sosyal uyum

Problem Durumu
Sosyalleşme, bireyin ait olduğu toplumsal grubun bir parçası haline gelmeyi öğrendiği ve o toplumsal grubun uyguladığı ve kabul
ettiği davranışları göz önüne alarak, kendi tutum ve davranışlarını ortaya çıkardığı süreci tanımlayan bir kavramdır. Birey bu
süreç esnasındaki tutum ve davranışlarını, diğer bireylerle etkileşim yoluyla yapılandırır (Craig, 1999; Kağıtçıbaşı, 1999).
Yazın alanına baktığımızda, sosyal davranışlar çeşitli değişkinlerle ilişkilendirilmiştir. Bu değişkenler arasında, bağlanma stili,
sosyal yeterlilik (arkadaşlık becerisi ve akran ilişkileri), cinsiyet ve anne-babanın çocuklarıyla ilişkileri yer almaktadır
(Kapıkıran, İvrendi, Adak, 2006). Sosyalleşmenin gerçekleşmesi sürecinde sosyal uyum kavramı önemli bir yer tutmaktadır.
Sosyal uyum, kişinin kendisi ve sosyal çevresi ile tutarlı, dengeli ve sürdürülebilir bir etkileşim kurabilmesidir. Birey sosyal
uyum sahibiyse, sosyal açıdan yeterli olduğu düşünülmekte ve sosyal becerilerin etkili kullanıldığı kabul edilmektedir. Başka
bir ifade ile sosyal uyum, sosyal becerilerin kazanılmasına bağlıdır (Çifci ve Sucuoğlu, 2004; Avcıoğlu, 2005; Yavuzer, 2007;
Bacanlı, 2008).
Sosyal uyum, bireyin diğer insanlarla uyum gösterebilme başarısı, grupta özgün bir biçimde var olmasıdır (Akıncı, 2007).
Sosyal uyum, bireyin diğer bireylerle ilişkilerinde uyumlu olma başarısı gösterme ve çevresi içinde kendi bireyselliğini özgün
bir biçimde tanıtabilme çabasıdır. Sosyal uyumdaki başarının bazı ölçütleri vardır. Bunlar;
 Farklı gruplara uyum gösterme: Farklı gruplara uygun biçimde davranan, ilişki kuran, yaşıtları ile olduğu kadar
yetişkinlere de uyum gösteren birey sosyal açıdan uyumlu bir birey olarak kabul edilmektedir.
 Sosyal tutumlar: Toplumca istenen tutum ve tavırları diğer insanlara yönelten, sosyal yaşama bu özellikle katılan kişiler
sosyal bakımdan uyumlu sayılmaktadırlar.
 Kişisel doyum: Toplumsal ortamda aldığı rolle, kurduğu ilişkiden yeterince doyum sağlayan birey sosyal bakımdan
uyumlu olarak kabul edilmektedir (Yavuzer, 2007; Allsopp ve Santos, 2000).
Sosyal uyum kavramı irdelendiğinde aslında her alanda kişinin hayatına nüfuz eden ve tek bir disiplinin konusu olmanın
dışında, disiplinler arası ağda kendine yer bulan bir ifade olduğu sonucuna ulaşılır. Türkiye’de sosyal uyum alanında yapılan
çalışmaların 2016 yılında artış gösterdiği görülmektedir. Yapılan çalışmalar farklı değişkenler açısından analiz edilmeli ve
sosyal uyum konusunda en çok çalışılan başlıklar tespit edilmelidir. Çalışmaların bakış açılarının ve yöntemlerinin tespit
edilmesi alanda çalışacak araştırmacılar için önem arz etmektedir. Farklı bakış açıları konunun disiplinlerarası ele alınmasını
kolaylaştırabilir.Bu bağlamda sosyal uyum kavramının literatürde kullanımıyla ilgili ve disiplinler arası karşılıkları ile ilgili
çalışmaların incelenmesinin ve sonuçlarının değerlendirilmesinin önem taşıdığı düşünülmektedir. Bu öneme istinaden Türkçe
literatürde yapılan tez çalışmalarında ilgili kavramın ele alınışı ve çalışma alanlarının sınıflandırılması, içeriklerin incelenmesi
amacıyla Türkiye ölçeğinde yayınlanmış olan tez çalışmaları incelenerek bir içerik analizi çalışması yapılmıştır ve aşağıdaki
sorulara yanıtlar aranmıştır;
