Sargon II

Sargon II

Sargon II z następcą tronu Sennacherybem – relief asyryjski z Dur-Szarrukin
król Asyrii
Okres	od 722 p.n.e. do 705 p.n.e.
Dane biograficzne
Dynastia	Sargonidzi
Rodzeństwo	Sin-ahu-usur
Żona	Atalia
Dzieci	Sennacheryb, Ahat-abisza

Sargon II, właśc. Szarru-kin II (akad. Šarru-kīn, biblijny Sargon) – władca Asyrii, który panował w latach 722–705 p.n.e. W wyniku przewrotu wojskowego w czasie oblężenia Samarii obalił Salmanasara V. Ojciec Sennacheryba, założyciel dynastii Sargonidów. Jego żoną była królowa Atalia.

Imię

Jego rodzime, akadyjskie imię brzmi Šarru-kīn i znaczy „prawowity król”. W Biblii, w której wzmiankowany jest on tylko raz, w Księdze Izajasza, jego imię Šarru-kīn uległo zniekształceniu i zapisywane było w następujący sposób:

imię Šarru-kīn w zapisie biblijnym	miejsce w Biblii
	Księga Izajasza (Iz 20:1)
zapis hebrajski w Kodeksie Leningradzkim	סַרְגּוֹן /sar·go·vn/
zapis grecki w Septuagincie	αρνα /arna/
zapis łaciński w Wulgacie	Sargon

W polskich przekładach Biblii władca ten występuje zwykle pod imieniem Sargon:

polskie przekłady Biblii	miejsce w Biblii
	Księga Izajasza (Iz 20:1)
Biblia gdańska	Sargon
Biblia poznańska	Sargon
Biblia warszawsko-praska	Sargo
Biblia Tysiąclecia	Sargon
Biblia warszawska	Sargon
Przekład Nowego Świata	Sargon

W Kanonie Ptolemeusza Sargon występuje pod imieniem Arkeanos.

Kwestia pochodzenia

Wstąpił na tron po królu Salmanasarze V, prawdopodobnie jako przedstawiciel bocznej linii królewskiej. Jego pochodzenie i związki z dynastią nie są jasne, nie jest znane nawet prawdziwe imię władcy (Sargon to imię tronowe, przyjęte po intronizacji). Przypuszcza się, że mógł być dowódcą wojskowym w armii Tiglat-Pilesera III, może nawet jego synem i bratem Salmanasara V. Istnieje też możliwy związek pokrewieństwa pomiędzy żonami Tiglatpilesara III i Sargona II (dane archeologiczne zdają się wskazywać, że zostały pochowane w jednym grobowcu). Oprawa ideologiczna, jaką przydał swemu panowaniu Sargon, wskazuje jednak, że jego prawa do tronu były podważane (imię Sargon to nawiązanie do Sargona Akadyjskiego, który był uzurpatorem).

Polityka wewnętrzna

Przez pierwsze lata władzy zwalczał opozycję wobec swoich rządów wewnątrz państwa. Buntowały się miasta, w tym Aszur, pradawna święta stolica państwa. Sargon II zjednał mieszczan obietnicami ulg podatkowych i zwolnień z robót przymusowych na rzecz państwa. Przyciągnął do siebie elitę kapłańską, przywracając świątyniom dawne przywileje.

Interwencja w Babilonii

W 720 p.n.e. pod miastem Der został pokonany przez wrogą koalicję wojsk babilońskich i elamickich, przez co musiał na 10 lat zrezygnować z walki o władzę nad Babilonią, utraconą w czasie buntów w samej Asyrii. Panowanie Marduk-apla-iddiny II w Babilonii odbiło się niekorzystnie na gospodarce kraju, ponieważ plemiona chaldejskie zakłócały handel i wymuszały okup od miast babilońskich. Sytuacja w Syrii zmusiła Sargona II do tymczasowego zaniechania planów odzyskania Babilonii.

W latach 710–709 p.n.e. pokonał swego największego wroga, króla Babilonu Marduk-apla-iddinę II, dzięki czemu odzyskał Babilonię. W wyniku licznych wojen Sargon II zbudował potężne imperium asyryjskie dominujące na Bliskim Wschodzie.

