- Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Uniwersytet Wrocławski
Uniwersytecka 22/26
50-145 Wrocław
POLAND
Maciej Pichlak
Uniwersytet Wrocławski, Legal Theory and Philosophy of Law, Department Member
- Professor at the Department of Legal Theory and Philosophy of Law of the University of Wrocław. Visiting scholar at t... moreProfessor at the Department of Legal Theory and Philosophy of Law of the University of Wrocław. Visiting scholar at the University of Edinburgh, University of Helsinki, and the International Institute for the Sociology of Law in Oñati.
My research interests focus on law’s reflexivity, constitutionalism, and risk regulation via law. I am a member of the International Association for the Philosophy of Law and Social Philosophy (IVR) and the Research Committee on Sociology of Law of the International Sociological Association.edit
This document presents an analysis of the personal positions of the reviewers and the social context of the review of the literature on the constitutional crisis in Poland from the years 2015–2023. The objective of the review was to... more
This document presents an analysis of the personal positions of the reviewers and the social context of the review of the literature on the constitutional crisis in Poland from the years 2015–2023. The objective of the review was to analyse how academic discourse understands the causes and conditions of the Polish constitutional crisis. The review was conducted with a method of systematic literature review, and its full results can be found in the review report (in Polish) (https://open.icm.edu.pl/items/95e096e5-afd6-40a1-aa0e-c64088849c66 or https://www.academia.edu/115434595/Wyja%C5%9Bnianie_polskiego_kryzysu_konstytucyjnego_Raport_z_systematycznej_analizy_pi%C5%9Bmiennictwa). The literature review was conducted as a part of the research project PRACTIS (Power, Reflexivity And ConsTitutional crisIS).
Research Interests:
Przedmiotem raportu jest analiza formułowanych w piśmiennictwie naukowym wyjaśnień polskiego kryzysu konstytucyjnego po 2015 r. Raport przedstawia systematyczną prezentację oraz krytyczną ocenę formułowanych w literaturze poglądów na... more
Przedmiotem raportu jest analiza formułowanych w piśmiennictwie naukowym wyjaśnień polskiego kryzysu konstytucyjnego po 2015 r. Raport przedstawia systematyczną prezentację oraz krytyczną ocenę formułowanych w literaturze poglądów na temat przyczyn i uwarunkowań kryzysu. W badaniu posłużono się metodą systematycznego przeglądu literatury (systematic literature review) umożliwiającej przegląd literatury badawczej przy użyciu systematycznych, jasno wyartykułowanych i możliwych do weryfikacji metod. Wyniki badania stanowią przyczynek do refleksji zarówno nad specyfiką dyskursu konstytucyjnego prowadzonego wokół problematyki kryzysu praworządności w Polsce, jak i stanem praktyki konstytucyjnej, która ukształtowała się w Polsce po 1989 r. Raport stanowi element badań realizowanych w ramach projektu „Konstytucjonalizm refleksyjny jako odpowiedź na kryzys współczesnego konstytucjonalizmu (PRACTIS: Power, Reflexivity And ConsTitutional crisIS)” finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (2021/43/B/HS5/00414).
Research Interests:
Call for Papers for the Special Workshop, World Congress of the International Association for Philosophy of Law and Social Philosophy (IVR Congress 2024) The recurring theme of current constitutional debates occurring in various places... more
Call for Papers for the Special Workshop, World Congress of the International Association for Philosophy of Law and Social Philosophy (IVR Congress 2024)
The recurring theme of current constitutional debates occurring in various places throughout the world is the shape of relations between the normative framework created and sustained by constitution on the one hand, and social values, norms and processes on another. The intricate interplay between these two levels is a subject of key relevance, provoking questions about their transformations, conflicts, and dialogue between them. Such reflexive interplays and mutual co-dependencies are particularly striking in times of immense social transformation, shifts, and crises.
We invite both theoretical and empirical contributions from the fields of public and legal philosophy, sociology, history and other research disciplines that delve into the abovementioned or related topics. All theoretical perspectives that consider social dimensions of constitutional orders are accepted. This includes but is not limited to, societal constitutionalism, political and civic constitutionalism, reflexive theory of constitution, constitutional pluralism, deliberative democracy, and others.
The recurring theme of current constitutional debates occurring in various places throughout the world is the shape of relations between the normative framework created and sustained by constitution on the one hand, and social values, norms and processes on another. The intricate interplay between these two levels is a subject of key relevance, provoking questions about their transformations, conflicts, and dialogue between them. Such reflexive interplays and mutual co-dependencies are particularly striking in times of immense social transformation, shifts, and crises.
We invite both theoretical and empirical contributions from the fields of public and legal philosophy, sociology, history and other research disciplines that delve into the abovementioned or related topics. All theoretical perspectives that consider social dimensions of constitutional orders are accepted. This includes but is not limited to, societal constitutionalism, political and civic constitutionalism, reflexive theory of constitution, constitutional pluralism, deliberative democracy, and others.
Research Interests:
Argumentation as the public exchange of reasons is widely thought to enhance deliberative interactions that generate and justify reasonable public policies. Adopting an argumentation-theoretic perspective, we survey the norms that should... more
Argumentation as the public exchange of reasons is widely thought to enhance deliberative interactions that generate and justify reasonable public policies. Adopting an argumentation-theoretic perspective, we survey the norms that should govern public argumentation and address some of the complexities that scholarly treatments have identified. Our focus is on norms associated with the ideals of correctness and participation as sources of a politically legitimate deliberative outcome. In principle, both ideals are mutually coherent. If the information needed for a correct deliberative outcome is distributed among agents, then maximising participation increases information diversity. But both ideals can also be in tension. If participants lack competence or are prone to biases, a correct deliberative outcome requires limiting participation. The central question for public argumentation, therefore, is how to strike a balance between both ideals. Rather than advocating a preferred norma...
Research Interests: Sociology, Cognitive Science, Philosophy, Epistemology, Humanities, and 14 moreRhetoric, Languages and Linguistics, Political Theory, Political Science, Public Deliberation, Argumentation, Argumentation Theory, Argumentation Theory and Critical Thinking, Public Policy Analysis, Informal Logic, Public Participation, Normative, Dialectics, and Public Policy
Research Interests:
Artykuł ma na celu rekonstrukcję głównych założeń teorii prawa Philipa Selznicka. Jak wskazuję, centralną pozycję w tej koncepcji zajmuje pojęcie legalności, rozumianej jako moral-ny ideał prawa. Legalność jest tu interpretowana w sposób... more
Artykuł ma na celu rekonstrukcję głównych założeń teorii prawa Philipa Selznicka. Jak wskazuję, centralną pozycję w tej koncepcji zajmuje pojęcie legalności, rozumianej jako moral-ny ideał prawa. Legalność jest tu interpretowana w sposób niepozytywistyczny, jako dążenie do ograniczania arbitralności władzy i poszerzania rozumnej deliberacji. Ideał ten, bliski tradycji re-publikańskiej, wyznacza zakres odpowiedzialności i rolę prawa wobec wspólnoty politycznej. Taki pogląd jest istotny także w kontekście współczesnych polskich sporów dotyczących legitymizacji i autorytetu prawa.
Research Interests:
Research Interests:
Context: The paper examines the challenges that the global COVID-19 pandemic has created for responsibility frameworks and practices in law. The existential commonality of risk experienced in the pandemic is both a challenge and an... more
Context: The paper examines the challenges that the global COVID-19 pandemic has created for responsibility frameworks and practices in law. The existential commonality of risk experienced in the pandemic is both a challenge and an opportunity for our legal systems. The pandemic has triggered a crisis in the existing concepts, principles and institutions of law.
Methodology: The methodology adopted in the paper is that of socio-legal theory: the paper combines the approach of social theory to the problem of risk with an analysis of responsibility in legal theory. In particular, it builds on Ulrich Beck’s theory of risk society and sociological analyses of “late modernity risks”. However the analysis is focused on domestic legal systems of nation-states, it deliberately abstracts from the particularities of any jurisdiction or branch of law, in pursuit of more general truths about legal responsibility.
Results:
- The standard framework for responsibility in law is unfitted to the type of risks brought by the pandemic – the fact that induces organised irresponsibility in law. Organised irresponsibility is such an organisation of legal responsibility practices that results in a systemic asymmetry between produced harms and the responsibility for these harms.
- Also the most common legal responses to the pandemic, that is liability shields and waivers, are inadequate since they strengthen the organised irresponsibility.
- What is needed is a more radical “metamorphosis” of the current responsibility framework in law. Conceptually speaking, the metamorphosis should be based on the commonality of risk experience – on “shared risk communities”. Possible normative (common but differentiated responsibility principle) and institutional consequences (alternative compensation programmes) are discussed regarding their potential to contribute to metamorphosis.
Methodology: The methodology adopted in the paper is that of socio-legal theory: the paper combines the approach of social theory to the problem of risk with an analysis of responsibility in legal theory. In particular, it builds on Ulrich Beck’s theory of risk society and sociological analyses of “late modernity risks”. However the analysis is focused on domestic legal systems of nation-states, it deliberately abstracts from the particularities of any jurisdiction or branch of law, in pursuit of more general truths about legal responsibility.
