Hjulet er eit gammalt og utbreidd solsymbol. Det blir gjerne framstilt som ein sirkel med korsstilte diametrar og skal uttrykkje den omlaupande rørsla til solskiva. Symbolet førekjem mellom anna i nordiske helleristningar, og folkloristiske spor av sambandet til hjulet med soldyrking finst enno i vår tid.
hjul (symbol)
I religion
Detalj (navet) frå ei framstilling av hjulet i livet i klosteret i Kopan i Nepal. I den tibetanske tradisjonen (men med indiske røter) er hjulet i livet ein vanleg måte å framstille samsara, mekanismane som held ein fanga der, og moglegheita for frigjering.
Ein dharmacakra («læras hjul») i kalkstein frå rundt år 600–800 frå Thailand. No i Victoria and Albert Museum
The Metropolitan Museum of Art.
Lisens:
Falle i det fri (Public domain)
Hjulet (chakra) er eit sentralt symbol i buddhismen, der det fyrst og fremst symboliserer Buddhas lære (dharma). Buddhas fyrste preike blir difor karakterisert som «igangsetjinga av dharma-hjulet».
I den tidlege buddhismen var hjulet òg eit viktig politisk symbol. Medan Buddha dreier «læras hjul» (dharmachakra) dreier den buddhistiske idealherskaren «maktens hjul» (ajnachakra), og blir difor kjent som ein chakravartin, ein «hjuldreiar».
Hjulet blir vidare også vanleg i visuelle framstillingar av samsara, straumen til gjenfødinga, i form av «livets hjul» (bhavachakra). I navet til dette hjulet finn ein inst dei tre giftene (vankunne, begjær og hat) og den gode og dårlege karma ein opparbeider. Eikene i hjulet skil dei ulike typane gjenføding i samsara, medan felgen illustrerer korleis ein er fanga i samsara. Hjulet blir halde i grepet til dødsguden Yama.
I kristen symbolikk smeltar hjulet saman med krossen og ævesymbolet sirkelen (hjulkors). Med dette blir det uttrykt at krossen til alle tider vil stå som teiknet til frelsa og forsoninga. Ei mogleg tolking er òg at Kristus (symbolisert ved krossen) tronar i midten av universet og styrer «verdshjulet». Hjulet symboliserer òg tida og livets krinsløp, lagnaden, makt og autoritet.
Les meir i Store norske leksikon
Kommentarar
Kommentarar til artikkelen blir synleg for alle. Ikkje skriv inn sensitive opplysningar, for eksempel helseopplysningar. Fagansvarleg eller redaktør svarar når dei kan. Det kan ta tid før du får svar.
Du må vere logga inn for å kommentere.