Melis Uzdurum

Occupied between ~10,300 and 9300 years ago, the Pre-Pottery Neolithic site of Aşıklı Höyük in Central Anatolia went through early phases of sheep domestication. Analysis of 629 mitochondrial genomes from this and numerous sites in Anatolia, southwest Asia, Europe, and Africa produced a phylogenetic tree with excessive coalescences (nodes) around the Neolithic, a potential signature of a domestication bottleneck. This is consistent with archeological evidence of sheep management at Aşıklı Höyük which transitioned from residential stabling to open pasturing over a millennium of site occupation. However, unexpectedly, we detected high genetic diversity throughout Aşıklı Höyük's occupation rather than a bottleneck. Instead, we detected a tenfold demographic bottleneck later in the Neolithic, which caused the fixation of mitochondrial haplogroup B in southwestern Anatolia. The mitochondrial genetic makeup that emerged was carried from the core region of early Neolithic sheep management into Europe and dominates the matrilineal diversity of both its ancient and the billion-strong modern sheep populations.

This article illustrates how changes in the sediment source, tempering strategies, and shaping process in early Neolithic earthen architecture in Aşıklı Höyük have a major impact on many aspects of techno-environmental know-how traces. Archaeological micromorphology analyses of sun-dried mudbricks (in Turkey, called a specific term: kerpiç), mortars, daub, and their paleoenvironmental contexts were used to examine the tempo and modes of exploitation of the local environment, and chaîne opératoire of kerpiç and mortar recipes, and the possible reasons behind the relationships among material choices, building forms, and wall construction techniques of the earlier inhabitants in Central Anatolia during the establishment of the early settlement, i.e., 8400-7750 BCE. The nature of and changes in the built environment can be traced especially through the mortar recipes that provide various insights into the agro-pastoral activities at the site, including middens, open areas, and penning deposits. During the early Neolithic occupation at Aşıklı Höyük, vegetal tempering occurred as a micro-invention and was developed in relation to the management of fecal and domestic waste used in construction materials. Furthermore, the variability of tempering strategies can be regarded as a cognitive development that resulted from the long-term learning and experimentation background of the Aşıklı people in kerpiç production. The main motivation behind these changes and testing of the recipes was the need for more durable and long-lasting construction of earthen buildings as used by this early sedentary community in the region.

Hayvan dışkısı hem çevresel koşullar hem de insan topluluklarının yaşamına ve geçmişte insan-hayvan etkileşimine dair bilgi sağlayan disiplinlerarası çalışmaların ilgi odağındaki araştırma alanlarından biridir. Arkeolojik yerleşmelerdeki hayvan dışkısı kalıntılarının makroskopik olarak tespit edilmesi çoğu zaman mümkün değildir. Bu nedenle özellikle son yıllarda dışkının mikro göstergelerine ulaşabilmenin yollarına odaklanan araştırmalar artmış, çeşitlenmiştir. Çalışmamız çok-göstergeli yaklaşım (multi-proxy approach) çerçevesinde yapı malzemelerindeki hayvan dışkısının izlerini belirlemenin analitik yollarına odaklanmaktadır. Bu bağlamda Akeramik Neolitik Dönem yerleşmesi Aşıklı Höyük’teki kerpiç ve harçlar üzerinde ince kesit analizleri, kalsiyum karbonat (CaCO3), karbon (C) ve azot (N) analizleri gerçekleştirilmiştir. Mikromorfoloji/ince kesit analizleri sözü edilen göstergelerden birinin dışkı sferülitleri olduğunu ortaya koymuştur. Hayvan dışkısının göstergelerinden bir diğerinin ise azot olduğu anlaşılmıştır. Böylelikle ulaştığımız sonuçlardan biri iskan boyunca kerpiç yapı geleneğini hiç terk etmemiş bir topluluk olan Aşıklılıların kerpiç ve harçlarında katkı malzemesi olarak hayvan dışkısı kullandığı; diğeri bu kullanımın yerleşik köy yaşamının kurulduğu süreçte hem zamansal değişime, hem de mekansal çeşitliliğe sahne olduğudur. Buradan çıkarımla çalışmamız arkeolojik hayvan dışkısına dair bilgimizin sınırlarını çok-göstergeli yaklaşım ve yöntemlerle genişletebileceğimizi ortaya koymaktadır.

