Kamu harcamaları

Urbanization phenomenon has been widely discussed recently with the regard to the rapid growth of world population. The relative importance of fiscal variables among the others, affected by urbanization has come into prominence as a consequence of expanding government sizes in world economies. In this context, we aim to examine the impact of urbanization on the government expenditure indicating the government size by the means of static and dynamic panel data analysis over the 1990-2012 period for 44 developing countries. Keywords: urbanization, government expenditure, panel data analysis An Empirical Overview on the Urbanization and Government Expenditure Policies in Developing Countries Kentleşme olgusu dünya nüfusundaki hızlı artışa bağlı olarak son yıllarda sıklıkla tartışılan bir konudur. Kentleşmenin etkilediği çok sayıda değişken içerisinde mali değişkenlerin göreli önemi dünya ekonomilerinde kamu hacmindeki artışa bağlı olarak ön plana çıkmaktadır. Bu çerçevede çalışmamızın amacı, kentleşmenin kamu büyüklüğünün bir göstergesi olarak kamu harcamaları üzerindeki etkisinin statik ve dinamik panel veri analizi yöntemleriyle 44 gelişmekte olan ülke açısından 1990-2012 dönem aralığı için ampirik olarak incelenmesidir. Anahtar Kelimeler: kentleşme, kamu harcamaları, panel veri analizi

Devletin  kaliteli  ve  etkin  hizmet  sunabilme-
si, kaynakların etkin kullanılmasını  esas alan şeffaf ve
hesap  verebilir  bir  kamu  mali  yönetimi  ve  bütçe  sis-
teminin  oluşturulması  ile  mümkündür.  Son  yıllarda
bütçelerde yapılan reform çalışmaları  neticesinde  ka-
mu harcama  yönetimlerinin  hem  siyasi  hem  de  mali
açıdan  daha  etkin,  verimli,  hesap  verebilir  ve  şeffaf
bir  yapıya  dönüştürülmesi  amacıyla  birçok  ülkede
farklı ad  ve  biçimlerde  anılan  Performans  Esaslı  Büt-
çeleme anlayışı  uygulamaya  girmiştir.

Elazığ Doğu Anadolu’da yer alan üç tarafı sularla kaplı yarımada şeklinde bir ildir. Bundan dolayı Elazığ’ın tarihi çok eski devirlere kadar gitmektedir. Ilıman iklimi verimli ovaları ve önemli tatlı su kaynakları ve nehirleri ile bölgede yaşamaya en elverişli yerleşim yerlerinden biri olmuştur. Elazığ’ın bugünkü adına Osmanlı döneminde mezra denmektedir. XIX. yüzyılın ikinci yarısında mezraya taşınılmıştır. Öncesinde Harput önemli bir kültür kentidir. Harput Urartulardan beri Anadolu’da önemli bir yerleşim yeridir. Harput civarına Urartular zamanında İşuva denmiştir.  Elazığ Doğu Anadolu’nun nispeten gelişmiş bir kısmı olan Yukarı Fırat Bölümü’nde yer almaktadır. İl coğrafyası, konumu ve iklimi ile gelişmeye ve kalkınmaya çok elverişlidir. Harput’ta özellikle gayri müslim tüccar ve sanayiciler ekonomiyi elinde tutmuştur. Beşkardeşler denen ve ipekli kumaş üreten beş Ermeni kardeş Paris’te düzenlenen kumaş fuarına katılmış ve Fransa’ya ipekli kumaş ihraç etmiştir. Ancak zamanla Elazığ üretici pozisyonunu kaybederek tüketici konumuna gelmiştir. Cumhuriyet dönemine gelindiğinde Tek parti döneminde kısmen Demokrat Parti döneminde ise yeterli yatırımı almıştır. D.P. döneminin en büyük hayal kırıklığı ise Atatürk Üniversitesi’nin Erzurum’da kurulması olmuştur. Demokrat Parti sonrası il gerekli yatırımı alamamıştır. İle yapılan kamu yatırımları incelediğimiz dönem itibarıyla tatmin edici değildir. Kamu yatırımları ve kamu harcamaları ilde verimli kullanılmamıştır. Devlet bu konuda pragmatik davranarak Keban Barajı ve madenlere yatırım yapmıştır. Madenler dışında endüstrileşme yok gibidir. Özellikle 1970’li yılların sonundan itibaren Elazığ’a komşu iller aktif siyasetçiler yetiştirdiklerinden dolayı ile yapılması amaçlanan veya gereken yatırımlar komşu illere özellikle Malatya’ya yapılmaya başlamıştır. Bu şekilde Malatya-Elazığ rekabeti yıllarca devam etmiştir.  Elazığ’da yer alan pek çok bölge müdürlüğü Elazığ’dan alınarak çevre illere aktarılmıştır. Böylelikle il pek çok alanda kan kaybetmiştir. Günümüzde Elazığ adına işler daha vahimdir. Malatya ile rekabet edemeyen kent Bingöl ile rakip olmuş iken Kalkınma Bakanı’nın Bingöllü olması ve yatırımın Bingöl’e akması ile yine hedef küçültmüştür.