1. Mezuniyet tezlerinin mezuniyet derecesine göre dağılımı nedir?
2. Mezuniyet tezlerinin üniversitelere göre dağılımı nedir?
3. Mezuniyet tezlerinin başlıklarına göre dağılımı nedir?
4. Mezuniyet tezlerinin bölümlere göre dağılımı nedir?
5. Mezuniyet tezlerinin araştırma desenine (modeline) göre dağılımı nedir?
6. Mezuniyet tezlerinin araştırma metodolojisine göre dağılımı nedir?
7. Mezuniyet tezlerinin veri toplama araçlarına göre dağılımı nedir?
8. Mezuniyet tezlerinin örneklem stratejilerine göre dağılımı nedir?
9. Mezuniyet tezlerinin veri analiz tekniklerine göre dağılımı nedir?
Araştırma Yöntemi
Araştırmada bilimsel araştırma tekniklerinden nitel araştırma yöntemi olan “doküman analizi” kullanılmıştır. Veri olarak
doküman kullanımı görüşme ya da gözlemden farklı değildir ve araştırmalarda sıklıkla kullanılmaktadır. Her tür doküman,
anlamın ortaya çıkması, belirsizliklerin ortadan kalkması ve problem sorusu ile ilgili içgörünün keşfedilmesinde araştırmacıya
1992
2017 Bildiri Özetleri Kitabı
yardımcı olur (Merriam, 2015).Bu araştırmada “sosyal uyum“ anahtar sözcüğü temel alınarak yayınlanan tüm tezler taranmıştır. Ulaşılan tezler;
araştırmacılar tarafından belirlenen ölçütler temel alınarak; araştırmanın teması, araştırmanın yılı, araştırmanın yapıldığı
bölüm, araştırmanın yapıldığı üniversite, araştırma modeli, araştırmanın veri toplama aracı, araştırmanın örneklem kitlesi,
araştırmanın örneklem tekniği, araştırmanın analiz tekniği alt başlıklarında toplanarak içerik analizi ile bulgulara ulaşılmıştır.
İçerik analizi metinlerin ya da eldeki materyallerin içerisinde gizli kalmış anlamların, verilmek istenen mesajların, belirlenmiş
bir sistematik içinde gruplandırılarak incelenmesine olanak tanıyan bilimsel bir yaklaşımdır (Güler & Halıcıoğlu &Taşğın,
2015). İçerik analizinin temel amacı, toplanan verileri açıklayabilecek kavramlara ve ilişkilere ulaşmaktır. Mesajın ne
olduğunu anlamaya yönelik verileri tümevarım yoluyla analiz eden bir yöntemdir (Güler & Halıcıoğlu &Taşğın, 2015).
Örneklem seçiminde amaçlı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Örneklem belirlenirken doküman olarak, 1999-2016 yıllarında
Türkiye’de yazılan ve YÖK’te yayınlanan tezler kullanılmıştır. Tezlere Yüksek Öğretim Kurulu’nun internet sitesi
(https://tez.yok.gov.tr) üzerinden ulaşılmıştır. Çalışmada; 4 doktora 2 tıpta uzmanlık 47 yüksek lisans tezi olmak üzere
toplam 53 tez kullanılmıştır. Geçerlik ve güvenirliği sağlamada örneklem seçiminin önemli olduğu düşünülerek mevcut
örneklem sayısı korunmuştur.
Beklenen/Geçici Sonuçlar
 “Sosyal uyum” kavramı en çok yüksek lisans tezlerinde çalışıldığı,
 Araştırma konusu en çok öğrenciler üzerinde araştırıldığı,
 İlgili kavram en çok psikoloji alanında çalışılmış olup bu durumu spor, çocuk gelişimi, eğitim bilimleri, tıp, ilköğretim, özel
eğitim, sosyal bilimler alanları takip ettiği,
 “Sosyal uyum” en çok korelasyonel araştırma modeli kullanılarak çalışılmış olup, bu durumu inceleme, deneysel, nitel,
karma ve nedensel karşılaştırma modellerinin takip ettiği,
 Araştırmalarda veri toplama sürecinde en çok ölçek kullanıldığı tespit edilmiş olup, sırasıyla anket, görüşme formu,
doküman analizi ve gözlem teknikleri kullanılarak kavramın açıklandığı,
 Örnekleme teknikleri incelendiğinde ise araştırmalarda en çok rastgele örnekleme tekniğinin kullanıldığı, amaçlı ve
tabakalı örnekleme yöntemlerinin de ikincil önem taşıdığı,
 Sosyal uyum kavramı en çok öğrencilerden toplanan verilerle açıklanmaya çalışılmış olup, öğretmen, aile, yetişkin ve
program bazlı çalışmalar daha az çalışıldığı,
 Verilerin en çok yüzde frekans hesabı ile rapor edildiği, ilgili sırayı t-testi ve ANOVA çalışmalarının takip ettiği tespit
edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Sosyal Uyum, İçerik Analizi, Tez İncelemesi.
Kaynakça
Akıncı, G. (2007). Engelli Çocuğa Sahip Olan ve Olmayan Babaların Aile İşlevlerini Algılamaları ile Sosyal Uyum
Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü.
Allsopp, T. & Santos, D. H. (2000). Coloborating To Teach Prosocial Skills. Intervention in School and Clinic, 35 (3);
141-147.
Avcıoğlu, H. (2005). Etkinliklerle Sosyal Beceri Öğretimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
Bacanlı, H. (2008). Sosyal Beceri Eğitimi. Ankara: Asal Yayınları.
Craig, W. (1999). Childhood Social Development. London: Blackwell Publisher.