Fen bilimsel yöntemlerin arkeoloji dünyasında kalıcı bir yer edindiği 1960’lardan bu yana mikroskobik ve ultramikroskobik analizlerin hızla arttığı görülür. Başlangıçta küçük fakat gözle görülebilen maddi kültür ögelerinin, küçük parçaların incelenmesinde kullanılan bu analizlerin sınırları zamanla sedi-manlar, mineraller, mikroorganizmalar gibi mikron ölçeğindeki kalıntı ve hatta izleri de içine alacak şekilde genişlemiştir. Bugün geldiğimiz noktada dönüşen yaklaşımlar ve gelişen teknikler ile geçmiş yaşam daha yüksek çözünürlükte incelenebilmektedir. Arkeolojik mikromorfoloji buna katkı sunmakla kalmayıp mikro bağlamın kurulmasını sağlayan bir yöntem olarak ön plana çıkar. Yöntemin günümüz Türkiye arkeolojisinde özellikle de tarihöncesi araştırmalarında halen yeterince tanınır olmadığı, analizlerin münferit örneklerle sınırlı kaldığı görülür. Bu yazıda arkeolojik mikromorfoloji, incelediği kalıntılar ve ilgi alanına giren konuların arkeolojiye sunduğu katkı çerçevesinde ilk kez kapsamlı olarak sunulmaktadır. Bu bağlamda yazı hem Türkçe literatürde arkeolojik mikromorfoloji ile ilgili kuramsal ve terminolojik bir altlık oluşturulmasına hem de arkeolojik mikromorfolojinin Türkiye arkeolojisindeki yerinin sağlamlaştırılmasına katkı sağlamaktadır.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ARCHAEOLOGY UNDER THE MICROSCOPE: THE CONTRIBUTION OF ARCHAEOLOGICAL MICROMORPHOLOGY TO THE INTERPRETATION OF PREHISTORIC SITES

Microscopic and ultramicroscopic analyses had a rapid increase in archaeology since the 1960s with the introduction of the methods of natural sciences. The scope of these analyses, which were originally used in the study of small but visible material culture elements, expanded over time to include micron-scale residues such as sediments, minerals, microorganisms, and even traces. Today, the new approaches and developing techniques allow higher resolution analyses of past life. Archaeologicalmicromorphology, one of the methods used in archaeology, not only contributes to the study of the past in a micron-scale, but also helps reconstructing the micro context out of the field in a laboratory environment. In Turkey -especially in prehistoric archaeology- however, archaeological micromorphology is still not widely practiced and is limited to individual studies. This article is a first comprehensive presentation of archaeological micromorphology to the Turkish audience. It discusses the various remains and topics that are studied and addressed in the scope of archaeological micromorphology. In this regard, this study contributes creating a theoretical and terminological basis for archaeological micromorphology in Turkish literature, and aims to strengthen its place in Turkish archaeology.

Aşıklı Höyük is the oldest Aceramic Neolithic tell in the Cappadocia region of Central Anatolia, Turkey, an area of Central Anatolia which has a distinct geologic and geographic structure. The Aşıklı Project first started in 1989, directed by Prof. Ufuk Esin of Istanbul. The current work at the site, which started in 2010, is led by Prof. Mihriban Özbaşaran of Istanbul University. The results of radiocarbon dating show that habitation started around the first half of the 9 th millennium BC and continued until the middle of the 8 th millennium BC. The site contains the earliest evidence for sedentism and adaptation of a new life style, and has a thick sequence that developed over 1000 years without interruption. Therefore, at Aşıklı Höyük, it is possible to observe the process of Neolithization in one place. The many changes in human life that happened during this time are documented in many fields of research, such as studies of plant remains, animal remains, stone tools, human bones, and architecture. Aşıklı is also the only early Neolithic site excavated in Cappadocia, It is unique in its age, size, geologic context, and good state of preservation. RESEARCH AIMS The main structural material in the settlement-from its first stages of occupation to its abandonment-is the mud-brick. Mud-brick can be defined as building material formed from soil made using a mixture of loam and water with various additive and binding materials. Mud-brick is a convenient building material because it can be produced from many kinds of soil using different methods. Although it has a disadvantage in that it must be renewed and repaired due to weathering and natural disasters, it has an advantage in that it is a recyclable material. The process of mud-brick production, from preparing the raw material to making and using the bricks provides information about structures and traditions of the culture to which it belongs. For example, the preferred sources, the additives used, and brick shaping methods differ in certain geographies and time periods. We aim to study: (1) how mud-brick, mortar and plaster were produced, (2) changes in production methods over time, and (3) the relationship between these changes and other aspects of sedentary life that are specific to the Aşıklı Höyük Neolithic community. In this context, we propose to analyze the changes in technological and social life by first understanding the use of construction materials in Aşıklı.

