Historia Prawa

Czy można mówić o istnieniu w antycznym Rzymie gałęzi prawa opisywanego w nowoczesnej literaturze jako ius criminale lub ius poenale? Jak to się stało, że prawno-karne przepisy Rzymian nie cieszą się choćby drobną częścią uznania, jakie otacza ich regulacje poświęcone kwestiom prywatno-prawnym?

Spis treści

Piotr Cybula, Słowo od redaktora  9

Jerzy Pisuliński, Słowo od Dziekana Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego  11

Wykaz wybranych skrótów 13

Janusz Zdebski, Janusz Sondel – sylwetka człowieka  17

Karolina Sondel-Maciejewska, Joanna Sondel-Cedarmas, Profesor Janusz Sondel – turysta i krajoznawca we wspomnieniach Rodziny  21

Janusz Sondel, Dwaj ludzie z wózkiem  25

* * *

Wiesław Alejziak, Metodologia nauk prawnych a metodologia badań nad turystyką – w poszukiwaniu podobieństw oraz różnic w paradygmatach i podejściach badawczych  45

Dorota Ambrożuk, Krzysztof Wesołowski, Terminy na dochodzenie zryczałtowanych odszkodowań należnych pasażerom na podstawie rozporządzenia (WE) nr 261/2004 91

Kazimierz Baran, Ewolucja postępowania dowodowego w angielskim procesie karnym. Między średniowieczem a współczesnością  103

Michał Biliński, Prawne aspekty organizacji imprez sportowych na terenach parków narodowych  117

Łukasz Cora, Konstytucyjna wolność przemieszczenia się a uprawnienia i obowiązki Policji oraz Straży Granicznej w zakresie kontroli osobistej i przeszukania bagażu  127

Piotr Cybula, W sprawie obowiązków pośrednika turystycznego w zakresie ochrony klientów na wypadek jego niewypłacalności  137

Paweł Czubik, Transgraniczny przepływ osób a optymalizacja oczekiwań wynikających z rozwiązań cywilnoprawnych (przykłady wybrane z zakresu obrotu notarialnego)  153

Leszek Ćwikła, Prawne aspekty funkcjonowania stowarzyszeń prowadzących działalność w dziedzinie turystyki na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku  163

Bogusława Gnela, Status prawny „podróżnego” w nowej dyrektywie turystycznej 2015/2302 .... 177

Jerzy Gospodarek, Potrzeba zmian zakresu odpowiedzialności przewoźników lotniczych w świetle aktów prawa pochodnego Unii Europejskiej  185

Wojciech Górowski, Orzekanie środków kompensacyjnych za wypadki turystyczne stanowiące przestępstwa a odpowiedzialność cywilna ubezpieczyciela  201

Michał Jaworski, Granice odpowiedzialności kontraktowej agentów handlingowych w lotnictwie cywilnym – według standardu IATA SGHA  211

Renata Kamińska, Udział pretora w zarządzaniu i ochronie dróg rzymskich  221

Ireneusz C. Kamiński, Europejska Konwencja Praw Człowieka a bezpieczeństwo podróży i transportu  231

Anna Kapała, Prawna regulacja agroturystyki między historią a współczesnością  247

Jerzy Kapłon, Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie, Towarzystwo Tatrzańskie i Polskie Towarzystwo Tatrzańskie (1873–1950). O miscellaneach statutowych i nie tylko  257

Anna Kociołek-Pęksa, Władysław Pęksa, „W soczewce historii” – rzecz o burzliwych przemianach prawa cywilnego w Czechach i Polsce, na przykładzie regulacji dotyczących pobytu gościa hotelowego  271

Anna Koronkiewicz-Wiórek, Ewolucja stanowiska polskiej doktryny i orzecznictwa w kwestii odpowiedzialności organizatora turystyki za szkodę w postaci zmarnowanego urlopu do roku 2016  279

Zygmunt Kruczek, Obiekty, miejsca i wydarzenia związane z prawem jako atrakcje turystyczne  295

Marek Kuryłowicz, Rzymscy niewolnicy w Krakowie  315

Elżbieta Loska, Kilka uwag o zakazie podróżowania po Imperium Rzymskim  325

Marian Małecki, Tworzenie sądów powiatowych w Galicji jako źródło poznania walorów krajoznawczych prowincji monarchii habsburskiej  331

Rafał Mańko, Homo iuvens przed trybunałem: wyrok Leitner w perspektywie teorii i filozofii prawa  343

