Karay Turkish

Adam Mickiewicz, işgal atındaki ülkesinin sorunlarını kalbinden hisseden ve ulusunun bağımsızlığa kavuşması için duygularını şiire yansıtıp halkını etkileyen ve bu uğurda faaliyetler yapan Polonya’nın en önemli milli şairidir. Rus çarına karşı gizli faaliyetlerde bulunduğu suçlaması ile önce St. Petersburg’a ardından da Odessa’ya sürülen Mickiewicz, Odessa’da kaldığı dönemlerde Kırım’ın çeşitli yerlerine yapmış olduğu gezileri şiirselleştirip  ‘Kırım Soneleri’ olarak yayınlamıştır.
Ünlü Karay kökenli âlim Ananiasz Zajączkowski, Türkoloji dünyasında Kıpçak sahası alanında verdiği değerli çalışmalarla bilinmektedir. Kendisinin de Karay olması nedeniyle; Karaylar ve Hazarlar, Karay kültürü ve dili alanında da makaleler yazarak halkına hizmet etmiştir. Bu çalışmalarından bazılarını Karay Avazı ve Myśl Karaimska (Karay Düşüncesi) gibi ünlü Karayca dergilerde okuyucu ile buluşturmuştur. Bu bildiri metninde de Karay Avazı dergisinin muhtelif sayılarında yayımlattığı Adam Mickiewicz’in Kırım Soneleri’nin Karayca’ya aktarılmış metinleri incelenmiştir.

Bu makalede Kıpçak grubu Türk lehçelerinden biri olan Karay Türkçesi'nin batı grubunu oluşturan Trakay ve Haliç-Lutsk ağızları üzerine durulmuştur. Eski Türkçe unsurları bulundurma ve özellikle Haliç ağzında karşılaşılan Oğuz Türkçesi özellikler bakımından Karay Türkçesi, Türk lehçeleri arasında önemli bir yere sahiptir. İki ağız arasındaki fonetik karşılaştırmaya değinilerek incelenen metinlerde karşılaşılabilecek imlaların özellikleri transkripsiyon sistemiyle verilmiştir. Bu sistemin karşılaştırabilmesi için Trakay ve Haliç ağızları ile ilgili " Karay Avazı " dergisinde bulunan iki şiir örneği ve transkriptleri ile Türkiye Türkçesi'ne aktarması yapılmıştır.

Karay Türkçesi yapılan Türk lehçeleri sınıflamasında, coğrafi yönlere göre Batı Türkçesi, Kuzey-Batı Türkçesi; coğrafi adlara göre Karadeniz-Hazar çevresi; boy adlandırmasına göre, Kıpçak, Kıpçak-Polevets ve dil özellikleri bakımından da tav; tavlı; kalġan olarak gruplandırılmaktadır. Kendi içerisinde de Doğu Karaycası (Kırım) ve Batı Karaycası (Trakay, Haliç-Lutsk) olmak üzere sınıflandırılmaktadır.
Bu bildiri metninde, Doğu Karay Türkçesi grubuna ait olan Kırım ve Batı Karay Türkçesi Haliç-Lutsk ağzı arasındaki leksik farklar incelenmiştir. Bu farklar kimi zaman ‘kez/köz (göz), yinek/inek (inek), esek/eşşäk (eşek), avur/ahır (ağır)’ örneklerindeki gibi yalnızca ‘fonetik’ farklardan oluşurken, kimi zaman da ‘caypal-/çik-, aran/ahır (ahır), avaz/laf (söz), kergiz-/yodeya et- (göstermek)’ örneklerindeki gibi ‘leksik’ farklara dayanmaktadır. İki Karay ağzındaki bu ve buna benzer kelimeler, 79 atasözü bağlamında toplam 158 cümle esas alınarak değerlendirilmiş ve farkları ortaya konmuştur.