Results:
- The standard framework for responsibility in law is unfitted to the type of risks brought by the pandemic – the fact that induces organised irresponsibility in law. Organised irresponsibility is such an organisation of legal responsibility practices that results in a systemic asymmetry between produced harms and the responsibility for these harms.
- Also the most common legal responses to the pandemic, that is liability shields and waivers, are inadequate since they strengthen the organised irresponsibility.
- What is needed is a more radical “metamorphosis” of the current responsibility framework in law. Conceptually speaking, the metamorphosis should be based on the commonality of risk experience – on “shared risk communities”. Possible normative (common but differentiated responsibility principle) and institutional consequences (alternative compensation programmes) are discussed regarding their potential to contribute to metamorphosis.
Research Interests:
The objective of the paper is to present various forms of constitutionalism, with a special focus on constitutionalism understood as a form of reflection of political community. The paper adopts the perspective of reflexivity theory in... more
The objective of the paper is to present various forms of constitutionalism, with a special focus on constitutionalism understood as a form of reflection of political community. The paper adopts the perspective of reflexivity theory in order to reconstruct the basic alternatives in that regard, and also to reveal their potential advant ges and weaknesses. As it is demonstrated, it is precisely philosophical and sociological conceptions of reflexivity that are particularly suitable for understanding the specificities of constitutionalism – indeed, the latter, as a discourse about the foundations of the political and legal existence of a given community, inevitably assumes the form of reflection. The special focus within the paper is devoted to two key distinctions within the sphere of reflexivity theory, which impact the manner in which constitutional reflection is performed. The first of the distinctions concerns the relationship of reflection to tradition, while the second is done ...
Research Interests:
The article aims to analyse legal constitutionalism and populist constitutionalism as two dominant ideological positions in the constitutional discourse of the last decades. The analysis is focused on the exemplifications of these... more
The article aims to analyse legal constitutionalism and populist constitutionalism as two dominant ideological positions in the constitutional discourse of the last decades. The analysis is focused on the exemplifications of these positions in writings of selected Polish legal scholars, in the context of the Polish constitutional crisis of the rule of law, and conducted from the perspective of the philosophy of reflexivity. This theoretical and methodological approach enables demonstrating that the two examined doctrines – despite all the differences between them – share common erroneous assumptions regarding the relationships between law, democracy, and constitutional practice. Both of them strive to shape this practice in a closed-end and monological manner, subjected to one particular type of rationality. For legal constitutionalism, this will be juridical rationality, and for its populist counterpart – political rationality. This shared fallacy makes their ongoing dispute futile...
Research Interests:
Research Interests:
This position paper of Working Group 2 of the European Network for Argumentation and Public Policy Analysis (COST Action CA17132; https://publicpolicyargument.eu) reviews goals and functions of public argumentation. Drawing on a variety... more
This position paper of Working Group 2 of the European Network for Argumentation and Public Policy Analysis (COST Action CA17132; https://publicpolicyargument.eu) reviews goals and functions of public argumentation. Drawing on a variety of disciplines, the paper introduces basic distinctions and charts out options. It is meant to guide reflection on the conceptual basis for the Action’s subsequent research regarding the analysis, evaluation, and design of public argumentation.
Research Interests:
Glowny przedmiot zainteresowania prezentowanej pracy stanowi obecnośc argumentacji odwolującej sie do zamknietego systemu źrodel prawa w rodzimym dyskursie prawniczym. Autor zdaje sobie sprawe, ze dobor takiej wlaśnie problematyki moze... more
Glowny przedmiot zainteresowania prezentowanej pracy stanowi obecnośc argumentacji odwolującej sie do zamknietego systemu źrodel prawa w rodzimym dyskursie prawniczym. Autor zdaje sobie sprawe, ze dobor takiej wlaśnie problematyki moze wzbudzac wątpliwości Czytelnika, i to zarowno zainteresowanego szczegolowymi naukami prawnymi, jak i teorią czy filozofią prawa.
Research Interests:
The paper surveys the existing explanations of the current Polish constitutional crisis. For that sake, the paper adopts a socio-legal perspective and introduces the concept of authoritarian situation, interpreted as a complex of social... more
The paper surveys the existing explanations of the current Polish constitutional crisis. For that sake, the paper adopts a socio-legal perspective and introduces the concept of authoritarian situation, interpreted as a complex of social conditions which enable and/or facilitate the authoritarian form of government. As the examined studies prove, such an authoritarian situation has made a constitutional crisis in Poland possible. The paper discusses the explanations which concentrate on various factors conditioning the crisis, such as: class antagonism, the conflict of ideologies, the general legal culture of Polish society, professional legal culture, binding legal rules, and the condition of legal institutions (of law-making, law-applying, and constitutional politics). This discussion allows a conclusion that the causes of the constitutional crisis are multiple and much deeper than the current political conflict.
Research Interests:
This position paper of Working Group 2 of the European Network for Argumentation and Public Policy Analysis (COST Action CA17132; https://publicpolicyargument.eu) reviews goals and functions of public argumentation. Drawing on a variety... more
This position paper of Working Group 2 of the European Network for Argumentation and Public Policy Analysis (COST Action CA17132; https://publicpolicyargument.eu) reviews goals and functions of public argumentation. Drawing on a variety of disciplines, the paper introduces basic distinctions and charts out options. It is meant to guide reflection on the conceptual basis for the Action’s subsequent research regarding the analysis, evaluation, and design of public argumentation.
Research Interests:
Research Interests:
Reżim ochrony danych osobowych wprowadzony RODO z dniem 25 maja 2018 r. jest wciąż zjawiskiem stosunkowo nowym, będącym na etapie kształtowania i dynamicznego rozwoju. Tę dynamikę widać wyraźnie zarówno w opublikowanym w ostatnich dniach... more
Reżim ochrony danych osobowych wprowadzony RODO z dniem 25 maja 2018 r. jest wciąż zjawiskiem stosunkowo nowym, będącym na etapie kształtowania i dynamicznego rozwoju. Tę dynamikę widać wyraźnie zarówno w opublikowanym w ostatnich dniach sprawozdaniu Prezesa UODO za 2020 r., jak i w analizie decyzji publikowanych na stronie urzędu. Z satysfakcją można odnotować, że z analizy wyłania się obraz systemu ochrony danych, który jest coraz skuteczniejszy, coraz bardziej refleksyjny i świadomie rozwijany.
Research Interests:
The paper aims at reconstruction and critical discussion with the main tenets of the political theory of adjudication, as presented by Rafał Mańko in his book, W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja... more
The paper aims at reconstruction and critical discussion with the main tenets of the political theory of adjudication, as presented by Rafał Mańko in his book, W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja [Towards a Critical Philosophy of Adjudication. The Political, Ethics, Legitimacy]. In the paper, I demonstrate: that the interpretation of the concept crucial for the entire theory – which is the concept of political – has been chosen by Mańko in an ideological and a priori manner; that the choice above effectively prevents the realisation of the main objective of the book, which is to legitimise adjudication; that the adoption of the ethics of adjudication advocated in the book is – in the light of the basic assumptions of that very publication – both improbable and hardly acceptable. Finally, I claim that Mańko’s theory, due to its totality, can distinguish neither between legitimate law and violence nor between justified and unjustified adjudication. As a result, it loses its critical force. All these problems are not peculiar to Mańko’s theory, but they are general weaknesses of various versions of critical jurisprudence.
Research Interests:
On October 22th, 2020 the Polish Constitutional Tribunal made a judgment on the legality of abortion (case K1/20). The Tribunal has decided about the unconstitutionality of abortion in the circumstances of malformation or serious disease... more
On October 22th, 2020 the Polish Constitutional Tribunal made a judgment on the legality of abortion (case K1/20). The Tribunal has decided about the unconstitutionality of abortion in the circumstances of malformation or serious disease of a foetus . The decision has triggered mass social protests and heated debates – of both political and academic nature – in its aftermath.
The paper analyses some aspects of this ruling from the legal-philosophical perspective. More precisely, it argues that the Polish constitution, while warranting the protection of the life of “every human being”, is underdetermined in that respect and that constitutional court, when facing underdeterminacy of this kind, may choose among three possible approaches. Alas, the Polish Tribunal has adopted none of them. In conclusion, it is suggested what should be an adequate approach for a constitutional court to deciding complex moral and/or political problems.
The paper analyses some aspects of this ruling from the legal-philosophical perspective. More precisely, it argues that the Polish constitution, while warranting the protection of the life of “every human being”, is underdetermined in that respect and that constitutional court, when facing underdeterminacy of this kind, may choose among three possible approaches. Alas, the Polish Tribunal has adopted none of them. In conclusion, it is suggested what should be an adequate approach for a constitutional court to deciding complex moral and/or political problems.