Kampanie do Syrii i Judy

Po utracie Babilonii na rzecz Marduk-apal-iddiny II król Sargon II wyprawił się na zachód do księstw Syrii objętych rebelią. W 720 r. p.n.e. w bitwie pod Karkar pokonał buntowniczego protegowanego, Jau-bi'diego, króla Hamat i króla Gazy, Hanuna. W wyniku tej bitwy przyłączył do swojego imperium Samarię, zasiedloną wyłącznie przez Żydów, i utworzył z niej asyryjską prowincję Samerinę. Sprowadził do niej osiedleńców, a część ludności żydowskiej, tzw. Dziesięć Zaginionych Plemion Izraela, deportował do Mezopotamii i Medii. Społeczeństwo powstałe w wyniku tych interwencji stworzyło synkretyczną religię Samarytan, antagonistycznie nastawionych wobec Żydów. Samaria rozdzielała dwa regiony zamieszkałe przez nich: Galileę i Judeę. W 716 r. armia Sargona zdobyła też Aszdod (por. Iz 20,1). Wyprawy objęły również część Syrii.

W 712 p.n.e. pokonał popierany przez Egipcjan bunt wasali palestyńskich: Aszdodu, Judy (Ezechiasza), Moabu i Edomu.

tabliczka terakotowa zapisana pismem klinowym zawierająca opis wyprawy Sargona II przeciwko Urartu; Luwr (AO 5372)

Wojna z Urartu

W 714 r. p.n.e. asyryjska armia wyprawiła się przeciwko Urartu. Kampania ta szczegółowo opisana została w Liście do boga Aszura. Sargon II wyruszył do prowincji Zamua, a stamtąd na północ do ziem swojego wiernego lennika Ullusunu. Następnie skierował się przeciwko królestwom Zikritu i Urartu. Władca Zikritu Metatti nie stawiał oporu Asyryjczykom, ponieważ postanowił wspólnie bronić się z Urartyjczykami w górskich przełęczach. Gdy Sargon II dowiedział się o koncentracji wojsk przeciwników, wyruszył przeciwko nim. Śmiałym atakiem swoich wojsk w przełęczy (dotąd niezidentyfikowana) pokonał liczną koalicję, zadając jej ciężkie straty. Rusa I pod wrażeniem klęski i z obawy przez dalszą ofensywą asyryjską w głąb Urartu opuścił stolicę Tuszpę i schronił się w górach, gdzie – jak podają źródła asyryjskie – zmarł z żałości:

Zaległ jak kobieta w połogu: nie zezwolił, by żywność i napitek dotknęły jego ust; sam ściągnął na siebie nieuleczalną chorobę

Ucieczka władcy urartyjskiego załamała dalszą obronę, dlatego Sargon II nie napotykając większego oporu, posunął się głęboko na północ od jeziora Wan, jednak stolicy Tuszpy nie atakował. W drodze powrotnej jedynie Urzanu, władca lokalnego księstwa Musasir odmówił poddania się Asyryjczykom. Król asyryjski nakazał głównym siłom marsz powrotny, natomiast osobiście z oddziałem tysiąca jezdnych rozpoczął szturm na miasto. Dążył do przykładnego ukarania niepokornego miasta, będącego ośrodkiem kultu boga Chaldi, narodowego boga Urartu. Sargon przybył w momencie uroczystości koronacyjnych odbywających się w Musasir. Zdobycie tego silnie ufortyfikowanego miasta miało też silny wymiar propagandowy. Posągi boga Chaldi i jego małżonki oraz bogaty skarbiec Asyryjczycy wywieźli do Asyrii, a mieszkańców deportowali.

Sargon obłożył także trybutem państewka w huryckiej krainie Nairi (pomiędzy jeziorem Wan a Asyrią).

Działalność budowlana

W 713 p.n.e. rozpoczął budowę nowego pałacu i stolicy – Dur-Szarrukin, co znaczy „twierdza Sargona” (dzisiejsze Chorsabad). Dwór przeniósł się tam w 706 p.n.e.

Śmierć króla

Zginął w czasie wyprawy wojennej przeciw Kimmerom w 705 p.n.e.

Zobacz też

• Armia asyryjska
• stela Sargona II z Cypru

Bibliografia

• H.W.F. Saggs: Civilization Before Greece And Rome, Yale University Press 1989, ISBN 0-300-04440-2.
• Chester G. Starr: A History Of The Ancient World, Oxford University Press 1999, ISBN 0-19-506628-6.

Linki zewnętrzne

• Mapa Asyrii za Sargona II (en.)