http://anamedblog.tumblr.com

The inhabitants of Aşıklı Höyük, also known as the “earliest sedentary community of Western Cappadocia”, have managed to live together in cohesion for hundreds of years. During this long span of time, despite slow and gradual changes manifested through population growth, increasing interaction with other regions and communities, innovations in technology, changes in burial practices, architecture, and subsistence, the Aşıklı community persisted their collective lifestyle. Aşıklı community, who lived about 10 thousand years ago, could be regarded as a guide for today's societies to question their existence, ideologies, forms of organization and social identities.

Orta Anadolu Bölgesindeki Aşıklı Höyük MÖ 8500-7400 (cal.) yıllarına tarihlenen, Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem yerleşmesidir. Bu tez çalışmasında Aşıklı Höyük yerleşmesinde ortaya çıkarılan ateş yerleri incelenmiştir. Çalışmada ateş yerlerinin yapımı, kullanımı ve yerlerinin zaman içerisindeki olası değişimlerinin tespit edilmesi ve bina içlerinde bulunan ocakların, konut yapılarının düzenlenmesinde nasıl bir rol üstlendiğinin anlaşılması amaçlanmıştır.
Bu amaçla ateş yerlerinin teknolojik ve tipolojik tanımları, tasnifleri yapılmış, etnoarkeolojik çalışmalar ve deneysel uygulamalar çerçevesinde olası işlevleri anlaşılmaya çalışılmış, ateş yerleri ile ocaklı ve ocaksız binaların yatayda ve dikeydeki dağılımları, karşılaştırmaları yapılmıştır. Alınan sonuçlar, Aşıklı Höyük’te, 1000 yıllık süreçte, zaman içinde ateş yerlerinde değişim görüldüğüdür. Çalışmamız, bu değişimin yerleşmedeki diğer çalışma/uzmanlık alanlarında saptanan değişimlerle birlikte ele alınarak ilk yerleşik toplulukların yeni yaşam biçimine nasıl adapte oldukları konusuna katkıda bulunmaktadır.

Aşıklı Höyük, located in Central Anatolia, is a Pre-Pottery Neolithic settlement dated to 8500-7400 cal. BC. In this study, fire installations of Aşıklı Höyük have been investigated. The main aim of this study is to understand the possible changes in the construction, use and location of fire-places and the role of hearths in the organization of the buildings. In order to reach this aim, fire installations were analyzed technologically and
typologically; classified and compared to ethnographical and experimental examples that provide hints in understanding their possible functions. Analyses on stratigraphy and spatial distribution through time have also been carried out. The results indicated changes through time. Such changes, contextualised with other changes observed in the settlement, contribute in understanding the newly established way of living of the early sedentary communities.