Łukasz Marzec, Wokół locatio conductio. Prawne aspekty przewozu i transportu morskiego w dawnym Rzymie  371

Maciej Mikuła, Podróż i podróżny w Weichbildzie magdeburskim  379

Piotr Mostowik, Ochrona turysty jako przedmiot postulowanych prac legislacyjnych Haskiej Konferencji Prawa Prywatnego Międzynarodowego  387

Jerzy Raciborski, Od idei ustawy o turystyce do ustawy o usługach turystycznych. Geneza pierwszej w Polsce ustawy turystycznej  399

Wojciech Radecki, Ochrona walorów turystycznych w ramach ochrony krajobrazu w prawie polskim, czeskim i słowackim  409

Piotr Ruczkowski, Status prawny ratowników górskich – wybrane zagadnienia  425

Marek Sobczyk, Siła wyższa jako okoliczność zwalniająca od odpowiedzialności osobę utrzymującą zarobkowo hotel za rzecz wniesioną przez gościa. Uwagi historyka prawa  435

Joanna Sondel-Cedarmas, Organizacja i funkcjonowanie aparatu kultury fizycznej oraz turystyki w faszystowskich Włoszech  449

Karolina Sondel-Maciejewska, Zawieranie przez obywateli polskich jednopłciowych związków małżeńskich i partnerskich za granicą a ich skutki na terenie RP  465

Krzysztof Sondel, Analiza prawnych aspektów bezpieczeństwa na zorganizowanych  terenach narciarskich  475

Mirosław Stec, Pojęcie i przesłanki uzyskania odszkodowania z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania przewozu w transporcie pasażerskim w rozporządzeniach Parlamentu Europejskiego i Rady  493

Marek Stus, Zmiana planu podróży w świetle przepisów rozporządzenia (WE) nr 261/2004 – czyli kilka uwag o nieskuteczności ochrony praw pasażerów linii lotniczych  509

Paulina Święcicka, Ateny, Smyrna, Rodos… – uwagi o podróżach w celu studiowania artes liberales w ostatnich wiekach rzymskiej republiki i początkach pryncypatu  521

Anna Tarwacka, Starożytne podróże w świetle zbioru dowcipów Philogelos  535

Wacław Uruszczak, Średniowieczne prawo turystyczne – prawo pielgrzymów w Corpus Iuris Canonici  545

Zbigniew Witkowski, Regulacje prawne dotyczące turystyki w parkach narodowych: komentarze do artykułu prof. Janusza Sondla  559

Dominik Wolski, Rozwój regulacji dotyczących turystyki górskiej w Polsce  571

Mirosław Wróblewski, Ochrona praw pasażerów/podróżnych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego (wybrane zagadnienia)  593

Karolina Wyrwińska, Fide, sed cui, vide… Niektóre aspekty odpowiedzialności ex recepto armatorów, oberżystów i gospodarzy stajen w kontekście ryzyka podróży lądowych i morskich w antycznym Rzymie  609

Michał Wyrwiński, Internetowe pośrednictwo najmu obiektu wakacyjnego – wybrane zagadnienia  625

Jan Zabłocki, Turystyka naukowa Aulusa Gelliusa w czasie jego studiów w Atenach  633

Mariusz Załucki, Uwagi w sprawie wykorzystania nowych technologii dla rozrządzeń na wypadek śmierci w trakcie zagrożenia życia w podróży  639

Hanna Zawistowska, Prawne aspekty funkcjonowania turystyki medycznej  647

Artykuł ma na celu przybliżenie tytułowych pojęć, a także wskazanie podstawowych sposobów ich interpretacji we współczesnej teorii oraz filozofii prawa. Pojęcia lex oraz ius bowiem, obok ściśle historycznego charakteru (tj. sposobów posługiwania się nimi w dyskursie prawnym starożytnego Rzymu), obecne są w ten czy inny sposób w całych dziejach zachodniej kultury prawnej, aż po dzień dzisiejszy. To pochodzące z łaciny rozróżnienie było i jest przywoływane jako wyraz przekonania o dwoistej naturze prawa, zgodnie z którym pojęcie prawa nie wyczerpuje się w normach stanowionych, ale obejmuje także standardy innego pochodzenia i typu. Można zatem powiedzieć w przybliżeniu, że wyrażenie lex określa prawo stanowione przez kompetentny podmiot, natomiast ius oznacza te standardy prawne, które nie pochodzą wprost od prawodawcy i zwykle uznawane są za niedyspozytywne względem jego aktualnej woli. Ta ogólna intuicja co do istnienia lex oraz ius była i jest eksplikowana na różne, nierzadko wzajemnie się wykluczające sposoby. Z tego też powodu precyzyjne ujęcie omawianych tu pojęć w ramy klasycznej definicji wydaje się nie tylko niemożliwe, ale byłoby po prostu fałszywe; możliwe wydaje się natomiast przedstawienie swego rodzaju mapy semantycznej, czyli pola poglądów i interpretacji związanych z tytułowymi pojęciami.

