(Osmanlı’dan Günümüze) KIBRIS Dün, Bugün, Yarın Beşevler / ANKARA Editör: Dr. Fatma ÇALİK ORHUN Mağaza (Osmanlı’dan Günümüze) KIBRIS Dün, Bugün, Yarın Editör: Dr. Fatma ÇALİK ORHUN (OsmanlÕ’dan Günümüze) KIBRIS Dün, Bugün, YarÕn KøTAPTA YER ALAN MAKALELERøN BÜTÜN SORUMLULUöU YAZARLARINA AøTTøR. (OsmanlÕ’dan Günümüze) KIBRIS Dün, Bugün, YarÕn Dr. Fatma ÇALúK ORHUN  (OsmanlÕ’dan Günümüze) KIBRIS Dün, Bugün, YarÕn Dr. Fatma ÇALøK ORHUN 25&,' © Gazi Kitabevi Tic. Ltd. ûti. Bu kitabÕn Türkiye’deki her türlü yayÕn hakkÕ Gazi Kitabevi Tic. Ltd. ùti’ne aittir, tüm haklarÕ saklÕdÕr. KitabÕn tamamÕ veya bir kÕsmÕ 5846 sayÕlÕ yasanÕn hükümlerine göre, kitabÕ yayÕnlayan firmanÕn ve yazarlarÕnÕn önceden izni olmadan elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayÕt sistemiyle ço÷altÕlamaz, yayÕnlanamaz, depolanamaz. ISBN y 978-- BaskÕ y Ekim, Ankara, 2020 Dizgi/Mizanpaj y Gazi Kitabevi Kapak TasarÕm y Gazi Kitabevi Gazi Kitabevi Tic. Ltd. ùti. YayÕncÕ Sertifika No: 44884 Merkez Bahçelievler Mah. 53. Sok. No: 29 Çankaya/ANKARA 0.312 223 77 73 - 0.312 223 77 17 0.312 215 14 50 www.gazikitabevi.com.tr Ma÷aza Dögol Cad. No: 49/B Beúevler/ANKARA Sosyal Medya info@gazikitabevi.com.tr gazikitabevi 0.312 213 32 82 - 0.312 213 56 37 0.312 213 91 83 gazikitabevi gazikitabevi Vadi Grafik TasarÕm Reklam Ltd. ùti. Matbaa Sertifika No: 47479 Matbaa “En úyi Akademi, Bir Kitapl×kt×r.” øvedik Organize Sanayi Bölgesi 1420. Cadde No: 58/1 Yenimahalle / ANKARA 0.312 395 85 71 TAKDøM DÕúiúleri BakanÕ Fuat Köprülü’nün talihsiz bir úekilde, “Bizim KÕbrÕs diye bir meselemiz yok” sözlerini ifade etmesinin üzerinden altmÕú yedi yÕl geçti. O günden bugüne yaúanan süreçte KÕbrÕs özelinde meydana gelen olaylar kronolojik olarak alt alta yazÕldÕ÷Õnda görülecektir ki, aslÕnda KÕbrÕs Türkiye için oldukça önemli bir stratejik unsur ve tam manasÕ ile bir “Milli Dava”dÕr. Öyle ki, “KÕbrÕs DavasÕ” artÕk Türkiye için siyaset üstü bir milli güvenlik meselesi halini almÕútÕr. Akdeniz’in Sicilya ve Sardunya adalarÕndan sonra üçüncü büyük adasÕ olan KÕbrÕs, Karadeniz’den østanbul ve Çanakkale Bo÷azlarÕ vasÕtasÕyla Akdeniz’e ulaúan, Akdeniz’den Süveyú KanalÕ yoluyla KÕzÕldeniz’e, oradan da Hint Okyanusu’na açÕlan, Akdeniz’den FÕrat ve Dicle nehirleri vadisini takiben Basra körfezine inen çok önemli stratejik yollarÕn üzerinde bulunmasÕ nedeni ile ve yine aynÕ co÷rafyadaki enerji kaynaklarÕnÕn kontrolü açÕsÕndan da jeopolitik ve jeostratejik önemini tarih boyunca korumuútur. Adaya Türklerin ilgisi OsmanlÕ Devleti’nin BatÕ’ya karúÕ zaferler kazandÕ÷Õ döneme rastlamaktadÕr. OsmanlÕ Devleti, KÕbrÕs’ta üslenen korsanlarÕn Akdeniz’den geçen gemilere saldÕrmalarÕnÕ önlemek ve Katolik Venediklilerin baskÕsÕ altÕnda zulüm gören Ortodoks RumlarÕna yardÕm etmek amacÕ ile 1571 yÕlÕnda, on binlerce úehit vererek, KÕbrÕs’Õ fethetti. KÕbrÕs’taki “OsmanlÕ ødaresi” fiilen 307, hukuken