Zamek w Czehryniu

Zamek w Czehryniu
	; Widok miasta z Góry Zamkowej
Państwo	I Rzeczpospolita
Miejscowość	Czehryń
Typ budynku	zamek
Ukończenie budowy	1589, 1760
Zniszczono	1678
Pierwszy właściciel	Aleksander Wiśniowiecki
	Plan budynku;
	Położenie na mapie obwodu czerkaskiego Zamek w Czehryniu
	Położenie na mapie Ukrainy Zamek w Czehryniu
	49°04′N 32°40′E/49,066667 32,666667
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek w Czehryniu – zamek wybudowany przez Aleksandra Wiśniowieckiego, starostę czerkaskiego na Górze Czehryńskiej^[1] nad Tiasminą^[2].

Historia

Król Polski Zygmunt III Waza osobistym przywilejem wydanym 1 maja 1589 zezwolił Aleksandrowi Wiśniowieckiemu założyć miasto i zbudować zamek na pustym uroczysku zwanym Czehryn^[1]. Zamek stojący na wysokiej i skalistej górze nad Tiasminą^[1] oblegany był w 1593 przez zbuntowanych Kozaków pod wodzą Kosińskiego, który zginął, nie zdobywając zamku^[1]. W latach 1649–1657 starostą na zamek był Bohdan Chmielnicki^[1], który go umocnił, opatrzył wszelkim uzbrojeniem, nazwoziwszy armat z Kudaku i z innych twierdz^[1]. W podziemiach twierdzy około 1653 pułkownik kozacki Jakow Parchomenko ukrył ogromny skarb zdobyty przez rabunki w Polsce^[1]. W 1664 nastąpiło ponowne umocnienie zamku przez Czarneckiego i Sobieskiego^[1]. W latach 1674–1677 zamek znajdował się w posiadaniu tureckiego sułtana, a potem wojsk carskich^[3]. Drugi zamek po 1758 zbudował starosta Maciej Potocki^[1].

Architektura

Lustracja z 1622 tak opisuje stan obiektu: do zamku prowadzi drewniana brama wjazdowa. Zamek posiada trzy wysokie baszty, parkan wokół zamku, wykonany z drzewa dębowego, dobrze pobity, obiekt miał wiele komór zamkowych, świetlic na dole dwie i na górze dwie. Z wyposażenia: dwa działa spiżowe, jedną hakownicę, cztery kamienie prochu, i znaczną liczbę kul^[1]. W 1653 Makary, patriarcha antiocheński tak opisuje twierdzę: Warownia ta postacią swą różni się od innych twierdz w kozackiej ziemi. Pod względem położenia na wyniosłym miejscu i budowy, zbliża się ona podobieństwem do zamku w Aleppo, widać ją też z daleka. Stoi na górze wysokiej i obszernej, obficie zaopatrzona w wodę, dookoła przekopami i stawami opasana. Musiała być mocna niegdyś, lecz obecnie znajduje się w upadku. We środku kilka miejsc skalistych, i są też tam podziwienia godne armaty, błyszczące jak złoto, wszystkie w Polsce przez hetmana zdobyte, na wszystkich herby, napisy i inne znaki^[1]. W 1678 fortyfikację wysadził prochem Jerzy – syn Bohdana Chmielnickiego, który był dowódcą armii tureckiej^[1]. Drugi zamek wybudowany został za Macieja Potockiego naprzeciwko góry, gdzie niegdyś stała forteca. Posiadał dwie izby z przegródkami, a niedaleko była baszta drewniana nakryta ziemią^[1]. W 1792 na górze widoczny był fragment ściany, w której było kilka kul żelaznych oraz jama wykuta w kamieniu, zapewne z przeznaczeniem na skład prochu^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I. Warszawa: 1880-1902, s. 783–789.
↑ Antoni Urbański: Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi (II cz. książki Memento kresowe). Gdańsk: Oficyna Wydawnicza „Graf”: 1991, s. 102.
↑ Czehryń. [dostęp 2013-09-26].

Linki zewnętrzne

Czehryn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 783 .
Zamek w Czehryniu

[Geo-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I. Warszawa: 1880-1902, s. 783–789.

[Memento2-2] Antoni Urbański: Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi (II cz. książki Memento kresowe). Gdańsk: Oficyna Wydawnicza „Graf”: 1991, s. 102.

[Zamek-3] Czehryń. [dostęp 2013-09-26].

[1]

[2]

[3]