Çifci, İ. & Sucuoğlu, B. (2004). Bilişsel Süreç Yaklaşımıyla Sosyal Beceri Öğretimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
Güler, A., Halıcoğlu, M.B. ve Taşğın, S. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma, 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Kağıtçıbaşı, Ç. (1999b). Kültürel Psikoloji. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kapıkıran, A.N., İvrendi, A. B., Adak, A. (2006). Okul Öncesi Çocuklarında Sosyal Beceri: Durum Saptaması, Pamukkale
Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Sayı 19, 19-27.
Merriam, B.S. (2015). Nitel Araştırma (Çeviren: Prof. Dr. Selahattin TURAN), 3. Baskı, Ankara: Nobel Akademi.
Şimşek, H., & Yıldırım, A. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık: Ankara.
Yavuzer, H. (2007). Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.

Suriye’de yaşanan savaş sonrası Türkiye’ye zorunlu bir göç dalgası meydan gelmiş olup halen de bu göç dalgası devam etmektedir. Suriye’de yaşanan insanlık dışı olaylara tüm dünyanın sessiz kalmasına ve görmezden gelmesine rağmen Türkiye bu insanlara kapısını açmış olup bu insanlara her türlü imkanı sağlamaya devam etmektedir. Suriye’deki rejim halen insan hakları çiğnemekte ve halkına zulüm yapmaktadır. Günümüzde milyonlarca çocuk savaşların, terör saldırılarının doğrudan ya da dolaylı olarak masum kurbanları durumuna düşmektedirler. Bu şiddet eylemlerinin sonrasında meydana gelen göçün çocuklar üzerinde yarattığı travmatik etkiler, çocukları psikolojik, fizyolojik ve sosyal açıdan etkilemektedir. Çocukların travmatik olaylara karşı gösterdikleri tepkiler genel olarak benzerlik gösterse de farklılıklar da gözlenebilmektedir. Birey, gerçek bir tehditle karşılaştığını algılamışsa, fiziksel, psikolojik veya sosyal açıdan bir zarar gördüyse veya tanık olduysa, bu esnada da aşırı derecede korku, çaresizlik ve dehşet hissetmişse, bu durum birey için travmatik bir yaşantı olarak tanımlanmaktadır. Travmanın etkileri fiziksel, duygusal, zihinsel, fiziksel ve davranışsal boyutta olabilmektedir. Travmatik olay yaşayan hemen hemen herkes “stres tepkileri” göstermekte ve sosyal uyum sorunları yaşamaktadırlar. Bu çalışmada, Suriyeli ailelerin göçünün yoğun olduğu Ankara ili Altındağ ilçesindeki okullara devam Suriyeli çocuklar örneklem grubunu oluşturmuştur. Araştırmada Suriyeli çocukların demografik özelliklerinin ve savaş sonrası sosyal uyumlarının ölçülmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, Suriyeli çocuklara kişisel bilgi formu ve Sosyal Uyum Kendini Değerlendirme Ölçeği (SUKDÖ) uygulanmıştır. Ölçekler, Türkçeden Arapçaya çeviri yapıldıktan sonra Suriyeli çocuklar tarafından doldurulmuştur. Öncelikle çocukların savaş yaşantılarının ardından gösterebilecekleri tepkiler çocukların sosyal hayata uyumları çerçevesinde değerlendirilmiş ve Suriyeli çocukların sosyal uyumlarına çözüm bulmak için bu kapsamda gerekli kurumlarla işbirliği olanakları araştırılmıştır. Anahtar kelimeler: Savaş, Sosyal Uyum Kendini Değerlendirme Ölçeği, Suriye, Türkiye, Çocuklar War Children of the Arap Spring: The Examination of Children of Syria in Turkey in terms of Social Adaptation Abstract After the war in Syria, a compulsory migration wave to Turkey has been challenged and still this wave of migration continues. Despite the fact that the whole world is silent and ignorant about the inhuman incidents in Syria, Turkey has opened its doors to these people and continues to provide all kinds of opportunities to these people. The regime in Syria is still violating human rights and persecuting its people. Millions of children today are in the state of wars, innocent victims of terrorist attacks, directly or indirectly. The traumatic effects of immigration on children after these acts of violence affect children psychologically, physiologically and socially. Although the responses of children to traumatic events are generally similar, differences can also be observed. It is defined as a traumatic experience for an individual if he or she perceives it as a real threat, if it is physically, psychologically or socially harmed or witnessed, or if he / she feels too much fear, helplessness and horror at this point. The effects of trauma can be physical, emotional, mental, physical and behavioral. Almost everyone who has a traumatic event is showing "stress reactions" and social adaptation and social cohesion problems. In this study, Syrian children constitute a sample group of children going on to the schools in the Altındağ District at the province of Ankara where migration of Syrian families is intense. It was aimed to measure the demographic characteristics of the Syrian children and the social adaptation they experienced. For this purpose, Syrian children will be given a personal information form and Social Adaptation Self-Evaluation Scale. First of all, the reactions that the children can show after the war experiences will be evaluated according to the experiences of the children and the cooperation will be made with the necessary institutions.
Key words: War, Social Adaptation Self-Evaluation Scale, Syria, Turkey, Children