ise 352 yÕl boyunca sürmüútür. Bu süreçte KÕbrÕs, daha önce yaúamadÕ÷Õ bir özgürlük yaúadÕ. Türkler, Katoliklerin kapattÕ÷Õ kiliseleri açtÕrdÕ ve Rum halka dini özgürlük sa÷ladÕ. Baúpiskoposu, Rum halkÕnÕn siyasi temsilcisi olarak kabul ederken, halkÕn úikayetlerini do÷rudan Saraya bildirme hakkÕnÕ da onlara tanÕmÕú oldu. Daha sonra Katolik Venedik döneminde kaderine terk edilen kilise, úapel gibi ibadet yerleri tamir edilerek bakÕmlarÕ yapÕldÕ. OsmanlÕ döneminde Adada yaúayan RumlarÕn ekonomik durumlarÕ da daha önceki dönemlerle kÕyaslanmayacak biçimde düzeldi ve kendilerine tanÕnan geniú hoúgörü ile yavaú yavaú adadaki ticari hayatÕ ele geçirmeye baúladÕlar. KÕbrÕs RumlarÕnÕn bütün bunlara yanÕtÕ ise, 1821’de baúlayan Yunan isyanÕnÕ asker, silah ve para göndererek desteklemek ve yine aynÕ yÕl tüm ada Türklerini katletmeyi öngören bir ayaklanma baúlatmak olmuútur. 1877-1878 OsmanlÕ-Rus savaúÕnÕ fÕrsat bilen øngiltere, OsmanlÕ Devleti’nden KÕbrÕs’Õ yÕlda 92 bin altÕna kiralamayÕ baúarmÕútÕ. øngiltere, Kars, Ardahan ve Batum’a giren Rus ordularÕnÕn geri püskürtülmesinde ˜‹ Takdim yardÕmcÕ olmak vaadi ile, KÕbrÕs’Õ kiralamÕútÕ ama bu kiralama yasal olarak geçici bir süre ile yapÕlmÕútÕ. Tehlike geçtikten sonra ada yeniden geri verilecekti. Yani KÕbrÕs, OsmanlÕ Devleti’nin bir parçasÕydÕ. Ne var ki, øngiltere adaya yerleúti÷i günden itibaren KÕbrÕs’Õ nasÕl ilhak edece÷inin hesabÕnÕ yapmÕútÕr. Nitekim OsmanlÕ Devleti’nin Almanya yanÕnda Birinci Dünya SavaúÕ’na katÕlmasÕ ile böyle bir fÕrsatÕ bulmuú ve yayÕnladÕ÷Õ bir bildiri ile KÕbrÕs’Õ ilhak etti÷ini duyurarak, her yÕl ödemesi gereken 92 bin altÕnÕ da ödemeyi durdurmuútu. Ada’daki bu fiili durum 1960 yÕlÕna kadar bu úekilde devam etmiútir. Tarihsel perspektifte KÕbrÕs AdasÕ’nÕn 1878’den günümüze kadar olan dönemi, Üçüncü HaçlÕ Seferi ile 1571 yÕllarÕ arasÕndaki istikrarsÕzlÕk dönemine benzemektedir. Gerçekte ise istikrarsÕz olan Ada de÷il, Do÷u Akdeniz’dir. KÕbrÕs’Õn tarih boyunca kaderi bir bakÕma Do÷u Akdeniz’e egemen olan gücün kendisine hâkim olmasÕnÕ beklemekle geçmiútir. 1960 sürecinde Londra ve Zürih AnlaúmalarÕ ile kÕsmen de olsa bir istikrar sa÷lanmak istenmiúse de yaúanan olaylar bize adada ortak yaúam kültürünün sistemli olarak yok edildi÷ini göstermektedir. Nitekim bu durum 1974 BarÕú HarekâtÕnÕ baúlatan en önemli faktördür. 1974’teki Türk çÕkarmasÕ, jeopolitik dengesizlikte Türkiye lehine bir denge oluúturmakla birlikte o dönemde Do÷u Akdeniz’de “egemen bir güç” olmak gibi bir hedefi olmayan Türkiye için yeni bir Akdeniz jeopoliti÷i oluúturmuútur. Bugün KÕbrÕs’ta yaúanan mücadele, Rumlarla, KÕbrÕs Türkleri veya Türkiye ile Yunanistan arasÕnda de÷il, Ortado÷u, Balkanlar ve Kafkaslar arasÕndaki enerji koridorunu kendi kontrolü altÕna almak isteyen ABD ve Korsika, Sardunya, Malta adalarÕ ile BatÕ ve Orta Akdeniz üzerindeki denetimini KÕbrÕs üzerinden Do÷u Akdeniz’e