ÖZET Kamu harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkileri ekonomi ve maliye literatüründe önemli bir yer teĢkil etmektedir. Bu çalıĢmada, Türkiye " de 1960–2014 yılları arasında kamu harcamalarının ekonomik büyüme ile olan iliĢkisi, ARDL sınır testi çerçevesinde analiz edilmiĢtir. Yapılan analiz, kamu harcamalarının, kamu kesimi mal ve hizmet alımları ile bu alımlara yapılan ödemeleri ve askeri harcamaları kapsamaktadır. ÇalıĢma, var olan literatürden farklı olarak, kamu harcamalarının askeri harcamalar özelinde ayrıĢtırılmıĢ ve bu harcamalar ile ekonomik büyüme arasındaki iliĢkinin ayrıca test edilmiĢ olmasıdır. Bu amaçla çalıĢmada ARDL sınır testi yaklaĢımı kullanılmıĢtır. Ekonometrik analizden elde edilen bulgular, Türkiye ekonomisinde kısa dönemde askeri harcamalar ve ekonomik büyüme arasında istatistikî olarak anlamlı bir iliĢki görülmemiĢtir, fakat bu iliĢkinin uzun dönemde pozitif ve anlamlı olduğu saptanmıĢtır. Askeri harcamaların dıĢında kalan kamu harcamaları ile büyüme arasındaki anlık/cari iliĢki kısa dönemde pozitif olup, daha sonra negatife dönmektedir. Uzun dönemde ise askeri harcamalar haricindeki kamu harcamalarının ekonomik büyüme üzerinde pozitif etkisi tespit edilmiĢtir.

Bu çalışmada Türkiye'de 1960-2019 dönemi için Armey eğrisinin geçerliliği araştırılmıştır. Bağımlı değişken, ekonomik büyümeyi temsilen GSYH'nin logaritmik farkı; bağımsız değişken, devletin ekonomideki boyutunu temsilen kamu harcamalarının GSYH içerisindeki payıdır. Seriler geleneksel birim kök testlerinin ardından içsel ve dışsal yapısal kırılmalı birim kök testleriyle incelenmiş; her iki serinin de kırılmalı trend durağan olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sonrasında devletin ekonomideki optimal boyutunu tespit etmek için oluşturulan ikinci dereceden polinom OLS yöntemiyle tahmin edilmiş; kamu harcamalarının GSYH içerisindeki payı yaklaşık %26 olarak kestirilmiştir. Bu bağlamda anılan paydan ortak toplumsal ihtiyaçların karşılanmasından sonra kalacak harcama tutarının verimli alanlara kanalize edilmesi, bu yapılırken de objektif bilimsel kriterler kullanılması önerilmektedir.