Research Interests:
Artykuł ma na celu rekonstrukcję głównych założeń teorii prawa Philipa Selznicka. Jak wskazuję, centralną pozycję w tej koncepcji zajmuje pojęcie legalności, rozumianej jako moralny ideał prawa. Legalność jest tu interpretowana w sposób... more
Artykuł ma na celu rekonstrukcję głównych założeń teorii prawa Philipa Selznicka. Jak wskazuję, centralną pozycję w tej koncepcji zajmuje pojęcie legalności, rozumianej jako moralny ideał prawa. Legalność jest tu interpretowana w sposób niepozytywistyczny, jako dążenie do ograniczania arbitralności władzy i poszerzania rozumnej deliberacji. Ideał ten, bliski tradycji republikańskiej, wyznacza zakres odpowiedzialności i rolę prawa wobec wspólnoty politycznej. Taki pogląd jest istotny także w kontekście współczesnych polskich sporów dotyczących legitymizacji i autorytetu prawa.
THE IDEAL OF LEGALITY IN PHILIP SELZNICK’S THEORY OF LAW
The paper aims at the reconstruction of the basic tenets of Philip Selznick’s theory of law. The focal point of this theory is the concept of legality, which forms the moral ideal of law. Legality is interpreted here in a non-positivistic manner, as an aspiration to limit arbitrariness of power and to enhance reasonable deliberation. The ideal, which shows affinity with a republican tradition, determines the scope of responsibility and the role of law in a political community. Such a view is relevant, among others, in the context of the current Polish disputes about law’s legitimacy and authority.
THE IDEAL OF LEGALITY IN PHILIP SELZNICK’S THEORY OF LAW
The paper aims at the reconstruction of the basic tenets of Philip Selznick’s theory of law. The focal point of this theory is the concept of legality, which forms the moral ideal of law. Legality is interpreted here in a non-positivistic manner, as an aspiration to limit arbitrariness of power and to enhance reasonable deliberation. The ideal, which shows affinity with a republican tradition, determines the scope of responsibility and the role of law in a political community. Such a view is relevant, among others, in the context of the current Polish disputes about law’s legitimacy and authority.
Research Interests:
W tekście argumentuję, że refleksyjny konstytucjonalizm stanowi najlepszą możliwą odpowiedź na obecny kryzys konstytucyjnych rządów prawa w Polsce. W tych ramach twierdzę, że: • U źródeł obecnego kryzysu rządów prawa, poza cynizmem... more
W tekście argumentuję, że refleksyjny konstytucjonalizm stanowi najlepszą możliwą odpowiedź na obecny kryzys konstytucyjnych rządów prawa w Polsce. W tych ramach twierdzę, że:
• U źródeł obecnego kryzysu rządów prawa, poza cynizmem polityków, leży podwójna separacja prawa: wobec oczekiwań społecznych oraz świata polityki.
• W rezultacie podwójnej separacji, prawo jest postrzegane przez obywateli jako nieprzyjazne, a prawnicy nie potrafią przekonująco odpierać ataków politycznych. Zmienić to może refleksyjny konstytucjonalizm.
• Środowiskom prawniczym grozi pokusa paternalizmu, czyli pouczania rzekomo niedojrzałego społeczeństwa, które nie rozumie wartości rządów prawa. Taka postawa to dalsze paliwo dla populizmu.
• U źródeł obecnego kryzysu rządów prawa, poza cynizmem polityków, leży podwójna separacja prawa: wobec oczekiwań społecznych oraz świata polityki.
• W rezultacie podwójnej separacji, prawo jest postrzegane przez obywateli jako nieprzyjazne, a prawnicy nie potrafią przekonująco odpierać ataków politycznych. Zmienić to może refleksyjny konstytucjonalizm.
• Środowiskom prawniczym grozi pokusa paternalizmu, czyli pouczania rzekomo niedojrzałego społeczeństwa, które nie rozumie wartości rządów prawa. Taka postawa to dalsze paliwo dla populizmu.
Research Interests:
W tekście przedstawiam koncepcję refleksyjnego konstytucjonalizmu, wychodząc od rozważań nad aktualnymi wyzwaniami dla konstytucyjnego ustroju państwa w dzisiejszej Polsce. W tym ramach twierdzę, że: • Jarosław Kaczyński i Jarosław Gowin... more
W tekście przedstawiam koncepcję refleksyjnego konstytucjonalizmu, wychodząc od rozważań nad aktualnymi wyzwaniami dla konstytucyjnego ustroju państwa w dzisiejszej Polsce. W tym ramach twierdzę, że:
• Jarosław Kaczyński i Jarosław Gowin zawierając swoje porozumienie w sprawie wyborów prezydenckich w 2020 r. postąpili jak dzieci z przedszkola, które chcąc skończyć grę krzyczą "pobite gary".
• Wobec działań polityków prawnik może przyjąć albo postawę zdystansowanej wyższości, albo wejść w trudny dialog, szukając możliwych i sensownych dróg wyjścia z sytuacji.
• Potrzebujemy dzisiaj takiego podejścia do konstytucji i jej interpretacji, które jest otwarte na oczekiwania obywateli, zorientowane na rozwiązywanie konkretnych problemów i wyczulone na zmieniający się kontekst. Takie nastawienie prezentuje refleksyjny konstytucjonalizm.
• Jarosław Kaczyński i Jarosław Gowin zawierając swoje porozumienie w sprawie wyborów prezydenckich w 2020 r. postąpili jak dzieci z przedszkola, które chcąc skończyć grę krzyczą "pobite gary".
• Wobec działań polityków prawnik może przyjąć albo postawę zdystansowanej wyższości, albo wejść w trudny dialog, szukając możliwych i sensownych dróg wyjścia z sytuacji.
• Potrzebujemy dzisiaj takiego podejścia do konstytucji i jej interpretacji, które jest otwarte na oczekiwania obywateli, zorientowane na rozwiązywanie konkretnych problemów i wyczulone na zmieniający się kontekst. Takie nastawienie prezentuje refleksyjny konstytucjonalizm.
Research Interests:
Tekst analizuje problem możliwości stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta RP przez Sąd Najwyższy w sytuacji, w której nie doszło do aktu głosowania. W tych ramach broni on następujących tez: • Stwierdzenie przez Sąd Najwyższy... more
Tekst analizuje problem możliwości stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta RP przez Sąd Najwyższy w sytuacji, w której nie doszło do aktu głosowania. W tych ramach broni on następujących tez:
• Stwierdzenie przez Sąd Najwyższy nieważności wyboru Prezydenta jest najbardziej sensownym rozwiązaniem ustrojowego bałaganu, który zafundował nam obóz rządzący. Poszukiwanie takich rozwiązań to obywatelski obowiązek prawników.
• Prawodawca zarówno na poziomie konstytucyjnym, jak i ustawowym rozróżnia między "wyborem" a "wyborami", czyni to jednak w sposób niespójny, w którym trudno doszukać się racjonalności językowej.
• Kompleksowa wykładnia konstytucji prowadzi do wniosku, że kompetencja do stwierdzenia Sądu Najwyższego ważności wyboru Prezydenta aktualizuje się w momencie rozpoczęcia procedury wyborczej postanowieniem Marszałka Sejmu.
• Powinniśmy dzisiaj oczekiwać od Sądu Najwyższego kreatywności, która jednocześnie będzie spełniać rygory warsztatowo poprawnej interpretacji prawa.
• Stwierdzenie przez Sąd Najwyższy nieważności wyboru Prezydenta jest najbardziej sensownym rozwiązaniem ustrojowego bałaganu, który zafundował nam obóz rządzący. Poszukiwanie takich rozwiązań to obywatelski obowiązek prawników.
• Prawodawca zarówno na poziomie konstytucyjnym, jak i ustawowym rozróżnia między "wyborem" a "wyborami", czyni to jednak w sposób niespójny, w którym trudno doszukać się racjonalności językowej.
• Kompleksowa wykładnia konstytucji prowadzi do wniosku, że kompetencja do stwierdzenia Sądu Najwyższego ważności wyboru Prezydenta aktualizuje się w momencie rozpoczęcia procedury wyborczej postanowieniem Marszałka Sejmu.
• Powinniśmy dzisiaj oczekiwać od Sądu Najwyższego kreatywności, która jednocześnie będzie spełniać rygory warsztatowo poprawnej interpretacji prawa.
Research Interests:
Niniejszy rozdział dotyczy problematyki społecznej ontologii muzyki i prawa. Analizuje on widocne w tym zakresie podobieństwa, które skutkują m.in. zbliżoną strukturą interpretacji prawa oraz muzyki. Staram się jednak unikać w nim... more
Niniejszy rozdział dotyczy problematyki społecznej ontologii muzyki i prawa. Analizuje on widocne w tym zakresie podobieństwa, które skutkują m.in. zbliżoną strukturą interpretacji prawa oraz muzyki. Staram się jednak unikać w nim technicznej terminologii charakterystycznej dla tej dziedziny wiedzy naukowej, jaką jest ontologia. Tekst ten adresowany jest bowiem przede wszystkim do czytelnika, który niekoniecznie jest ekspertem w tym obszarze. Stąd też wybór formy eseju, która pozwala w możliwie przystępny sposób wykładać złożone prawdy.