taúÕmayÕ hedefleyen Avrupa Birli÷i ile Türkiye arasÕndadÕr. KÕbrÕs AdasÕ’nÕn, de÷erli meslektaúÕm Dr. Fatma ÇalÕk ORHUN editörlü÷ünde alanÕnda uzman çok de÷erli akademisyenler tarafÕndan OsmanlÕ hâkimiyetinden günümüze kadar geçirdi÷i tarihsel sürecin detaylÕ bir úekilde incelendi÷i, “(OsmanlÕ’dan Günümüze) KIBRIS Dün, Bugün, YarÕn” isimli bu çalÕúma, muhtevasÕ ve de÷erlendirmeleri ile sadece geçmiúi gözler önüne sermekle kalmÕyor aynÕ zamanda gelece÷e de ÕúÕk tutacak çok önemli çözüm önerilerini ihtiva ediyor. KÕbrÕs üzerine yapÕlacak çalÕúmalara çok önemli bir kaynak teúkil edecek olan ve KÕbrÕs’Õn tarihine, co÷rafyasÕna, edebiyatÕna, ÕúÕk tutacak bu kÕymetli eserin hayat bulmasÕnda eme÷i geçen baúta yayÕnevi olmak üzere de÷erli çalÕúmalarÕnÕ bizlerle paylaúan kÕymetli meslektaúlarÕma tebriklerimi ve teúekkürlerimi arz ediyorum. Prof. Dr. Salim GÖKÇEN Sunuú Dünya haritasÕna bakÕldÕ÷Õnda, haritanÕn merkezinde konumlandÕrÕlmÕú iki jeostratejik bölge göze çarpmaktadÕr. Orta Do÷u ve Do÷u Akdeniz aynÕ anda ve beraberce görülmektedir. Birbirine gerek co÷rafi olarak gerekse tarihî ve kültürel bakÕmÕndan eklemlenmiú olan bu iki bölge, taúÕdÕ÷Õ özellikler dolayÕsÕyla dünya ana karasÕnÕn kalbidir. Her ne kadar dünya anakarasÕ ve kalpgah kavramlarÕnÕn mucidi ünlü jeopolitikçi Halfrod MacKinder, kalpgah tanÕmÕnÕ yaparken Orta Asya, Do÷u Avrupa gibi yerleri dünyanÕn kalbi olarak tarif etse de dünyanÕn kadim tarihinden günümüze kadar bilinen hikâyesine bakÕldÕ÷Õ zaman dünya anakarasÕnÕn gerçek kalbinin tam da sözünü etti÷imiz bu co÷rafi kesiúim alanÕ oldu÷u açÕk bir úekilde görülmektedir. Orta Do÷u ve Do÷u Akdeniz, gerçek anlamda dünya anakarasÕnÕn merkezidir. Co÷rafi olarak bakÕldÕ÷Õ zaman insan yerleúimlerinin yo÷unlaútÕ÷Õ, do÷udan batÕya, kuzeyden güneye eúit mesafede ve merkezde olan bir bölgedir. Do÷udaki kadim Çin ve Turan kültürlerinin batÕdaki antik Sümer, MÕsÕr, Yunan ve Roma kültürlerinin birbirleri ile temasÕ daima bu co÷rafyada gerçekleúmiútir. “Kuzeyin Slav topluluklarÕnÕn ülküsünü süsleyen” güney tabiri tam da bu bölgeye karúÕlÕk gelmektedir. Orta Ça÷’Õn ardÕndan yükseliúe geçen modern Avrupa’nÕn eski dünyaya temas noktasÕ da hakeza tam bu bölgedir. DolayÕsÕyla özellikle Do÷u Akdeniz, tarihin her ça÷Õnda kültürlerin, medeniyetlerin ve siyasetlerin kesiúim noktasÕdÕr. Hem Mezopotamya, MÕsÕr, Antik Yunan ve Roma’nÕn kÕdemini hem Orta Ça÷’Õn itici gücünü hem de günümüzdeki küresel siyasi ve ekonomik geliúmelerin dinamizmini aynÕ anda bünyesinde taúÕyan tek yer olan Do÷u Akdeniz, güncel olarak dünyanÕn di÷er bütün önemli bölgelerinden farklÕ bir öneme sahiptir. DolayÕsÕyla MacKinder’in önce Orta Asya daha sonra da Do÷u Avrupa’yÕ heartland olarak tanÕmlayÕp yineledi÷i o çok meúhur “Kalpgah’a hükmeden dünyaya hükmeder” sözünü gerçek kalpgaha uyarlayarak úunu kesin bir úekilde söyleyebiliriz: Do÷u Akdeniz’e hükmeden dünyaya hükmeder… KÕbrÕs