Güneybatı Asya’da erken Neolitik toplulukların yerleşikliğe geçiş süreci ve
yaşam biçimlerindeki değişimlerin, farklı bölgelerde özgün dinamiklerle yaşandığı
bilinmektedir. Orta Anadolu Bölgesi’nin doğusunda, Volkanik Kapadokya olarak
adlandırılan coğrafyada yer alan Aşıklı Höyük (MÖ 8350-7300) yerleşmesi de bölgenin
özgün Neolitikleşme sürecinin ve bu süreçte toplulukların dönüşen yaşam
biçimlerinin kesintisiz bir şekilde takip edilebildiği anahtar yerleşmelerden biridir.
Volkanik Kapadokya’nın en eski kerpiç mimari örneklerini veren Aşıklı, kerpiç
teknolojisinin kesintisiz olarak, yüzyıllarca aynı yerleşme özelinde takip edilmesini
sağlaması bakımından da ayrıcalıklı bir yere sahiptir. Yerleşme sakinlerinin kerpiç ve
harç tariflerini nasıl hazırladığı ve bunun zaman içerisindeki değişimine odaklı
gerçekleştirilen bu tez çalışmasında, tarihöncesi yapı malzemeleri mikroarkeolojik bir
çerçevede incelenmiştir.
Aşıklı yerleşimcilerinin iskan geçmişi boyunca yapı malzemesi tercihindeki
ısrarcı tutumunun kerpiç ve harçlarda kullandıkları hammadde kaynağı, katkı ve
bağlayıcılar ile yapım teknolojisi bağlamında geçerli olmadığı, kerpiç ve harç
tariflerinin yerleşiklik sürecinde dönüştüğü, standartlaştığı ve belirli normlara
oturtulmuş olduğu anlaşılmaktadır. Yapılan kapsamlı analizler, yapı malzemeleri
reçetelerindeki zamansal değişim eğilimi ve temposunun, yerleşikliğe geçiş sürecinde
yaşanan sosyal, teknolojik, ekonomik, çevresel pek çok etken ve dönüşümlerle
karşılıklı bir ilişki içerisinde olduğunu, sakinlerin kerpiç teknolojisi konusunda
yüzyıllar içerisinde edindiği tecrübenin, yerleşik yaşamın kurulması ve devamlılığının
sağlanmasında etkin bir rol üstlendiğini önermektedir.

The transition to sedentism in Southwest Asia, and accompanying changes in
the life-styles of the early Neolithic communities appeared in due to diverse and
unique dynamics in different parts of this vast region. Aşıklı Höyük (8350-7300 BC), a
Pre-Pottery Neolithic site in the Volcanic Cappadocia region of Central Anatolia, is
one of the key sites where the region’s unique Neolithisation process and the
concomitant changes brought by this new way of life can be tracked continuously.
The site, providing the earliest examples of mud-brick architecture in Volcanic
Cappadocia, exhibits a particular case as the nature and transformation of mud-brick
technologies can be followed continuously for centuries within the same settlement.
In this thesis, with the core question of how the inhabitants of Aşıklı prepared mudbrick
and mortar recipes and how and why their recipes changed over time,
prehistoric building materials are studied with multiple complementary methods
deriving from a microarchaeological approach.
Aşıklı community strictly preferred mud-brick as the principal building
material throughout their occupation at the site; however, this strict behavior was not
true for their choices in raw material and sediment sources, preparation of tempers
and binders, and the production technologies they preferred. This tendency is
evidenced by the changes and standardization in recipes during the overall
occupation sequence. The comprehensive analyses performed within the scope of this
research suggest a mutual relationship between the rhythm of the diachronic changes
in building material recipes and the social, technological, economic, and
environmental changes occurred during the course of the transition to a fully
established sedentary way of life. It could thus be suggested that the centuries of
experience the Aşıklı community gained in mud-brick technologies played an active
role in establishing and sustaining settled life at the site.

Dördüncü yılımızda, dördüncü sayıyla herkese merhaba. Evrensel arkeolojinin diğer disiplinlerle iş birliği içinde, teknolojik yenilikleri ve araçları kullandığı günümüzde, daha fazla bilim diyerek “Arkeoloji Bilimleri” ismiyle çıkarmaya başladığımız dergimizin dördüncü sayısında bazı yeniliklere yer vermeyi gerekli bulduk. Bu sayıyla birlikte dergimizde artık kuramsal ve metodolojik yaklaşımlara, kitap tanıtım ve eleştirilerine yer vermeye başlıyoruz. Bu yeni adımın Türkiye’deki arkeoloji ortamının ihtiyacı olan çok seslilik, eleştiri ve tartışma ortamına katkı sağlayacağı düşüncesindeyiz. Özellikle de güncel devlet politikalarıyla Türkiye’deki arkeoloji ortamının yeşertmeye çalıştığı bilimsel çerçeve ve hedeflere olumsuz anlamda tesir edecek adımların atıldığı, arkeolojinin turizm ve restorasyonla karıştırıldığı koşullarda.