W perspektywie rozwiązań zaproponowanych przez dyrektywę 1999/44/EC i przyjętych przez polską ustawę o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej, warto przyjrzeć się rękojmi za wady. W swej konstrukcji wydaje się istotnie różnić od postanowień, zawartych we wspomnianych aktach. Te nowe regulacje przewidują powstanie po stronie sprzedawcy obowiązku naprawy towaru konsumpcyjnego lub wymiany go na nowy, jeżeli w chwili wydania jest niezgodny z umową. Dopiero gdy to okaże się niemożliwe – dopuszczają obniżenie ceny, a w ostateczności odstąpienie od umowy. Artykuł omawia współczesne regulacje prawne w perspektywie rzymskich: matrycy edylów kurulnych, gdzie głównym rozwiązaniem był zwrot towaru i ceny (actio redhibitoria) lub obniżenie ceny (actio quanti minoris).
Od sporów dotyczących współczesnego znaczenia tradycji jako takiej, a także jej praktycznych implikacji, ciekawsze wydaje się pytanie o konkretne, teoretycznie dostępne rozwiązania dogmatyczne. Na fali „zrywania” z tradycją szkoda byłoby zgubić coś ważnego; lepiej też nie ośmieszyć się ignorancją, gdy za nowe ogłasza się dawno już wymyślone i stosowane niegdyś regulacje. Chodzi więc w istocie o to, aby rozumieć przebieg zmian w prawie – ich logikę i dynamikę, a z konieczności również ich przeszłość.

Mi l i t a r y Ex e m p t i o n s - So l d i e r ’s Im m u n i t y i n Po l i s h -Li t h u a n i a n
Co m m o n w e a l t h o f XVI-XVII Ce n t u r y
Summary
Military exemptions have not been described in the hitherto literature whereas they constitute an interesting phenomenon allowing to evaluate the legal position of mercenary soldiers, functioning of legal norms of a temporary character and the interrelations between the statutory and customary law. In XVI and XVII centuries both - general exemptions, granted by Seym, and hetman’s exemptions, deprived of the Seym’s sanction, existed. The constitutions on the exemptions always had a temporary nature. As a consequence o f the advancing paralysis of the parliament’s works, the exemptions issued by hetman became more and more common. Exemptions were the releases to be applied before all types of courts, apart from military courts. They withheld the proceedings (even enforcement proceedings when the verdict did not benefit from the res iudicata character) with regard to all persons taking part in the military expeditions and their families. This enhanced the attractiveness of military service and prevented soldiers from leaving the army. Exemptions were known to the customary law, however, they were
formulated by Seym by means of constitutions. The parliament, depending on the circumstances, enlarged or limited the group of the beneficiaries, applied more or less strict criteria, changed the time limits of the exemptions’ validity, prevented their abuse, and most importantly, it firmly opposed a rejection of the releases by courts.

Abstract the aim of this article is to analyse the relationship between the law and a revolution understood as a form of challenging the legitimacy of the law. The author's reflections are based on the example of the French Revolution, often also called " a revolution of lawyers " , due to the fact that nearly half of the Third Estate members of the Estates-General were lawyers (including Maximilien Robespierre, Saint-Just, Georges Cou-thon and Georges Danton). For a jurist, the causes, course and effects of this greatest revolution in the history of the world obviously constitute extremely rich research material allowing him or her to evaluate the modern position and role of the citizen in a democratic state as well as the impact of the evolution of legal and political ideas on its current shape, not only in Europe. It is indisputable that the French Revolution changed the face of Europe and the world for the better. This " better " is manifested through the implementation of the principle of the democratic state of law which, although not called as such before the 20th century, was essential for the eminent French Revolution activists. From the legal and political point of view, the effects of the French Revolution are felt to this day and include the existence of public subjective rights understood as the legally protected interest of an individual , the universality and equality of political elections and also the impendence of the judiciary, just to mention a few most important consequences of the 1789 revolution. This article focuses primarily on the concept of a revolution itself while also addressing the most interesting, from the point of view of a jurist, historical and legal threads related to the course of the revolution between 1789 and 1794. Many myths have arisen around the French Revolution, myths which often have nothing in common with historical facts. The aim of the observations and conclusions in the article is to present, exceptionally interesting in author's opinion, legal and political institution that lie at the foundation of modern European democracy.

