Čeboksarad

Čeboksarad (ven.: Чебокса́ры, čuv.: Шупашкар) om Venäman lidn, lidnümbrik da port Volg-jogen molembil randoil. Se om Čuvašijan Tazovaldkundan pälidn da kaikiš suremb lidn, tazovaldkundan ristitišton kaks' videndest eläb siš.

Čeboksarad
Чебоксары (ven.)
Шупашкар (čuv.)

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2022)	497,920 ristitud
Pind	250,87 km²
Pämez'	Oleg Kortunov (reduku 2020—)
Telefonkod	+7−8352-xxx-xxx
Avtokod	21, 121
Aigvö	UTC+3 (MSK+0)

Lidnan kart (2022)

Istorii

Eländpunkt mainitase ezmäižen kerdan Ivan Runo-sodavejan sodamatkan Kazanihe vn 1469 semendkus, no kaivandusiden mödhe lidn om olmas jo 13. voz'sadan lopuspäi. Čeboksarad saiba lidnan statusad vl 1781.

Čeboksarad šingotasoiš mašinansauvomižel (agregatad, tekstilin tömašinad), elektrotehnižel sarakol (elektro- i energomašiništon pästand, ladimed, kabeläd), tekstil'tegimištol (bumagankombinat, pölvhankanghiden fabrik, trikotažfabrik) i sömtegimištol (konditerižed tegesed, makaronad, alkogoližed jomad).

Geografijan andmused

Lidn sijadase Volg-jogen (Čeboksaran vezivaradim) oiktal korktal randal tobjimalaz, 53..205 m korktusil, 150 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Novočeboksarsk om kaimdailidnaks päivnouzmpoles, vezivaradimen padosein da Čeboksaran GES sijadasoiš siš.

Klimat om ven kontinentaline, Arktikan i Atlantižen valdmeren valatoitusenke. Voden keskmäine lämuz om +3,5 C°, kezakun-elokun +16,6..+18,8 C°, tal'vkun-uhokun −9,1..−12,9 C°. Ekstremumad oma −44,3 C° (tal'vku) i +39,9 C° (eloku). Kezaaigan minimum om +1,0 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +7,0 C° (tal'vku). Ei voi panda halad kezakus-elokus. Paneb sadegid 499 mm vodes, enamba kezakus-redukus (51..65 mm kus), vähemba uhokus-keväz'kus (19..25 mm kus). Lumikatken keskmäine hätkeližuz om 150..160 päiväd vodes.

Tobmuz

Lidnan rajonad i laptad (2012)

Čeboksarad jagasoiš koumeks rajonaks: Kalininan, Leninan i Moskvan. Sen ližaks, territorialine Volgantagaine-ohjanduz (čuv.: Йăлăм) om jogen hural randal. Lidnanvuiččed Uded Lapsarid- (6955 rist. vl 2010) i Sosnovk- (2242 rist. vl 2010) žilod, muite žilo da külä mülüdas lidnümbrikho Čeboksarad-lidnan ližaks. Čeboksaran rajon ümbärdab lidnümbrikod.

Edeline lidnan pämez' om Jevgenii Kadišev (reduku 2017 — reduku 2020).

Eläjad

Vn 2010 rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 447 929 ristitud, lidnümbrikon — 464 208 ristitud. Vl 2017 kaik 489 498 eläjad oli lidnas i 500 052 eläjad kaikes lidnümbrikos. Kaikiš suremb ristitišt lidnan alusenpanendaspäi om nügüd' (vl 2022). Lidnaglomeracijan ristitišt om läz 700 tuhad eläjid.

Rahvahad (enamba 0,4 % vl 2010): čuvašalaižed — 58,7 %, venälaižed — 31,5 %, totarlaižed — 1,0 %, ukrainalaižed — 0,5 %, marilaižed — 0,4 %, mordvinalaižed — 0,4 %, toižed rahvahad i rahvahuden ozutandata — 7,5 %.

Ortodoksižen hristanuskondan koumekümne pühäpertid oma olmas lidnas: Jumalanmaman Tulendan Pühäpertihe kafedraline päjumalanpert' (1600−1657), Jumalanmaman Katken i ph. Tatiana Rimalaižen päjumalanpert' (om letud vll 2001−2006), ph. Sergii Radonežalaižen päjumalanpert' (om sauvomas), Stroican mez'jumalankodi (Eläban Stroican päjumalanpert', kaks' jumalanpertid i kaks' časounäd), Spasan Toižetamižen naižjumalankodi (kaks' jumalanpertid i koume časounäd), 12 tošt jumalanpertid i viž časounäd. Om protestantizman tulendoid. Islaman «Bulgar»-mečet' om avaitud vl 2005. Čuvašan veroližen religijan polenpidajad elädas lidnas mugažo.

Galerei

• 
  Čeboksaran lidnümbrikon Administracijan sauvuz (2018)
• 
  Rahvahiden sebrusen pert' (2018)
• 
  Jumalanmaman Tulendan Pühäpertihe kafedraline päjumalanpert', vn 2021 nägu
• 
  Stroican mez'jumalankodi, vn 2020 nägu
• 
  «Elara»-tedotegimištkompleks vl 2024 (ende ladimiden tegim: avtoiden i atomstancijoiden täht)
• 
  Čuvašijan valdkundaline pedagogine universitet (2015)
• 
  Čuvašijan valdkundaline čomamahtoine muzei (2009)
• 
  Torguimiž-azjaline «Kaskad-Siti»-kompleks (2008)
• 
  Čeboksaran jogiport vl 2009
• 
  Čeboksarad-päraudtestancijan sauvuz vl 2008

Tetabad sündnuded

• Marevna (Marija Vorob'jova-Stebel'skaja, 1892−1984) — oli venälaine pirdai naine.

Irdkosketused

• Čeboksarad-lidnan Ezitajiden Suiman oficialine sait (chgsd.cap.ru). (ven.)
• Čeboksarad-lidnan administracijan oficialine sait (gcheb.cap.ru). (ven.) (+ äikel'ne avtomatine känduz)