ÖZET
Bu çalışmada yerel yönetimler tarafından yapılan harcamaların yaklaşık %70’ini gerçekleştiren
belediyelerin harcamaları, 2007-2011 dönemi itibariyle incelenmiştir. Analiz gerçekleştirilirken
Türkiye’de 2006 yılından itibaren uygulanmakta olan analitik bütçe sınıflandırmasıyla değişen ekonomik
sınıflandırma dikkate alınmıştır.
Çalışmada Türkiye’deki 81 ildeki belediyelerin toplam giderleri nüfusa oranlanarak kişi başına
düşen harcama miktarı belirlenmiş ve kişi başına düşen harcama miktarları en yüksek olan 10 ildeki
belediyelerin performansı GRİ İlişkisel Analiz (GİA) tekniği ile analiz edilmiştir. 10 ildeki belediyeler
içerisinde kişi başına düşen harcama miktarı en yüksek olan belediyeler Kocaeli’ndeki belediyelerdir.
Fakat performans açısından kıyaslandığında performansı en yüksek belediyelerin, İstanbul ilindeki
belediyeler olduğu; performansı en düşük belediyelerin ise Kocaeli belediyeleri olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Belediye Harcamaları, Ekonomik Sınıflandırma, GRİ İlişkisel Analiz (GİA) Tekniği.
ABSTRACT
In the study the spending of the municipalities that spend 70% of the total spending of local
administration is analysed for the period 2007-2011. For the analysis the economic classification that
was altered with analytical budget classification and has been applied since 2006 in Turkey is utilised.
In the study the per capita spending of the municipalities in Turkey is determined by dividing
the total spending of 81 provincial municipalities to the population and the performances of the top
ten provincial municipalities in terms of per capita spending are analysed through Grey Relational
Analysis (GRA) technique. Those municipalities having the highest per capita spending among these
ten municipalities are located in Kocaeli province. However, it is determined that those municipalities
located in the province of İstanbul have the highest level of performance, those in Kocaeli have the lowest
performance.
Keywords: Municipality Spending, Economic Classification, Grey Relational Analysis (GRA) Technique.

ÖZET Günümüz küresel dünyasında eğitim beşeri sermayenin temelidir. Ekonomik kalkınma ve büyüme için beşeri sermaye fiziki sermaye kadar önemlidir. Eğitim bireyin ve toplumun gelişiminde gerekli olduğu için ekonomik kalkınma ve büyümeye katkı sağlar. Bu özelliklerinden dolayı, eğitim hem kamu hem de özel sektör tarafından sunulması gereken bir yarı kamusal hizmettir. Eğitimin toplum ve bireyler üzerindeki olumlu etkileri, çoğu ülkenin dikkatini eğitim harcamalarına yöneltmiştir. Bu çalışmada Türkiye'deki eğitim harcamaları analiz edilecek ve daha sonra Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ülkeleri ile Türkiye'deki eğitim harcamaları karşılaştırılacaktır. Bu analizde Türkiye'deki eğitim harcamalarının son 10 yılda düzenli bir şekilde artmasına rağmen, eğitim hizmetlerinin nitelik ve nicelik açısından değerlendirilmesine olanak sağlayan toplam eğitim harcamaları, eğitim kurumlarına yapılan harcamaların gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) içindeki oranı, eğitim kurumlarına yapılan harcamaların toplam kamu harcamaları içindeki oranı ve yıllık öğrenci başı yapılan eğitim harcamaları gibi göstergeler açısından OECD ülkeleri ile kıyaslandığında son derece düşük olduğu görülmüştür.

The objective of this study is to examine whether there exists a relationship between military expenditure (ME) and arms transfer (AT) level of top thirty most military spending countries. For empirical investigation, the data of top thirty countries in cumulative ME consisting of 2000-2019 period has been adopted from Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) official web site (SIPRI, 2020). To explore the association between ME and AT of top thirty countries, Correlation Analysis (CA), which is commonly used for determining relations among variables, has been conducted. The empirical results reveal significant relationships between ME and AT for 9 countries (Turkey, China, South Korea, India, USA, Australia, Russia, Norway, and Spain) with same direction and no significant relationship for other countries (Colombia, Taiwan, Saudi Arabia, Pakistan, Iran, Poland, Brazil, Singapore, Japan, Greece, Canada, Sweden, Netherlands, Israel, Italy, France, Germany, and UK).
Bu çalışmanın amacı, en çok askerî harcama gerçekleştiren otuz ülkenin askerî harcamaları ve silah ihracatı oranları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Ampirik çalışma için (Stockholm International Peace Research Institute) SIPRI’den elde edilen, 2000-2019 yılları arasında en çok kümülatif askerî harcama gerçekleştiren 30 ülkeye ait veri seti kullanılmıştır. 30 ülkeye ait Askerî Harcamalar ve Silah İhracatı arasındaki ilişki bu dönemi kapsayacak şekilde Korelasyon Analizi ile test edilmiştir. Korelasyon Analizi sonuçlarına göre 9 ülke için (Türkiye, Çin, Güney Kore, Hindistan, ABD, Avustralya, Rusya, Norveç, ve İspanya) askerî harcamalar ile silah ihracatı arasında aynı yönde anlamlı ilişkiye ulaşılmışken, 18 ülke için (Kolombiya, Tayvan, Suudi Arabistan,  Pakistan, İran, Polonya, Brezilya, Singapur, Japonya, Yunanistan, Kanada, İsveç, Hollanda, İsrail, İtalya, Fransa, Almanya, İngiltere) anlamlı bir ilişkiye rastlanmamıştır.