Research Interests:
Tekst ma na celu rekonstrukcję i krytyczną polemikę z głównymi założeniami politycznej teorii orzekania, przedstawionej w pracy Rafała Mańki W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja. Wykazuję kolejno,... more
Tekst ma na celu rekonstrukcję i krytyczną polemikę z głównymi założeniami politycznej teorii orzekania, przedstawionej w pracy Rafała Mańki W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja. Wykazuję kolejno, że: interpretacja kluczowego dla całej pracy pojęcia, jakim jest pojęcie polityczności, zostaje wybrana przez Mańkę w sposób ideologiczny i aprioryczny; wybór ten uniemożliwia realizację głównego celu książki, czyli legitymizację orzekania; realizacja proponowanej przez autora etyki orzekania jest (w świetle jego własnych założeń) zarówno mało prawdopodobna, jak i niezbyt pożądana. Wreszcie, z racji na totalny charakter krytyki, teoria ta nie jest zdolna odróżnić legitymowanego prawa od przemocy, a orzeczenia uzasadnionego od nieuzasadnionego. W konsekwencji, traci ona swoje krytyczne ostrze. Jak wskazuję, nie są to przypadłości wyjątkowe dla omawianej koncepcji, ale bardziej powszechne słabości różnych wariantów krytycznej teorii prawa.
The paper aims at reconstruction and critical discussion with the main tenets of political theory of adjudication, as presented by Rafał Mańko in his book, "W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja" [Towards a critical theory of adjudication. The political, ethics, legitimacy]. In the paper I demonstrate: that the interpretation of the concept crucial for the entire theory – that is the concept of political – has been chosen by Mańko in an ideological and apriorical manner; that the above choice effectively prevents the realisation of the main objective of the book, which is to legitimise adjudication; that the adoption of the ethics of adjudication advocated in the book is – in the light of the basic assumptions of that very book – both improbable and hardly acceptable. Finally, I claim that Mańko’s theory, due to its totality, cannot distinguish between legitimate law and violence, nor between justified and unjustified adjudication. As a result, it loses its critical force. All these problems are not peculiar to Mańko’s theory, but they are general weaknesses of various versions of critical jurisprudence.
The paper aims at reconstruction and critical discussion with the main tenets of political theory of adjudication, as presented by Rafał Mańko in his book, "W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja" [Towards a critical theory of adjudication. The political, ethics, legitimacy]. In the paper I demonstrate: that the interpretation of the concept crucial for the entire theory – that is the concept of political – has been chosen by Mańko in an ideological and apriorical manner; that the above choice effectively prevents the realisation of the main objective of the book, which is to legitimise adjudication; that the adoption of the ethics of adjudication advocated in the book is – in the light of the basic assumptions of that very book – both improbable and hardly acceptable. Finally, I claim that Mańko’s theory, due to its totality, cannot distinguish between legitimate law and violence, nor between justified and unjustified adjudication. As a result, it loses its critical force. All these problems are not peculiar to Mańko’s theory, but they are general weaknesses of various versions of critical jurisprudence.
Research Interests:
Rozdział proponuje teoretyczną interpretację praktyk regulacji ryzyka poprzez prawo. W tych ramach prezentuje on podstawowe modele regulacji ryzyka, a następnie ukazuje przesłanki intelektualne, na których poszczególne modele zostały... more
Rozdział proponuje teoretyczną interpretację praktyk regulacji ryzyka poprzez prawo. W tych ramach prezentuje on podstawowe modele regulacji ryzyka, a następnie ukazuje przesłanki intelektualne, na których poszczególne modele zostały zbudowane. Jak zostaje wskazane, przesłanek tych szukać na-leży w szczególności w ramach socjologicznych teorii refleksyjności. Alternatywne interpretacje centralnej dla tych teorii kategorii, jaką jest refleksyjność, wiążą się z odmiennymi modelami regulacji ryzyka, formułowanymi w doktrynie i wdrażanymi w praktyce. W ramach rozdziału zarysowana zostaje potrzeba prowadzenia badań na trzech dopełniających się płaszczyznach, które można określić jako normatywną, socjologiczną i filozoficzną. Pierwsza z nich sprowadza się do rekonstrukcji normatywnych modeli regulacji ryzyka: jego oceny (definiowania) i zarządzania nim przy użyciu instrumentów prawnych. Druga płaszczyzna obejmuje badanie socjologicznych teorii refleksyjności, w tym refleksyjności prawa. Wreszcie na trzeciej płaszczyźnie analizie poddane zostają podstawowe filozoficzne interpretacje pojęć refleksyjności i refleksji. Rozważania prowadzone na wszystkich trzech płaszczyznach pozwalają na postawienie hipotezy, że fundamentalne rozstrzygnięcia dotyczące filozoficznych interpretacji zagadnienia refleksyjności przekładają się na określone teorie społeczeństwa (społeczne ontologie i epistemologie), a w konsekwencji także na konkurencyjne modele regulacji ryzyka w prawie.
Research Interests:
Celem artykułu jest rozważenie kwestii żywotności pozytywizmu prawniczego jako jednej z głównych tradycji rozumienia prawa. Temu zadaniu służy rozróżnienie pozytywizmu teoretycznego, jako określonej szkoły naukowej czy paradygmatu... more
Celem artykułu jest rozważenie kwestii żywotności pozytywizmu prawniczego jako jednej z głównych tradycji rozumienia prawa. Temu zadaniu służy rozróżnienie pozytywizmu teoretycznego, jako określonej szkoły naukowej czy paradygmatu prawoznawstwa, oraz pozytywizmu praktycznego, jako obrazu prawa przyjmowanego w praktyce przez większość współczesnych prawników. Posługując się powyższym rozróżnieniem, tekst dowodzi, że pozytywizm wciąż stanowi dominujący komponent prawniczego światopoglądu praktycznego – co stanowi główny powód stałej żywotności tego kierunku (pkt 2). Następnie praktyczny pozytywizm jest interpretowany za pomocą kategorii pochodzących z socjologii wiedzy – pojęć świata życia i formy życia – co pozwala ukazać jego charakter jako nieświadomej i bezdyskusyjnie akceptowanej podstawy prawniczego myślenia (pkt 3). Kolejna partia artykułu poddaje analizie treść współczesnego pozytywizmu, m.in. wskazując związki tego kierunku z doktryną rządów prawa (pkt 4). Wreszcie w ostatniej części podjęte zostaje pytanie o moralno-polityczny ideał, stojący u podstaw pozytywizmu (pkt 5). Jak wskazuje tekst, odsłonięcie tego ideału wydaje się szczególnie istotne w kontekście aktualnych sporów politycznych w naszym kraju, w których pozytywizm, wraz z ideami legalizmu i rządów prawa, bywa oskarżany o sabotowanie politycznych zmian.
The article considers a question about the current condition of legal positivism as one of the basic traditions of comprehending the law. For this sake, a differentiation between a theoretical positivism (as the scientific school or the paradigm of legal sciences) and a practical positivism (as the picture of law practically accepted by the majority of contemporary legal professionals) is proposed. Within this framework, the paper argues that positivism is still a dominant component of a practical world-view of legal professionals – the fact which is the main reason for a constant significance of this school. Subsequently, the practical positivism is interpreted within the framework of sociology of knowledge – with a use of such concepts as the life-world or the form of life – what allows to expose its nature as an unconscious and undiscursively accepted ground of legal thinking. The next part analyses a content of contemporary positivism, i.a. explicating its links with the rule of law. Finally, the last section scrutinize a question about the political and moral ideal which lies at the background of legal positivism. Highlighting of such an ideal appears to be particularly relevant in the context of current political disputes in Poland, in which legal positivism, together with ideas of legalism and the rule of law, are from time to time accused for a sabotage of political transformation.
The article considers a question about the current condition of legal positivism as one of the basic traditions of comprehending the law. For this sake, a differentiation between a theoretical positivism (as the scientific school or the paradigm of legal sciences) and a practical positivism (as the picture of law practically accepted by the majority of contemporary legal professionals) is proposed. Within this framework, the paper argues that positivism is still a dominant component of a practical world-view of legal professionals – the fact which is the main reason for a constant significance of this school. Subsequently, the practical positivism is interpreted within the framework of sociology of knowledge – with a use of such concepts as the life-world or the form of life – what allows to expose its nature as an unconscious and undiscursively accepted ground of legal thinking. The next part analyses a content of contemporary positivism, i.a. explicating its links with the rule of law. Finally, the last section scrutinize a question about the political and moral ideal which lies at the background of legal positivism. Highlighting of such an ideal appears to be particularly relevant in the context of current political disputes in Poland, in which legal positivism, together with ideas of legalism and the rule of law, are from time to time accused for a sabotage of political transformation.
