

Datuak: Q1641794
Multimedia: Olazagutía-Olazti / Q1641794
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Olatzagutia

[Udalbiltza-1] Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.

[Udalbiltza2-2] Euskara ezagutza tasa. (2010) Euskal Herriari Begira (Udalbiltza), Eustat, INE, NASTAT eta Euskal Herriko Hizkuntza Adierazle Sistema (EAS).

[3] Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 48-53 or..

[Euskaltzaindia155araua-4] Euskaltzaindia. (PDF) 155. arauaː Nafarroako udal izendegia. .

[OnomastikaBatzordea-5] Mikel Gorrotxategi Nieto (Onomastika batzordeko idazkaria) eta Iñigo Andres (Onomastika batzordeko burua): «Olatzagutia», in Euskera, 2012, 57, 1-2. 301-306. orr. ISSN: 0210-1564.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]