Ar-Ge faaliyetlerine yönelik kamu harcamaları (ve/veya yatırımları) önemli bir sosyoekonomik geri dönüşe sahiptir. Bu harcamalar, ülke nüfusunun yaşam düzey ve kalitesini yükseltirken takip eden dönemlerde elde edilecek yüksek teknolojik çıktıdan sağlanacak vergi geliri nedeniyle de kamu yönetiminin küresel itibarını ve ulusal seviyedeki kaliteli hizmet şansını artıracaktır. Bu çalışmada, birinci bölümde ar-ge harcamalarının teorik altyapısı ve bu konudaki literatür irdelenecek; ikinci bölümde bu tür harcama veya yatırımlarınmakro değişkenler üzerinde yarattığı etkiler karşılıklı olarak betimsel analiz yöntemleriyle ele alınacak; üçüncü bölümde veriler vasıtasıyla Türkiye ve çeşitli ülkelerdeki görünümü değerlendirilecek ve son bölümde ise çalışma çıktıları yorumlanarak yol gösterici olacağına inanılan bazı önerilerde bulunulmaya çalışılacaktır.

Gelir adaletsizliği meselesi, günümüzün en önemli ekonomik ve sosyal problemlerinden biri durumundadır. Özellikle ikiz Petrol Krizlerinden (1973 ve 1979) sonra gelir dağılımındaki bozukluk daha belirgin bir hal almıştır. Keza uluslararası istatistikler gelir dağılımının önemli göstergelerinden biri olan Gini katsayısının, yaklaşık olarak son kırk yıldır sürekli arttığını göstermektedir. Ekonomik büyüme ve refahın tüm toplum kesimlerine yayılmaması, beraberinde yoksulluğu da arttırmaktadır. Bu durum az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde daha belirgin olmakla birlikte gelişmiş ülkeler için de geçerlidir. Devlet, piyasada oluşan gelir dağılımına mali veya mali olmayan çeşitli araçlarla müdahalede bulunarak, gelirin yeniden dağılımını gerçekleştirmeye çalışabilir. Gelirin yeniden dağılımı politikalarında vergiler ve kamu harcamaları önemli bir yere sahiptir. Bu çalışma OECD ülkelerindeki gelir dağılımını ve gelirin yeniden dağılımında vergi ve kamu harcamalarının etkisini ele almaktadır. Yöntem olarak ülkeler arası sayısal karşılaştırmalar yapılmış ve böylece gelirin yeniden dağılımı politikalarının etkinliği incelenmiştir. Çalışmadan elde edilen temel sonuç OECD ülkeleri arasında belirgin bir gelir dağılımı farklılığı olduğu ve ikincil gelir dağılımı politikalarının etkinliğinin ülkeden ülkeye değişkenlik gösterdiği yönündedir.

There are two basic views about the relationship between public spending and economic growth in the economic literature. These views, which are known as Keynesian view and Wagner Law, have examined the relationship between public spending and economic growth. Keynesian view has been suggested that the increase in public spending, increasing economic growth. According to the other view known as the Wagner Law, the increase in economic growth will increase public spending. The aim of the study is to test whether this valid for Turkey for the last 10-year period or not. In this study, which is used the quarter data of Turkey for 2006-2015 period, Granger Causality method used and was found a mutual causality. It has been reached the conclusion that both the Keynesian view and Wagner Law is valid for Turkey in the period of 2006-2015.