Basierend auf einem umfangreichen Quellenstudium zeigt der Band, wie die Rechtsstellung des wissenschaftlichen Personals an der Universität Wien von 1848 bis 1938 theoretisch und praktisch ausgestaltet war. Dabei werden sowohl Besoldungsfragen und Kollegiengelder als auch der Hochschulantisemitismus, die universitären Netzwerke und die Zulassung von Frauen zur Habilitation behandelt. Insbesondere das bislang vernachlässigte Gebiet des Disziplinarrechts wird ausgiebig dargestellt. Die Autorin ermittelt anhand der Einzelfälle, welches Verhalten generell als disziplinarwidrig erachtet wurde und ob sich diese Auffassungen im Wandel der Zeit veränderten. Abgerundet wird der Band durch die Darstellung der über 150 Disziplinarfälle – von Sigmund Freud über Hans Kelsen zu Max Adler – samt kurzen biographischen Daten zu den Betroffenen.


This book takes a closer look at the legal position of the University of Vienna’s research staff between 1848 and 1938. It compares and contrasts theory and practice based on a comprehensive analysis of the sources provided. The subject matter primarily deals with salaries and fees, anti-Semitism in academia, networks within the university and women’s post-doctoral qualifications, among others. Disciplinary law in particular, which can be classed as a somewhat neglected field of study, is extensively examined. On an abstract level, the author looks into which behaviours led to disciplinary action and how exactly these views changed over time. The volume presents over 150 disciplinary cases, including those of Sigmund Freud, Max Adler and Hans Kelsen, as well as biographical data on said persons.

Historia ta opowiada o prawie zupełnie obecnie zapomnianym kapłanie niezłomnym z ziemi opolskiej, zatrzymanym przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w swej parafii w Krzywiźnie koło Kluczborka w lutym 1948 r. Ksiądz Norek, urodzony w USA, był ostrym krytykiem powojennych porządków przyniesionych ze wschodu na sowieckich bagnetach. W swych zdecydowanych wypowiedział piętnował nie tylko komunizm, ale także wady moralne swoich parafian spowodowane wojenną demoralizacją. Podczas zatrzymania księdza UB zastrzeliło jedną z protestujących kobiet. Po sfingowanym procesie ks. Norek odbył 4-letni wyrok, po zwolnieniu był dalej prześladowany, umieszczony w szpitalu psychiatrycznym, potem w domu pomocy społecznej. Zmarł 25 grudnia 1981 r.

Decodification means shifting the gravity of legal regulations into the extra-code zone. It involves an inevitable destruction of the cohesion and clarity of the systems that have emerged within the realms of the existing codes, which also accounts for the pursuit of a polycentric legal order. Changes of the form of “the book” from a codex to electronic documents on screens of computers or tablets have to affect the change of thinking about law. Following the alteration in the format of “the book”, decodification thinking is in for unrestrained growth and consolidation. Therefore, decodification processes are enhanced by changes occurring in consciousness as well as by the formation of IT mentality among the ever larger social circles.

Rozmówcami Macieja Jońcy są: Lorena Atzeri,  Ulrike Babusiaux, Simon Corcoran, Antoni Dębiński, Juliusz Domański, Peter Garnsey, Hans Hattenhauer, Anna Komornicka, Sylwester Kuchnio, Marek Kuryłowicz, Andrew Lintott, Dario Mantovani, Józef Mélèze-Modrzejewski, Paul du Plessis, Janusz Sondel oraz Alan Watson.

At this conference we would like to explore the origins and development of the Silesian Voivodeship from a legal-historical perspective in the broadest sense. Scholars from all relevant academic disciplines and levels of qualification who can contribute to an exploration of this interspace are invited to send a brief outline of the paper and a CV to kamila.staudigl-ciechowicz@univie.ac.at or martin.loehnig@ur.de by 6 May 2022. The selected topics (notification by 13.05.2022) will be presented and discussed at a conference to be held in Regensburg at the end of March 2023. The revised texts will be published in a conference volume. Travel and accommodation costs will be reimbursed.