Dünya üzerindeki toplumlarda insan yaşamındaki doğum, evlenme, ölüm gibi geçiş dönemlerine ait inanışlar ve ritüeller farklı şekillerde icra edilse de önemini çağımızda hâlâ devam ettirmektedir. Her millette yeni doğan çocuğun, umudu ve mutluluğu getirdiğine inanıldığı gibi Karaylarda da ulusuna mutluluk, kıvanç ve bereket getirdiğine inanılır, bu nedenle doğumdan itibaren birçok kültürel ve dinî uygulamalar yapılırdı. İki bölüme ayrılan çalışmanın birinci kısmında 'Doğum, Lohusalık ve Bebekle İlgili Uygulamalar' başlığı altında doğum ve lohusalıkla ilgili pratiklere dikkat çekildiği gibi 'beşik, ad verme, sünnet etme, emzirme' gibi önemli ritüellere de değinilmiştir. İkinci bölümde ise 'Çocuğun Büyümesi ile İlgili Uygulamalar' başlığı altında ilk kez ibadethaneye giden çocuğun duası ve öğretime başlayacak çocuk için edilen dua metinleri yer almaktadır. Böylece, Karayların hem Türklük ağacının köklerinden getirdiği kültür hem de inançlarının etkisiyle Musevi inanışı ile yoğurmuş oldukları ritüeller birlikte gösterilecektir. Karay dinî metinlerinden verilecek olan dua örnekleri ile de geçiş dönemindeki bu safhanın Karay Türklerindeki önemine ışık tutulacaktır.

Milletler arasındaki siyasal, sosyal, kültürel, ekonomik ve dini ilişkiler sonucunda diller de etkilenmekte olup çoğunlukla kelime olmak üzere ek, kelime ve gramer kuralları bakımından alıntılar meydana gelmektedir. Bir dile başka dillerden giren sözcük, ek veya gramer kuralları ödünçleme (alıntı) terimi ile adlandırılmaktadır. Bu makalede de, incelenen Karayca eserlerden elde edilen İbranice ödünçlemeler üzerinde durulmuştur. Abstract As a result of the political, social, cultural, economic and religious relationships between nations also affect the language. Borrowings are words adopted by the speakers of one languages from a different language. In this article, focused on Hebrew loanwords in the Karay Language.

The role of the grammatical cases’ category expressing the relationships between the nouns and other words, especially verbs, within the word groups and sentences is very important in the agglutinative languages. The number and functions of the suffixes of this category, formed of the morphemes called case suffixes in the agglutinative languages, differ according to the language. According to its structure Turkish language belongs to the group of agglutinative languages and thus the case
suffixes take a very important place within its morphology. The relationship of the modern Karaim language and historical Kipchak Turkic has been pointed out by some of the researchers. After performing the comparative analysis of the case suffixes in the works of the field of the historical Kipchak language that has been the source of today’s Karaim language, quite a lot of similarities may observed. These similarities are both seen in respect of morphology and function.
        In this paper, the case suffixes in the works of the field of Kipchak, being the historical heritage of the Karaim language, shall be analyzed using the comparative method. The case suffixes of Codex Cumanicus among the works of historical Kipchak field shall be compared with the modern Karaim language in terms of form and function. Thus the historical relationship between the Kipchak Turkic and modern Karaim language in terms of the case suffixes shall be proved.

Key Words: Karaim language, Kipchak language, case suffixes, comparison

ÖZET Canlı hayatının bir daha geri gelmemek üzere hayati faaliyetlerinin kesin olarak sona ermesi olarak tanımlanan ölüm; ahiret inancına sahip olan kültürlerde önemli bir dönüm noktasıdır. Bu makalede de Karay inancına sahip olan Karay Türklerinin ölümle ilgili âdetleri; ölümden önce, ölüm anı ve sonrasında gerçekleşen ritüeller olarak incelenmiştir. Yeri geldiğinde dipnotta, Anadolu coğrafyası ve Yahudilik inancıyla da benzer veya farklı yönleri gösterilmeye çalışılmıştır. Makalede bulunan iki ağıt metni ve mezar taşı yazıları da hem Karay Türkçesi hem de Türkiye Türkçesi aktarması ile verilerek iki lehçenin karşılaştırmalı olarak incelenmesi amaçlanmıştır. ABSTRACT Death is defined as the total and permanenet cessation of all the vital functions of an organism. Death is significant situation for those who have faith in the hereafter. In this article , focused on death rituals of Karaim Turks. It is displayed in annotation, Karaim's tradition with similar and different aspects of Karaim's tradition between Turkish folklore and Judaism. 1 7. Uluslararası Balkanlarda Sosyal Bilimler Kongresi, Kaposvar-Macaristan'da sunulan bildiri metni.

