Türk Sağı

Öz 17 Nisan 1940 tarihinde Ġsmail Hakkı Tonguç öncülüğünde kurulan ve Türk Eğitim sistemine olan olumlu katkılarını vermeye baĢlayan Köy Enstitüleri, dönemin milliyetçi ve mukaddesatçı çevrelerinde, toplumda komünizm gibi fikirlerin yayılmasını sağladığı yönünde algılandığı için tedirginlik yaratmıĢtır. Bu tedirginlik, Enstitülerin hayatta olduğu dönemde Türkiye " deki siyaseti biçimlendiren bir söylem olan antikomünizmin de etkisiyle Türk Sağında karĢılığını bulmuĢtur. Köy Enstitüleri " nde komünizm propagandası yapılmaya çalıĢıldığına yönelik Türk Sağındaki algı sayesinde bu okulların varlığı, aynı çevrelerde bir sorun haline gelmiĢ ve milliyetçi-mukaddesatçı çevrelerin ideolojik ifĢalarıyla " komünizm yuvaları " olarak görülmüĢtür. Bu konu, antikomünist çevrelerde, yani Türk Sağının bütün hallerinde yoğun bir komünizm karĢıtı propaganda malzemesi olarak kullanılmıĢtır. Köy Enstitüleri " nde yürütülen çalıĢmalara dair üretilen yıkıcı söylemlerin sürekli olarak Türk Sağı içinde yer alan kiĢiler tarafından dolaĢımda tutulmasından dolayı Köy Enstitüleri kapatılmıĢtır. En önemli kapatma gerekçeleri arasında toplumda görünürlük kazandığı düĢünülen " komünist tahrikçiliği " suçlaması, bütün milliyetçi ve mukaddesatçı aydınların Köy Enstitüleri " ne yönelik olarak ürettikleri negatif söylemlerle dolaĢımda tutulmuĢ ve dönemin hükümetleri de bu suçlamaları kapatma gerekçesi saymıĢlardır. Bu çalıĢmada Türk Sağının Köy Enstitüleri " ne yönelik olarak üretilen antikomünist suçlamaları ve bu suçlamaların dillendirilme biçimleri ele alınacaktır. Abstract The Village Institutes that established on April 17, 1940 by Ismail Hakkı Tonguç and have begun to give a positive contribition to the system of Turkish education have created anxiety because in the nationalist and conservative circles of the time, ıt was thought provide to spread of ideas such as communism in the society. This content took place in the Turkish Right by effect of anticommunism as a discourse that shaped the politics in period when the Institutes were alive in Turkey. Due to the perception of the Turkish Right in the way communist propaganda was attempted in the Village Institutes, the existence of these schools was become a problem in the same circles and was seen as "communist nests" with the ideological revelations of nationalist-consevative circles. This issue has been used as an intense anti-communist propaganda material in anticommunist circles, in all cases of the Turkish Right. Village Institutes have been closed, because destructive discourses producted about works carried out in the Village Institutes have been continuously circulated by the people in the Turkish Right. Among the most important closing reasons, the accusation of "communist incitement", which is believed to have gained public visibility, has been circulated by the negative discourses produced towards the Village Institutes by all nationalist and consevative intelligents, and the governments of the period also considered these accusations as reason of closing.In this study, It will be analyzed the anticommunist accusations of the Turkish Right against the Village Institutes and the way these accusations are expressed.