ise adeta dünyanÕn bu en kÕdemli co÷rafyasÕndaki ekonomik, kültürel ve siyasi kesiúimin en fazla yo÷unlaútÕ÷Õ noktada yer alan bir uçak gemisi gibidir. Bu uçak gemisinin dümeninde kim varsa Do÷u Akdeniz’ ˜‹‹‹ Sunuç dolayÕsÕyla kalpgaha hükmeder. KÕbrÕs’Õ küresel ve bölgesel güçler için önemli kÕlan asÕl faktör tam da budur. Do÷u Akdeniz’in en büyük adasÕ durumundaki KÕbrÕs, dünyanÕn bu en önemli jeopolitik hinterlandÕnÕn tam merkezinde konumlanmÕútÕr. Bu ba÷lamda dünya siyasetinin kalbinin attÕ÷Õ en sÕcak noktalardan biri oldu÷u söylenebilinir. Akdeniz co÷rafyasÕ baúlÕ baúÕna dünya ticaretinin yaklaúÕk %30’unun gerçekleúti÷i, Avrupa, Asya ve Afrika kÕtalarÕnÕn kesiúti÷i, oldukça geniú ve önemli bir co÷rafyayÕ ifade ederken, KÕbrÕs AdasÕ da konumu itibariyle adeta Do÷u Akdeniz’in kalbi durumundadÕr. KÕbrÕs AdasÕ, Do÷u Akdeniz havzasÕndaki konumu itibariyle Orta Do÷u ve Hazar bölgesi enerji merkezleri ile bu bölgede yer alan boru hatlarÕnÕn kontrolü bakÕmÕndan büyük avantajlar sa÷lamaktadÕr. Zira KÕbrÕs, dünya enerji rezervlerinin ve üretiminin büyük kÕsmÕnÕ barÕndÕran Orta Do÷u’yu, bunun yanÕnda da Do÷u ve BatÕ pazarlarÕnÕn irtibatÕnÕ sa÷layan Süveyú KanalÕ’nÕ kontrol edebilecek stratejik bir konumdadÕr. Bunun yanÕnda KÕbrÕs AdasÕ’nÕn güneyindeki deniz alanÕnda tahmini rezervi 30 milyar varil ve de÷eri ise yaklaúÕk 1.5 trilyon dolar olan petrol ve do÷algaz kaynaklarÕnÕn bulunmasÕ, bölgeyi enerji bakÕmÕndan sadece bir transit bölge olmaktan çÕkararak, kaynak bölge durumuna taúÕmÕútÕr. Elinizdeki bu çalÕúmanÕn amacÕ; son on yÕldÕr enerji meseleleriyle gündemden düúmeyen ve zaman zaman bölge ülkelerini savaúÕn eúi÷ine getiren Do÷u Akdeniz’in kalbi durumundaki KÕbrÕs’ta yüzyÕllardÕr var olan, ancak komúularÕ tarafÕndan tanÕnmayan, ço÷u kere yok sayÕlmak istenen ve haksÕz kÕsÕtlamalara maruz bÕrakÕlan Türk halkÕna dikkat çekmek ve ortak bir vicdan oluúturma çabalarÕna katkÕ sa÷lamaktÕr. ÇalÕúmanÕn en büyük zenginli÷i KÕbrÕs’Õn dünü ve bugünü ile birlikte, tarih, co÷rafya, siyaset bilimi, uluslararasÕ iliúkiler ve edebiyat yönleriyle alanÕnda uzman akademisyenler tarafÕndan mercek altÕna alÕnmasÕ olmuútur. KÕbrÕs meselesinin daha iyi anlaúÕlabilmesi, problemin ortaya çÕkÕú sürecinin de÷iúik açÕlardan incelenmesine ba÷lÕdÕr. Bu çalÕúma böyle bir gayretin sonucu ortaya çÕkmÕútÕr. Bu amaçla ilk bölümde KÕbrÕs tarihiyle ilgili çalÕúmalara yer verildi. Bu do÷rultuda iki bölümden oluúan çalÕúmanÕn ilk bölümünde KÕbrÕs ve KÕbrÕs sorunu lokal ve bölgesel boyutlarÕyla ele alÕnÕrken ikinci bölümde ise uluslararasÕ iliúkilerin dinamiklerine göre incelenmiútir. Dr. Fatma ÇALøK ORHUN Keúan- Eylül 2020 YayÕn/ Bilim Kurulu Prof. Dr. Melek ÇOLAK Prof. Dr. Sadi ÇAYCI Prof. Dr. Salim GÖKÇEN Prof. Dr. U÷ur ÖZGÖKER Prof. Dr. Ulvi KESER Doç. Dr. Ali DENøZLø Doç. Dr. øsmail KÖSE Doç. Dr. Vefa KURBAN Doç. Dr. Yücel NAMAL Dr. Ö÷r. Üyesi Veysi AKIN