Research Interests:
The objective of the paper is to present various forms of constitutionalism, with a special focus on constitutionalism understood as a form of reflection of political community. The paper adopts the perspective of reflexivity theory in... more
The objective of the paper is to present various forms of constitutionalism, with a special focus on constitutionalism understood as a form of reflection of political community. The paper adopts the perspective of reflexivity theory in order to reconstruct the basic alternatives in that regard, and also to reveal their potential advant ges and weaknesses. As it is demonstrated, it is precisely philosophical and sociological conceptions of reflexivity that are particularly suitable for understanding the specificities of constitutionalism – indeed, the latter, as a discourse about the foundations of the political and legal existence of a given community, inevitably assumes the form of reflection. The special focus within the paper is devoted to two key distinctions within the sphere of reflexivity theory, which impact the manner in which constitutional reflection is performed. The first of the distinctions concerns the relationship of reflection to tradition, while the second is done according to the criterion of the logical structure of reflexive cognizance. It is argued here that the dominant version of modern constitutionalism prescribes that constitutional reflexion be perceived as a closed process with the objective of emancipation from tradition. An alternative to this mainstream approach can be proposed in the form of capturing constitutionalism as reflexion with its foundation in tradition, at the same time dialogically mediated in other forms of social and political discourse.
Research Interests:
The main claim in this contribution is that major problems of the present risk-based regulating polices are caused by the fact that they are built upon questionable and uninformed theoretical assumptions on risk. In their approach to the... more
The main claim in this contribution is that major problems of the present risk-based regulating polices are caused by the fact that they are built upon questionable and uninformed theoretical assumptions on risk. In their approach to the problems of the nature of risk and its proper regulation, these policies seem to ignore what has been said on these issues in social theory over the past decades, particularly since the publication of Ulrich Beck’s renowned Risikogesselschaft in 1986. Thus, in this contribution, I explore how Beck’s ideas, together with a follow-up discussion in current sociology, may contribute to making such regulatory policies theoretically more robust, pragmatically more efficient, and politically more acceptable.
One can point our two aspects in which Beck’s theory of risk society and social reflexivity may be particularly useful in that respect, and which the existing official programmes of risk regulation are surprisingly lacking. The first point is the very notion of risk: what is risk and how it is defined? The second point refers to the question about suitable strategies for responding to various kinds of risk. As I shall explain, a reaction to risk may occur at different institutional levels (at both the global and local level), and with varying attitudes (precautionary – proactive). In both these aspects, current risk regulating policies are grounded in beliefs that may be said to be (potentially) highly disputable, yet that are hardly (actually) disputed. Beck’s theory, together with sociological debates it inspired, may inspire such a discussion. As a theoretical enterprise, it will not directly provide principles of how to choose a proper regulatory strategy, but it may deliver a reliable analytical framework, indicating the existing alternatives in this field.
One can point our two aspects in which Beck’s theory of risk society and social reflexivity may be particularly useful in that respect, and which the existing official programmes of risk regulation are surprisingly lacking. The first point is the very notion of risk: what is risk and how it is defined? The second point refers to the question about suitable strategies for responding to various kinds of risk. As I shall explain, a reaction to risk may occur at different institutional levels (at both the global and local level), and with varying attitudes (precautionary – proactive). In both these aspects, current risk regulating policies are grounded in beliefs that may be said to be (potentially) highly disputable, yet that are hardly (actually) disputed. Beck’s theory, together with sociological debates it inspired, may inspire such a discussion. As a theoretical enterprise, it will not directly provide principles of how to choose a proper regulatory strategy, but it may deliver a reliable analytical framework, indicating the existing alternatives in this field.
Research Interests:
Artykuł ma na celu przybliżenie tytułowych pojęć, a także wskazanie podstawowych sposobów ich interpretacji we współczesnej teorii oraz filozofii prawa. Pojęcia lex oraz ius bowiem, obok ściśle historycznego charakteru (tj. sposobów... more
Artykuł ma na celu przybliżenie tytułowych pojęć, a także wskazanie podstawowych sposobów ich interpretacji we współczesnej teorii oraz filozofii prawa. Pojęcia lex oraz ius bowiem, obok ściśle historycznego charakteru (tj. sposobów posługiwania się nimi w dyskursie prawnym starożytnego Rzymu), obecne są w ten czy inny sposób w całych dziejach zachodniej kultury prawnej, aż po dzień dzisiejszy. To pochodzące z łaciny rozróżnienie było i jest przywoływane jako wyraz przekonania o dwoistej naturze prawa, zgodnie z którym pojęcie prawa nie wyczerpuje się w normach stanowionych, ale obejmuje także standardy innego pochodzenia i typu. Można zatem powiedzieć w przybliżeniu, że wyrażenie lex określa prawo stanowione przez kompetentny podmiot, natomiast ius oznacza te standardy prawne, które nie pochodzą wprost od prawodawcy i zwykle uznawane są za niedyspozytywne względem jego aktualnej woli. Ta ogólna intuicja co do istnienia lex oraz ius była i jest eksplikowana na różne, nierzadko wzajemnie się wykluczające sposoby. Z tego też powodu precyzyjne ujęcie omawianych tu pojęć w ramy klasycznej definicji wydaje się nie tylko niemożliwe, ale byłoby po prostu fałszywe; możliwe wydaje się natomiast przedstawienie swego rodzaju mapy semantycznej, czyli pola poglądów i interpretacji związanych z tytułowymi pojęciami.
Research Interests:
Każdy, kogo dziwi dokonujący się właśnie zwrot w stronę nacjonalizmu, powinien sięgnąć po Czarodziejską Górę Tomasza Manna. Znajdzie w niej wskazanie najgłębszych egzystencjalnych źródeł takiego obrotu spraw. W toczonych ostatnio w... more
Każdy, kogo dziwi dokonujący się właśnie zwrot w stronę nacjonalizmu, powinien sięgnąć po Czarodziejską Górę Tomasza Manna. Znajdzie w niej wskazanie najgłębszych egzystencjalnych źródeł takiego obrotu spraw.
W toczonych ostatnio w naszym kraju dyskusjach wokół nacjonalizmu widać pewną bezradność i zdumienie na widok trawionych brunatną gorączką mas. Skąd przyszły? Co je uformowało? To pytania polskie, ale nie tylko: podobne mogą się pojawiać w Niemczech, Francji, Austrii, na Węgrzech, w Wielkiej Brytanii… Listę dałoby się zapewne ciągnąć. Nagle na ulicach europejskich miast oglądać możemy „ciała podniecone, już wyczerpane, ale trzymane w napięciu przez najgłębsze zasoby życia (…). Stanowią jedno ciało, którego celem jest, by mimo wielkie straty móc jeszcze działać i zwyciężyć, i zwycięstwo powitać jeszcze okrzykiem wydanym przez tysięczne głosy”. Słowa te pochodzą z końcowych akapitów Czarodziejskiej Góry Tomasza Manna. W poszukiwaniu odpowiedzi na zadane wyżej pytania zajrzyjmy więc do tej powieści.
Wymaga to jednak dwóch uwag wstępnych. Po pierwsze, myliłby się ten, kto w książce niemieckiego noblisty szukałby opisu rozwoju nacjonalizmu. Poza paroma stronami wieńczącymi całe dzieło (na których erupcja ideologii narodowej powiązana została z wybuchem wojny), cała powieść dotyczy czego innego: jest to diagnoza świata przed obudzeniem się upiorów. Diagnoza, dodajmy od razu, dość mroczna, odsłaniająca bowiem zasadniczy egzystencjalny kryzys społeczeństwa, ukryty pod pozorną beztroską. Jako taka okazuje się jednak niezbędna, jeśli ktoś chce zrozumieć, na co nacjonalizm stanowi reakcję. Nie tylko wówczas, ale również dzisiaj, ponieważ – i to punkt drugi – Mann okazuje się nie tylko genialnym pisarzem, ale również prorokiem. Opisany przez niego świat łudząco przypomina nasz własny, w którym społeczeństwa Zachodu funkcjonowały od kilku dekad, a do którego obywatele naszej części świata z determinacją (i większym lub mniejszym sukcesem) próbowali dołączyć co najmniej od lat 90-tych ubiegłego wieku. Obserwując zatem życie powieściowych bohaterów, wraz z trawiącymi ich bolączkami (i rozkoszami), możemy ostrzej ujrzeć naszą własną rzeczywistość. Dziś wszyscy jesteśmy mieszkańcami Czarodziejskiej Góry.
...
Cały tekst do przeczytania w wolnym dostępie pod adresem http://magazynkontakt.pl/brunatna-pobudka-hansa-castorpa.html
W toczonych ostatnio w naszym kraju dyskusjach wokół nacjonalizmu widać pewną bezradność i zdumienie na widok trawionych brunatną gorączką mas. Skąd przyszły? Co je uformowało? To pytania polskie, ale nie tylko: podobne mogą się pojawiać w Niemczech, Francji, Austrii, na Węgrzech, w Wielkiej Brytanii… Listę dałoby się zapewne ciągnąć. Nagle na ulicach europejskich miast oglądać możemy „ciała podniecone, już wyczerpane, ale trzymane w napięciu przez najgłębsze zasoby życia (…). Stanowią jedno ciało, którego celem jest, by mimo wielkie straty móc jeszcze działać i zwyciężyć, i zwycięstwo powitać jeszcze okrzykiem wydanym przez tysięczne głosy”. Słowa te pochodzą z końcowych akapitów Czarodziejskiej Góry Tomasza Manna. W poszukiwaniu odpowiedzi na zadane wyżej pytania zajrzyjmy więc do tej powieści.
