Cemal Abdülnasır

Bu çalışmada 1958 yılında Mısır ve Suriye’nin “Pan-Arabizm” ideolojisi temelinde oluşturdukları ve 1961’e kadar sürdürdükleri Birleşik Arap Cumhuriyeti (BAC) eksenindeki gelişmeler analiz edilecektir. Bu kapsamda öncelikle pan-milliyetçiliğin kavramsal olarak ele alınış biçimlerine odaklanılacak, daha sonra bu zemin üzerinden Pan-Arabizm ideolojisinin gelişimi ile birlikte BAC’ın siyasal ve ekonomik temelli başarısızlıkları tarihsel çerçevede değerlendirilecektir. Çalışmada pan-milliyetçi hareketlerin, kendi farklı iç dinamiklerini uyumlulaştırma bağlamında farklılıkları dışlaması ve çıkar çatışmaları nedeniyle uygulamaya geçirilmesinin zor olduğu, mevcut sınırları değiştirmeyi hedefleyen bir politikayı içermesi nedeniyle cari uluslararası sistemin kabul edebileceği bir yöneliş olmadığı varsayılmaktadır. Bu doğrultuda pan-milliyetçi hareketlerin iç ve dış yapısal açmazlarından ötürü BAC deneyiminin başarısız olduğu iddia edilecektir.

Anahtar Kelimeler: Pan-milliyetçilik, Pan-Arabizm, Birleşik Arap Cumhuriyeti, Suriye, Mısır.

A FAILED PAN-NATIONALIST INITIATIVE:
THE UNITED ARAB REPUBLIC

Abstract

In this study, the developments on the axis of the United Arab Republic (UAR) which was formed by Egypt and Syria on the basis of the Pan-Arabism ideology in 1958 and continued until 1961, will be analyzed. In this context, first, how pan-nationalism was handled as a concept will be stressed, later on this ground Pan-Arabism’s development and UAR’s political and economic based failures will be evaluated in the historical framework. This study assumes that pan-nationalist movements are difficult to achieve due to conflict of interests their excluding difierences in the context of harmonizing their internal dynamics. It also assumes that these movements are not accepted by the current international system due to their involving policies which aim to change present borders. Accordingly, it will be claimed that the UAR experience failed because of these internal and external predicaments of those pan-nationalist movements.

Keywords: Pan-nationalism, Pan-Arabism, United Arabic Republic, Syria, Egypt.

Неудачная Паннационалистическая Инициатива:
Объединенная Арабская Республика

Резюме
Данная статья посвящена анализу событий, произошедших на фоне объявленной в 1958 году Египтом и Сирией на основе идеологии «пан-арабизма» и просуществовавшей до 1961 года Объединенной Арабской Республики (ОАР). В связи с этим, в первую очередь особое внимание уделяется видам паннационализма как научного понятия, далее рассматривается развитие на этой основе идеологии пан-арабизма, политические и экономические неудачи ОАР и их оценка в историческом контексте.
В исследовании выдвинута идея о том, что паннационалистические движения не могут быть приняты существующей мировой системой из-за их отрицания различий в рамках развития собственной непохожей внутренней динамики и столкновения интересов, а также из-за стремления данной политики изменить существующие границы. Данное исследование объясняет, что паннационалистические движения по своим внутренним и внешним структурным противоречиям делают идею ОАР неудачной.
Ключевые слова: паннационализм, пан-арабизм, Объединенная Арабская Республика, Сирия, Египет.

II. Dünya savaşı sonrasında dünya daha önce göremediği bir döneme ve yeni bir düzene evirildi. Daha önce tek kutuplu ve bir tek devlet orijinli dünya artık iki kutuplu ve çekişme dolu bir döneme girmişti.Bu kutuplar ABD başat gücü ile batı bloğu ülkeleri ve SSCB başat gücü ile doğu bloğu ülkeleri idi.Birde bağlantısızlar hareketi var idi.II. Dünya savaşı sonrası oluşan taraflar birbirleriyle aktif bir çatışmaya girişmeden mücadele içinde oldukları için daha sonraları bu döneme "Soğuk Savaş" ismi verildi.Bu dönemde bloklar oluştu ve ülkeler taraflarını seçiyorlardı. Türkiye bu ortamda ABD ve NATO eksenli olarak batı bloğunda yerini aldı.
SSCB ile sınırı olan Türkiye istemeden de olsa bu dönemin ana aktörleri içerisinde yer almaktaydı.Tarafların başat güçleri diğer ülkeleri de yanlarına alarak destekleri büyütmek ve rakiplerine daha az bir alana sıkıştırmak istiyorlardı.Bu nedenle Ortadoğu'da yeni bağımsızlığı alan ülkelere ilişkiler kurarak onları askeri ve siyasal olarak destekleyerek kendi yanlarına çekiyorlardı.Zaten 1950'li dönemler Ortadoğu'da büyük sorunların olduğu tarihlerdi. Süveyş bunalımı, Suriye krizi, Irak darbesi, Ürdün ve Lübnan’daki olaylar bölgedeki sorunlara örneklerdir.Bu çalışmada Soğuk Savaşı en belirgin örneklerinden olan 1957 Türkiye-Suriye krizini işleyeceğiz.Bunu muhatap ülkelerin Suriye politikaları ve sonrasında Suriye'nin durumunu ve Türkiye-Suriye gerginliğini açıklayarak anlatmaya çalışacağız.Çalışmanın ana kaynağı Dr. Zafer YILDIRIM “1957 TÜRKİYE-SURİYE KRİZİ.” Yüksek lisans tezinin incelenmesi ve bu çalışma çerçevesinde yorumlanmasıdır.

Mısır’da Mübarek devrinin bitişi ve bundan sonraki süreçte İhvan’ın başa geçmesi Ortadoğu barışı için çok şey ifade etmekteydi. Ancak General Sisi tarafından yapılan askeri darbe Mısır’ı daha da çıkmaza soktu. Bu durumu daha iyi analiz edebilmek için Mısır Halk Devrimi öncesi yine askeri darbe yaparak başa gelen Cemal Abdülnasır darbesini incelemek yararlı olacaktır.

Bu makale, öncelikle dünyada ve Ortadoğu’da liderlik örnekleri ve türleri üzerinde durarak uluslararası ilişkilerde liderliğin karar alma süreçlerine ne ölçüde etki ettiği üzerine değerlendirmede bulunur. Ortadoğu’daki liderlik üzerinde durulduktan sonra Ortadoğu’ya ve dünya siyasetine damgasını vurmuş olan iki lider profili seçilmiştir. Arap dünyasında önemli bir yeri olan Cemal Abdünnasır ve İslam Devrimi ile hem
Ortadoğu hem de dünya siyasetine damga vurmuş olan Ayetullah Humeyni’nin liderlik özellikleri, yönetim şekilleri, iç politika ve dış politikadaki önemli kararları ve siyaset tarzları üzerine odaklanılmıştır. Her iki liderin genel karakteristik özellikleri ve siyasi biyografileri üzerinden liderlik etme yöntemleri incelendikten sonra sonuç
bölümünde de karşılaştırmalı analizleri yapılmaya çalışılmıştır. Çalışma seküler ve milliyetçi bir Arap lider ile İslamcı –Şii bir İranlı liderin Ortadoğu siyasetinde edindikleri yeri ve Ortadoğu siyasetine katkılarını detaylı bir şekilde incelemektedir.