Muhammet Koçak

From its foundation, the Soviet regime had oppressed the Muslims through eradicating Muslim institutions such as mosques, madrassahs and shrines and taking measures against Muslim scholars and imams. When World War II began, the Stalin needed the support of Muslim ulama to legitimize the war effort against Nazis and mobilize Muslim soldiers. Muslim ulama, along with the authorities of other religions, supported the Soviet war efforts in exchange for the recognition of the state. As a result of this arrangement, an accredited body of Muslim scholars emerged during the war and remained effective in the upcoming decades. This accredited body was institutionalized and utilized by the state to sustain a form of Islam and Muslim population that do not threaten the regime. While these Muftiates served multiple functions, they were far away from fulfilling the needs of the Muslim population. The Soviet Muslims continued to join Sufi shrines and tariqahs in an attempt to preserve their religious customs and lifestyle. This situation brought about an Islamic life squeezed in between official and unofficial institutions and state authorities.

This work examines Russia’s security narratives on Islam. Using a
social constructivist framework and employing securitization theory, this
paper attempts to assess the three primary sources of these narratives. I
argue that the historiography of the Golden Horde rule over the Slavic
principalities in 14th century, the mandated Islamic religious institutions
and the Western influence constitute the primary sources of Russia’s security
narratives on Islam. By employing examples from the past and today,
I demonstrate that these narratives have the potential to be utilized to
politicize or securitize a portion of Muslims or Islam in Russia.

Ukrayna’daki krizin neredeyse ikinci yılını doldurduğu şu günlerde bölgedeki kriz Batı ile Rusya arasındaki ilişkileri yeniden dizayn ederek uluslararası dinamiklere bir yenisini eklemiştir. Ukrayna’daki kriz bölgeyi aşarak ilk planda Rusya ile AB daha sonra ise Rusya ile ABD ilişkilerini etkilemiş, yine Rusya’nın eski Sovyet ülkeleri, Çin ve Türkiye ile olan münasebetlerinin gelişimine de zemin hazırlamıştır. Rusya’nın uluslararası politikadaki ağırlığı göz önüne alındığında bu durumun dünyanın her köşesine etki ettiği ve etmeye de devam edeceği rahatlıkla iddia edilebilir.
Ukrayna’daki bir grup iktidar karşıtının ayaklanmasıyla başlayan süreç kısa zamanda ülkenin doğusunda bir silahlı çatışma durumunu da beraberinde getirmiş; Avrupa’nın yüz ölçümü bakımından en büyük ülkesinin nüfusunun bir kısmının büyük bir insani dram ile yüz yüze gelmesine sebebiyet vermiştir.
Bununla beraber Rusya’nın 2014 Mart ayında Kırım’ı ilhak etmesi yalnızca Rusya ile Ukrayna’yı değil tüm bölge ülkelerini stratejik ve güvenlik anlamında etkileyecek bir süreci de beraberinde getirmiştir. Uluslararası hukuk göz ardı edilerek başlatılan bu ilhak süreci bölgede yaşayan Kırım Tatarlarının da Sovyet dönemi benzeri bir baskıyı yaşamasına da sebebiyet vermiştir.
Kriz Türkiye’yi de birçok sebepten ötürü oldukça yakından ilgilendirmektedir. Türkiye’nin en önemli yakın komşusu Rusya’nın bugün Batı ile olan ilişkileri birkaç sene öncesine göre oldukça farklı dinamikler üzerinden şekillenmektedir. Bu durum Rusya’nın Türkiye ve Ortadoğu politikalarına da yansımış ve süreç Türkiye açısından belli fırsatları ve tehlikeleri beraberinde getirmiştir. Rusya bugün Türkiye’yi enerji ve ticaret alanında daha yakın bir ortak olarak görmektedir. Fakat Kırım’ın ilhakı Karadeniz’de Rusya’nın asimetrik bir manevra alanı bulmasına sebep olmuş, ayrıca Türkiye’nin dost ve akraba topluluklarından olan Kırım Tatarlarının içerisinden geçtiği zor sürece Türkiye’nin müdahalesi Rusya’nın mevzuyu bir iç mesele olarak sunması ile sınırlı kalmıştır.
Ukrayna’daki kriz, uluslararası aktörlerin birbirini daha ciddi şekilde tahlil ederek anlaşmaya yönelik bir politika geliştirmesi ihtiyacına işaret etmesi bakımından da önemlidir. Bugün Rusya’nın geliştirdiği politikalar Soğuk Savaş sonrası iyimser havanın dağılmasına neden olmuşsa da Soğuk Savaş dönemi çatışmacı zihniyetinin de gerek bölgeye gerekse uluslararası sisteme uzun vadeli bir çözüm getirmekten uzak olduğu anlaşılmaktadır.
Elinizdeki analiz tüm bu gelişmelerin Türkiye’ye olan kısa ve uzun vadedeki yansımalarına rağmen konu üzerine Türkiye eksenli ve Türkçe yapılan çalışmaların yetersizliği göz önüne alınarak hazırlanmıştır. Analizde Ukrayna krizinin temelleri, krizde etkili olan başlıca aktörler, krizi sonlandırmak adına atılan diplomatik adımlar ve sürecin harekete geçirdiği bölgesel ve küresel dinamikler incelenmiştir. Çalışmada bu konular etraflıca tahlil edilerek ve Ukrayna’daki iç savaşın temasta olduğu dinamikler göz önüne alınarak krizin bugünü ve geleceği hakkında değerlendirmelerde bulunuluyor.