Abkhaz, Abaza

Abhazya Karadeniz'in kuzeydo¤u k›y›s›nda, 240 kilometrelik sahil fleridi boyunca uzanan küçük bir ülke. Kuzeyde Rusya, güneyde Gürcistan'›n Svanetya ve Megrelya bölgeleriyle komflu. Da¤lardan denize do¤ru inen dik yamaçlar ormanlarla kapl›. Ülkenin yüzde 74'ü da¤l›k. Karl› zirveleriyle ihtiflaml› Kafkas Da¤lar› ülkeyi sert kuzey rüzgârlar›ndan korur. Baflkent Sohum. Ülkede 7 rayon (ilçe), 7 flehir, 5 flehir tipi yerleflim var. fiehir nüfusu yüzde 50'nin üzerinde. Para birimi olarak Rus rublesi kullan›l›yor. Yüzölçümü 8600 kilometrekare. Ülkede Abaza nüfustan baflka Ruslar, Gürcüler, Megreller, Türkler, Ermeniler, Svanlar ve Yahudiler yafl›yor. Ortodoks H›ristiyanlar ço¤unlukta, az say›da Abaza ile Türklerin tamam› Müslüman. Abhazya Parlamentosu, 26 Kas›m 1994'te "egemen Abhazya devleti"nin yeni anayasas›n› kabul etti. Parlamento, ilk devlet baflkan› olarak Vladislav Ardz›nba'y› seçti (1994). 1999'da bir kez daha devlet baflkanl›¤›na seçilen Ardz›nba'n›n 2004'te yap›lacak seçimlerde sa¤l›k durumu nedeniyle yeniden aday olmayaca¤› söyleniyor. Abhazya ba¤›ms›z ve egemen bir devletin bütün ku-rumlar›na sahip. Parlamento befl y›ll›¤›na seçilen 35 milletvekilinden olufluyor. Abazalar d›fl›nda üç Rus, üç Ermeni, üç Gürcü, bir Türk, Kabardey-Balkar Cumhuriyeti'nden gelip yerleflen bir de Çerkes milletvekili bulunuyor. Türkiyeli Abazalardan biri de teamülen parlamentoya seçiliyor. Önceki dönem Oktay Çkotua milletvekiliymifl, flimdi ise Raci Ayüzba. Abhazya bugün fiilen ba¤›ms›zl›¤›n› koruyor; ancak hukuki olarak henüz hiçbir devlet taraf›ndan tan›nmad›. Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti Abhazya d›fl›nda Abazalar›n yaflad›¤› Karaçay-Çerkes, 1990'da Rusya Federasyonu'na ba¤l› federal cumhuriyet oldu. Güneydo¤uda Kabardey-Balkar Cumhuriyeti, güneyde Abhazya, bat›da Krasnodar, do¤uda Stavropol ile s›n›r. Abazalar›n atalar› ilk olarak 13.-14. yüzy›llarda Kafkas Da¤lar›'n› afl›p buraya yerlefltiler. Tapanta veya Basha¤ olarak adland›r›lan bu grubu, 17.-18. yüzy›llarda soydafllar› Aflharuvalar (Da¤l›lar) izledi. Çerkeslerle yüzy›llarca iç içe yaflad›klar›ndan, özellikle Ta-pantalar›n önemli bir bölümü Çerkesleflti. 1864'te sona eren Kafkas-Rus Savafl› s›ras›nda ve sonras›nda yaflanan sürgünle Abazalar›n nüfusunun ço¤u Osmanl› top-raklar›na göç etmek zorunda kald›. Abazalar, 400 bin nüfuslu Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti'nde 27 bin 475 nüfusa sahipler (yüzde 6,6). Bunlar›n tamam› Müslüman. Büyük ve Küçük Zelençuk ile Kuma nehirleri boyundaki köylerde ve cumhuriyetin baflkenti Çerkessk'te yafl›yorlar. Abazalar cumhuriyette Çerkesler, Karaçaylar, Nogaylar ve Ruslarla birlikte resmi olarak tan›nm›fl befl halktan biri. Kendi dillerinde temel e¤itim ve yay›n haklar› var.