Güneş Duru & Mihriban Özbaşaran

Aşıklı Höyük is an Aceramic Neolithic settlement, located in the Central Anatolian Plateau, Turkey, and inhabited for a
thousand years  (8350-7300 B.C.). This archaeological site reflects the emergence of new conditions during the transition to sedentism in the region. In the re-establishment of this new way of life, hearths and ovens had a dominant role. They were building elements that reflected and defined social regulations regarding the use of space. Their structural characteristics and uses gradually changed during the overall occupation span of the settlement. In this article, the relationship between hearths and the use of space at Aşıklı Höyük will be evaluated with the aim to contribute to understanding the transition to a sedentary way of life.

Çok yönlü bilgi kuramının arkeolojiye yansıması teoride pozitivizm odaklı nesne fetişizmi ve tarafsızlık ilkesinin sorgulanmasına neden olmuştur. Pratikte ise uzun yıllar dönemsel yaklaşımlara bağlı olarak eğilim, materyal kültürü pasif bir nesne olarak görmek ve/fakat özelliklerine göre genel tarihsel şemalardaki yerini belirlemek ya da saptamak yönündedir. Fakat bu anlayış, geçmiş toplulukların iç dinamiklerini, değişkenlerini, örgütlenme biçimlerini, rollerini, bireysel farklılıklarını, davranış ayrıntılarını anlamak ve yorumlamak adına günümüzde yetersiz görülmektedir. Çünkü arkeolojinin genel okumasını yaptığı nesneler, öznenin dış dünya ile kurduğu ilişkilerden doğar, dönüşür ve diğer şeyler ile (aktörler, maddeler, eylemler) bütünleştiklerinde anlam kazanırlar.
Bu şeylerin suskunlukları ancak geçmişle öznel bir bağ kuran arkeologların devreye gir- mesiyle bozulur. Böylece bilgiyi üreten arkeolog ile şeyler arasındaki karşılıklı etkileşim geçmişi daha nitelikli yorumlamaya açar, eleştiriyi mümkün kılar. Bu noktada veri top- lama organizasyonu son derece önemlidir. Veri zaman içindeki fikirsel dönüşümlere uygun, gelecekte sorgulanmaya mümkün bir şekilde depolanmalıdır. Örneğin birimler, yapı öğeleri, alanlar, binalar arasındaki stratigrafik ilişkinin çözümlenmesi uzun zama- na yayılan bir çalışmadır. Bu nedenle asıl amaç ilişkiler bütününün tüm bileşenlerini ait olduğu bağlam dahilinde, o bağlamı oluşturan aktörler ve nesneler arasında herhan- gi bir hiyerarşik öncelik yaratmadan belgelemek ve bozulan bağlamı yeniden kurmak olmalıdır.
Aşıklı Höyük, araştırılmakta olduğu son 25 yılda, zaman içerisinde değişen yaklaşım- ların ve araştırma yöntemlerinin aynı kazı alanında denenmesine imkan veren araştır- ma tarihçesiyle öne çıkan bir yerleşmedir. Bu anlamda yerleşme, söz konusu değişimin yarattığı avantaj ve dezavantajları bünyesinde barındırmaktadır. Bu yazıda, arkeolojik şeylere yaklaşma biçimimizin onlara, oluşturdukları bağlamlara nasıl etki ettiği üzerin- de durulacaktır.
Anahtar kelimeler: Zaman, arkeolog, metodoloji, ocaklar, ateş konsepti, Aşıklı Höyük

