Togo
- Por altra senci di la vorto "Togo", videz Togo (homonimo).
| Togo | ||
| République Togolaise | ||
|
| |
| Standardo di Togo | Blazono di Togo | |
| Nacionala himno: | ||
| Salut à toi, pays de nos aïeux | ||
| ||
Urbi:
| ||
| Chefurbo: | Lome | |
| Precipua urbo: | Lome | |
Lingui:
| ||
| Oficala lingui: | Franciana | |
| Tipo: | Republiko | |
| · Prezidanto: | Faure Essozimna Gnassingbé | |
| · Chefministro: | Komi Sélom Klassou | |
Surfaco: (125ma maxim granda)
| ||
| · Totala: | 56 785 km² | |
| · Aquo: | 4,2 % | |
Plusa informi:
| ||
| Valuto: | West Afrikala Franko CFA | |
| Veho-latero: | dextre | |
| ISO: | TG
| |
TGO
| ||
768
| ||
| Reto-domeno: | .tg* | |
| Precipua religio: | kristanismo 42,6% tribuala religii 37,7% | |
Togo esas lando en west-Afrika en Benin-bayo inter Benin e Ghana.
Lando nomesis pro Lago Togo. Oficala nomo esas République Togolaise.
Bazala fakti pri Togo.
Historio
| Precipua artiklo: Historio di Togo |
La historio di Togo ante l'arivo di Portugalani esas poke konocita. De la 11ma til la 16ma yarcento, diversa tribui (Ewe, Mina, Guin) arivis en la regiono, e instalis ipsa precipue en litoro. Dum la sequanta du yarcenti, la regiono di Togo divenis importanta centro di inkurso por Europani en sercho di sklavi. Litoro di la regiono divenis konocita kom Rivo di Sklavi.
En pakto signatita en l'urbeto di Togoville sub rejio di Mlapa 3ma, Germanian imperio deklaris Togo sua protektorato. En 1905 Togo divenis Germana kolonio, kun nomo Togolando. Depos Unesma mondomilito Unionita Rejio e Francia dividis lua teritorio. En 1957 civitani di Britaniana Togolando votis por unionar kun Ora Rivo, nune Ghana, dum ke Franca Togolando divenis autonoma republiko en uniono kun Francia.
Franca Togolando divenis nedependanta la 27ma di aprilo 1960 kun la nomo Togo, e Sylvanus Olympio kom lua unesma prezidanto. Olimpio asasinesis dal militisti la 13ma di januaro 1963. Emmanuel Bodjollé asumis povo e du dii pose il transmisis povo a Nicolas Grunitzky qua guvernis til esar revokita da nesangoza stato-stroko, la 13ma di januaro 1967, komandita da Eyadéma Gnassingbé. Gnassingbé guvernis dum 38 yari til lia morto la 5ma di februaro 2005, la maxim longa diktatoreso di Afrika.
Pos la morto di Eyadéma Gnassingbé lia filiulo Faure Gnassingbé, ex-ministro por publika verki, mineyi e telekomuniki, indikesis prezidanto dal militisti. Poka nacioni agnoskis lia guvernerio, e Faure Gnassingbé renuncis la 25ma di februaro, e aceptis elekti en aprilo sam yaro. Segun oficala rezulti, il vinkis l'elekti kun plu kam 60% de totala voti, ma lia opozanto Emmanuel Bob-Akitani deklaris su gananto kun 70% de totala voti, e denoncis fraudo. Agitesi pos l'elekto produktis 100 morti.
Politiko
Togo esas parlamentala republiko. La chefo di stato esas la prezidanto, depos 2005 esas Faure Essozimna Gnassingbé, rielektita en 2010. La chefo di guvernerio esas la chefministro, nune Kwesi Ahoomey-Zunu.
La parlamento havas unika chambro, la Nacional Asemblajo (Assemblée Nationale), kun 81 membri. La judiciala povo havas influo de franca sistemo: la maxim alta korti esas la supra korto e la rekursa korto.
Nuna konstituco adoptesis la 27ma di septembro 1992 e sufris revizo en 2002.
Geografio
En la centro di lando predominacas kolini. En sudo, existas platajo e plana sulo kun laguni e marshi. La maxim alta monto di lando eas Monto Agou, kun 986 metri di altitudo.
En nordo di lando, precipua vejetantaro esas savano. En sud-westo existas tropikala foresti. La rapida kresko dil habitantaro provokas la destruktado di foresti. Kultivebla tereni reprezentas cirkum 32% de totala surfaco di lando.
Generale, la klimato esas tropikala, kun karakteri di savano en nordo, e kun du pluvoza sezoni en sudo: unesma de aprilo til julio, e la duesma de oktobro til novembro. Yarala pluvi ne esas intensa.
Ekonomio
| Precipua artiklo: Ekonomio di Togo |
Preske 65% dil habitantaro praktikas agrokultivo nur por vivo-moyeni, e lando bezonas importacar multa alimenti. Togo exportacas precipue fosfato (un di la precipua exportaceri di fosfato dil mondo), kakao e kafeo. Ol esas un di la maxim povra landi dil mondo.
Demografio
Lando havas plu kam 5.8 milion habitanti, di qui 99% esas negra. Mezvalora viv-esperajo esas 57 yari, e 60,9% de la habitantaro savas lektar ed skribar.
La maxim granda urbo esas Lome. Altra importanta urbi esas Sokodé e Kara.
Kulturo
Cirkum 40% de la habitantaro vivas en urbi.[1] Franciana esas oficala linguo. Altra lokala lingui: Ewe, Mina, Kabye, Dagomba.
Tribuala religii praktikesas dal 51% de la habitantaro, Islamo dal 20%, e 29% esas kristani.[1]
Referi
| Nedependanta stati en Afrika |
| Aljeria | Angola | Benin | Botswana | Burkina Faso | Burundi | Centrafrika | Chad | Demokratial Republiko Kongo | Djibuti | Egiptia | Equatorala Guinea | Eritrea | Eswatini | Etiopia | Gabon | Gambia | Ghana | Guinea | Guinea Bisau | Ivora Rivo | Kabo Verda | Kamerun | Kenia | Komori | Kongo | Lesotho | Liberia | Libia | Madagaskar | Malawi | Mali | Maroko | Maurico | Mauritania | Mozambik | Namibia | Nigeria | Nijer | Ruanda | San-Tome e Principe | Senegal | Sierra Leone | Seycheli | Somalia | Sudafrika | Sudan | Sud-Sudan | Tanzania | Tunizia | Togo | Uganda | Zambia | Zimbabwe |
| Nesuverena teritorii |
| Ceuta | Kanarii | Madeira | Melilla | Ocidental Sahara | Mayotte | Reunion | Sokotra |
| Nedependo ne agnoskata |
| Somalilando | Puntlando |