Dr. Ö÷r. Üyesi Alev DURAN Dr. Ö÷r. Üyesi Burak ERCOùKUN Dr. Ö÷r. Üyesi Burak KOCAOöLU Dr. Ö÷r. Üyesi Mehmet BALYEMEZ Ö÷r. Gör. Dr. Müjdat KARAGÜLMEZ øÇøNDEKøLER Takdim............................................................................................................ v Önsöz ............................................................................................................ vii BÖLÜM 1 Lokal ve Bölgesel BoyutlarÕyla KÕbrÕs ve KÕbrÕs Meselesi 1. Emre BAYSOY Klasik Jeopolitik Teoriler AçÕsÕndan KÕbrÕs’Õn Önemi .................................................................................... 3 2. Burak KOCAOöLU OsmanlÕ Devleti’nde Bir Sürgün Bölgesi KÕbrÕs (1789-1821) .............................................................................. 15 3. Metin MENEKùE KuraklÕk ve KÕtlÕk Nedeniyle Meydana Gelen Göçler: KÕbrÕs Örne÷i (1838-1903) ......................................... 37 4. Bengül BOLAT øngiliz idaresinden KÕbrÕs Cumhuriyeti’ne KÕbrÕs’ta E÷itim PolitikalarÕ ve Türkiye’nin KatkÕlarÕ (1878-1960) .......................................................................................... 59 5. Ramazan SONAT KÕbrÕs’Õn Jeopolitik ve Jeostratejik Konumunun Do÷u Akdeniz’de Meydana Gelen KaçakçÕlÕk OlaylarÕna Etkisi Üzerine Bir De÷erlendirme .................................. 77 6. Saliha KODAY - Ferdi AKBAù OsmanlÕ Devleti ve øngilizler Döneminde KÕbrÕs’Õn Siyasi Co÷rafya Perspektifinden De÷erlendirilmesi ................................................................................ 91 7. Hüseyin Hilmi ALADAö KÕbrÕs’Õn 19. YüzyÕlda ødari, Sosyal ve Ekonomik Genel Durumu ........................................................... 105 8. Zeki KODAY - Ferdi AKBAù KÕbrÕs Sorununun Co÷rafi Analizi ................................................................................................ 125 9. Mahmut BOLAT BasÕn Penceresinden 1931 KÕbrÕs øsyanÕ ............ 139 10. Orhan TURAN KÕbrÕs Türk Tarihinde øki Miting ve 15 Ocak 1950 Enosis Plesibiti ......................................................................... 163 Gçindekiler š‹‹ 11. Mehmet BALYEMEZ øngiliz Arúiv Belgeleri IúÕ÷Õnda 1954 YÕlÕ KÕbrÕs’taki Siyasi Geliúmeler .................................................... 183 12. Ça÷daú YÜKSEL Zürih AntlaúmasÕ SonrasÕnda øngiltere Parlamentosu’nda YapÕlan KÕbrÕs Oturumu HakkÕnda Bir ønceleme ............................................................................................. 219 13. Ayhan CANKUT KÕbrÕs’ta Erenköy SavunmasÕ ve AlÕnacak Dersler ................................................................................................ 231 14. Ulvi KESER KÕbrÕs Türk Mücadele Tarihinin Bilinmeyen Bir SayfasÕ; Askeri Haberleúme, øletiúim ve Muhaberat; 1963-1974 ........................................................................................... 