The reflection of a sophisticated knowledge theory ın archaeology caused co-examination of the positivist object fetishism and the equilibrium principle in theory. In practice, the tendency over time with different approaches is towards considering the materi- al culture as a passive object, and define or determine its place in general historical schema according to its features. However, this comprehension accepted nowadays ıs inadequate for understanding and interpreting the inner dynamics of past communiti- es, their parameters, organisation systems, different roles, individual diversities as well as their behavioural details. Because of this, the objects that archaeology has explored, arise from the relations that the subject interacts with the external world; they trans- form and gain meaning as they become integrated with other things (actors, matters, actions).
The silence of these things breaks down only when the archaeologists who correlate a subjective link with the past, step in. The interactions between the past and the archae- ologist, the procreator of knowledge, thus leads to more qualitative interpretation, and enables criticism. At this point, the organization of data gathering is extremely impor- tant. Data should be gathered convenient to the changes which occur through time on ideas/approaches, and possible to be questioned in future. For example, analysing the stratigraphic relations between units, features, spaces and buildings is a long term work. For this reason, the main aim should be documenting all the components of an entirety of relationships within their context, without creating a hierarchical priority between the actors and objects creating the context, and re-establish the distrupted context.
Aşıklı Höyük, with its 25 years research period, is a prominent site because of its rese- arch history and because different approaches and research methods were applied at the same site over time. For that reason the site reflects both the advantages and disadvan- tages of those changes. In this essay we will emphasise the effects of our approaches on archaeological things and the context they create.
Keywords: Time, Archaeologist, Methodology, Hearths and Fire Conception, Aşıklı Höyük

The excavations of Aşıklı from 1989 through the early 2000s showcased the 8th millennium BC occupations of the site. Interpretations and evaluations of settlement layout, architectural characteristics, subsistence patterns, and social dimensions of the community have been based
mainly on the data from these uppermost levels (Esin – Harmankaya 2007). For some time this was all that could be widely understood about the site and thus the only basis for scholarly discussion.
Towards the end of that fieldwork campaign, however, further excavation in Area 4GH revealed the existence of earlier communities with rather different lifeways and distinct forms of architecture. Even so, these early occupations have remained poorly known and, for this reason,
have not figured much in regional discussions of neolithization until now.
The new program of fieldwork and research, begun in 2010, seeks to understand the whole developmental process at Aşıklı, gathering as much information as possible about the early habitation levels while ensuring data comparability to the Level 2 settlement. The first results
of eight seasons of work (2010-2017) at the site provide an assessment of the long habitation history and detailed data on the early stages of sedentism, food-production and community behavior. The mostly gradual cultural and biological changes through this uninterrupted sequence
prove that Aşıklı is among the earliest, longue durée formative Neolithic sites in Anatolia.

Çevre, bir yanıyla benligimizi asan ve ekosistemin parçası olarak konumumuzu belirleyen dısarıdaki dünya, diger yanıyla bize aidiyet duygusu, bütünün bir parçası olma gibi çıktılar sunan, bireysel ve kolektif kimligimizi yaratan ve yansıtan yasam alanları... Içinde bulundugumuz yapılı çevreyi nasıl deneyimleyip dönüstürdügümüzden izler tasıyan kerpiç, tarihöncesinden günümüze hemen her dönemde ve uygun iklim sartlarına sahip cografyalarda sıklıkla karsımıza çıkan materyal kültür ögelerindendir. Bu denli yaygın olması sasırtıcı degildir, çünkü kaynagı yerkürede hali hazırda bulunan, çesitli katkı malzemeleri ve baglayıcılarla harmanlanabilen ve geri dönüstürülebilir bir
malzemedir. Kerpicin kurutulduktan sonra ulastıgı son hal iklimsel kosullardan hammadde kaynaklarına, katkı malzemelerinden bunların oranlanmasına, biçim verilmesine dek yüzlerce degisken ve olasılıgın benzersiz bir sonucudur. Tam da bu nedenle yapımcısının estetik algısı, bilgi, tecrübe, tabu, yasanmıslık ve tercihlerinden imzalar tasır. Kerpiç hazırlıgının ve yapı insasının fiziksel olarak zorlayıcı, zaman alan, uzmanlık, is bölümü ve organizasyon gerektiren bir eylem olarak insanlara çok farklı deneyimler yasattıgı, sosyal ortamlar sagladıgı da kuskusuzdur. Bu noktada kerpiç, yapı malzemesi olmanın ötesinde günümüzde oldugu gibi geçmiste de bireysel ve kolektif kimliklerin yansıtıldıgı somut birer ifade aracına dönüsür. Son yıllarda kerpiçler üzerinde uygulanmaya baslayan üretim zincirine (chaîne opératoire) odaklı yaklasım ve yöntemler bu ifade biçiminin mikro göstergelerini saptama, kültürel kimliklere ve normlara iliskin
bilgimizin sınırlarını genisletme potansiyeline sahiptir.