Wymaga to jednak dwóch uwag wstępnych. Po pierwsze, myliłby się ten, kto w książce niemieckiego noblisty szukałby opisu rozwoju nacjonalizmu. Poza paroma stronami wieńczącymi całe dzieło (na których erupcja ideologii narodowej powiązana została z wybuchem wojny), cała powieść dotyczy czego innego: jest to diagnoza świata przed obudzeniem się upiorów. Diagnoza, dodajmy od razu, dość mroczna, odsłaniająca bowiem zasadniczy egzystencjalny kryzys społeczeństwa, ukryty pod pozorną beztroską. Jako taka okazuje się jednak niezbędna, jeśli ktoś chce zrozumieć, na co nacjonalizm stanowi reakcję. Nie tylko wówczas, ale również dzisiaj, ponieważ – i to punkt drugi – Mann okazuje się nie tylko genialnym pisarzem, ale również prorokiem. Opisany przez niego świat łudząco przypomina nasz własny, w którym społeczeństwa Zachodu funkcjonowały od kilku dekad, a do którego obywatele naszej części świata z determinacją (i większym lub mniejszym sukcesem) próbowali dołączyć co najmniej od lat 90-tych ubiegłego wieku. Obserwując zatem życie powieściowych bohaterów, wraz z trawiącymi ich bolączkami (i rozkoszami), możemy ostrzej ujrzeć naszą własną rzeczywistość. Dziś wszyscy jesteśmy mieszkańcami Czarodziejskiej Góry.
...
Cały tekst do przeczytania w wolnym dostępie pod adresem http://magazynkontakt.pl/brunatna-pobudka-hansa-castorpa.html
The aim of the paper is to establish a theoretical elaboration of objectivity in law which would conform exiting linguistic practices in the legal field. It starts from a brief characterization of legal practice in this respect which... more
The aim of the paper is to establish a theoretical elaboration of objectivity in law which would conform exiting linguistic practices in the legal field. It starts from a brief characterization of legal practice in this respect which allows for an exposure of semantic complexity of the term 'objectivity' in law. The term is said to take two basic meanings: objectivity as a fact and objectivity as a moral ideal. On this ground requirements towards a reliable theory of legal objectivity are defined: such a theory should not only make o room for both distinct meanings of legal objectivity, but also should consider their mutual relations. These requirements stemming from existing linguistic practice serve as criteria for examination of up to date theoretical concepts of objectivity. The paper discusses realistic, conventionalist, and idealistic theories of objectivity in law subsequently and exposes shortcomings of each of these. Eventually, key assumptions of an institutional theory of objectivity are presented which is claimed to offer a plausible understanding of objectivity in law in both its factual and ideal aspects.
Research Interests:
Artykuł poświęcony jest projektowi juryscentryzmu, teoretycznej koncepcji prawa autorstwa Artura Kozaka. Główną jego część stanowi rekonstrukcja teoretycznych i aksjologicznych założeń jursycentryzmu oraz praktycznych implikacji tego... more
Artykuł poświęcony jest projektowi juryscentryzmu, teoretycznej koncepcji prawa autorstwa Artura Kozaka. Główną jego część stanowi rekonstrukcja teoretycznych i aksjologicznych założeń jursycentryzmu oraz praktycznych implikacji tego projektu. W pierwszej kwestii wskazuje się na socjologiczny instytucjonalizm (co do zakładanej ontologii społecznej), filozofię transcendentalną (co do teorii poznania i działania) oraz afirmatywny stosunek względem aksjologicznych podstaw porządku prawnego (prawo porównywane jest tu do świeckiej religii). Jeśli idzie o praktyczne konsekwencje tych wyborów, dotyczą one przede wszystkim ograniczania prawniczej władzy dyskrecjonalnej oraz szczególnego sposobu uprawomocniania praktyki prawniczej. Wedle jursycentryzmu prawo miałoby zajmować centralną pozycję w procesach integracji współczesnych społeczeństw – charakteryzujących się pluralizmem światopoglądowym oraz zróżnicowaniem funkcjonalnym. Aby realizacja tego zadania była możliwa, projekt ten rekomenduje jako nieodzowną postawę względem prawa – postawę, którą można określić mianem „wiary w prawo”, czy też „cierpliwości wobec prawa”.
The article treats on a legal-theoretical project of ‘iuriscentrism’, proposed by Polish legal philosopher Artur Kozak. It begins with an exploration of theoretical and axiological foundations of this theory, which are, first and foremost, sociological institutionalism (as for a social ontology), philosophical transcendentalism (as for a theory of knowledge and action), and affirmative approach towards axiological foundations of the legal order (regarded as a 'secular religion' of a kind). Subsequently,
the article focuses on practical consequences of the above
choices, which are a limitation of the judicial discretional power, and a unique way of legitimating the legal practice. According to iuriscentrism, the law is said to play a focal role in the contemporary, ethically pluralist and functionally differentiated societies; for those reasons a special approach to the legal order, the one termed as ‘a faith in law’ or ‘a patience to the law’, is necessarily required.
The article treats on a legal-theoretical project of ‘iuriscentrism’, proposed by Polish legal philosopher Artur Kozak. It begins with an exploration of theoretical and axiological foundations of this theory, which are, first and foremost, sociological institutionalism (as for a social ontology), philosophical transcendentalism (as for a theory of knowledge and action), and affirmative approach towards axiological foundations of the legal order (regarded as a 'secular religion' of a kind). Subsequently,
the article focuses on practical consequences of the above
choices, which are a limitation of the judicial discretional power, and a unique way of legitimating the legal practice. According to iuriscentrism, the law is said to play a focal role in the contemporary, ethically pluralist and functionally differentiated societies; for those reasons a special approach to the legal order, the one termed as ‘a faith in law’ or ‘a patience to the law’, is necessarily required.
Research Interests:
The paper elaborates basic foundations for a new methodological account on autonomy of law. It argues that the problem of law’s autonomy, however broadly discussed in the past, still waits for a fully plausible and comprehensive... more
The paper elaborates basic foundations for a new methodological account on autonomy of law. It argues that the problem of law’s autonomy, however broadly discussed in the past, still waits for a fully plausible and comprehensive examination. The main attempt is realized in three subsequent steps: firstly, the heretofore analyses of law’s autonomy are briefly recapitulate. Secondly, the main contemporary challenges in that field are pinpointed. These are: the increasing reflexivity of legal institutions, the growing (even if not explicitly indicated) relevance of the problem of law’s autonomy in jurisprudential debates of the date, and some theoretical deficiencies of existing analysis of the scrutinized problem; as to the last point, the existing analytical considerations should be complemented with more empirical, sociological insights. In the last, third step a research programme is proposed, based on the Sociological Discourse Analysis methodology. The main analytical tool herein is a concept of law-view, which is put forward and explained in the study.
Research Interests:
The study analyses a process of social objectivisation of values within constitutional discourse. Doing this, it exposes both underlying reasons of the process under study, as well as some threats it triggers. For that sake it... more
The study analyses a process of social objectivisation of values within constitutional discourse. Doing this, it exposes both underlying reasons of the process under study, as well as some threats it triggers. For that sake it distinguishes between objectivity of law – being relevant and constantly present value of European legal culture – and objectivisation as a social process which results in perceiving symbolic constructions as neutral objects of quasi-natural kind. Particularly in the realm of axiological reflection, objectivisation drives to serious doubts as to its practical outcomes. As an alternative, the paper recommends a wider adoption of dialectical type of discourse – the one presented by Aristotle and more recently by Chaim Perelman. Dialectical discourse is claimed to secure the role of objectivity in law, while acknowledging specificities of axiological reflection.
The paper originally written in Polish, forthcoming in: “Przegląd Prawa i Administracji” 2014, No. 96. For further information and resources please contact the author: mpichlak@prawo.uni.wroc.pl
Artykuł poddaje analizie procesy społecznej obiektywizacji wartości w obrębie dyskursu konstytucyjnego. W konsekwencji przedstawione zostają zarówno racje uzasadniające analizowane zjawisko, jak i pewne praktyczne zagrożenia z nim związane. W tym celu wyeksponowane zostaje rozróżnienie pomiędzy obiektywnością prawa – jako istotną i wciąż żywą wartością europejskiej kultury prawnej – a samą obiektywizacją jako procesem społecznym, prowadzącym do postrzegania konstrukcji symbolicznych jako pozornie neutralnych obiektów o quasi-naturalnym charakterze. Tak rozumiane zjawisko obiektywizacji musi budzić znaczące wątpliwości szczególnie w obszarze refleksji aksjologicznej, co możemy obserwować właśnie w debatach konstytucyjnych. Jako alternatywę dla kontrowersyjnych tendencji do obiektywizacji aksjologicznych założeń porządku konstytucyjnego, artykuł proponuje szerszą niż ma to miejsce dotychczas aplikację typu argumentacji dialektycznej – w rozumieniu zaproponowanym przez Arystotelesa i rozwiniętym współcześnie m.in. przez Chaima Perelmana. Wydaje się, że argumentacja dialektyczna jest w stanie zagwarantować realizację ideału obiektywności prawa, przy jednoczesnym rozpoznaniu wyjątkowości refleksji aksjologicznej w prawie.