Ertuğrul MEŞE*
Özet: Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkiler, iki ülkenin sınır komşusu olması nedeniyle tarihi kökleri olan ve sürekli olarak gerilimli bir seyir izleyen tarihi, siyasi ve sosyal ilişkilerdir. Özellikle Osmanlı İmparatorluğu'ndan bugüne değin, kısa aralar hariç tutulursa, bu gerilim sürekli olarak her iki toplumda bir biçimde kendisini hissettirmiştir. Rusya ile olan bu gerilimli ilişkinin hem devlet katında hem de Türkiye'deki toplum katında yaşanan hali büyük oranda benzerlik gösterir. Türkiye'de devleti yönetenler, uluslararası politik nedenlerle kısmi de olsa Rusya ile olumlu dönemlerin yaşanmasını sağlamış olsalar bile, toplumun büyük bir bölümünü oluşturan ve adına Türk Sağı diyebileceğimiz kesimler tarafından Rusya,sürekli olarak negatif bir biçimde algılanmıştır. Türk Sağını oluşturan yani milliyetçi, muhafazakar ve İslamcı kesimlerin dayandıkları toplumsal ve düşünsel taban, Rusya'ya dair, içinde sürekli korku, nefret ve derin düşmanlık duyguları içeren bir eğilime sahip olmuştur. Bunda Rusya ile olan tarihi ilişkilerin acı tecrübesi ve özellikle Soğuk Savaş döneminin, çoğunluğu ABD merkezli ideolojik safları belirleyici antikomünist siyasal korkuları etkili olmuştur. Türk Sağını oluşturan milliyetçi, muhafazakar ve İslamcı siyasal akımlar, kendilerini milletin otantik temsilcileri ve bekçileri olarak gördükleri ve iddia ettikleri için, bu otantikliğe tehdit ve düşman olarak gördükleri Rusya'ya ve onun Soğuk Savaş dönemindeki yüzü olan komünizme de düşman olmuşlardır. Türk Sağına göre Rusya, yani Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği tarihi düşman olan " Moskof " tur. Moskof'a karşı olmak demek ve onun ülke içindeki temsilcileri olduklarını düşündükleri kesimlerin ve yapıların ideolojisi olan komünizmin Türkiye'de yayılması milleti, devleti ve dini parçalayacağı ve yok edeceği düşünülen kadim düşmana karşı olmaktır. Türk Sağındaki bu kadim tehlike algısı, toplumun tarihi bilinçaltından beslendiği gibi aynı zamanda, daha çok Türk Sağında, devletin ve toplumun ahvaline dair derin bir beka kaygısının yaşanması gibi endişeleri de harekete geçiren psiko-politik bir öze sahiptir. Ki Türkiye'de, devletin dışında, komünizme karşı mücadele sürecinin baş aktörleri olan Türk Sağının Necip Fazıl Kısakürek, Osman Yüksel Serdengeçti, Hüseyin Nihal Atsız vb. aydınları, ürettikleri Rus ve Moskof algısı sayesinde hem Türkiye'deki sağ siyasal hareketi oluşturmuşlar hem de bu hareketin insan sermayesinin muhayyilesini Rus/Moskof/komünizm karşıtlığı üzerinden büyük oranda belirlemişlerdir. Bu çalışmada özellikle Soğuk Savaş döneminden itibaren Rusya'nın, Türkiye'deki sağ siyasetin belirleyicisi olan aktörler bağlamında nasıl algılandığı ve bu algıya bağlı olarak üretilen söylemler ele alınacaktır. Anahtar Kelimeler: Rus Algısı, Moskof İmgesi, antikomünizm, Soğuk Savaş Dönemi, Türk Sağı. Giriş Geçmişte ve günümüzde yaşayan bütün devletler ve o devletlerin sakini olan bütün toplumlar, kendilerini, tarihsel deneyimlerinden süzdükleri kendilik ve ötekiler algısı ile kurgularlar. Bu algıya göre her toplumun bir ötekisi, nefret nesnesi ve düşmanı vardır. Bu durum, genel olarak sözel kültürün toplumsal yaşamın neredeyse bütün alanlarını kapsadığı ve yazılı ve düşünsel kültürün gelişimine izin verilmediği toplumlarda daha çok gözlenir. Bu tür toplumlar, geçmiş kuşaklardan eksiği ve fazlasıyla devralınan ve gerçeği yansıtmaktan uzak olan sözel kültürel anlatıları, içine düşülen zilletlerin üzerine düşünmek yerine, yaşanan müşkülatların faturasını kendi içindeki ve dışındaki ötekilere, düşmanlara ve en nihayetinde nefret nesnelerine yansıtmakta kullanırlar. Bu tür toplumların özelliklerini büyük oranda kendinde barındıran Türkiye'de de, sözel kültüre sahip toplumlarla benzer nitelikte bir geçmiş ve içinde olunan zaman algısı olduğu ve siyasal anlamda toplumun büyük bir kesimi sağ siyasi repertuar içinde eylediği için, Türkiye'de hem içerideki hem de dışarıdaki farklı toplumlar ve düşünceler Türk Sağı tarafından bir nefret nesnesi olarak görülmüştür. Bu noktada Türkiye ile Rusya ilişkisi de, iki ülkenin tarihsel deneyimleri ve sahip olunan kültürel ve düşünsel kalıplar tarafından biçimlendirilmiştir.
*Öğr. Gör. Giresun Üniversitesi Eynesil Kamil Nalbant MYO

Türk-İslam sentezi, Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne uzanan siyasal hat üzerinde çoğu zaman belirleyici bir role sahip olan Türk sağının adeta bedeni ve ruhu olagelmiştir. Türkiye siyasal kültürünün izlediği güzergâhın başlıca anaakım hareketlerinden olan Türkçülük ve İslamcılığın vücuda getirdiği Türk sağının temel sosyolojik ve sosyo-psikolojik arkaplanlarının yanısıra kendi izdüşümünün ortaya çıktığı bir başka ortam ise tarihsel arkaplanıdır. Türk sağının tarihsel arkaplanının ise üzerine kurulduğu üçlü sacayağını oluşturan öğeler olarak vatan, millet ve devlet kavramları olduğu açıktır. Bu sebeple, bu çalışmada, bu üç kavram üzerinden Türk sağının tarihsel arkaplanının ve onun üzerinden Türk sağının siyasal ve ideolojik yapılanmasının incelenmesi amaçlanmaktadır. Diğer bir deyişle, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde ortaya çıkan Türkçü-Turancı ve İslamcı fikirler ve hareketlerden aldığı mirası bugüne kadar çeşitli tezahürler şeklinde ortaya koyan Türk sağının çoğunlukla hayli belirleyicisi de olduğu Türk siyasal hayatını tariflendiren Türk sağının bu üç temel kavramı irdelenmeye çalışılacaktır. Bu minvalde, Türk sağı için; kutsal toprak bağlamında vatan, seçilmiş halk bağlamında millet ve beka ülküsü bağlamında devlet kavramları üzerinden şanlı mazi niteliğindeki tarihin ontolojik ve epistemolojik görüngüleri ele alınacaktır. Esasında, Türk sağının fikriyatının temel taşlarından olan bu üç kavramın sahip olduğu fenomenal ilişki ise Tanrı Dağı ve Hira Dağı anlatılarının imlediği nosyonların, olguların ışığında kesişimsel bir hat oluşturmaktadır. Nitekim Türkiye siyasal hayatı içinde, milliyetçilik, muhafazakârlık ve İslamcılık fikirlerinin ve onların ortaya koyduğu siyasal hareketlerin itinayla izlediği bu hattı anlamak, Türk sağının tarihsel arkaplanına dair bu çalışmanın temel motivasyonunu oluşturmaktadır.