İktisat literatüründe kamu harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisini konu alan iki temel görüş bulunmaktadır. Keynesyen görüş ve Wagner Yasası olarak anılan görüşlerde kamu harcamaları ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki incelenmişti r. Keynesyen görüş, kamu harcamalarında görülen artışın ekonomik büyümeyi arttıracağını öne sürmüştür. Wagner Kanunu olarak bilinen diğer görüşe göre ise ekonomik büyümedeki artış kamu harcamalarını arttıracaktır. Çalışmanın amacı bu ilişkinin son 10 yıllık döneminde Türkiye için geçerli olup olmadığını test etmektir. Türkiye’nin 2006-2015 dönemi çeyrek verilerinin kullanıldığı çalışmada Granger Nedensellik yöntemi kullanılmış ve karşılıklı bir nedensellik ilişkisi bulunmuştur. 2006-2015 döneminde hem Keynesyen Görüş hem de Wagner Kanunu’nun Türkiye için geçerli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Yoksulluğun azaltılması, sağlık, eğitim, cinsiyet eşitliği, çevre ve insan refahını etkileyen diğer birçok konuda 60 göstergeyi kapsayan Binyıl Kalkınma Hedefleri gerek küresel düzeyde gerekse ülkeler bazında en geniş tanımlı kalkınma ve yoksullukla mücadele göstergeleridir. Bu çalışmada, parasal olmayan göstergelerin yanı sıra parasal göstergeden de faydalanarak yoksulluk ve kalkınma olgusu çok boyutlu bir perspektifle Binyıl Kalkınma Hedefleri ve Yoksul Odaklı Büyüme çerçevesinde analiz edilmiştir. Çalışmada İnsani Gelişmişlik Endeksi (HDI)’de de yer alan 187 ülkenin 1990-2015 dönemini kapsayan çok boyutlu Binyıl Kalkınma Hedefleri endeksi oluşturulmuş ve ülkelerin kalkınma düzeyleri ve hedefleri gerçekleştirme konusundaki performansları ölçülmüştür. Elde edilen sonuçlar HDI sonuçlarıyla da karşılaştırılmıştır. Temel olarak “Büyüdük ama kalkındık mı? Ülkeler gelir ve gelir dışında yakınsıyor mu? Büyüme kapsayıcı mı? Yoksullara da yansıyor mu? Uluslararası ve yerel fonlar kalkınmada etkin kullanılıyor mu? Performansa dayalı fon dağıtım mekanizması nasıl olmalı? TÜRKİYE’nin performansı başta G20 üyesi olmak üzere yükselen ekonomilerle kıyaslandığında ne durumdayız?”...sorularına cevaplar aranan araştırmada hem uluslararası fon sağlayıcı kuruluşların hem de, başta Türkiye olmak üzere ilgili ülke karar vericilerinin nerede, hangi alanda, kimlere nasıl ve ne düzeyde fon sağlanması konusunda faydalı ve uygulanabilir önerilere yer verilmiştir.

Kamu harcamalari ve ekonomik buyume arasindaki iliski uzun yillardir incelenen konulardan biridir.Bu cercevede one surulen goruslerden Wagnar'e ait olan hipotez  kamu harcamalarinin ekonomik buyume ve kalkinmadan etkilendigi yonundedir.Wagner'e gore kamu harcamalari icsel degiskendir.Keynes ise kamu harcamalarini bir politika araci olarak onemsemis ve kamu harcamalari yoluyla milli gelirde degislikler yapilabilecegi gorusunu ortaya atmistir.Dolayisiyla Keynes,Wagner'in aksine,kamu harcamalarini dissal bir degisken olarak tanimlamistir.Literaturde gerek Wagner'in gerekse Keynes'in gorusleri,farkli ulkeler ve farkli donemler icin sikca test edilmistir.Bazi calismalarda Wagnar'in hipotezi desteklenmis,bazilarinda da Keynes'i destekleyen sonuclar ortaya cikmistir.Yine bazi calismalarda her iki goruse de uygun olmayan sonuclar alinmis,bazilarinda ise her iki degisken arasinda karsilikli iliski gozlenmistir. Bu calismada kamu harcamalari ve ekonomik buyume arasindaki iliski hem Wagner'in hem de Keynes'in gorusleri cercevesinde,OECD ulkeleri orneginde ve 1980-2010 yillari arasindaki donem icin panel veri analizi ile test edilmistir.Arastirma sonucunda hem Wagner Yasasinin hem de Keynesyen yaklasimin OECD ulkelerinde ilgili donem icin gecerli oldugu gorulmektedir.