Koronne artykuły wojskowe w okresie interregnum po śmierci Zygmunta Augusta
Military crown laws during the interregnum following the death of King Sigismund Augustus
Gesetzgebung über die Armee der Krone in der Zeit des Interregnum nach dem Tode von Sigismund II. August
1. Wstęp. 2. Wojska kwarciane. 3. Załoga zamku krakowskiego. 4 . Oddziały małopolskie. 5. Oddziały wielkopolskie. 6. W ojska inflanckie. 7. Podsumowanie.
1. Introduction. 2. Regular army units. 3. Garrison of Kraków Castle. 4 . Detachm ents in Małopolska. 5. D etachm ents in W ielkopolska. 6. Arm ies in Livonia. 7. Summary.
1. Einführung. 2. Reguläre A rm ee der Krone (sog. Kwartianer). 3. Besatzung der Burg zu Krakau. 4 . M ilitärtruppen in Kleinpolen. 5. M ilitärtruppen in Großpolen. 6. Das M ilitär in Livland. 7. Zusammenfassung.

This book presents the results of comparative and historical study of special forms of wills dedicated to soldiers and other persons connected with the military. It presents a thesis that Roman institution of soldier’s will, despite being a an obvious “ancestor” of all modern military wills, differs fundamentally from them, especially due to the fact, that it was focused mostly on the content of the last will and allowed the soldier to disregard succession law. Modern military wills, on the other hand, can be differentiated by the role they play in the succession law and the whole private law system. The book presents a detailed analysis of historical and contemporary special forms of military wills with particular reference to French, German, Austrian, English, Canadian, Australian and Polish legal systems. The main thesis was also presented in English in a paper “The Axiology of Military Wills – a Comparative Analysis”.

W historii polskiego prawodawstwa, Stanisław Smolka pisał: „nie istnieje równie doskonały akt jak Konstytucja Majowa. Jej czas trwania był niczym podmuch: ledwie rok. Została zduszona w zarodku. Pomimo tego, zostanie o niej bardzo drogie, nieus uwalne wspomnienie, które jest cały czas żywe i obecne w narodzie, a także w sercach i świadomości Polaków.” Są to ważne słowa, a jednak znajomość polskich doświadczeń konstytucjonalnych, ze strony europejskich doktryn prawnych, jest raczej ograniczona. To było, i dalej jest, wielkim błędem; w rzeczywistości, w Polsce nastąpiło wiele istotnych etapów w dziejach prawa i histori.

Esej poświęcony jest ważnym i aktualnym zagadnieniem prawa współczesnego, a mianowicie domniemaniom: pojawianiu się koncepcji w średniowiecznym prawie kanonicznym oraz jej ugruntowaniu się w kolejnych wiekach. Następnie skoncentrowano się na domniemaniu ojcostwa, wskazując na korzenie rzymskie oraz na wyjątki. Odrębnym wątkiem jest egzemplarz Digestum Vetus pochodzący z przełomu XII i XIII w., przechowywany w Bibliotece Narodowej w Kórniku i znajdująca się w tekście ilustracja wypowiedzi do Ulpiana związanej z domniemaniem ojcostwa.

(Streszczenie) Pojęcia prawa publicznego i prywatnego są wciąż problematyczne, ta kwestia była również przedmiotem dyskusji w państwach socjalistycznych. Powszechnie przyjmuje się, że idea tego podziału sięga rodowodem prawa rzymskiego. Ideologia socjalistyczna zasadniczo nie znajdowała miejsca dla prawa rzymskiego w systemie prawnym, który odrzucał rozwój własności prywatnej na rzecz szerokiej ingerencji państwa w stosunki prywatnoprawne i nie dopuszczał wpływów ze strony zasad prawnych państwa ustroju niewolniczego, sprzecznego z ideą socjalizmu. Opierała się ona na materializmie hi-storycznym i dialektycznym oraz związana była z nieuniknioną walką klas w społeczeństwie. W romanistyce prawniczej wyodrębniono dwa kierunki-romanistyki tradycyjnej, określanej jako "burżuazyjna", i młodej romanistyki marksistowskiej. Celem autorki artykułu jest zaprezentowanie w sposób syntetyczny poglądów na tę dychotomię, najdobitniej wyrażanych przez romanistów marksistowskich z Czechosłowacji na tle dyskusji o przydatności tegoż podziału w państwach socjalistycznych.
The concept of public and private law is still itself somewhat problematic, the matter was also subject to critical discussion in the legal literatur in socialist states. It is common believed, that origin and idea of this division derives from Roman law. Socialist-oriented ideology generally left Roman law out of its legal system which rejected development of private property for the benefit of far-reaching state interference in private-law relationships and any influence on the part of the legal system of a state that allowed slavery, inconsistent with the ideas of socialism. It was based on historical and dialectical materialism and was connected with the inevitable fight of classes in society. In socialist states two tendencies in Roman law studies should be distinguished – “traditional” Roman law studies, referred to as “bourgeois”, and new “Marxist Roman law studies”. Some explorers of this tendency believed that it was only “Marxist Roman law studies that required further development, while “bourgeois Roman law studies”, opposed to the former, could only provide a basis of information collected by its researchers. The negation on the division of law into public and private in Marxist ideology was not as obvious as it is commonly accepted.The paper presents, in synhetic way, views of this topic, given by some “Marxist” romanists.