During more than a century of investigation, northwestern Karaim has been labelled as being consonant-, vowel- and syllable-harmonical. The present paper attempts at summarizing the debate and drawing some conclusions from it. Views of 36 researchers are presented chronologically together with a commentary and information on their impact on our discussion.

The paper presents some thoughts on the phonology of Northwestern Karaim during its transition from vowel to consonant harmony, that were enabled and spurred by a recent discovery of an 18th century manuscript. It advocates a greater inclusion of the diachronic perspective in synchronic endeavours, and the concession of the notion of multiple phonologies coexisting and cooperating in one period.

Özet
Varlıkları; adlarını söylemeden, işaretle göstermeye yarayan anaw ve munaw zamirleri; Kıpçak lehçelerinde “işte şu, işte bu” anlamlarına gelmektedir. Gramerlerde işaret zamiri veya gösterme edatı adı altında incelenen anaw ve munaw, kendisinden sonra isim geldiğinde işaret sıfatı olarak da görev yapmaktadır. Munaw zamiri “mine, muna, mına, munaw, mınaw; anaw zamiri ise ana, anaw, äne, ene, na,” vb. fonetik çeşitlilikle karşımıza çıkmaktadır. Munaw “bu” zamirinden, anaw ise “a” zamirinden türemiştir.
Munaw; Eski Türkçedeki “munagu”dan değişmiş olabilir: Bu (işaret zamiri) + na (pekiştirme enklitiği)+ -AgU (isimden isim yapma eki). Kelime için bu+na+bu>mınawı>mınaw>munaw değişimi de düşünülebileceği gibi, bu + zamir n’si + -AgU (isimden isim yapma eki) tahlili de işaretlenebilir.
Anaw zamiri ise  a (işaret zamiri) + na (pekiştirme enklitiği) + -AgU (isimden isim yapma eki) şeklinde oluşmuş olabilir. A zamirinden sonra zamir n’sinin varlığı düşünülebilir. Baştaki a zamirinin Ana Altaycadaki *a zamiri ile bir ilgisi olmalıdır. Kelimenin yapısını ana bu> anabı> anawı >anaw şeklinde de olabilir.
Bu bildiride işaret ve gösterme işlevli munaw ve anaw zamirlerinin çeşitli görünümleri Kıpçak lehçelerinde soruşturulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Kıpçak lehçeleri, “anaw”, “munaw”.

THE APPEARANCES OF PRONOUNS “ANAW” AND “MUNAW” İN KİPCHAK DİALECTS

Abstract
The pronouns “anaw” and “munaw” which are useful for showing signs, without saying names of entities, mean “here it is, that’s it!” “Anaw” and “munaw” function as demonstrative adjectives when they are followed by a noun while they are examined as demonstrative pronouns or prepositions of place in grammars. The pronoun “munaw” emerges with a phonetic variety such as “mine, muna, mına, munaw, mınaw”; and the pronoun “anaw” as “ana, anaw, äne, ene, na.”Munaw; derived from the pronoun “this” (“bu”) and anaw derived from the pronoun “a.”
“Munaw” might have evolved from an Old Turkish word: “munagu.” Bu (demonstrative pronoun) + na (demonstrative particle) + -AgU (derivational affix to make a noun from a noun). For this word, the evolution of bu+na+bu>mınawı>mınaw is thinkable. Also bu + pronoun “n” + -AgU (derivational affix to make a noun from a noun) formation can be marked.
The pronoun anaw might have formed as a (demonstrative pronoun) + na (demonstrative particle) + -AgU (derivational affix to make a noun from a noun). It is thinkable that ana existence of pronoun “n” after the pronoun “a”. The leading pronoun “a”  is doubtless related to the *a pronoun in the Main Altai. The formation of the word can be as ana bu>anabı>anawı>anaw. In this work, the appearances of pronouns “munaw” and “anaw”, function as demonstrative and place, will be searched in Kipchak Dialects.
Key Words: Kipchak dialects, “anaw”, “munaw”.