Yaklaşık son yarım asırlık süreçte, yeni küresel ekonomik ortamın getirmiş olduğu yenilikler ülkeleri bu sürece uygun politikalar geliştirmeye yönlendirmiştir. Bu süreç günümüzde ülkeler için iktisadi refahın öncül bir davetçisi ve sosyal gelişmişliğin ise temel bir göstergesi haline dönüşen eğitim ve sağlığa atfedilen önemi daha da artırmıştır. Beşerî sermaye olarak adlandırılan insan gücü kaynağının oluşmasına doğrudan etki eden eğitim ve sağlık, bireylere ve bu bireylerden oluşan topluma iktisadi, sosyal, siyasal vb. açıdan fayda sağlamaktadır. Eğitim harcamaları, eğitim hizmetinin gerçekleştirilmesi için sarf edilen tüm harcamalar olarak ifade edilirken sağlık harcamaları ise; sağlığın muhafaza edilmesi ve geliştirilmesi maksadıyla yapılan tüm harcamalardır. Her iki harcama türünde meydana gelecek bir artış bireylerin mevcut ve ileriki yaşamları üzerinde (gelir artışı, yaşam süresinin uzaması gibi) pozitif etkiler yaratmaktadır. Aynı zamanda eğitim ve sağlığa yapılacak fiziki yatırımların pozitif getirileri ile ekonomik kalkınmanın sağlanması arasında da bir ilişki söz konusudur. Pozitif dışsallığı ve sosyal faydası sosyal maliyetinden büyük olan, sosyal devlet anlayışının hâkim olduğu ülkelerde yüksek düzeyde kamu tarafından sunulan eğitim ve sağlığa dair literatürde ayrı ayrı yapılmış çalışmalar bulunmaktadır. Bu çalışmalarda her iki harcama türü; kamu harcamaları, ekonomik büyüme gibi olgularla nedensellik ilişkisine tabi tutulmuştur. Ancak birbirini destekleyen ve ortak paydada değerlendirilen her iki olguyu birlikte ele alıp uzun dönemde analizini yapan çalışma sayısı oldukça azdır. Bu çalışmanın amacı eğitim ve sağlığa kamu tarafından ayrılan kaynakların uzun dönemde gelişimini ortaya koymaktır. Bu bağlamda eğitim ve sağlık harcamalarına dair uluslararası alanda paylaşılan ilk veriden günümüzde paylaşılan son veriye kadar geçen sürede harcamaların gelişimi analiz edilmeye çalışılmıştır. Oluşturulan veri setinde ikincil değişken olarak ise GSYH kullanılmış, eğitim ve sağlık harcamalarının toplam ülke çıktı miktarı içerisinden aldığı pay değerlendirilmiştir.

Öz
Çalışmada; hareketli bir özel sektöre, güçlü bir kamu ekonomisine ve gelişmiş bir
karma ekonomik sisteme sahip olan Norveç’teki kamu harcamalarının ekonomik analizinin
yapılması amaçlanmaktadır. Analiz 2000-2013 yılları arasını kapsamaktadır. Çalışmada
kamu harcamaları, genel hükümet, merkezi hükümet ve yerel yönetimler açısından
fonksiyonel ve ekonomik sınıflandırmalar göz önünde bulundurularak değerlendirilmiştir.
Norveç’te 2000-2013 yılları arasında kamu harcamalarının istikrarlı bir seyir izlediği,
yerleşik bir mali yapının var olduğu, halka sunulan hizmetlerin kalitesinin artırılması için
kamu yönetiminde reformlar yapıldığı ve küresel finans krizinden etkilenilmediği tespit
edilmiştir. Güçlü sosyal devlet anlayışı kamu harcamalarında önemli bir paya sahiptir.
2000-2013 yılları arasında sosyal koruma, sağlık ve eğitim harcamaları toplam
harcamaların ortalama %68’ini oluşturmaktadır. Ayrıca yerel yönetimlerin güçlü bir
yapıya sahip olduğu ve söz konusu dönemde toplam harcamaların ortalama %30’unu
gerçekleştirdikleri görülmektedir.