The article presents the diffi cult history of the teaching of Roman law in Poland in the period of 1944-1989. The standards concerning the education of lawyers favoured by the socialist authorities aimed at making it more practical. People's Poland needed lawyers with the "proper" world-view. At that time the ideology of the socialist regime played a great role in politics. The Soviet ideology rejected Roman law as the law of a slavery-based system in which private property dominated. Consequently, the state socialist authorities in Poland opposed the study of Roman law and tried to eliminate it from the university curriculum. Despite these diffi culties and pressures, Roman law as a university subject was still taught in centers of legal education between 1944 and 1975. In 1975, following the reform of law studies in Poland, the subject was incorporated into the history of law curriculum and disappeared as an autonomous discipline for six years. Roman law was reintroduced into the law curriculum in 1981, when universities in Poland gained more freedom in this respect. Since then it has been taught mainly in the fi rst year of studies, though the scope of its teaching has been narrower than it was in the inter-war period. The relation between Socialist law and Roman Law is still an interesting subject, and it is worth a further and more in-depth examination.

The article is devoted to the unic historical source – Zaslav Court Book,
1572–1575 from the centre of Dukes’ Zaslavsky patrimony. The Book contains judicial pleadings in the cases involving nobility, town dwellers and peasants of Zaslav district and neighbour estates.

Artykuł rozpoczyna porównanie rozstrzygania i  rozwiązywania sporów. Wśród wielu bowiem funkcji, jakie prawo spełnia w społeczeństwie można między innymi wyróżnić posługiwanie się nim jako środkiem do realizacji interesów oraz narzędziem opanowywania konfliktów i sporów. Formy polubownego opanowywania sporów znane są zarówno na gruncie powszechnej, jak i polskiej historii prawa, zatem drugą część artykułu stanowi przegląd pierwotnych i pochodnych form alternatywnego rozwiązywania sporów (ADR). Wspólnymi cechami konstrukcji należących do ADR jest dobrowolny w nich udział, względna elastyczność oraz niepubliczny charakter przebiegu. Najczęściej jednak wymieniana jest relatywna szybkość postępowania, mająca znaczenie zwłaszcza w dobie kryzysu sądownictwa i przewlekłości procedur z jednej, a przyśpieszania tempa życia społecznego z drugiej strony. Rozwój alternatywnych metod rozwiązywania sporów koresponduje zatem wyraźnie z tendencją do uwzględniania  ramach wymiaru sprawiedliwości czynników związanych z ekonomiką procesową. Jeżeli chodzi o system prawa polskiego, to najszerzej rozpowszechnioną formą ADR jest instytucja mediacji. Ostatnia część rozdziału skupia się zatem na opisie instytucji mediacji w różnych gałęziach prawa

Zapotrzebowanie na wykwalifikowaną pomoc prawną, zwłaszcza ze strony osób występujących przed sądem, istniało od początku lokacji miasta, choć w zróżnicowanym zakresie. Początkowo adwokatów ceniono szczególnie na dworach magnackich i szlacheckich, a tych ostatnich na Sądecczyźnie nie brakowało.

The subject of the analysis are war burdens, which are a form of public burdens which mean various kinds of administrative duties imposed on inhabitants in the public interest. As far as the present discussion is concerned, these burdens were imposed by the insurgent authorities on indicated entities during the war against the Russian Empire and the Kingdom of Prussia in 1794 in order to satisfy the army's needs for all items necessary for military operations. The author analyses particular encumbrances for the benefit of the army and the ways of their implementation by means of voluntary services and contributions or compulsory requisitions.