Artykuł w języku polskim, publikowany w: „Przegląd Prawa i Administacji” 2014, Nr 96, w druku.
Dla uzyskania dalszych informacji i materiałów proszę o kontakt: mpichlak@prawo.uni.wroc.pl
The paper originally written in Polish, forthcoming in: “Przegląd Prawa i Administracji” 2014, No. 96. For further information and resources please contact the author: mpichlak@prawo.uni.wroc.pl
Artykuł poddaje analizie procesy społecznej obiektywizacji wartości w obrębie dyskursu konstytucyjnego. W konsekwencji przedstawione zostają zarówno racje uzasadniające analizowane zjawisko, jak i pewne praktyczne zagrożenia z nim związane. W tym celu wyeksponowane zostaje rozróżnienie pomiędzy obiektywnością prawa – jako istotną i wciąż żywą wartością europejskiej kultury prawnej – a samą obiektywizacją jako procesem społecznym, prowadzącym do postrzegania konstrukcji symbolicznych jako pozornie neutralnych obiektów o quasi-naturalnym charakterze. Tak rozumiane zjawisko obiektywizacji musi budzić znaczące wątpliwości szczególnie w obszarze refleksji aksjologicznej, co możemy obserwować właśnie w debatach konstytucyjnych. Jako alternatywę dla kontrowersyjnych tendencji do obiektywizacji aksjologicznych założeń porządku konstytucyjnego, artykuł proponuje szerszą niż ma to miejsce dotychczas aplikację typu argumentacji dialektycznej – w rozumieniu zaproponowanym przez Arystotelesa i rozwiniętym współcześnie m.in. przez Chaima Perelmana. Wydaje się, że argumentacja dialektyczna jest w stanie zagwarantować realizację ideału obiektywności prawa, przy jednoczesnym rozpoznaniu wyjątkowości refleksji aksjologicznej w prawie.
Artykuł w języku polskim, publikowany w: „Przegląd Prawa i Administacji” 2014, Nr 96, w druku.
Dla uzyskania dalszych informacji i materiałów proszę o kontakt: mpichlak@prawo.uni.wroc.pl
Research Interests:
Research Interests:
Research Interests:
Research Interests:
The study aims at exposure how an analysis of institutional settings of legal order supports a cognition of axiological foundations of law. It argues that institutional approach allows for a rational reconstruction of material values... more
The study aims at exposure how an analysis of institutional settings of legal order supports a cognition of axiological foundations of law. It argues that institutional approach allows for a rational reconstruction of material values being ‘embodied’ within given institutional settings. Therefore, analysis of such institutional structures reveals to be a fruitful method of cognition of those values, rebutting a common charge for arbitrariness of axiological reflection.
In order to justify such a version of institutional analysis the study refers to methodological postulates of two – in many respects different – philosophers, Paul Ricoeur and Jürgen Habermas. From Ricoeur it takes an idea of such an analysis as a “roundabout, long route” to ethical reflection, which escapes from a temptation of unconstrained and arbitrary moralizing. With Habermas it shares an aspiration to go beyond a futile conflict between two reductivisms in social science: the one of functional approach (which excludes axiological inquiry at all) and another one of aesthetic bias (which places axiological resources solely in dispositions of individuals, apart from institutional structures).
The problem of cognition of values might be analysed on two basic levels: epistemological or epistemic one (to use terminology of transcendental philosophy for that matter). At the first level, one asks about necessary (and/or sufficient) conditions of possibility of cognition of values; the second one treats about most plausible methods of such cognition. As the title of this paper suggests, this is an epistemological problematic that will be scrutinized here. A matter of my concern are the chances that institutional analysis creates for reflecting axiological questions, rather than exact methods of such reflection.
In order to justify such a version of institutional analysis the study refers to methodological postulates of two – in many respects different – philosophers, Paul Ricoeur and Jürgen Habermas. From Ricoeur it takes an idea of such an analysis as a “roundabout, long route” to ethical reflection, which escapes from a temptation of unconstrained and arbitrary moralizing. With Habermas it shares an aspiration to go beyond a futile conflict between two reductivisms in social science: the one of functional approach (which excludes axiological inquiry at all) and another one of aesthetic bias (which places axiological resources solely in dispositions of individuals, apart from institutional structures).
The problem of cognition of values might be analysed on two basic levels: epistemological or epistemic one (to use terminology of transcendental philosophy for that matter). At the first level, one asks about necessary (and/or sufficient) conditions of possibility of cognition of values; the second one treats about most plausible methods of such cognition. As the title of this paper suggests, this is an epistemological problematic that will be scrutinized here. A matter of my concern are the chances that institutional analysis creates for reflecting axiological questions, rather than exact methods of such reflection.
Research Interests:
Jedna z podstawowych trudności, jakie pojęcie praw człowieka sprawia myśleniu prawniczemu, bierze się z faktu, że kategoria ta nie ma charakteru czysto prawnego; idea praw człowieka zawiera w sobie immanentną treść pozaprawną. Taki jest... more
Jedna z podstawowych trudności, jakie pojęcie praw człowieka sprawia myśleniu prawniczemu, bierze się z faktu, że kategoria ta nie ma charakteru czysto prawnego; idea praw człowieka zawiera w sobie immanentną treść pozaprawną. Taki jest m.in. sens głośnej tezy Amartyi Sen o prawach człowieka jako „żądaniach etycznych”. Jednocześnie, czego Sen zdaje się nie doceniać, równie błędne byłoby uznanie rozważanego pojęcia za pozbawione waloru prawnego. Prawa człowieka są ideą moralną, jednak nie wyłącznie taką – stanowią one pełnoprawny element współczesnego porządku prawnego. Otrzymujemy tym samym paradoksalną sytuację – w obręb porządku prawnego włączony zostaje element o pozaprawnym charakterze. Ten dwoisty status praw człowieka w porządku prawnym nie może pozostawać bez wpływu na sposób ich rozumienia i praktycznego funkcjonowania; wydaje się jednak, że oddziałuje równocześnie na pojmowanie samego tego porządku. Niniejszy tekst podejmuje się prześledzenia tego drugiego wątku, wychodzącego od pytania, jaki obraz prawa stanowi konieczną presupozycję wskazanego powyżej, dwoistego sposobu rozumienia praw człowieka.
Dla opisu tego szczególnego sposobu rozumienia prawa wykorzystana zostaje – na prawach analogii ‒ kategoria dialektyki inności autorstwa Paula Ricoeura. Śladów tego sposobu myślenia o prawie tekst poszukuje natomiast w obowiązujących regulacjach polskiej ustawy zasadniczej, w doktrynalnych interpretacjach tej ostatniej, oraz w tradycji pozytywizmu prawniczego. W ramach tej tradycji uwaga pada ma trzy propozycje teoretyczne, autorstwa Hansa Kelsena, Herberta Harta oraz Kaarlo Tuoriego.
Dla opisu tego szczególnego sposobu rozumienia prawa wykorzystana zostaje – na prawach analogii ‒ kategoria dialektyki inności autorstwa Paula Ricoeura. Śladów tego sposobu myślenia o prawie tekst poszukuje natomiast w obowiązujących regulacjach polskiej ustawy zasadniczej, w doktrynalnych interpretacjach tej ostatniej, oraz w tradycji pozytywizmu prawniczego. W ramach tej tradycji uwaga pada ma trzy propozycje teoretyczne, autorstwa Hansa Kelsena, Herberta Harta oraz Kaarlo Tuoriego.
Research Interests:
Research Interests:
Jednym z kluczowych elementów projektu juryscentryzmu Artura Kozaka jest przyjęta w jego ramach koncepcja praktyki prawniczej. Jak wskazuję, budowana jest ona m.in. na gruncie strukturalizmu oraz funkcjonalizmu w naukach społecznych,... more
Jednym z kluczowych elementów projektu juryscentryzmu Artura Kozaka jest przyjęta w jego ramach koncepcja praktyki prawniczej. Jak wskazuję, budowana jest ona m.in. na gruncie strukturalizmu oraz funkcjonalizmu w naukach społecznych, podstawową ideą ją przenikającą jest natomiast idea tożsamości prawa. W niniejszym tekście chciałbym spojrzeć na praktykę z perspektywy obranej przez tego Autora, a także rozważyć niektóre konsekwencje dokonanych przezeń wyborów. Jak każda perspektywa, także ta, w której porusza się juryscentryzm, pewne aspekty w przedmiocie oglądu uwypukla, inne zakrywa. Jak wskazuję, do pierwszej grupy należą przede wszystkim zagadnienia legitymizacji oraz autonomii porządku prawnego i praktyki prawniczej. Tym, co niknie z pola widzenia jurycentryzmu jest m.in. kwestia dialogu między światem prawa a jego społecznym otoczeniem, kwestia historycznego i zmiennego charakteru porządku prawnego oraz taka koncepcja racjonalności, która dopuszczałaby możliwość działania twórczego w prawie. Wszystkie te problemy mogłyby być podjęte jedynie jeśliby wyjść poza granice wyznaczane przez funkcjonalizm i strukturalizm, wraz charakterystyczną dla nich opozycją pomiędzy obiektywizmem a interakcjonizmem w teorii społecznej.