Geniş bir zamansal, coğrafi ve yaklaşımsal kapsamda geçmişte ve günümüzde arkeolojinin kimliklerle ilişkisini ele alan birbirinden değerli 20 çalışmadan oluşan bu kitabı, arkeoloji literatürüne Türkçe ağırlıklı bir kaynak olarak kazandırmaktan mutluluk duyuyoruz. Arkeoloji, ürettiği bilginin politik kullanımı bağlamında modern ulus devletlerin kimlik inşası için tartışmalı bir geçmişe sahip. Ancak dünya arkeolojisi son on yıllarda hem işçi, göçmen ve azınlık hakları hem de kadın ve LGBTİ+ hakları için verilen mücadeleler başta olmak üzere özgürlükçü ve feminist toplumsal hareketlerle iç içe geçmeye; odağını geçmişin “görkemli” ve “ihtişamlı” yaşamlarından işçilerin, köylülerin, göçmenlerin ve azınlıkların yaşamlarının araştırıldığı çalışmalara çevirerek toplumsallaşmaya başladı. Ancak gerçek şu ki, bu kitabın basıldığı dönemin Türkiye’si için bunu söyleyebilmekten hayli uzağız. Son yıllarda Türkiye arkeolojisinde en büyük övgüyü alan araştırmaların odağında savaş, hiyerarşi ve sınıfsal farklılıklar gibi temalar yer almakta. Ancak bu yorumların—şimdilik—bilimsel veriler ile sınanmadığını görmekteyiz. Yine de, attığımız bu adımın, kadınlar ve LGBTİ+’lar başta olmak üzere hiçbir kimliğin nefret söylemlerine, ötekileştirmeye ve dışlamaya maruz kalmadığı, kimliklerin çoğulluğunu ve çeşitliliğini özgürce yaşayabildiği, ifade edebildiği, hayatta kalabildiği (!) bir Türkiye’de, geçmişine ve disiplininin tarihine eleştirel bakabilen araştırmacıların yetiştiği ve özgür bir bilimsel ortamın öncelik olduğu bir akademik dünyada üretilecek yeni kuramlara ilham olmasını dileriz.

Bu çalışmada, Aşıklı Höyük'teki makro ölçekteki mimari sonuçlardan yola çıkılarak, Aşıklı topluluğunun geç 9. binyıl yaşamında (MÖ 8400-7750) yerel çevreden yararlanma biçimleri konusundaki yaklaşımları, kerpiç ve harç reçetelerini buna bağlı olarak nasıl oluşturduklarına odaklanılmıştır.Buradan yola çıkılarak Taramalı Elektron Mikroskobu-Enerji Dağılımı X-ışını Spektroskopisi ve ince kesit (arkeolojik mikromorfoloji) analizleri ile bina duvarlarındaki çökelti kaynağının incelenmesi, katkı ve bağlayıcıların tanımlanması, karma, şekillendirme sürecinin anlaşılması hedeflenmiştir.

Aşıklı’daki mikromorfoloji çalışmaları 1990ların başında, Prof. Ufuk Esin başkanlığında sürdürülen ilk dönem kurtarma kazılarıyla, dünyada mikro- morfoloji analizlerinin kuramsal ve terminolojik altlığının oturduğu ve arkeolojideki kullanımının ivme kazandığı dönemle eş zamanlı olarak başlamıştır. 2010 yılında Aşıklı’da yeniden başlayan ikinci dönem kazılarında ise, ilk dönem Aşıklı araştırmalarından alınan sonuçların beraberinde getirdiği yeni sorunsallar ve değişen yaklaşım çerçevesinde, mikromorfolojinin Aşıklı’daki yaşamı anlamaya yönelik sorduğu sorular değişmiş ve çeşitlenmiştir.

Bu yazıda arkeoloji dünyasında halen çok da yaygınlaşmamış bu yöntemin geçmiş insanların ve toplulukların yaşamının anlaşılmasına sağladığı katkı, Aşıklı yerleşmesinde yapılan mikromorfoloji çalışmaları ile değerlendirilecektir.