251 15. Ferdi AKBAù KÕbrÕs Sorununa KarúÕ Geliútirilen Çözüm Önerilerinin Siyasi Co÷rafya BakÕmÕndan De÷erlendirilmesi ...... 281 16. Müjdat KARAGÜLMEZ 1974 KÕbrÕs Krizi ve Türk Hava Kuvvetleri’nin KÕbrÕs BarÕú HarekatÕ’nda Gerçekleútirmiú Oldu÷u Faaliyetler ............................................................................ 295 17. Emin KURT KÕbrÕs Cumhuriyetinden BarÕú HarekâtÕna KÕbrÕs Türkünün Hayatta Kalma Mücadelesinde Türk Hava Kuvvetleri .......................................................................................... 311 18. Fatma ÇALøK ORHUN KÕbrÕs Sorunun Çözümsüzlü÷ünde Birleúmiú Milletlerin Rolü ................................................................ 329 19. ùamil ÇAN Edebiyat ve Sanat Eserlerinde KÕbrÕs Sorunu............ 349 BÖLÜM 2 UluslararasÕ øliúkiler Boyutuyla KÕbrÕs ve KÕbrÕs Sorunu 1. Burak ERCOùKUN - Emrah KONURALP ÇatÕúma Analizi Perspektifinde KÕbrÕs........................................................................ 377 2. Ömer GÖKEL OsmanlÕ’dan Günümüze KÕbrÕs Sorunu ve Do÷u Akdeniz’deki Geliúmeler ........................................................ 401 3. øksoy ASLIM Amerika Birleúik Devletleri’nin DÕú PolitikasÕnda KÕbrÕs Sorunu 1955-1975 .......................................... 415 4. Cafer Talha ùEKER Do÷u Akdeniz’deki Jeopolitik Rekabetin Tarihi Analizi: Türkiye’nin PolitikalarÕ ve øngiltere ile Fransa’nÕn Bölge Stratejileri ........................................................... 451 Gçindekiler š‹‹‹ 5. Péter KACZIBA - Zoltán EGERESø The Visegrad Countries and Cyprus: Historical Ties and Contemporary Relations .......... 479 6. Esengül AYAZ AVAN KÕbrÕs Sorununun Gölgesinde Türkiye – AB øliúkileri...................................................................... 501 7. Ulvi KESER UluslararasÕ Konjonktürde Baúat Güç OdaklarÕnÕn Dönüúümü Çerçevesinde Do÷u Akdeniz ve KÕbrÕs'Õn De÷iúen Jeostratejik Pozisyonu ....................................... 529 8. Seven ERDOöAN KÕbrÕs Sorunundan Do÷u Akdeniz’deki Enerji Rekabetine Geçiúin Türkiye-Avrupa Birli÷i øliúkilerine YansÕmalarÕ .................................................................... 561 9. Ergenekon SAVRUN Suriye ve Libya øç SavaúÕnÕn Do÷u Akdeniz ve KÕbrÕs’a Jeopolitik ve Jeostratejik Etkileri: Türkiye’nin Bölgedeki Rolü ............................................................. 585 10. U÷ur ÖZGÖKER - Musa KARADEMøR - Güney Ferhat BATI Akdeniz’in Mavi Amiral Gemisi KÕbrÕs ve Mavi ønci’de Enerji ................................................................................................. 621 11. Mehmet Hiúyar KORKUSUZ Do÷u Akdeniz’in ve KÕbrÕs AdasÕ’nÕn Gelece÷ine øliúkin Belirsizlik ve Güvensizlik OsilasyonlarÕnÕ Aúabilecek Algoritma ArayÕúÕ ............................... 631 12. Gökhan AK BÕçak Kemi÷e DayandÕ: KKTC’nin TanÕnmasÕ ve YapÕlmasÕ Gerekenler .................................................................. 667