Abstract
In this study, it is aimed to make an economic analysis of the public expenditures in
Norway having a buoyant private sector, a robust public economy and a developed mixed
economic system. The analyses encompasses the period of 2000-2013. In the study, public
expenditures are examined considering the functional and economic classification of
general government, central government and local administrations. It is determined that
public expenditures in Norway follow a stabile course between 2000 and 2013, there is a
settled fiscal structure, reforms are made in public administration for the quality of services
released to the public to be increased, and the country is not affected from the global
financial crisis. The perception of robust social state has a crucial share in public
expenditures. In the period 2000-2013 expenditures for social protection, health and
education constitute 68% of total expenditures on average. It is also seen that local
administrations have a robust structure and in the aforementioned period they made 30%
of the total expenditures on average.

ÖZET
Tarihsel arka planı yüzlerce yıl öncesine dayanan salgın hastalıklar, zaman zaman demografik, ekonomik, mali ve sosyal sonuçları çok ağır olan birer sağlık krizine dönüşebilmektedirler. Bu denli ağır
sonuçları olan son büyük salgın, 2019 yılının sonlarında ortaya çıkan COVID-19 salgınıdır. İlk olarak
Çin’de ortaya çıkan ve kısa bir süre içerisinde tüm dünyaya yayılan salgın sonucunda milyonlarca insan
yaşamını yitirmiştir. Bununla birlikte salgının ekonomik ve mali etkileri de son derece yıkıcı olmuştur.
Öyle ki salgın sürecinde ekonomik durgunluk ve küçülme meydana gelmiş, işsizlik artmış, küresel ticaret azalmış ve başlıca sektörler salgından olumsuz yönde etkilenmişlerdir. Hükümetlerin buna cevabı
ise kamusal tedbirlerin arttırılması ve parasal ve mali genişleme yoluna gidilmesi şeklinde olmuştur.
Benzer bir durum büyük ölçüde Ortadoğu ülkeleri için de geçerlidir. Bu çalışma COVID-19 salgınının
ekonomik ve mali etkilerini Ortadoğu ülkeleri özelinde incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmadan elde
edilen temel çıkarım; salgının Ortadoğu ülkelerinde büyük ekonomik ve sosyal sorunlara yol açtığı,
hükümetlerin bunu aşmaya yönelik genişletici para ve maliye politikalarının ise kamu mali dengelerini
önemli ölçüde bozduğu yönündedir.
Anahtar Kelimeler: COVID-19, COVID-19 Salgınının Ekonomik Etkileri, Ortadoğu Ekonomileri,
COVID-19 Salgınının Ortadoğu Ekonomilerine Etkisi.

ABSTRACT
Pandemics, the historical background of which dates back hundreds of years, sometimes can turn
into a health crisis with severe demographic, economic, financial and social consequences. The last
major pandemic with such severe consequences is the COVID-19 outbreak, which emerged in late
2019. Millions of people died as a result of the pandemic that first appeared in China and spread all
over the world in a short time. In addition, the economic and financial effects of the pandemic have also
been extremely devastating. So that during the pandemic, economic stagnation and shrinkage occurred,
unemployment increased, global trade decreased and major sectors were adversely affected by the epidemic. The response of the governments was to increase public measures and to go for monetary and
fiscal expansion. A similar situation has been experienced in Middle Eastern countries. The main result
obtained from the study is that the epidemic caused major economic and social problems in the Middle
East countries, and the expansionary monetary and fiscal policies of the governments to overcome this
situation significantly deteriorated the public financial balances.
Keywords: COVID-19, Economic Effects of the COVID-19 Pandemic, Middle East Economies,
The Impact of the COVID-19 Pandemic on the Middle East Economies.

