Literatura kryminalna

Poe - Gombrowicz. Crime and parody

The aim of this text is to compare Gombrowicz's story "Zbrodnia z premedytacją" ("Premeditated crime") with Poe's stories. The main thesis of this article is that Gombrowicz's text is a parody of the detective story - the genre initiated by the American writer. To verify and justify that claim, the author is comparing Poe's and Gombrowicz's characters, their reasoning and relations between them, and the presented world. Poe - Gombrowicz. Crime and Parody is to answer the question: what is Gombrowicz's purpose in parodying detective stories? What does he need Poe for?

Praca ma na celu analizę tekstu powieści odcinkowej Gabrieli Zapolskiej, Kwiatu śmierci. Przyjęty punkt widzenia opiera się na elementach teorii poetyki odbioru (m.in. Edward Balcerzan). Powieść Zapolskiej jest kryminałem, a więc reprezentantem gatunku uznawanego przez badaczy za "niższy". Analiza w ramach poetyki odbioru, tj. przyjęcia punktu widzenia czytelnika projektowanego, skupia się na wykrywaniu chwytów, które zastosowała pisarka, by utwór mógł spodobać się masowemu odbiorcy mieszkającemu w XIX-wiecznym Krakowie.

Artykuł jest poświęcony statusowi powieści o „Panu Samochodziku” pisanych przez kontynuatorów Zbigniewa Nienackiego. Otwiera go charakterystyka kryminału jako gatunku literackiego i młodzieżowej powieści kryminalnej. Następnie omówiono wyróżniki powieściowego cyklu Nienackiego, m. in. kryminalną oś fabularną, kreację tytułowego bohatera i jego przeciwników, narrację, czas i miejsce akcji itp. Dalsza część artykułu poświęcona jest analizie wybranych epigońskich powieści o „Panu Samochodziku” autorstwa różnych literatów. Ich omówienie koncentruje się na wskazaniu podobieństw do modelu wypracowanego przez Nienackiego, a także pojawiających się różnic. Uwagę zwrócono również zainteresowanie czytelników nowopowstającymi częściami cyklu i jego ciągły rozwój. Rozważania zamyka próba odpowiedzi na pytanie: Jak funkcjonuje model młodzieżowej powieści o „Panu Samochodziku” wypracowany przez Zbigniewa Nienackiego? Towarzyszy temu refleksja o oryginalności w literaturze dla dzieci i młodzieży w perspektywie literatury popularnej.

Cykle powieściowe Roberta van Gulika, Barry’ego Hugharta i Eliota Pattisona dają pole dla interesującej analizy porównawczej. Wszystkie trzy zostały napisane przez autorów zachodnich i reprezentują różne etapy drogi do kryminału – ewolucji współczesnej powieści detektywistycznej, jak również różne jej odmiany. Jednocześnie jest też uzasadnione przyjrzenie się im w relacji do tradycyjnego chińskiego gatunku opowieści detektywistycznych gong’an, którego kluczowe elementy zostają tu poddane trzem odmiennym reinterpretacjom. To właśnie zanurzenie w rzeczywistości chińskiej wyróżnia teksty van Gulika, Hugharta i Pattisona spośród głównego nurtu zachodniego kryminału. Na gruncie stricte literaturoznawczym może ono zostać zinterpretowane jako operacja służąca ożywieniu i wzbogaceniu konwencji. W tym kontekście ciekawe będzie zbadanie, jaki dokładnie rodzaj tekstowej rzeczywistości zostaje skonstruowany w każdym cyklu przy pomocy elementów chińskich i jakim dodatkowym służy celom.

Celem artykułu jest prezentacja problemów tłumaczeniowych w przekładzie literackim z języka nowogreckiego na język polski. Praca jest oparta na osobistym doświadczeniu tłumaczy „Morderczyni” Aleksandrosa Papadiamandisa i „Dawno, dawno temu” Petrosa Markarisa. Artykuł odnosi się do referatów wygłoszonych przez jego autorów na ogólnopolskiej konferencji ‘Horyzonty języka V, czyli jak daleko sięga językoznawstwo’ (18-20.03.2016).

The aim of following article is presentation of the common problems in literary translation from Modern Greek to Polish. It is based mostly on personal experience of translators of ‘H Fonissa’ (‘The Murdress’) of Alexandros Papadiamantis and ‘Palia polu palia’ of Petros Markaris. The article refers to autors’ speeches on national conference ‘Horyzonty języka V, czyli jak daleko sięga językoznawstwo’ (18-20.03.2016).

In His Majesty's secret service. Boris Akunin's Erast Fandorin as Russian (im)perfect secret agent.

The aim of the article is to describe the phenomenon of Boris Akunin's novel series on Erast Fandorin. The author considers reasons of hero’s popularity using sociology of literature methods, especially reception theory and Marcin Rychlewski’s distribution and esthetic fields. Within esthetic field, she underlines the sociopolitical conditions of Soviet and post-Soviet Russia, series’ hypertextuality, main character creation, narration and mystery genre. Within distribution field, she puts accent on both critical and reader’s acclaim proved by numerous awards, as well as Akunin’s strategy, who proves to be an expert on readers' desires.

Przedmiotem artykułu jest analiza fenomenu cyklu powieści Borysa Akunina o Eraście Fandorinie. Autorka szkicu rozważa przyczyny popularności serii, używając metod socjologii literatury, w szczególności teorii recepcji i wyróżnionych w jej ramach pasm opisanych przez Marcina Rychlewskiego: przenoszenia i estetycznego. W ramach pasma estetycznego zwraca szczególnie uwagę na socjopolityczne uwarunkowania przemian rynku literackiego w sowieckiej i postsowieckiej Rosji, gatunek kryminału, hipertekstualność powieści, kreację głównego bohatera oraz sposób prowadzenia narracji. W ramach pasma przenoszenia podkreśla uznanie czytelników i krytyków wyrażone wieloma nagrodami oraz strategię literacką Akunina, który spełnia potrzeby czytelników, jednocześnie pozostając z nimi w stałym kontakcie.