Research Interests:
This essay aims to discuss some common points between law and poetry in the face of war. Both law and poetry are regarded here as special forms of discourse, with their unique forms of structuring reality and social functions they play.... more
This essay aims to discuss some common points between law and poetry in the face of war. Both law and poetry are regarded here as special forms of discourse, with their unique forms of structuring reality and social functions they play. The paper analyses the similarities of law and poetry in both these aspects. In fulfilling this task, it builds on selected poems of Serhiy Zhadan, one of the most relevant contemporary Ukrainian writers, and some renowned Polish poets from the post-World War Two generation.
The paper goes against a dominant approach in “law and literature” studies that focuses on differences between the two. The above notwithstanding, we demonstrate that law and poetry have much in common. The affinities may be found on a formal level (how both forms of discourse approach the text and what methods of interpretation they employ), but also in their ethical commitments.
The paper discusses more in-depth three aspects that make law and poetry similar to each other: First, the manner of describing reality, which focuses on the individual (or, more precisely, the interplay between individual and universal) and searches for the accuracy of description. Secondly, both discourses serve as media for memory, both individual and collective. Thirdly, they both can establish links and mutualities between diverging or even opposing elements: viewpoints, perspectives, and individuals. In the extreme case of war, they can even link enemies – victims and perpetrators – without any false equalising.
By analysing these various aspects of law and poetry, the paper also poses the question about the pre-regulatory functions of law. As it demonstrates, even if the law cannot properly serve its regulatory function (e.g., due to the lack of effective power), the most rudimentary function of law still remains. This is the law as a form of discourse that helps to order human experience in a chaotic reality.
The paper goes against a dominant approach in “law and literature” studies that focuses on differences between the two. The above notwithstanding, we demonstrate that law and poetry have much in common. The affinities may be found on a formal level (how both forms of discourse approach the text and what methods of interpretation they employ), but also in their ethical commitments.
The paper discusses more in-depth three aspects that make law and poetry similar to each other: First, the manner of describing reality, which focuses on the individual (or, more precisely, the interplay between individual and universal) and searches for the accuracy of description. Secondly, both discourses serve as media for memory, both individual and collective. Thirdly, they both can establish links and mutualities between diverging or even opposing elements: viewpoints, perspectives, and individuals. In the extreme case of war, they can even link enemies – victims and perpetrators – without any false equalising.
By analysing these various aspects of law and poetry, the paper also poses the question about the pre-regulatory functions of law. As it demonstrates, even if the law cannot properly serve its regulatory function (e.g., due to the lack of effective power), the most rudimentary function of law still remains. This is the law as a form of discourse that helps to order human experience in a chaotic reality.
Research Interests:
The objective of the chapter is to present various forms of constitutionalism, with a special focus on constitutionalism understood as a form of reflection of political community. The chapter adopts the perspective of reflexivity theory... more
The objective of the chapter is to present various forms of constitutionalism, with a special focus on constitutionalism understood as a form of reflection of political community. The chapter adopts the perspective of reflexivity theory in order to reconstruct the basic alternatives in that regard.
The argumentation takes the following course: first, I present an initial characteristic of constitutionalism understood as reflection striving for self-understanding of the identity of the political community and legal order (section 2). The next two parts are devoted to two key distinctions within the sphere of reflexivity theory, which impact upon the manner in which constitutional reflection is performed. The first of the distinctions concerns the relationship of reflection to tradition (section 3), while the second is done according to the criterion of the logical structure of reflexive cognizance (section 4). From these considerations, it follows that according to the dominant version of modern constitutionalism, constitutional reflection should be perceived as a closed process with the objective of emancipation from tradition. An alternative to this mainstream approach can be proposed in the form of capturing constitutionalism as reflection embedded within tradition, at the same time dialogically mediated in other forms of social discourse. In the fifth section I analyse relations between the version of constitutionalism I argue here for (constitutionalism-as-reflection) and the approach promoted within critical jurisprudence. The sixth and final section of the chapter discusses certain consequences of the choice of a particular mode of understanding constitutionalism. I argue there that the dominance of the approach centred around closing the process of constitutional reflection can lead to populism-driven political crises of the type we have recently experienced in Poland, as well as in a number of other liberal democracies.
The argumentation takes the following course: first, I present an initial characteristic of constitutionalism understood as reflection striving for self-understanding of the identity of the political community and legal order (section 2). The next two parts are devoted to two key distinctions within the sphere of reflexivity theory, which impact upon the manner in which constitutional reflection is performed. The first of the distinctions concerns the relationship of reflection to tradition (section 3), while the second is done according to the criterion of the logical structure of reflexive cognizance (section 4). From these considerations, it follows that according to the dominant version of modern constitutionalism, constitutional reflection should be perceived as a closed process with the objective of emancipation from tradition. An alternative to this mainstream approach can be proposed in the form of capturing constitutionalism as reflection embedded within tradition, at the same time dialogically mediated in other forms of social discourse. In the fifth section I analyse relations between the version of constitutionalism I argue here for (constitutionalism-as-reflection) and the approach promoted within critical jurisprudence. The sixth and final section of the chapter discusses certain consequences of the choice of a particular mode of understanding constitutionalism. I argue there that the dominance of the approach centred around closing the process of constitutional reflection can lead to populism-driven political crises of the type we have recently experienced in Poland, as well as in a number of other liberal democracies.
Research Interests:
Research Interests:
Młyny sprawiedliwości mielą powoli – prawdopodobnie każdy zna to powiedzenie dotyczące sposobu działania prawa. Szczególnie ciekawe jest w nim jednak nie to, co przysłowie wprost stwierdza, ale co milcząco zakłada. Przyjmuje ono, że... more
Młyny sprawiedliwości mielą powoli – prawdopodobnie każdy zna to powiedzenie dotyczące sposobu działania prawa. Szczególnie ciekawe jest w nim jednak nie to, co przysłowie wprost stwierdza, ale co milcząco zakłada. Przyjmuje ono, że sprawiedliwość można porównać do młyna wykonującego kołowy, zdałoby się jałowy, ruch, w wyniku którego powstaje jednak treść nowa jak mąka sypiąca się spod młyńskich żaren, czyli rozstrzygnięcie prawnego zagadnienia.
Książka jest próbą uchwycenia tego, jak kołowy ruch prawa może być rozumiany. Jej przedmiotem jest pojęcie refleksyjności prawa, a obszarem poszukiwań – teoria społeczna. Badając kolejne koncepcje z tej dziedziny, autor odsłania przy okazji, na czym polegają związki między teorią a praktyką prawną. Jak się okazuje, również one mają charakter refleksyjny, rodząc potrzebę nieustannej wędrówki od teorii do praktyki i z powrotem.
Książka jest próbą uchwycenia tego, jak kołowy ruch prawa może być rozumiany. Jej przedmiotem jest pojęcie refleksyjności prawa, a obszarem poszukiwań – teoria społeczna. Badając kolejne koncepcje z tej dziedziny, autor odsłania przy okazji, na czym polegają związki między teorią a praktyką prawną. Jak się okazuje, również one mają charakter refleksyjny, rodząc potrzebę nieustannej wędrówki od teorii do praktyki i z powrotem.
Research Interests:
This volume presents a collection of essays on objectivity in legal discourse. Has law a distinctive type of objectivity? Is there one specific type of legal objectivity or many, depending on the observatory language utilized? Is... more
This volume presents a collection of essays on objectivity in legal discourse.
Has law a distinctive type of objectivity? Is there one specific type of legal
objectivity or many, depending on the observatory language utilized? Is objectivity fit for law? The analyses in the various contributions show that the Cartesian paradigm of objectivity is not relevant to the current legal discourse, and new forms of legal objectivity are revealed instead. Each essay, in its distinctive way, analyses the strong commitment of law to objectivity, shedding light on the controversies that surround it.
Has law a distinctive type of objectivity? Is there one specific type of legal
objectivity or many, depending on the observatory language utilized? Is objectivity fit for law? The analyses in the various contributions show that the Cartesian paradigm of objectivity is not relevant to the current legal discourse, and new forms of legal objectivity are revealed instead. Each essay, in its distinctive way, analyses the strong commitment of law to objectivity, shedding light on the controversies that surround it.
Research Interests:
Argumentation as the public exchange of reasons is widely thought to enhance deliberative interactions that generate and justify reasonable public policies. Adopting an argumentation-theoretic perspective, we survey the norms that should... more
Argumentation as the public exchange of reasons is widely thought to enhance deliberative interactions that generate and justify reasonable public policies. Adopting an argumentation-theoretic perspective, we survey the norms that should govern public argumentation and address some of the complexities that scholarly treatments have identified. Our focus is on norms associated with the ideals of correctness and participation as sources of a politically legitimate deliberative outcome. In principle, both ideals are mutually coherent. If the information needed for a correct deliberative outcome is distributed among agents, then maximising participation increases information diversity. But both ideals can also be in tension. If participants lack competence or are prone to biases, a correct deliberative outcome requires limiting participation. The central question for public argumentation, therefore, is how to strike a balance between both ideals. Rather than advocating a preferred normative framework, our main purpose is to illustrate the complexity of this theme.