Abrams eğrisi, bir ülkede kamu harcamaları ve işsizlik oranı arasındaki ilişkiyi göstermektedir. Bu eğrinin geçerli olduğu bir ekonomide kamu harcamalarında meydana gelen artış işsizlik oranının yükselmesine neden olmaktadır. Bu çalışma Abrams eğrisinin 1980-2018 dönemi için Türkiye’de geçerliliğini sınamaktadır. Değişkenlerin durağanlıkları Fourier KPSS birim kök testi ile analiz edilmiş ve her ikisinin de birinci farkı alındığında durağan hale geldiği tespit edilmiştir. Daha sonra, değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişki Fourier Shin eşbütünleşme testi ile incelenmiş ve değişkenlerin eşbütünleşik olduğu tespit edilmiştir. Uzun dönemli katsayıların tahmin edilmesi için CCR yöntemi kullanılmıştır. Buna göre, kamu harcamalarında meydana gelen 1 birimlik artış işsizlik oranında 0.45 birimlik bir artışa yol açmaktadır. FMOLS ve DOLS tahmincilerinden elde edilen bulgular da bu sonucu desteklemektedir. Son olarak, Toda-Yamamoto nedensellik testi uygulanmış ve kamu harcamalarından işsizlik oranına doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi olduğu tespit edilmiştir. Ulaşılan sonuçlar, Abrams eğrisinin Türkiye için geçerli olduğunu ortaya koymaktadır.

Ana akım maliye yazını genel olarak kamu harcamaları, özelde ise sosyal harcamalar ve transfer harcamaları ile ilgili olarak, kamu harcamalarının artış eğilimi, transfer harcamalarının satın alma gücü aktarımı yoluyla gelirin yeniden dağıtılmasında bir araç olması ve toplam talebi arttırıcı etkisi üzerinde durmuştur. Bu harcamaların işlevlerine dair eleştirel çalışmalar ise emek gücünün yeniden üretimi işlevi üzerine eğilmektedir. Türkiye’de de 1980 sonrasında kamu harcamalarının ve transfer harcamalarının artmakta olduğu görülmektedir. Bu çalışma, hane halkına yönelik olarak yapılan sosyal transfer harcamalarının içeriği ve gelişimi nasıl analiz edilebilir sorusundan hareket etmekte ve ana akım maliye yazınından farklı olarak, Türkiye’de 2008 krizi sonrasında transfer harcamalarının emek gücünün yeniden üretim koşullarını sağlama işlevini tartışmaktadır.

Devletin her alanda kaliteli ve etkin bir hizmet sunabilmesi ancak kaynakların etkin kullanılmasını esas alan şeffaf ve hesap verebilir bir kamu mali yönetimi ve kamu mali yönetiminin omurgası olan bir bütçe sisteminin oluşturulması ile mümkündür. Son yıllarda siyasi karar alma sürecinin mali açıdan disipline edilmesi gibi önemli bir misyona sahip olan bütçelerde reform çalışmaları yapılmaktadır.

The aim of the study is to examine the long run relationship between government expenditures and economic growth for Turkey. In study, gross domestic product (GDP), inflation (E) government expenditures (D) and the logarithm of the ratio of the sum of export and imports over GDP (DIS) were used as variables for the terms between 1975 and 2012. First of all all variables was teset for determine the stationary situaton. Five most popular models explaining the Wagner’s Law were used. As a result of study, ıt was understood that two of five models were a valid for 1975-2012 in Turkey.  This study show that in spite of the fact that private investments effects negatively from goverment spend, economic and social development increase according to increase in goverment spending.
Keywords: Wagner’s law, public expenditure

Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin ortak ekonomik sorunlarından biri bütçe açıklarıdır. Nereden ve nasıl finanse edildiğine bağlı olarak bütçe açıkları; faiz oranlarını, tasarrufları,
yatırımları, ekonomik büyümeyi, istihdamı, fiyatlar genel düzeyini, gelir dağılımını ve
ödemeler dengesini etkilemek suretiyle tüm ekonomiyi etkilemektedir. Dolayısıyla bütçe
açıklarının ortadan kaldırılması ya da en azından kontrol altına alınması gelişmekte olan ülkeler için olduğu kadar; gelişmiş ülkeler için de öncelikli ekonomik sorunların başında
gelmektedir.